Zakres problematyki i pytania do egzaminu z przedmiotu „Podstawy cywilizacji europejskiej.”

1.Pojęcie cywilizacji.

Z notatek:

• Def. przyjęta na potrzeby wykładu: cywilizacja: to stan rozwoju społeczeństwa ludzkiego w danym okresie historycznym ze szczególnym uwzględnieniem kultury materialnej i duchowej

• problematyka cywilizacji zajmuje się przeciwstawieniem wielu różnych dyscyplin nauki takich jak: historia, geografia, prawo, ekonomia. Stąd w literaturze przedmiotu występuje wiele różnych definicji terminu cywilizacja.

Z internetu:

• Pojęcie cywilizacji wg Huntigtona ( z strony internetowej, niezweryfikowane, nie odpowiadam za ewentualne błąd:)) : Cywilizacja (głęboko zakorzeniona, stabilna, zwarta) – stanowi najwyższy poziom organizacji społeczeństw, z którymi jednostki identyfikują się. W skład cywilizacji wchodzą mniejsze jednostki np.: narody, wspólnoty pierwotne czy inne zbiorowości (duże grupy kulturowe).

  Cywilizacja jest to “metoda ustroju życia zbiorowego”, zasady określające całokształt współżycia społecznego do jakich odwołuje się społeczność, uzasadniając te zasady, naturalnym stanem między cywilizacjami jest walka, jednak jej przyczyny Huntington widzi nie tylko w różnicach religijnych, ale w innym podejściu do wszystkich dziedzin życia.

  Z notatek;

• W ujęciu Samuela Huntingtona wyróżnić możemy współcześnie dziewięć cywilizacji:

1. cywilizacja zachodnia

2. cywilizacja latynoamerykańska

3. cywilizacja prawosławna lub bizantyjska

4. cywilizacja afrykańska

5. cywilizacja islamska

6. cywilizacja hinduistyczna

7. cywilizacja buddyjska

8. cywilizacja chińska

9. cywilizacja japońska

   2. Definicja granicy.

Z notatek:

• Def wg Oppenheima w ks. „Prawo międzynarodowe”: urojone linie na powierzchnii ziemi, które oddzielają terytorium jednego państwa od drugiego albo od morza otwartego

• wg Klafkowskiego ks „Prawo Międzynarodowe Publiczne”

• zwracał uwagę na mnogość rozumienia pojęcia granicy państwa. Może to być zależnie od kryteriów:

• linia na której kończy się władza państwa

• płaszczyzna prostopadła do powierzchni ziemi i przecinająca ją w kierunku geometrycznego środka ziemi

• istota granicy polega na tym, że określa ona zasięg terytorialny zwierzchności poszczególnych państw i niedopuszczalność na tym terytorium władzy i praw drugiego państwa

• amerykański geograf Pound zwracał uwagę, że granice polityczne oddzielają suwerenność jednego państwa od suwerenności innego państwa

Definicje z internetu:

• Granica polityczna - umowna linia oddzielająca państwa, regiony, województwa itp. Mimo że jest umowna, często do określania granic używa się charakterystycznych elementów geograficznych, jak na przykład rzeki, łańcuchy górskie lub wybrzeża morskie.

• Granica państwowa - granica oddzielająca terytoria dwóch państw. Jest to płaszczyzna sieczna w stosunku do powierzchni ziemi, rozdzielająca także przestrzeń powietrzną, wody i zasoby wewnątrz Ziemi. Miejsce przecięcia granicy państwowej z powierzchnią ziemi zwane jest linią graniczną.

3.Granice naturalne i sztuczne w dziejach Europy.

Z internetu:

• Naturalne: wzięte z przyrody, łatwe do zweryfikowania oraz

  dogodne do obrony: góry, rzeki, bagna, pustynie, wybrzeża mórz itp.

• Sztuczne: wyznaczone przez człowieka np.: granica USA-Kanada

Z notatek:

• inny przykład granic wewnętrznych opierający się na czynniku przyrodniczym

• w literaturze geograficznej wysuwa się zasadność podziału granic na naturalne i sztuczne

• w potocznym znaczeniu z granicę naturalne uważa się za granicę , która przebiega wzdłuż grzbietów górskich, rzek, wybrzeży morskich, pustyń

• Eugeniusz Romer w książce pt. „Rola rzek w historii i geografii narodów” granice naturalną określał jako pas stanowiący poważną dla migracji człowieka przeszkodę

• profesor Togl zwraca uwagę, że określenie granica naturalna ma zbyt wiele znaczeń i budzi niewłaściwe skojarzenia oraz to, że w różnych okresach historycznych miało różną treść

• najczęściej używanym argumentem przeciwko pojęciu granica naturalna jest to, że straciło ono na aktualność od czasu, gdy dzięki rozwojowi techniki wojskowej am nieaktualne znaczenie strategiczne.

4.Klasyfikacja granic i ich charakterystyka.

Z internetu ( odpowiedź na to pytanie nie znalazłam w książce, ani w notatkach, więc wklejam to co znalazłam w necie:) oraz wydaje mi się, że to pytanie związane jest z pytaniem nr. 6 i nr 3 i 5 ):

OBECNIE MAŁO POPURALNE

• Naturalne: wzięte z przyrody, łatwe do zweryfikowania oraz dogodne do obrony: góry, rzeki, bagna, pustynie, wybrzeża mórz itp.

• Sztuczne: wyznaczone przez człowieka np.: granica USA-Kanada

WG. BOGSA

• fizyczne- biegną wzdłuż naturalnej rzeźby terenu

• geometryczne- granica w postaci linii prostych bądź w postaci wycinków linii koła, pokrywa się z równoleżnikami, np. Afryka

• antropogeograficzne- granica wiąże się z różnego rodzaju działalnością człowieka, cechami kulturowymi, granicami językowymi i etnicznymi

• mieszane- granice, które są kompromisem pomiędzy trzema wcześniej wymienionymi (występują najczęściej)

WG. ASCHORNA

• antecedentne- ustalone przed wykształceniem się na danym terenie krajobrazu kulturowego à zanim powstały szlaki komunikacyjne, nastąpił rozwój osadnictwa, rolnictwa itd.) np. granice na Malajach; Kanada-Alaska

• subsekwentne- powstały po wykształceniu się na danym terenie krajobrazu kulturowego à powstały po zagospodarowaniu terenu przez człowieka. Są to granice, które uwzględniają więzi, lokalizacje, szlaki komunikacyjne oraz momenty historyczne, gospodarcze i etniczne

• narzucone- są ustalone po wykształceniu się środowiska socjokulturowego, ale nie uwzględniają podziałów na wiele odcinków granic Polski to granice narzucone np. granica na Odrze i Nysie a podziały miast na pół, takich granic jest w Europie Środowej bardzo wiele

• reliktowe- granice, które nie pełnią dziś funkcji granic politycznych, ale utrzymują się w świadomości socjokulturowej społeczeństwa np.: odkąd mamy w Polsce wolne wybory, ludzie zachowują się w różny sposób na różnych obszarach à możemy podzielić Polskę w zachowaniach wyborczych w zależności od tego w jakim jej część była zaborze, granice dawnych zaborów są bardzo widoczne w czasie wyborów

5.Wewnętrzne granice Europy.

• Problem podziału i oceny granic wiąże się bezpośrednio z przyjęciem odpowiednich kryteriów np. geograficznych, historycznych, czy kulturowych

Wewnętrzne granice Europy wg prof. Krawczyka:

Rodzaj granicy	Czas powstania	Zanik	Czas trwania	Charakterystyka
Granica Ereb/Orient	V w p.n.e.	Trwa	2500 lat	Pierwsza granica tożsamości między zachodem a Orientem. Bieg granicy: wschodnimi brzegami wysp Morza Egejskiego, grecko- turecką granicą na Cyprze i potem falami Morza Śródziemnomorskiego, aż po egipską Aleksandrię.
Rzymski Limes	I w	V w	500 lat	Granica między cywilizacją śródziemnomorską, a terenami barbarzyńców. Linia zaczynała swój bieg u ujścia Renu do M. Północnego, ciągnęła się w w kierunku płd wzdłuż tej rzeki, przechodziła w górny bieg Dunaju i dalej z jego biegiem, aż do jej ujścia do Morza Czarnego.
Rolnictwo i lasostep	IX w	XVIII w	900 lat	Granica między terenami osadnictwa rolniczego a ekstensywnym rolnictwem i hodowlą typu nomadycznego
Systemy prawa	XI w	Trwa	950 lat	Granica między prawem kontynentalnym (rzymskim), a brytyjskim Common Law. Oddziela kontynent europejski od Wysp Brytyjskich. Irlandia i Wlk Brytania należą do strefy prawa zwyczajowego (common law), a Europa kontynentalna do strefy prawa rzymskiego.
Europa Zachodnia, między- Europa i Rosja	1000 r	Trwa	1000 lat	Wschodnia granica Europy Zachodniej i jej europejska „strefa przejściowa”
Pierwsza wspólna strefa gospodarcza	XVI w	XVIII w	200 lat	Wschodnia granica pierwszego wspólnego obszary ekonomicznego
Zach i wsch chrześcijaństwo	1054 r (wlk schizma)	Trwa	1000 lat	Granica styku katolicyzmu i protestantyzmu z prawosławiem rosyjskim i bizantyjskim granica ta biegnie: wzdłuż wsch granic Finlandii i krajów bałtyckich, Polski, Słowacji, Węgier i Chorwacji
Styk z islamem	VIII w	Trwa	1200 lat	Granica styku z narodami muzułmańskimi zasadnicza granica z Islamem biegnie wodami Morza Śródziemnego, oddziela Europę od Afryki i Bliskiego Wschodu
Ottomańska	XV w	XIX w	500 lat	Granica styku z tureckim Imperium Ottomańskim charakter szczególny: dzieli Europę równoleżnikowo, a nie południkowo
Tradycje kolonialne	XVI w	XX w	400 lat	Granica między europejską strefą ekspansji kolonialnej a strefą braku ekspansji kolonialnej
Grupy krwi A i B	10 tys lat temu	Trwa	10 tys lat	Granica między dominacją „genetycznych rolników” nad „genetycznymi koczownikami”
Wtórna pańszczyzna	XVI w	II poł. XX w	400 lat	Granica między wolnym gospodarstwem chłopskim, a folwarkiem
XIX w industrializacja	II poł XIX w	II poł XX w	100 lat	Granica między europejską strefą uprzemysłowioną a strefą ziemiańsko- chłopską
Żelazna kurtyna	1945	1989	44 lata	Granica między gospodarką wolnorynkową, a socjalistyczną gospodarką centralnie planowaną typu totalitarnego

6.Rodzaje granic i charakterystyka.

Z wikipedii:
Rodzaje granic ze względu na ich genezę:

• antecedentne - wyznaczone przed ukształtowaniem osadnictwa i krajobrazu kulturowego na danym obszarze, np. granica między USA a Kanadą,

• subsekwentne - powstały w trakcie lub po zagospodarowaniu danego obszaru, np. większość granic w Europie,

• narzucone - nałożone w sposób sztuczny na istniejącą sieć osadniczą i krajobraz kulturowy, np. większość granic kolonialnych w Afryce, które utrzymały się do dziś, granice między RFN i NRD.

7.Europa jako część świata. Geograficzna specyfika kontynentu.

POŁOŻENIE

Z notatek:

• Europa to część świata półkuli na półkuli północnej od północnego- zachodu, zachodu i w końcu od południa Europy oblewa Ocean Atlantycki ze swymi morzami pobocznymi: Morze Północne, Bałtyckie, Śródziemne ( chyba mam jakiś błąd w notatkach jeśli chodzi o położenie, więc proszę zobaczcie u siebie:))

Z wikipedii:

• :część świata, (kontynent), leżący na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.

WARUNKI NATURALNE:

Z notatek:

• najbardziej rozczłonkowania część świata, tzn. półwyspy i wyspy stanowię 34,2 % całej jej powierzchni

• Największe półwyspy to: P. Kanin, Kolski, Skandynawski, Iberyjski, Apeniński, Balkański.

• Największe wyspy:

• północ: Kołgujew, Nowa Ziemia

• zachód: Islandia, Wyspy Owcze, Wyspy Brytyjskie, Irlandia, Azory.

• Południe: Baleary, Korsyka, Sardynia, Sycylia

• największe w Europie pasma gór: Pireneje, Korsyka, Sardynia

Z internetowej encyklopedii PWN:

• Ukształtowanie powierzchni. Najbardziej rozczłonkowana część świata

• dł. linii brzegowej (bez wysp) ok. 38 tys. km;

• półwyspy stanowią ok. 25% pow. (największe: Skandynawski, Iberyjski, Bałkański, Apeniński, Kolski, Jutlandzki, Krymski, Bretoński),

• wyspy ponad 7,0% (W. Brytania, Islandia, Irlandia, W. Północnej Nowej Ziemi, Spitsbergen, W. Południowa Nowej Ziemi, Sycylia, Sardynia, Korsyka, Kreta); średnia wys. 292 m;

• najwyższy szczyt Mont Blanc, 4807 m;

• najniższy punkt na wybrzeżu M. Kaspijskiego — 27 m p.p.m. (1995);

• blisko 74% pow. leży poniżej 300 m, tylko nieco ponad 5% powyżej 1000 m.

• We wschodniej części Niz. Wschodnioeuropejska — jeden z największych obszarów nizinnych Ziemi;

• ponadto niziny występują w strefie przybrzeżnej w zachodniej i środkowej E. oraz przedgórskich obniżeniach (Niz. Padańska, Niz. Środkowodunajska).

• Formy terenu nizin E. Środkowej i Wschodniej są związane ze zlodowaceniami plejstoceńskimi, które kilkakrotnie objęły dużą część E. (faliste równiny moreny dennej, wały moren czołowych, kemy, ozy, liczne jeziora);

• największy zasięg miało zlodowacenie skand., którego lądolód w swym maks. stadium pokrył prawie całe W. Brytyjskie, M. Północne i oparł się o Średniogórze Niem., Sudety, Karpaty Zachodnie, a we wschodniej E. dotarł potężnym lobem do doliny środkowego Donu.

• Góry średniej wysokości i wyżyny rozciągają się w 3 strefach:

• na północy silnie przekształcone przez zlodowacenia G. Skandynawskie i góry Szkocji;

• na wschodzie Ural; na zachodzie i w części środkowej Meseta Iberyjska, Masyw Centralny, Wogezy, Ardeny, Reńskie G. Łupkowe, Harz, Masyw Czes., G. Świętokrzyskie.

• System młodych, wysokich gór rozciąga się w południowej i częściowo w środkowej E.: G. Betyckie, Pireneje, Alpy, Apeniny, G. Dynarskie, Bałkany i Karpaty.

• Czynne współcześnie wulkany występują na Islandii, Płw. Apenińskim, Sycylii i W. Liparyjskich; wygasłe wulkany trzeciorzędowe skupiają się m.in. w Masywie Centralnym, Apeninach i Sudetach.

KLIMAT:

Z notatek:

• klimat nie jest jednolity

• można go podzielić na 3 strefy:

1. Śródziemnomorska: obejmuje Europę południowo- zachodnią oraz tereny leżące po południowej stronie wysokich pasm górskich. Charakterystyka tej strefy jest gorące i suche powietrze saharyjskie.

2. Atlantycka: jest klimatycznie niejednorodna tzn. Portugalskie i Hiszpańskie wybrzeże Atlantyku ma klimat mieszany, czyli śródziemnomorsko- atlantycki: cieplejsze niż reszta regionu; inne regiony: zimy i chłodniejsze lato; pozostała część od Bordeaux przez Londyn i Kopenhagę oraz Narwik ma klimat wybitnie Atlantycki, a więc umiarkowany i wilgotny

3. Kontynentalno- azjatycka: jest przedłużeniem Azji, aż po środkową Polskę. Charakteryzuje się powietrzem suchym i gorącym latem oraz suchą i mroźną zimą.

• Strefy klimatyczne obecnie, oraz z ociepleniem się klimatu ulegają zmianom. Zmiany te dotyczą obszaru występowania zjawisk atmosferycznych, jak również czynników je kształtujących. W środkowej i wschodniej Europie obserwujemy obecnie napływ wilgotnych stref powietrza oraz zwiększający się wilgotny napływ gorący stref.

Z internetowej encyklopedii PWN:

• Klimat E. stosunkowo łagodny w porównaniu z klimatami obszarów innych części świata leżących w tej samej szerokości geogr.; wpływa na to ciepły Prąd Północnoatlantycki, silne rozczłonkowanie terenu oraz panująca cyrkulacja zachodnia (dzięki której masy powietrza mor. docierają daleko na wschód).

• Prawie cała E. leży w strefie klimatów umiarkowanych (na północy chłodnego, na południu — ciepłego), tylko półwyspy E. Południowej znajdują się w zasięgu strefy podzwrotnikowej (klimat od mor. na zachodzie, przez pośredni, kontynent. do suchego kontynet. w środkowej i wschodniej części Płw. Iberyjskiego i wschodniej Grecji), a krańce północne w strefie okołobiegunowej (klimat podbiegunowy od mor. na zachodzie po kontynent. na wschodzie); w górach wszystkich stref wystepują odpowiednie odmiany klimatów górskich; temp. w miesiącach letnich maleje z południa ku północy (w lipcu od 26–28°C do 8–10°C); w zimie występuje większe zróżnicowanie temp. między zachodem i wschodem (w styczniu ok. 10°C na południowym zachodzie, poniżej –15°C na północnym wschodzie); większa część obszaru E. otrzymuje w ciągu roku 500–800 mm opadów; w górach (zwł. na stokach zachodnich) sumy roczne przekraczają 2000 mm (w miejscowości Crkvice nad Zat. Kotorską — ponad 5300 mm).

RZEKI: pytanie nr 9

ZMIANA KLIMATU:

Z notatek:

• w Europie obserwujemy dynamicznie zmieniający się klimat

• przyczyną tych zmian jest globalne ocieplenie ziemi

• mechanizm ocieplenia: slońce promieniuje energię i ogrzewa ziemię, część energii jest pochłaniania przez lądy lub ocean, a inna część podczerwieni jest odbita przez kosmos, a jeszcze inna pochłaniana przez atmosferę

• pochłanienie podczerwieni prze atmosferę jest bardzo dobre, ponieważ w wyniku tego powstaje przyjazny klimat

• pochhłanianie prze atmosferę rośnie z powodu emisji gazów cieplarnianych

• mniej przejrzysta atmosfera zatrzymuje więcej promieniowania i nagrzewa się nad kulą ziemską

• Zjawisko to przyniosło wzrost temperatury powietrza w świecie i w Europie

• wzrost temperatury ma nie tylko wpływ na lądy, ale i morza. Nad cieplejszy,mi morzami kształtowały się wichury. Wichurom towarzyszyły tornada

Z książki Krawczyka Rozdział II

8.Rola ukształtowanie powierzchni w kształtowaniu się cywilizacji europejskich

Z książki Krawczyka: Rozdział II str. 53 ( niestety w Internecie nie znalazłam nic na ten temat, a także nie wspominał o tym dr Solarz)

9.Rzeki graniczne w Europie i ich charakterystyka

• inna rola rzek w Europie w przeciwieństwie do Bliskiego Wschodu i Dalekiego Wschodu: cywilizacja europejska nie powstała wokół rzek.

• Rola rzek w Europie- podręcznik Rafał Krawczyk str. 59

Dunaj:

• 2 co do dłg rzeka w Europie

• 2860 km

• powierzchnia dorzecza: 817 tyś km2

• źródło:góry Schwardzwald

• ujście: Morze Czarne

• główne dopływy: Cisa, Seret

Łaba:

• dłg: 1165 km

• pow. dorzecza: 148 tyś km2

• źródło: Karkonosze

• uchodzi do: Zatoki Helgolandzkiej Morza Północnego

• główne dopływy: Wełtawa, Soława

Odra:

• dłg: 866 km

• pow. dorzecza: 118 tyś km2

• Ujście: zalew Szczeciński

• główne dopływy: Olza, Nysa, Warta

• źródło: góry Oderskie- Czechy

Ren:

• dłg: 1320 km

• powierzchnia dorzecza: 224 tyś km2

• źródło: Alpy Zachodnie

• uchodzi: Morze Północne

• główne dopływy: Mozela

Niemen:

• dłg: 937 km

• pow dorzecza: 98,2 tys km2

• uchodzi: Zalew Kuroński

• źródła: na płd od Mińska

• główne dopływy: Wilia, Szczara

• połączona kanałami z Dnieprem

Wołga:

• dłg: 3700 km

• powierzchnia dorzecza: 1380 tyś km2

• źródło we wzgórzach Wałdaju

• 1 z dopływów: Oka

10.Europa jako nisza kulturowa charakterystyka.

Z książki prof. Krawczyka- więcej nie znalazłam, ani w Internecie i w notatkach:

• Ukształtowanie terenu, lekkie, urodzajne gleby, łagodny, podzwrotnikowy klimat oraz zespolenie regionu przez wody szczególnego morza, jakim jest Morze Śródziemne, utworzyły unikalne warunki do powstania cywilizacji, która stała się zaczątkiem cywilizacji zachodniej.

• Zdecydował o tym nie tyle geniusz człowieka, ile genius loci, szczególne walory miejsca, kształtujące warunki nie dla maksymalizacji produkcji żywności (co nie uratowało ani Egiptu, ani Babilonu), ale oferujące optymalne warunki przeżycia dla ludzi i bezpieczeństwo dla cywilizacyjnej ciągłości.

• Warunki przyrodnicze zmusiły ludzi nie tyle do koordynacji współpracy w ramach wielkich z centralizowanych państw opartych na wydajnym rolnictwie (jak we wspomnianych już regionach Egiptu i Mezopotamii), ile do życia opartego na koncepcji przetrwania indywidualnego, przetrwania i rozwoju małych, izolowanych społeczności, zdanych wyłącznie na siebie.

• Państwa oparte w rozwoju ekonomicznym na uprawianiu zboża są wrażliwe na wszelkie wydarzenia naruszające ich wewnętrzny porządek i wydajność zmeliorowanych pól.

• Greckie miasta-państwa, ograniczone w swej wielkości do zasięgu informacji od herolda nieobdarzonego silnym głosem, okazały się tworem nie tylko żywotnym, ale rewolucyjnie twórczym. Przejęły bowiem wszystko, co najcenniejsze z wielkich cywilizacji Wschodu, ale skierowały te wartości z celów religijnych, skoncentrowanych na korzyściach w życiu pozagrobowym, na to, co okazało się najbardziej dynamiczną cechą Zachodu: sukcesie materialnym w życiu doczesnym.

• Cywilizacja Wschodu natrafiła na barierę rozwoju ekonomicznego związaną z przekonaniem, iż życie doczesne jest jedynie wstępem do nagród, jakie oczekują człowieka później w życiu pozagrobowym. O statusie społecznym człowieka decydowała bardziej jego przyszłość, oczekiwana na tamtym świecie po właściwie dokonanej ceremonii pogrzebowej. I tak, o pozycji społecznej w Egipcie decydował w ostatecznym rozrachunku status pochówku, a nie jego pozycja społeczna i materialna za życia, ponieważ w przekonaniu Egipcjan status życia przyszłego był nieporównanie istotniejszy, niż status życia na ziemi. Grecja, a potem świat zachodni odwróciły zależność i stworzyły nowy paradygmat: o wartości człowieka decyduje jej doczesny dorobek i to, co może pozostawić w spadku swoim następcom ,, Tak więc jedynie Grecy okazali się zdolni przekształcić stary, kosztowi i w istocie bezproduktywny kult zmarłych w coś pulsującego życiem, intelektualnie stymulującego i zwróconego ku przyszłości". Warunki geograficzne pomogły przekształcić uroczyste ceremonie pogrzebowe Wschodu w grecki teatr, dostępny dla wszystkich zainteresowanych i otwierający drogę do powszechnej i ogólnie dostępnej edukacji. Ta rewolucja w gruncie rzeczy stworzyła Zachód.

11.Jaka jest i była rola literatury w cywilizacji europejskiej.

Z wykładu prof. Pogonowicza:

• Antygona siła moralna Europy, broń przeciwko kłamstwu i każdej nieprawości

• Antygona pojawia się zawsze na wielkich scenach teatru po każdym konflikcie żeby przeprowadzić proces oczyszczenia

• U Homera pojawiły się pierwsze pytania dotyczące sensu życia

• Ajschylos, Goethe- poruszają problemy człowieka

• Kartezjusz pisał o wyższości poetów nad filozofami

• często myśli filozoficzne przyjmujemy prze poezję- bardzo ważne,

• poezja oczyszcza, otwiera ratuje

• Homera- spotykamy wielką literaturę, mamy bardzo daleki obraz uśmiech rodziców i płacz dziecka, jakiej siły trzeba aby utrwalić ten moment

• każde dzieło zaczyna się w sercu człowieka

• wszystko jest w sercu człowieka

• rytm serca mierzymy życie człowieka

• ład serca, porządek serca, liturgia serca

• Bóg i serce, słowa klucze do życia i twórczości

• ogromny potencjał duchowy naszego życia

• najważniejszym dla Boga miejsca w całym wszechświecie jest serce człowieka

• Dlatego musimy o tym pamiętać, bo to jest najważniejsze

• Jarosław Iwaszkiewicz- porusza temat miłości

• Iwaszkiewicz- powiada jestem pewny, że oprócz mojej miłości jest gdzieś miłość większa

• miłość najważniejsza siła, broni nas przed banałem, zwyczajnością, głupotą

• w sercu życie ma swoje źródło

• Herbert- obłoki sprawuja milczący sąd nad światem

• dziecinstwo to najlepsza epoka, nie należy jej zmarnować, bo ona nie wróci, od tego zależy nasze przyszłe życie

• Kartezjusz- do swoich notatek dodaje poezję, do swojej filozofii wprowadza poezje, aby znaleźć prawdę

• Szekspir- Hamlet jest światłem, który pada na Ciebie, podzas spektaklu, abyś był prawdziwy, gdyż jest bardzo ważne, należy o tym pamiętać

• wszystkie dzieła z każdej epoki są rozproszonym pismem świętym

• celem sztuki pokazanie prawdym wywieszeniem nakwyższej sprawiedkliwości światu, przez pokazania prawdy

( Profesor nie odpowiedział na to pytanie, ale sądze, że może się to przydać. Nie mogłam odpowiedzieć na nie, bo ne znalazłam w internecie żadnego opracowania, również w książce nie ma oraz w notatkach. Owszem jakbym przeanalizowała wszytskie epoki literackie może udałoby mi się to zrobić, ale pewnie zajęłoby mi cały tydzien lub więcej. Więc jak, któraś z was ma jakieś notatki lub opracowanie dotyczące tego problemu napiszcie na e-mail do mnie, a ja wysle reszczcie:)

12.Jakie są europejskie geny.

Z notatek:

• istotą europejskich genów jest próba odpowiedzi na pytanie: ile elementów celtyckich, łacińskich, germańskich, czy słowiańskich złożyło się na współczesną tożsamość narodów Europy

• próba odpowiedzi na to pytanie nie jest łatwa

• Wg amerykańskiego uczonego Peter D Adamo: niezwykle wiele informacji o pochodzeniu poszczególnych grup ludzi niesie wiedza o składzie naszej krwi

• Wiedza o grupach krwi jest stosunkowo niedawna

• Bliższe badania dotyczące grup krwi wykazały, że istnieją 4 różniące się od siebie składem chemicznym grupy krwi, które nazwano:

• 0: uniwersalny dawca, tzn. jego krew przyjmują bez negatywnych skutków wszystkie inne grupy krwi

• A

• B

• AB: uniwersalny, ale od strony biorcy tzn. bez szkody dla zdrowia przyjmuje wszystkie inne grupy krwi

• z początku nie znano przyczyny, które powodowały, że jedni ludzie z grupa krwi AB przyjmowali bez szkody każdą inną grupę krwi, a inni umierali po przetoczeniu krwi innego dawcy-> Amerykański uczony Peter widzi bezpośrednie przyczynę tego zjawiska w ewolucji grup krwi. Wg właśnie tej kolejności wg niego z grup krwi był bezpośrednio związany tryb życia i sposób odżywiania w najwcześniejszym okresie ludzkości

• od początku pobytu na ziemi w najwcześniejszym okresie ludzie pierwotni byli zbieraczami i myśliwymi przez 2 mln lat

• Krew istoty żywej, jej skład chemiczny jest przystosowany do diety środowiskowej organizmu- przekształca je w źródło jako największą energii przy najmniejszy, jej zużyciu, dlatego wg badaczy mają miejsce zmiany dostosowawcze grupy krwi.

• Człowiek wędrując i zmieniając swoje środowisko przyrodnicze, zmieniał też skład swojego pożywienia, czyli budulca organizmu

• Dlatego krew ewoluowała, zmieniała się razem z ewolucją diety. Przystosowała się do niej zmieniając swój skład chemiczny w celu optymalizacji tego składu w relacji do składu chemicznego absorbowanego pokarmu. Wnioski mają charakter dietetyczny. TZN za grupę krwi, czyli zdolnością do przyswajania pożywienia z lokalnego środowiska idą inne cechy wynikające również z przyczyn o charakterze środowiskowym, to jest np. ramowy rys psychologiczny koczownika, różni się od rolnika, nie tylko dlatego, że skład jego diety jest inny, ale również dlatego, że różnią się warunki przyrodnicze i społeczne w których żyje społeczność osiadłych rolników

• Jak wynika z prowadzonych badań rozkład grup krwi w Europie stanowi ślad po dawnych migracjach z Afryki. Rozpoczęła się około 1 mln lat temu.

• Już w Azji homo sapiens podzielił się na 2 grupy: Kaukazów i Mogołów

• Ludy Kaukazu osiedliły się w basenie Morza Śródziemnego i stworzyły cywilizacje starożytną

• Grupa mongolska osiedliła się w granicach współczesnych Chin i stworzyła cywilizację państwa środka

• Krew grupy Kaukazkiej osiadłej nad Morzem Śródziemnym ewoluowała w kierunku gr A- rolniczej, natomiast krew grupy mongolskiej ewoluowała w kierunku gr B, również rolniczej

• Pytanie o genetyczne, a nie etniczne pochodzenie populacji narodów narodów z Europy dotyczy ich genezy. To jest pojawienia się. Tymczasem narody koczownicze, agresywne pojawiły się nagle, a przyczyną ich sukcesów były słabości wewnętrzne narodów Europy

• Pojawienie się wielkich narodów koczowniczych w historii cywilizacji to jedyne udowodnione w historii świata zderzenie cywilizacji, którego skutki obserwujemy do dzisiaj. Siłą uderzeniową cywilizacji koczowniczych na cywilizację rolnicze powstrzymały czynniki przyrody np. przyroda oszczędziła Japonię przed dwukrotną próbą najazdu mongołów.

Z książki Krawczyka: Rozdział 4- str96

13.Jaki był udział Europy w antropogenezie i rozwoju cywilizacji człowieka.

W syllabusie napisano, że odpowiedź na to pytanie znajduje się w Rozdziale 4 w ks prof. Krawczyka, ja tam nic znalazłam,a w notatkach także nic nie mam, więc jeśli co znajdziecie napiszcie na e-mail.

14.Wyjaśnienie różnić pomiędzy trzema systemami prawa: prawem rzymskim, Kodeksem Napoleona oraz brytyjskim prawem zwyczajowym.

Z notatek

Prawo rzymskie	Kodeks Napoleona	Brytyjskie prawo zwyczajowe
Stworzyło podstawową kategorię świata politycznego, w którym społeczeństwo i państwo nie zostało rozdzielone, lecz tworzyło jednolitą strukturę panowania opartą na ekonomicznej sferze pracy	Zniesienie: feudalizmu wprowadzenie równości wszystkich poddanych ustanowienie władzy suwerennej stworzenie administracji urzędniczej ustanowiono władzę finansową: może nakładać i ściągać podatki, co powiązane jest z symulacją życia gospodarczego jako podstawowego państwowego udziału w zyskach państwo opiera się na jednostkach indywidualnych i ich umowie społecznej przeniesienie suwerenności z monarchy na naród różne władzy, których wzajemne relacje oparte są na zasadach równowagi równość wobec prawa, wolność zarobkowania, zawieranie umów pojawia się ochrona własności oraz prawo dziedziczenia, która przekazuje je następnym pokoleniom model ten stawia w centrum człowieka= powstaje podmiotowe społeczeństwo, które tworzą obywatele jako jednostki i to obywatele wpływają na jakość państwa tzn jeśli jest silne społeczeństwo obywatelskie, czyli obywatele mają podmiotowość to i państwo jest silne, bo nie może być omnipotentne, czyli wszechwładne; natomiast jeśli obywatele są nie liczni, a społeczeństwo obywatelskie jest słabe to oczywistą rzeczą jest, że państwo potrafi rozrastać się i samo powielać w warstwie biurokracji i korupcji.	Pozostawił władzę w rekach monarchy i jego dworu. W ten sposób z punktu widzenia suwerennego władcy obywatel stawał się poddanym i nie miał prawa do politycznej władzy powstało społeczeństwo składające się z władzy i poddanych, którzy zjednoczyli się dla zachowania i wspierania dobra ogółu

Z internetu:

System kontynentalny	Kodeks Napoleona	Brytyjskie prawo zwyczajowe
oddzielono w nim tworzenie od stosowania prawa; do systemu prawa należą normy ogólne i administracyjne;	zespół przepisów i norm prawnych prawa cywilnego wprowadzony we Francji w 1804 roku przez Napoleona Bonaparte. Była to pierwsza wielka kodyfikacja prawa francuskiego, po upadku ancien régime'u w wyniku rewolucji francuskiej Założenia ( dotyczyło męskich obywateli): Równość przed prawem Wolność dla każdego Ochrona własności prywatnej Całkowite rozdzielenie kościoła od państwa (Laicyzm) Obalenie przymusu cechowego Wolność zatrudnienia i wyboru zawodu Stworzenie podstaw prawnych dla wolnego rynku Spis narodzin i śmierci (Spis ludności) wolność osobista jednostki, formalna równość obywateli wobec prawa, nienaruszalność własności prywatnej, swoboda umów, wolność wyznania i pracy, prawo do używania własnego języka, Regulacje w nim zawarte opierały się na zasadzie równości wobec prawa wszystkich podmiotów oraz zrywały z ograniczeniami prawa feudalnego (feudalizm). prowadził karę śmierci cywilnej, która orzeczona przez sąd wywoływała dość nieszczęsne skutki dla skazanego (pozbawiała wszelkich praw, majątek skazanego przepadał, bądź był otwarty dla spadkobierców etc.). Ograniczał prawa kobiet (m.in. mąż mógł żądać rozwodu od kobiety, gdy ta cudzołożyła, lecz w przypadku odwrotnym – jedynie gdy kochanka była utrzymywana w domu wspólnym; kobieta pozostawała przez całe życie pod opieką najbliższego męskiego krewnego lub męża; nie mogła rozporządzać majątkiem swoim ani majątkiem małżeńskim mężowi została powierzona rola wychowania potomstwa).	Stworzony w XIII wieku w Anglii duża rola precedensu w tym systemie wysoka pozycja precedensu wśród źródeł prawa prawo stanowione jest najwyższym źródłem prawa (bowiem może uchylić precedens, precedens natomiast nie może uchylić ustawy)- zasada prymatu ustawy występowanie zasady stare decidis mała rola kodeksów brak wyraźnego podziału na prawo publiczne i prywatne sędziowie: tworzenie prawa (precedens de iure), rozstrzyganie spraw, wykładnia i interpretacja prawa, wnioskowanie per analogiam (sprawy podobne), wydawanie wyroków, tworzenie precedensów (nie każdy wyrok jest precedensem), \ występowanie ławy przysięgłych (jury), znaczący udział czynnika ludzkiego w systemie (np. Konstytucja Stanów Zjednoczonych gwarantuje prawo do procesu z udziałem jury), wyrok w procesie karnym: ława orzeka o winie, sędzia o karze

Z książki prof. Krawczyka:

System kontynentalny- najbliższy spadkobierca rzymskich zasad	Kodeks Napoleona	Brytyjskie prawo zwyczajowe
Wywodzi się wprost z systemu prawa rzymskiego- największego osiągnięcia europejskiej starożytności rozpoczęty wraz z utworzeniem w latach 451-450 p.n.e. Prawa Dwunastu Tablic, a zakończony jego wielką kodyfikacją w postaci tzw. Kodeksu Justyniana z VI w. n.e., został inkorporowany przez systemy prawne większości państw europejskich. Uwaga Ernesta Renana - Europa jest rzymska, jeśli idzie o prawo dotyczyła faktu rozciągnięcia zasad i pojęć sformułowanych w Rzymie na cały praktycznie kontynent europejski. Odmienność prawna wyspiarskiego Albionu nie oznacza odrzucenia przezeń rzymskiego sposobu pojmowania prawa, ale jedynie odmienność co do sposobu jego stanowienia. Starożytne kodeksy prawne Teodozjana, a w szczególności Justyniana, były przedmiotem uważnych studiów w uniwersytetach średniowiecznych Włoch. Systematyczne studia nad prawem rzymskim rozprzestrzeniły się stamtąd na całą Europę. W związku z tworzeniem się u schyłku Średniowiecza europejskiej strefy gospodarczej prawo rzymskie zajmowało sukcesywnie miejsce lokalnego prawa zwyczajowego i zostało włączone do systemów prawnych większości krajów kontynentu. Zmiany prawa są tam nazywane kodyfikacją, albowiem dopasowanie prawa do zmieniających się warunków wymaga odpowiedniej nowelizacji kodeksów przez upoważnione organy państwa.	Jest szczególnym przypadkiem prawa stanowionego typu kontynentalnego. Oficjalnie został wprowadzony do użytku edyktem Napoleona w 1807 r. jako francuski kodeks cywilny. W konsekwencji ewolucji prawa za panowania Napoleona (między 1804 a 1811 r.) mianem Kodeksu Napoleona objęto cały system francuskiego prawa kodeksowego, a więc prawo cywilne, prawo handlowe oraz prawo karne. Jego zasadniczy zarys powstał w wyniku Rewolucji Francuskiej jako protest przeciwko ogromnemu zróżnicowaniu regionalnego prawa we Francji Bourbonów. Kodeks Napoleona stanowił swoisty kompromis między prawem zwyczajowym, odziedziczonym w północnych prowincjach Francji jeszcze po czasach panowania germańskich Franków, a zasadami prawa rzymskiego, funkcjonującymi w jej południowej części, pod którego wpływem był sam Napoleon pochodzący z Korsyki. Kodeks Napoleona nawiązuje zatem do rozwiązań charakterystycznych dla rzymskiego Corpus Iuris Civilis. Jego zaletą jest prostota sformułowań, nad których treścią czuwał sam Napoleon, aczkolwiek był on modyfikowany wielokrotnie odpowiednimi poprawkami. Cechą wyróżniającą jest tendencja do centralizacji administracji i wzmocnienie centralnej władzy wykonawczej kosztem samorządów lokalnych. W konsekwencji wojen napoleońskich zasady Kodeksu dostały się na trwałe do systemów prawnych wielu krajów europejskich, Belgii, Holandii, Włoch, Hiszpanii i amerykańskich -kanadyjskiego Quebecu i amerykańskiej Luisiany, niektórych krajów Ameryki Łacińskiej, a także do prawa polskiego za pośrednictwem statutu Księstwa Warszawskiego.	to system prawa charakterystyczny dla Wysp Brytyjskich oraz krajów będących niegdyś brytyjskimi koloniami. W tym samym okresie późnego Średniowiecza, gdy Europa kontynentalna coraz bardziej była wciągana w orbitę prawa rzymskiego, Anglia, ówczesne europejskie peryferium, szła w kierunku ujednolicenia własnego prawa zwyczajowego (ang. common law), stanowiącego schedę po osadnictwie Wikingów (głównie duńskiego pochodzenia) i nadania mu rangi prawa państwowego. Potrzeba ogólnokrajowego systemu prawnego w Anglii była widoczna wtedy równie wyraźnie, jak w krajach na kontynencie, ale w związku z ograniczonymi kontaktami z włoskimi szkołami prawnymi i słabą znajomością prawa rzymskiego rozwinął się tam odrębny system prawny, kontynuujący przywiezione przez duńskich osadników zasady ich prawa zwyczajowego. Różnica między systemem prawnym, nazwanym ostatecznie common law, a prawem rzymskim dotyczy przede wszystkim sposobu stanowienia prawa oraz trybu postępowania przed sądami, nie stanowi natomiast odmienności w kwestii istoty prawa i jego społecznych czy ekonomicznych funkcji. Inaczej zatem niż w kontynentalnym systemie prawa, opartym na przepisach kodeksowych, przewidujących określone sankcje za określone kodeksem czyny, common law opiera się na zasadzie, że rozstrzygające w tej kwestii są wcześniejsze wyroki sądów w podobnych przypadkach, a nie wskazania ustawowe prawa stanowionego. Brytyjskie prawo pisane składa się więc nie z okresowo nowelizowanych przez władze kodeksów (taki system panuje w krajach prawa kontynentalnego), ale z obszernych wykazów sentencji wyroków zwanych precedensami, spełniających funkcję swego rodzaju drogowskazów dla sędziów ogłaszających nowe wyroki. System prawny common law nie zna zatem pojęcia kodyfikacja, ponieważ dostosowanie prawa do zmian społecznych odbywa się nie przez scentralizowane decyzje o nowelizacji prawa, ale przez nowe wyroki sądowe, stanowiące kolejne precedensy. Z tego powodu brytyjski system prawny jest zwany niekiedy prawem precedensowym dla odróżnienia go od prawa stanowionego odgórnie przez władze państwowe, a nie tworzonego oddolnie przez precedensowe rozstrzygnięcia sądów.

15.Jakie były relacje pomiędzy kolonizacją, stanowiącą następstwo odkryć geograficznych a rewolucją przemysłową?

W syllabusie napisano, że odpowiedź na to pytanie znajduje się w Rozdziale 9 w ks prof. Krawczyka, ja tam nic znalazłam,a w notatkach także nic nie mam, więc jeśli co znajdziecie napiszcie na e-mail.

16.Wyjaśnienie różnic pomiędzy chrześcijaństwem zachodnim, prawosławiem oraz islamem.

Z książki prof. Krawczyka: Rozdział 6 str 168 do 181.

( Było też na ten coś w notatkach, jednak ja mam je nieuzupełnione, więc nie mogłam tutaj wrzucić-musicie same sprawdzić)

Z internetu:

Chrześcijaństwo zachodnie	Prawosławie	Islam
religią monoteistyczną: zakłada wiarę w jedynego Boga, który jest Stwórcą świata Bóg z miłości do pogrążonej w grzechu ludzkości posłał swego Jednorodzonego Syna który "stał się człowiekiem" i dokonał dzieła zbawienia świata. Chrześcijanie wierzą, że przyjmując ofiarę Jezusa uzyskują zbawienie i życie wieczne. W czasach ostatecznych nastąpi "zmartwychwstanie ciał" oraz Sąd Ostateczny na którym nastąpi podział na zbawionych i potępionych. Wiara polega na tym, że zaufawszy Bogu z pomocą łaski, człowiek przyjmuje rozumem prawdziwość Objawienia i stara się postępować zgodnie z wiarą, jest wierny wiernemu Bogu. Głową Kościoła rzymskokatolickiego jest biskup Rzymu czyli papież. Podstawową komórką organizacyjną jest parafia. Parafie tworzą diecezje, na których czele stoi biskup. Biskupi diecezji podlegaja wyłącznie papieżowi, ale jednoczą się dla wspólnej pracy w konferencje lub synody obowiązują trzy stopnie kapłaństwa: diakonat, prezbiterat i episkopat. Cechą wyróżniającą duchownych łacińskich od innych duchownych katolickich jest obowiązkowy celibat dla prezbiterów.	Doktryna prawosławia opiera się na dekretach siedmiu pierwszych soborów powszechnych i przekazach ojców Kościoła. Nie uznaje ustanowionego po tzw. "schizmie wschodniej" (wielkiej) w Kościele zachodnim prymatu jurysdykcyjnego biskupa Rzymu, opierając się na tradycji Kościoła starożytnego, który zakładał pojęcie kościoła jako wspólnoty opartej na równości jego członków; dogmatu o "Filioque", czyli pochodzenia Ducha Świętego od także Syna (teologowie prawosławni tłumaczą, że Bóg Ojciec, jest jedynym źródłem i Syna, i Ducha Świętego, wywodząc to od ponadczasowego pochodzenia Ducha Świętego, zob. J 15, 26: odrzuca też ideę odpustu, czyśćca, dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, dogmat o Wniebowzięciu Matki Boskiej (dwa ostatnie to nowe elementy wprowadzone do nauki kościoła rzymskokatolickiego w XIX i XX wieku), odrzuca nauczanie o grzechu pierworodnym Augustyna z Hippony oraz celibat niższego duchowieństwa (diakonów i prezbiterów). Dogmat o Niepokalanym Strukturę Kościoła tworzą cztery starożytne patriarchaty (składowe dawnej pentarchii) – konstantynopolitański, jerozolimski, antiocheński i aleksandryjski, pięć późniejszych patriarchatów: rosyjski (moskiewski, od 1589), gruziński, bułgarski, rumuński (od 1925), serbski i 6 kościołów autokefalicznych Autorytetem zdolnym ogłaszać prawdy dogmatyczne jest tylko sobór powszechny, aczkolwiek istnieją też pewne prawdy przyjęte po zakończeniu ostatniego z Soborów, które zostały uznane przez całą Cerkiew.	wiara w Allacha; modlitw pięć razy dziennie do której nawołuje z minaretu muezin; post w miesiącu ramadan obowiązujący od świtu do zmierzchu; jałmużna; przynajmniej raz w życiu pielgrzymka do Mekki o ile pozwalają na to warunki finansowe; zakaz spożywania wieprzowiny; zakaz spożywania alkoholu; dopuszcza wielożeństwo; kobiety mają ograniczone prawa; prawo islamskie dopuszcza obcinanie rąk i kamienowanie (za urodzenie nieślubnego dziecka). Podstawą doktryny islamu jest wiara w jedynego Boga Allaha, zaufanie do Koranu oraz do tradycji. Człowiek jest stworzeniem i sługą Allaha. Jest obdarzony wolną wolą, zasługuje swym postępowaniem na zbawienie i pobyt w raju lub na wieczne potępienie. Wyznawcą islamu można stać się przez wygłoszenie ze szczerą intencją formuły: "Nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem" (są to równocześnie słowa, które jako pierwsze wpadają w ucho każdemu nowo narodzonemu niemowlęciu muzułmańskiemu i które są wymawiane nad grobem) i przyjęcie na siebie obowiązków wynikających z Koranu, tradycji i prawa. W islamie sunnickim muzułmanin ma pięć obowiązków, zwanych pięcioma filarami islamu Wyznanie wiary ) - Zaświadczam, że nie ma boga oprócz Allaha, a Mahomet (Muhammad) jest Jego sługą i wysłannikiem Modlitwa - odprawiana pięć razy dziennie, z twarzą zwróconą w stronę Mekki Jałmużna - określoną część swego majątku, nie dochodu (najczęściej 2,5%) muzułmanin ma obowiązek oddawać biednym. Uważana jest za jeden z pierwszych "nowoczesnych" podatków socjalnych, pobierany od określonego progu majątkowego. Post- w ciągu dziewiątego miesiąca roku muzułmańskiego (ramadanu), muzułmanie muszą powstrzymywać się od jedzenia i picia (nie dotyczy kobiet w ciąży lub karmiących, małych dzieci, osób ciężko chorych oraz odbywających długą i wyczerpującą podróż) a także palenia tytoniu i uprawiania seksu od wschodu do zachodu słońca. Wahhabici unikają nawet przełykania śliny. Pielgrzymka do Mekki - muzułmanin musi ją odbyć przynajmniej raz w życiu, jeśli pozwala mu na to sytuacja materialna. Często na podróż składa się cała lokalna wspólnota lub rodzina, która deleguje jedną osobę. Niektóre autorytety religijne uważają, że w razie braku możliwości odbycia pielgrzymki do Mekki, można ją w pewien sposób zastąpić pielgrzymką do innego ważnego centrum islamu (ich liczba waha się od 7 do ponad 100).

17.Jeden czy wiele??- problem języka w Europie??

Z notatek ( w książce Krawczyka nie znalazłam tego problemu, więc wrzucam moje wspaniałe notatki):

• Europejczycy posługują się wieloma językami

• ta różnorodność językowa niesie ze sobą nie tylko problem jednolitego komunikowania się, ale także wprowadzania do krajowych porządków prawnych państw członkowskich Rady Europy i Unii Europejskiej i prawa międzynarodowego publicznego i prawa wspólnotowego. Oznacza to, że każda regulacja prawna powinna być przełożona np. na jeden z ponad 20 języków urzędowych UE

• w II poł 1999r i później problem językowy stał się długo miesięcznym, niezwykle zaciętym sporem w UE między fińską prezydencją z jednej strony, Republiką Federalną Niemiec i Austrią z drugiej. Spór dotyczył używania j. niemieckiego w przypadku nieformalnych spotkań Rady Ministrów. Fińska prezydencja chciała oprócz własnego j. Narodowego dopuścić jeszcze język francuski i język angielski podczas gdy Niemcy i Austria powoływały się na prawo zwyczajowe ma rzecz języka niemieckiego jako 3 języka roboczego. Po interwencji kanclerza Niemiec znaleziono połowiczne kompromis, który został zakwestionowany przez kolejną prezydencję portugalską

• Włochy, a następnie Hiszpania żądały traktowania ich języków na równi z językiem niemieckim

• Reżim językowy w UE istnieje od utworzenie EWG

• reżim ten próbuje dostosować się do szczególnego znaczenia języków państw członkowskich z uwzględnieniem ich narodowej tożsamości stąd on jest opanowany przez zasadę podstawowego uprawnienia, a przede wszystkim równouprawnienia języków wspólnoty

• Od czasów powstania EWG stale rośnie liczna państw członkowskich, a co za tym idzie również liczba oficjalnych języków narodowych. Z 6 państw założycielskich z lat 1953-1958 jest teraz 27 państw

• odpowiednio zwiększała się też liczba języków urzędowych UE, w początkowej wspólnocie 6 państw istniały 4 języki urzędowe: niemiecki, francuski, włoski, niderlandzki. → 1993 do języków urzędowych dołączył duński i angielski oraz w sposób ograniczony również galijski w przypadku Irlandii. W 1981 grecki stał się językiem urzędowym, a w 1986 portugalski i hiszpański, a w 1995 fiński i szwedzki. Na przełomie 2003 i 2004 liczba j. urzędowych UE rozszerzyła się do 16, o estoński, polski, słoweński, czeski, węgierski, a następnie należało się liczyć z kolejnym 5, w tym Malta wybrała język angielski. W ten sposób obecnie w UE posługujemy się 21 językami urzędowymi

• Podstawą traktatową od 1958: artykuł 314- traktat o wspólnocie; art 225- Euratom; art 53- traktat o UE

• ONZ ze swoimi prawie 200 członkami ograniczył się do 5 języków urzędowych

• Natomiast w UE korzystając z zasady równouprawnienia jej obywatele posługują się oficjalnie 21 językami oraz 2 językami roboczymi dodatkowo. W ten sposób różnorodność językowa jest podstawą funkcjonowania UE wg wyliczeń unijnej służby językowej z 2000r w wewnętrznej komunikacji wspólnoty wynosi:

• w 1999 r znajdowała się na poziomie 45,5 %

• j francuski: 40,5 %

• niemiecki: 5,4%

• pozostałe 8 języków roboczych stanowiło resztę przy 1,9% hiszpańskiego i 1,7 % dla języka włoskiego

• zasada równouprawnienia 21 języków urzędowych UE mimo ograniczeń i wyjątków jest konieczna dla UE gwarantując bezpośrednio prawo obywatelom UE do ich korzystania w odniesieniu do instytucji i organów UE. Roczny zakres stron do przetłumaczenia to ok. 1 mln do 2 mln stron tłumaczenia w 21 językach w 110 kombinacjach translatorskich.

18.Jakie są podstawy prawne UE.

Z repetytorium z WOSU( nie jestem pewna, czy to chodzi o najważniejsze traktaty prowadzące do powstania i tworzące UE, bo przecież to stanowi prawo UE, ale jak sprawdzałam w necie to zawsze pojawiały się wszystkie te traktaty, więc wydaje mi się, że jest to dobra odpowiedź na to pytanie. Jakbyście wiedziały coś czego ja nie wiem:P to napiszcie:P) :

• Traktat paryski (1951)

Powoływał Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Została ona założona przez Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, Włochy, RFN.

Inicjatorami powstania Wspólnoty byli Robert Schuman i Jean Monnet. Wspólnota powstała w celu zapewnienia regularnych dostaw węgla i stali, stworzenia efektywnych warunków ich produkcji i podziału, rozszerzenia wymiany międzynarodowej. Na obszarze Wspólnoty zostały zniesione opłaty związane z przywozem i wywozem tych podstawowych wówczas surowców w przemyśle. Tworząc jednakowe warunki rozwoju przemysłu dla państw członkowskich, dążono w ten sposób do szybszego rozwoju gospodarczego i podniesienia poziomu życia w społeczeństwie odczuwającym jeszcze skutki wojny.

Traktat ustanawiający Wspólnotę zawierał także ustalenia dotyczące stosunków między RFN i pozostałymi państwami Europy Zachodniej, a także przewidywał przyjęcie RFN do NATO.

Traktat został zawarty na okres 50 lat, wszedł w życie w 1952 r. i wygasł w 2002 r.

• Traktaty rzymskie (27 III 1957)

- traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)

- traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom)

Traktaty zostały podpisane przez 6 państw (tzw. szóstkę), które wcześniej utworzyły EWWiS, czyli Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, Włochy i RFN. Traktaty weszły w życie EWG została powołana w celu zrównoważenia rozwoju gospodarczego oraz zwiększenia spójności ekonomicznej i społecznej poprzez: zniesienie ceł i ograniczeń w eksporcie i imporcie towarów między państwami członkowskimi, stworzenie wspólnego rynku, prowadzenie wspólnej polityki handlowej, transportowej, energetycznej i rolnej, wspieranie badań naukowych i rozwoju techniki.

Działalność EWG odegrała istotną rolę w procesie integracji europejskiej i przyczyniła się do powstania UE.

Euratom został powołany w celu koordynacji rozwoju przemysłu jądrowego w państwach członkowskich przez prowadzenie działalności badawczej, stworzenie wspólnego rynku materiałów i urządzeń, opracowanie norm bezpieczeństwa i kontroli energii nuklearnej wykorzystywanej w celach pokojowych.

Na mocy traktatów rzymskich zdecydowano również o:

- włączeniu krajów i terytoriów zamorskich Francji, Belgii, Holandii i Włoch do Wspólnot;

- wspólnym dla trzech Wspólnot Europejskim Zgromadzeniu Parlamentarnym (od 1962 Parlament Europejski ) oraz równie wspólnym Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w Luksemburgu;

• wspólnym dla EWG i Euratomu Komitecie Ekonomiczno- Społecznym

W 1967 r. powstała także wspólna dla trzech Wspólnot Rada Ministrów i Komisja Wspólnot Europejskich . Traktat o Unii Europejskiej z 1992 r. nie likwidował żadnej ze przystępuje Grecja Wspólnot. Zmienił nazwę EWG na Wspólnotę Europejską

Traktaty rzymskie stały się podstawą integracji europejskiej, stworzyły też główne instytucje służące integracji i prowadzeniu wspólnej polityki europejskiej, określiły również cele (m.in. umożliwienie swobodnego przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług). Wraz z traktatem paryskim) są traktatami założycielskimi Wspólnot Europejskich. Traktaty te są pierwotnym prawem stanowionym w systemie prawa wspólnotowego, a razem z kolejnymi traktatami mają charakter konstytucyjny dla Wspólnot.

• Jednolity Akt Europejski (1986)

Jednolity Akt Europejski (JAE) zawarty w 1986 r. z inicjatywy Rady Europejskiej wszedł w życie w 1987 r. Wprowadził istotne zmiany do traktatów rzymskich, m.in. przez rozszerzenie kompetencji Wspólnot. Wprowadził regulacje prawne umożliwiające rozszerzenie obowiązującej od 1968 r. unii celnej państw EWG przez wprowadzenie od 1992 r. rynku wewnętrznego bez granic dla państw członkowskich. JAE rozszerzył też zakres współpracy w ramach EWG o politykę społeczną, ochronę środowiska naturalnego, walutową, badania naukowe.

Akt wprowadzał zmiany o charakterze instytucjonalno- proceduralnym, wzmacniające autonomię poszczególnych instytucji Wspólnot wobec rządów państw członkowskich, m.in.:

- poszerzał zakres decyzji podejmowanych większością kwalifikowaną głosów przez Radę Ministrów, a dotąd wymagających jednomyślności, która blokowała proces decyzyjny w EWG,

- zwiększał uprawnienia Parlamentu Europejskiego w procesie legislacyjnym, m.in. wprowadzając współdecydowanie Parlamentu na mocy procedury kooperacji między Parlamentem a Radą Ministrów,

- zwiększył kompetencje wykonawcze Komisji Europejskiej, przekazując jej kompetencje wykonawcze Rady Ministrów,

- doprowadził do powstania Sądu Pierwszej Instancji (rozpatrującego skargi osób fizycznych i prawnych) przy Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

• Traktat o Unii Europejskiej z Maastricht (1992)

Traktat o Unii Europejskiej z Maastricht (Holandia) został podpisany w lutym 1992 r., a wszedł w życie w 1993 r., po ratyfikowaniu go przez parlamenty bądź referenda (w Danii, wskutek negatywnego wyniku za pierwszym razem, referendum musiało być powtórzone) poszczególnych krajów członkowskich oraz ratyfikowaniu przez Parlament Europejski.

W wyniku traktatu stworzono na bazie Wspólnot Europejskich (EWWiS, EWG i Euratomu) Unię Europejską. Wspólnoty Europejskie funkcjonują nadal w obrębie UE i zachowują swoją organizacyjną odrębność, z tym że zmieniono treść i nazwę traktatu ustanawiającego EWG na traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską.

Najważniejsze postanowienia traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht:

- ustalenie podstaw dla rzeczywistej Unii Gospodarczej i Walutowej, jak również harmonogramu wprowadzania jej w życie. Pomysł jej powstania z 1969 r. został zrealizowany częściowo w momencie zniesienia w 1990 r. ograniczeń w przepływie pieniądza i kapitału i wprowadzenia współpracy narodowych banków centralnych. Kolejnym etapem było doprowadzenie do wyrównywania poziomu gospodarczego wszystkich państw, m. in. poprzez określenie wspólnych dla tych państw kryteriów uczestnictwa w UGiW (głównymi kryteriami były założenia: roczny deficyt budżetowy nie powinien być większy niż 3% brutto; ogólne zadłużenie państwa nie może przekraczać 60% PKB oraz stopa inflacji w żadnym państwie nie może przekraczać o więcej niż 1,5% przeciętnej stopy inflacji trzech państw o najniższej inflacji). Następnym etapem było uniezależnienie krajowych banków centralnych od swoich rządów, utworzenie Europejskiego Banku Centralnego oraz wprowadzenie wspólnej jednostki walutowej. W rezultacie od l stycznia 2002 r. wprowadzono w 12 krajach Unii (z wyjątkiem Szwecji, Danii i Wielkiej Brytanii) wspólną walutę - euro;

• rozszerzał zakres współpracy o wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, kwestie związane z obronnością mają być rozpatrywane przez Unię Zachodnioeuropejską;

• zawierał zobowiązanie do zwiększenia współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych;

• rozszerzał obszar działania Wspólnot o nowe sektory, m.in.: edukację, ochronę zdrowia, kulturę;

• wprowadził obywatelstwo UE ;

• utworzył Fundusz Spójności ;

• wzmocnił uprawnienia Parlamentu Europejskiego, m.in. przez wprowadzenie procedury współdecydowania, umożliwiającej mu np. zawetowanie decyzji Rady Unii Europejskiej;

• umożliwił udział Parlamentu Europejskiego w mianowaniu członków Komisji Europejskiej;

• przedłużył kadencję Komisji Europejskiej z 4 do 5 lat;

• przewidywał możliwość rewizji traktatów tworzących Wspólnotę Europejską i Unię Europejską przez kolejne konferencje międzyrządowe.

• Traktat amsterdamski (199?)

Przyjęty podczas spotkania Rady Europejskiej i podpisany w Amsterdamie w 1997 r., wszedł w życie po ratyfikacji przez państwa członkowskie w 1999/r. Traktat wprowadzał poprawki do dotychczasowego prawa traktatowego UE, m.in. traktatu o Unii Europejskiej. Do jego najważniejszych postanowień należą:

- wprowadzenie możliwości zastosowania sankcji (łącznie z zawieszeniem prawa do głosowania w Radzie Unii Europejskiej) wobec państw członkowskich, które nie przestrzegają praw człowieka i zasad demokracji oraz reguł prawa;

- nałożenie obowiązku ochrony środowiska przez państwa przy realizacji polityk wspólnotowych;

- włączenie do głównych celów UE osiągnięcia „wysokiego poziomu zatrudnienia" jako formy zwalczania bezrobocia i konieczności koordynacji polityki zatrudnienia;

- ustanowienie prawa do prowadzenia misji humanitarnych i pokojowych wykonywanych w ramach Unii Zachodnioeuropejskiej;

- przyznanie Radzie Unii Europejskiej możliwości zwalczania wszelkich przejawów dyskryminacji na tle różnic płci, rasy, pochodzenia etnicznego, religii, kalectwa, wieku, orientacji seksualnej;

- uznanie za fundamentalne prawo Wspólnoty zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn;

- wprowadzenie zasady, że obywatelstwo europejskie nie zastępuje, a jedynie uzupełnia obywatelstwo narodowe;

- wprowadzenie możliwości konstruktywnego wstrzymania się od głosu w głosowaniach wymagających jednomyślności w Radzie przez państwo niezainteresowane uczestnictwem w określonych działaniach;

- utrzymanie procedury głosowania jednomyślnego - w przypadku gdy jedno z państw wyrazi sprzeciw, powołując się na szczególny interes narodowy, sprawa nie jest rozpatrywana w Radzie Unii Europejskiej, lecz jest skierowana do Rady Europejskiej, która podejmuje decyzje jednomyślnie;

- ustalenie, iż w skład Komisji Europejskiej po rozszerzeniu UE będzie wchodzić po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego;

- wzmocnienie uprawnień Parlamentu Europejskiego przez rozszerzenie zakresu spraw, w których uczestniczy on z Radą Europejską w procedurze współdecydowania;

- ograniczenie liczby parlamentarzystów po rozszerzeniu UE do 700 osób;

- potwierdzenie miejsca posiedzeń plenarnych Parlamentu Europejskiego (co miesiąc w Strasburgu) i komisji oraz sesji nadzwyczajnych (Bruksela);

- wprowadzenie zasady tzw. podwójnej inwestytury: Parlament najpierw akceptuje kandydaturę przewodniczącego Komisji Europejskiej, a następnie zatwierdza komisarzy;

- wprowadzenie procedury „wzmocnionej współpracy", umożliwiającej pogłębienie procesu integracji bez konieczności uczestniczenia w nim wszystkich państw członkowskich Unii.

• Traktat nicejski (2001)

Na konferencji trwającej w Nicei od lutego do grudnia 2000 r. opracowano traktat nicejski, który został podpisany w 2001 r. i wszedł w życie w 2003 (m.in. po dwóch kolejnych referendach w Irlandii). Stwarzał on warunki do przyjęcia nowych członków w 2003 r. W związku z tym podjęto wówczas następujące decyzje:

- w Komisji Europejskiej wprowadzono zasadę: jeden kraj - jeden komisarz do czasu rozszerzenia Unii do 27 członków, a później zasadę ich rotacji; tym samym duże państwa zrezygnowały z posiadania po dwóch komisarzy;

- wzmocniono kompetencje przewodniczącego Komisji przez nadanie mu prawa wyznaczania kompetencji członkom Komisji;

- w Radzie UE rozszerzono zakres głosowania większością kwalifikowaną; głosowaniu jednomyślnemu podlegają jednak takie sprawy jak podatki i problemy społeczne;

- przyjęto dla UE liczącej 27 członków ustalenia dotyczące tzw. ważenia głosów (uznano większość kwalifikowaną 75% głosów), co oznacza, że zniesiono nadreprezentatywność małych państw, w rezultacie ani same duże państwa nie są w stanie podjąć żadnej decyzji, ani bez ich zgody nie jest możliwe podjęcie jakiejkolwiek decyzji;

- w Parlamencie Europejskim zmieniona została liczba deputowanych (732) i przeprowadzono rozdział mandatów dla państw ubiegających się o członkostwo: Polsce przyznano 54 miejsc, ale po przyjęciu Rumunii i Bułgarii będziemy mieli tych miejsc 50;

- w skład Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wchodzić ma jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego;

- „współpraca wzmocniona" może być zainicjowana już przez 8 państw, a każde kolejne państwo UE ma prawo przystąpić do niej;

• przyjęcie postanowień ułatwiających wprowadzenie europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony; sprawy te wyłączono z mechanizmu „współpracy wzmocnionej".

Na konferencji w Nicei przyjęto też -» Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej, zawierającą najważniejsze prawa i wolności obywatelskie oraz prawa ekonomiczne i socjalne obywateli państw UE. W chwili obecnej Karta ma charakter deklaracji politycznej.

19.Gdzie kończy się Europa?

Z ks Krawczyka:

• formalnie Europa kończy się na wschodzie na Uralu i północnych stopach Kaukazu

• Wiadomo, gdzie w sensie cywilizacyjnym Europa się zaczęła w Grecji, Italii, Galii, Hiszpanii i Dalmatii, ale odpowiedź na pytanie gdzie się ona dzisiaj kończy wymaga bardziej formalnego ustalenia

• Wybrano Ural, które jest wygodne z tego punktu widzenia, pasmo gór przedzielające kontynent euroazjatycki prosta linia z północy na południe- od zimnych wód Oceanu Lodowatego po słona Morze Kaspijskie

• Prawdę mówiąc mogłaby to być również Wołga, Don, Dniepr, Peczora czy Jenisej. Istotą bowiem Europy , jako części świata są nie tylko jej cechy geograficzne, ile historyczne, tzn. fakt powstania i rozwijania się europejskiej odmienności, a ta wymaga po prostu geograficznego skwitowania

20.Omów problem zakresu poszerzania UE.

Z książki Krawczyka str 370 do 373:)