Kontrola i ocena osiągnięć ucznia. Przykłady kart pracy, testów i sprawdzianów określających poziom zdobytych wiadomości i umiejętności dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
1.Sprawdzanie osiągnięć szkolnych.
Sprawdzanie osiągnięć szkolnych jest nieodłącznym elementem procesu kształcenia. Kontrolowanie każdej świadomej działalności człowieka, nie tylko pedagogicznej, służy przede wszystkim podnoszeniu efektywności tego działania.
Poprzez sprawdzanie osiągnięć szkolnych W. Okoń rozumie jedno z ogniw procesu dydaktycznego, w którym nauczyciel stosuje różne sposoby kontroli, a jednocześnie ocenie podlega efektywność pracy dydaktyczno - wychowawczej nauczyciela.
2.Pojęcie kontroli i oceny.
Pod pojęciem oceny lub oceniania pojmuje się wówczas zarówno sprawdzanie, co uczeń umie, jakie ma osiągnięcia i braki, jak i wystawianie stopnia, czyli określanie, na ile uczeń umie.
Przez kontrolę rozumiemy sprawdzanie osiągnięć uczniów. Ma na celu stwierdzenie, czy i o ile uczniowie opanowali materiał programowy, jakie pojęcia, reguły, umiejętności zostały stosunkowo lepiej przyswojone, a jakie słabiej.
3. Pomiar dydaktyczny.
Sposobem sprawdzania i oceniania osiągnięć poznawczych uczniów jest pomiar dydaktyczny. „Pomiar dydaktyczny występuje, gdy sprawdzian osiągnięć szkolnych i ich ocenianie dydaktyczne jest dokonywanie w taki sposób, że poziomowi osiągnięć poznawczych w zakresie programowym jest przyporządkowany symbol (ocena) określający ten poziom w wybranej skali osiągnięć (skali ocen), a procedura tego przyporządkowania podlega weryfikacji empirycznej” (B. Niemierko,).
Pomiar dydaktyczny jest uściślonym sprawdzaniem i ocenianiem osiągnięć uczniów. Jego wyniki tworzą skalę porządkową, zwykle opartą na hierarchii wymagań programowych.
Narzędziem pomiaru dydaktycznego jest test osiągnięć szkolnych, to jest zbiór zadań reprezentujących wybrany zakres programowy, a zadanie testowe jest jego najmniejszą, osobno punktowaną cząstką.
4. Rodzaje testów.
-Testy egzaminacyjne czy pedagogiczne.
Służą one do mierzenia i oceniania postępów ucznia w szkole. Zadaniem ich jest sprawdzenie stopnia opanowania wiadomości szkolnych, umiejętności posługiwania się nimi, rozumienia używanych pojęć, poznawanych praw i zasad
- Test luk.
Polega on na tym, że podany uczniowi tekst zawiera pewne luki, w miejsce których trzeba wstawić brakujące wyrazy
- Test wyboru.
Polega na dokonaniu wyboru odpowiedzi prawidłowej. Wyróżniamy test wyboru alternatywnego gdzie podane są dwie odpowiedzi, pomiędzy którymi uczeń dokonuje wyboru oraz test wyboru wielokrotnego gdzie odpowiedzi jest kilka, a jedna jest najlepsza i tę właśnie uczeń powinien wybrać.
- Test tożsamości lub przeciwieństwa.
Odpowiednie wyrazy są wydrukowane parami obok siebie, a uczeń ma wskazać, czy te słowa znaczą to samo czy coś przeciwnego.
-Test sprawdzający, celem jest ustalenie czy uczniowie spełnili określone wymagania programowe.
-Testy szerokiego użytku miewają charakter różnicujący, gdy są ukierunkowane jedynie na wykrycie różnic miedzy uczniami w dość ogólnie zarysowanych dziedzinach osiągnięć.
- Testy różnicujące, których wyniki pozwalają porównywać osiągnięcia ucznia z osiągnięciami grupy lub z normami opracowanymi na podstawie wyników grupowych, są nazywane testami różnicującymi.
5. Rodzaje oceniania.
Kształtujące - opiera się na informacjach zebranych przed rozpoczęciem nauki (diagnostyka wstępna) lub podczas nauczania. Ma posłużyć nauczycielowi do planowania pracy z uczniami oraz ułatwić wybór właściwej strategii nauczania.
Opisowe to poinformowanie o postępach ucznia, o tym jak wykonał zadania, przy czym najpierw podkreślamy w niej to, co uczeń wykonał dobrze, a później wskazujemy niedociągnięcia i sposób jej poprawy.
Zbierające/ sumujące - ma na celu stwierdzenie, w jakim stopniu wiedza ucznia, klasy i nauczyciela odpowiadają założonym celom dydaktycznym.
Słowne pomaga zdobywać uczniom wyczerpujące informacje o swoich postępach i uczy ich refleksyjnego spoglądania na swoje osiągnięcia.
Stopniem szkolnym - jest to określenie jakiej wartości odpowiada informacja uzyskana w trakcie kontroli.
Ciągłe oznacza poznawanie uczniów w sposób systematyczny - jest to ocenianie wewnętrzne, w trakcie procesu dydaktyczno-wychowawczego, jego celem jest śledzenie rozwoju ucznia.
Jednorazowe zwane inaczej zewnętrznym, oceny dokonują osoby, które nie są nauczycielami ocenianych uczniów - jego celem jest podsumowanie pewnego cyklu kształcenia (egzamin, konkurs).
6.Funkcje oceny
Z.Jaworski (1968) określił, iż ocena ucznia z każdego przedmiotu powinna spełniać trzy funkcje:
dydaktyczną (informacyjną, sterującą) - ocena ma być miernikiem wyników pracy ucznia, określać, na jakim poziomie występuje wiedza, umiejętności i postawy ucznia, jakie są w nich luki, co należy uzupełnić w przyszłości.
wychowawczą (motywującą, aktywizującą) - poprzez ocenianie nauczyciel wpływa na sferę emocjonalną, wychowuje poprzez kształtowanie właściwych i pożądanych postaw i nastawień, rozwija zainteresowania nauką, pobudza wolę do samodzielnej pracy i brania odpowiedzialności za swój proces edukacyjny.
społeczną - wskazuje miejsce ucznia w grupie społecznej (np. klasie). Ocena daje informację o tym, jaką pozycję w kategorii ucznia dobrego osiąga konkretne dziecko, jaka jest obecna sytuacja i jakie mogą być prognozy (przewidywania) na przyszłość.
7. Sposoby oceniania
Prace klasowe- obejmują partię materiału z jednego działu. Zapowiedziane są ,co najmniej na tydzień przed planowanym terminem . Jego termin ustala nauczyciel wraz z uczniami i zapisuje w dzienniku lekcyjnym , uczniowie notują go w zeszycie przedmiotowym .
Sprawdzian-to zapowiedziany trzy lekcje przed i zanotowany w dzienniku lekcyjnym jako praca pisemna trwająca 45 minut i obejmująca materiał trzech lekcji .Sprawdziany nie podlegają poprawie
Sprawdziany krótkie(kartkówki) - obejmują zakres wiadomości i umiejętności z max. trzech ostatnich lekcji .Uczniowie piszą je około 10-15 minut ;nie muszą być zapowiadane przez nauczyciela .i nie podlegają poprawie
Odpowiedzi ustne-obejmują tematy z trzech ostatnich lekcji.
Prace domowe-mogą mieć formę pisemną lub ustną (polega ona na ustnym powtórzeniu i utrwaleniu treści poznanych na trzech ostatnich lekcjach ).
Brak pracy domowej jest równoznaczne z nie przygotowaniem do lekcji .Uczeń jest zobowiązany zgłosić ten fakt przed lekcją Nauczyciel wpisuje wówczas w dzienniku lekcyjnym znak „- „ . Jeżeli tego nie zgłosi otrzymuje ocenę niedostateczną. Trzy nieuzasadnione (nie spowodowane chorobą ) braki zadania domowego- ocena niedostateczna .Braki zadań domowych należy uzupełnić na następną lekcję .
Praca w grupach -ocenę za pracę w grupie może otrzymać cała grupa lub indywidualni uczniowie. Ocenie podlegają umiejętności :
-planowania i organizowania pracy grupowej
-efektywnego współdziałania
-wywiązywania się z powierzonych ról
-rozwiązywania problemów w sposób twórczy
Aktywność na lekcji-aktywność na lekcji oceniana jest na bieżąco znakiem „+” lub „-„ .Trzy znaki (+) równa się ocenie bdb .Trzy znaki (-) równoznaczne są z oceną ndst.. .
Prace długoterminowe -wykonywane są samodzielnie przez uczniów lub pod kierunkiem nauczyciela (np. albumy tematyczne , plakaty , zestawienia statystyczne , prace na określony temat itd. ) Za daną pracę uczeń może otrzymać ocenę lub znak „+” będzie to uzależnione od stopnia trudności danego zadania .
Zeszyt ćwiczeń-jest oceniany pod względem poprawności merytorycznej wykonywanych ćwiczeń i staranności .