Tezy do egzaminu z przedmiotu - „Teoria gier sportowych”

Prowadzący przedmiot: prof. J. Dembiński

1. Sport klasyfikowany i jego determinanty.

2. Gry sportowe jako dyscypliny sportu klasyfikowanego.

3. Definicja gry sportowej.

4. Podział i charakterystyka działań w grach

5. Zespół sportowy i jego elementy składowe.

6. Dziedziny kultury fizycznej i ich charakterystyka (sport, wychowanie fizyczne, rekreacja, fizjoterapia).

7. Różnice w kompetencjach nauczyciela a instruktora-trenera gier sportowych.

8. Etapizacja szkolenia sportowego w grach sportowych.

9. Cele i zadania etapu wstępnego.

10. Cele i zadania etapu podstawowego.

11. Cele i zadania etapu specjalnego.

12. Cele i zadania etapu profesjonalizacji.

13. Prakseologiczna definicja działania.

14. Różnice pomiędzy czynnością ruchową a działaniem.

15. Szczegółowy podział działań dla wybranej gry sportowej.

16. Wymień rodzaje sytuacji jakie mogą wystąpić w grach sportowych.

17. Podaj warunki prawidłowego rozwiązania sytuacji 1x1 dla czterech możliwych wariantów (rzutu, kozłowania, podania piłki, powstrzymania się od działania).

18. Integracja środków treningowych z grą sportową.

19. Podaj przykład: dobrego, obojętnego, złego środka treningowego dla wybranej gry sportowej.

20. Jaka jest różnica pomiędzy indywidualizacją a treningiem indywidualnym.

21. Podaj sposoby intelektualizacji procesu szkolenia sportowców.

22. Wyjaśnij jak rozumiesz efekt synergiczny w grze sportowej.

23. Definicja i charakterystyki zdolności motorycznych kondycyjnych dla zawodników w grach sportowych.

24. Definicja i charakterystyka zdolności motorycznych koordynacyjnych dla zawodników w grach sportowych.

25. Wyjaśnij na czym polega nauczanie i uczenie się gry sportowej.

Bibliografia:

1. Czerwiński J., Sozański H., (2004): „Współczesne koncepcje szkolenia w zespołowych grach sportowych”. AWFiS, Gdańsk.

2. Dembiński J. (2011): „Koszykówka” WSEWS, Warszawa, Wrocław,Wisła.

3. Dembiński J., Naglak Z., (2003): „Sprawność działania zawodników w grach sportowych”. MTNGS, Monografia nr 1, WTN Wrocław.

4. Naglak Z., (2001): „Teoria zespołowej gry sportowej”. AWF, Wrocław.

5. Naglak Z., (2005): „Nauczanie i uczenie się wielopodmiotowej gry z piłką.

6. Pszczołowski T., (1978): „Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji”. Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk.

Ad1.

Sport klasyfikowany to działalność człowieka ukierunkowana na kształtowanie jego osobowości oraz, odpowiedniej dla płci, wieku i dyscypliny sportu,

doskonałości psychicznej, fizycznej i motorycznej umoŜliwiającej osiągnię-

cie sukcesów sportowych. Miarą doskonałości są wyniki sportowe uzyskane podczas współzawodnictwa i klasyfikowane przez powołane do tego celu instytucje. W tej odmianie sportu zabiega się zawsze o zaprezentowanie maksimum moŜliwości sportowych, jednak celem samodoskonalenia jest zawsze

dąŜenie do własnej doskonałości, a nie do wykazywania wyŜszości nad konkurentami.

Celem jest skuteczny udział we współzawodnictwie, dlatego

zawodnik podejmuje regularny trening

W treningu stosowane są maksymalne obciąŜenia treningowe

adekwatne do aktualnych moŜliwości sportowca

Tworzone są specjalne przepisy regulujące zasady udziału

w zawodach i dozwolone metody treningu

Celem jest stworzenie widowiska

Elitarność, dostępny wyłącznie dla osób

wybitnie utalentowanych

Nagrody za zwycięstwo o znacznej

wartości materialnej

Uprawianie go jest zawodem, stanowi

podstawowe źródło utrzymania dla

sportowca

Kluby sportowe są spółkami,

a przynaleŜność do nich uregulowana

jest kontraktami

Ad3.

Zespołowa gra sportowa to działanie dwóch zespołów sportowych,

zmierzających do niezgodnych celów, wykonywane według określonych reguł. Miarą

zwycięstwa jest realizacja celu gry. Zespołowa gra sportowa przez swoje

zorganizowanie umożliwia nie tylko poznanie sprawności działania człowieka, stanowi

również atrakcyjny środek zaspokajania jego potrzeb psychicznych.

Zespołowa gra sportowa ma to do siebie, że osiągnięcie oczekiwanego wyniku

jest odczuwane jako rezultat wysiłków członków zespołu, a także widzów.

Nieoczekiwane przebiegi wypadków, zmienność sytuacji, doskonałość graczy składają

się na to, że gra jest związana z intensywnymi przeżyciami wszystkich jej uczestników.

Wyjątkowość zespołowych gier sportowych polega na tym, że tu wszystko jest

rzeczywiste (zmęczenie, ryzyko, smutek, radość, twórcze działanie, wzajemna pomoc),

a to rodzi więzi emocjonalne między zespołem a widzem. Z kolei atrakcyjność gier

wynika z ogólnej ich dostępności dla osób w różnym wieku i o zróżnicowanym poziomie

sprawności motorycznej, natomiast jej powszechność wywołana jest tym, że kontakt

z piłką umożliwia grającym przejawianie niekonwencjonalnej, równoważnej aktywności

umysłowej i motorycznej

Ad6.

Sport-- świadoma, dobrowolna działalność

człowieka, podejmowana głównie dla zaspokojenia

potrzeby zabawy, popisu, walki, a takŜe

wewnętrznego doskonalenia się w drodze

systematycznego rozwoju cech fizycznych,

umysłowych i wolicjonalnych (Encyklopedia, 1986,

439 - 440). Jest to działalność uprawiana

systematycznie, według pewnych reguł, z silnym

pierwiastkiem współzawodnictwa, z dąŜeniem

do maksymalnych wyników i manifestowania swojej

sprawności fizycznej. Jest formą aktywności

człowieka, mającą na celu doskonalenie jego sił

psychofizycznych, indywidualnie lub zbiorowo,

według reguł umownych (Ustawa , 1996). Sport - forma aktywności człowieka, uczestnictwo w kulturze fizycznej ludzi o odpowiednich predyspozycjach somatyczno - motorycznych. Celem jest zaspokojenie potrzeby samorealizacji ma drodze współzawodnictwa w dążeniu do osiągnięcia maksymalnych rezultatów w zakresie kf i ruchowej.

Wychowanie fizyczne - przypadający

na lata dzieciństwa i młodości proces

przygotowania człowieka do uczestnictwa

w kulturze fizycznej w ciągu całego Ŝycia

poprzez wykorzystanie środków ruchowych

oraz związanych z nimi sytuacji społecznych

i przeŜyć emocjonalnych. Główne jego

zadanie to kształtowanie postaw

wychowanka wobec własnego ciała,

sprawności fizycznej i zdrowia

(Encyklopedia, 1986, s. 633).

Wychowanie fizyczne - przypadający

na lata dzieciństwa i młodości proces

przygotowania człowieka do uczestnictwa

w kulturze fizycznej w ciągu całego Ŝycia

poprzez wykorzystanie środków ruchowych

oraz związanych z nimi sytuacji społecznych

i przeŜyć emocjonalnych. Główne jego

zadanie to kształtowanie postaw

wychowanka wobec własnego ciała,

sprawności fizycznej i zdrowia

Rekreacja ruchowa (fizyczna) -

aktywność fizyczna podejmowana

w czasie wolnym dla wypoczynku,

przyjemności i samodoskonalenia

w formie ćwiczeń gimnastycznych,

ćwiczeń kondycyjnych w terenie, gier

ruchowych i sportowych, pływania,

narciarstwa, spacerów i marszów itp.

(Encyklopedia, 1986, s. 343).

Rekreacja ruchowa (fizyczna) -

aktywność fizyczna podejmowana

w czasie wolnym dla wypoczynku,

przyjemności i samodoskonalenia

w formie ćwiczeń gimnastycznych,

ćwiczeń kondycyjnych w terenie, gier

ruchowych i sportowych, pływania,

narciarstwa, spacerów i marszów

Fizjoterapia jest metodą leczenia wykorzystującą zjawisko reaktywności organizmu na bodźce. W zależności od zastosowanego bodźca rozróżnia się następujące działy fizjoterapii:

balneoterapię (naturalne czynniki dostępne w uzdrowiskach)

klimatoterapię (bodźce klimatyczne)

hydroterapię (kąpiele wodne)

kinezyterapię (bodźce kinetyczne - ruch)

terapię manualną (bodźce mechaniczne i kinetyczne)

masaż leczniczy (bodźce mechaniczne)

fizykoterapię (sztucznie wytworzone bodźce - prąd elektryczny, światło...)

W jaki sposób działa fizjoterapia ?

Określony bodziec wywołuje w organizmie określoną reakcję. Odpowiednio dobierając rodzaj bodźca można wywołać różne reakcje lub grupy reakcji, np.: wydzielanie pewnych substancji biochemicznych powodujących określone reakcje organizmu pod wpływem bodźców cieplnych lub świetlnych. Ruch z oporem powoduje zwiększenie siły mięśni, a odpowiednio aplikowany ruch bierny określonego stawu, oprócz działania lokalnego, ma działanie odruchowe, wpływające na odległe od niego obszary ciała. Nasz organizm posiada wbudowane możliwości walki z chorobą. Czasami jednak nie potrafi w pełni z nich korzystać. Niektóre zabiegi z zakresu fizjoterapii usprawniają te procesy, lub wyzwalają dodatkowe, wspomagając naturalne możliwości organizmu.

Ad8

Ad 20

Indywidulalizacja- indywidualne wyjście naprzeciw 
potrzebą ucznia, dostosowanie środków oddziaływania dydaktycznego do
warunków psychofizycznych wychowanka. 

Sposoby realizacji:

- prowadzenie lekcji wg. podziału na grupy zainteresowań
- wybór dowolnej aktywności ruchowej 
- dostosowanie tempa, trudności i czasu trwania wysiłku (praca
w grupach). 

Ad21

Intelektualizacja - proces polegający na samodzielnej aktywności
rekreacyjnej w celu zapewnienia ciągłości między kształceniem i
wychowaniem. Stanowi ona integralny składnik postaw prosomatycznych.
Jest to dążenie do uzyskania przez ucznia świadomości związanej z
wykonywaniem czynności ruchowych. Przekaz informacji: 
- uczeń wie po co? Dlaczego? (wykonuje pewne czynności i
zadania) zna korzyści ich kontynuacji 
- Uświadomienie celowości i zadań lekcji
- Samoocena i samokontrola 

Wraz ze wzrostem rozwojowych, zainteresowań i możliwości
psychofizycznych uczniów na kolejnych etapach ich edukacji
intelektualizacja w postępowaniu pedagogicznym powinna stanowić
nieodzowny element kształcenia i wychowania. 
Intelektualizacja to ni tylko świadomość związana z
wykonywaniem czynności ruchowych ale także wiadomości dotyczące
higieny dbałości o własne ciało a także informacje związane z
bezpieczeństwen i higieną pracy

Intelektualizacja powinna zajmować szczególne miejsce w procesie nauczania

- uczenia się w sportowych grach zespołowych. Zdobywana specjalistyczna wiedza

o czynnościach ruchowych i współdziałaniu graczy jest bowiem podstawą rozwijania samodzielności, szczególnie potrzebnej przy rozwiązywaniu sytuacji w grze. W skutecznym

szkoleniu należy przyjąć zasadę, iż bez wzmożonego udziału samodzielnego twórczego

myślenia gracza trudno będzie uzyskiwać wyniki sportowe, szczególnie w dyscyplinach,

do których należą zespołowe gry, gdyż występują w nich działania o złożonej strukturze nawyków ruchowych. W procesie tym niezbędne jest systematyczne przekazywanie

graczom wiadomości o wykonywanych ćwiczeniach-działaniach, zwłaszcza w szkoleniu

młodzieży, gdzie z reguły efekty uzyskuje się zwiększając obciążenia treningowe. Takie

postępowanie nie może być jedynie słusznym rozwiązaniem w pracy nauczycieli i trenerów, gdyż droga taka jest szkodliwa i mało efektywna. Pamiętać należy, że sukces może

przynieść tylko skumulowanie efektów wieloletnich oddziaływań, w których uwzględnimy

wszechstronne przygotowanie przyszłego sportowca, w tym przekazywanie wiedzy specjalistycznej, która stanowi podstawę skutecznego działania (B

Proces intelektualizacji-   Ukształtowanie przekonania o konieczności dbania o własne zdrowie, ciało i sprawność fizyczną w różnych okresach wiekowych i rozwojowych

Formy pracy służące intelektualizacji ucznia
spotkania z ciekawymi ludźmi świata medycyny, sportu / walory zdrowotne sportu, zagrożenia wypływające z jego uprawiania, doping, sportowe przeżycia i doświadczenia sportowców, trenerów / 
szkolne koła dziennikarskie, reporterskie, filmowe, fotograficzne / np. „Szkolny Przegląd Sportowy”/
sportowa strona internetowa 
ekspozycje sportowe w szkolnych gablotach
konkursy o tematyce zdrowotnej, olimpijskiej, wydarzeniach sportowych
kształtowanie tożsamości regionalnej poprzez eksponowanie sukcesówi dokonań sportowców w przeszłości i współcześnie
sterowanie przez młodzież własnym rozwojem fizycznym, poprzez włączenie jej do monitoringu i ewaluacji poziomu motorycznego na etapie edukacyjnym
włączenie młodzieży do organizacji jej czasu wolnego w zakresie aktywności ruchowej
propagowanie i wdrażanie młodzieży do samodzielnego przeprowadzania form relaksacyjnych dla siebie i swoich bliskich
kształtowanie wśród młodzieży świadomej troski, przeświadczenia o konieczności dbania o swoje zdrowie, sylwetkę, postawę ciała, estetykę ruchu
 

Ad22.

Synergiczność działań, 2+2=5, efekt organizacyjny - wspólne działanie dające większe, lepsze efekty; działania uzupełniają się poprzez kooperację (współpracę) i synchronizację. Efekt zorganizowanej pracy zespołowej, który jest wyższy niż suma efektów działań indywidualnych. W wyniku synergii powstaje efekt organizacyjny będący przeciętną nadwyżką korzyści przypadającą na członka zespołu współdziałającego z pozostałymi osobami, w porównaniu z korzyścią możliwą do osiągnięcia w działaniu indywidualnym. Na przykład: Dwie osoby działając razem, są w stanie przesunąć ciężką szafę o 10 metrów. Każda z nich osobno mogłaby przesunąć ją nie więcej niż np. 3 metry. Zatem maksymalna suma działań indywidualnych jest równa 2 x 3 m = 6 m, natomiast efekt działań wspólnych wynosi 10 m i jest większy niż suma działań indywidualnych.

Ad25.

Proces kształcenia (nauczania-uczenia się) jest systematycznym, planowym, zamierzonym i długotrwałym zbiorem ściśle ze sobą powiązanych dydaktycznych czynności nauczyciela i czynności uczniów. Może inicjować go nauczyciel, ale także uczeń (samokształcenie).

Proces złożony jest z czynności nauczania i uczenia się, zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów programu nauczania. Proces kształcenia na podstawie książki Cz. Kupisiewicza

Proces ten obejmuje wiele podporządkowanych wspólnemu celowi par aktów nauczania, a także ich zbiorów. Są to czynności, jak - po stronie uczniów - słuchanie opowiadań czy wykładów, literatura podręczników, obserwowanie różnorakich rzeczy i zjawisk, sporządzanie notatek, odpowiadanie na pytania, rozwiązywanie zadań, wykonywanie ćwiczeń, eksperymentowanie, formułowanie i rozwiązywanie problemów itp., a po stronie nauczyciela - wykład, opowiadanie, odpytywanie, demonstrowanie, kontrolowanie, ocenianie, formułowanie i stawianie zadań, wyjaśnienie itd

Proces ten charakteryzuję się tym, że:

- składa się z mniej lub bardziej obszernych zbiorów czynności nauczania- uczenia się; - uczenie się jest ściśle sprzężone z nauczaniem,powoduje to, że czynności uczenia się, inspirowane i oceniane przez nauczyciela, równocześnie same modyfikują jego postępowanie; - w przeciwieństwie do jednorazowych aktów proces nauczania - uczenia się jest systematyczny, zamierzony i długotrwały; - zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów, postulowanych przez programy nauczania. W wyniku procesu nauczania-uczenia się uczniowie, pracując pod kierunkiem nauczyciela, osiągają w mniejszym lub większym stopniu cele kształcenia wyznaczone przez program, tzn. zdobywają wiadomości, umiejętności i nawyki, przyswajają sobie określone poglądy, przekonania i postawy, rozwijają zainteresowania i zdolności poznawcze oraz wdrażają się do samokształcenia. Osiągnięcie celów zależy nie tylko od jakości samego procesu nauczania - uczenia się, lecz również od wielu innych czynników, przede wszystkim od wieku uczniów, z którym wiąże się poziom ich psychofizycznego rozwoju, a także od jakości pracy szkoły i jej współpracy z rodzicami dzieci i młodzieży.

U podstaw procesu kształcenia leżą zawsze założenia teoretyczne. Jest wiele koncepcji, do najbardziej popularnych zalicza się: naturalizm, behawioryzm, kognitywizm i jego odmiana - aktywizm. Należy podkreślić, że nauczanie i uczenie się jest procesem integralnie ze sobą związanym i prowadzi do celowych zmian w osobowości wychowanka.

Według W.Zaczyńskiego - proces kształcenia to zespół nauczycielskich i uczniowskich celów dydaktycznych i przebiegających w sposób regularny czyli powtarzający się. A więc proces kształcenia jest procesem intencjonalnym, to jest świadome inicjowanym i prawidłowościowym.¹ Można powiedzieć, że proces kształcenia to zespół czynności nauczycieli i uczniów, oraz zastosowanie takich środków i warunków, jakie służą wywołaniu pożądanych zmian wśród uczniów. Proces kształcenia obejmuje: nauczycieli, uczniów, cele i treści kształcenia oraz infrastrukturę dydaktyczną. Dwa główne filary procesu kształcenia to: nauczyciele i uczniowie. Współczesna dydaktyka zakłada, że czynności nauczyciela i uczniów powinny tworzyć spójną całość oraz że podstawowym zadaniem nauczyciela w procesie kształcenia jest kierowanie procesem uczenia się, czyli przyswajania przez uczniów odpowiedniego zasobu wiadomości, umiejętności i nawyków. Ale zmiany w osobowości i w zachowaniach mogą dokonać się tylko pod wpływem odpowiednio dobranych treści kształcenia. Należy pamiętać, że przekazywanie i przyswajanie treści musi być jednak poprzedzone sformułowaniem celów kształcenia. Proces kształcenia może mieć różnorodny przebieg w zależności od takich czynników, jak wiek uczniów, przedmiot nauczania, cel i temat zadań, metody kształcenia i baza materialna. Wśród wielu czynników warunkujących skuteczność kształcenia należy wymienić organizację i przebieg tego procesu. Komponenty składające się na tę organizację i przebieg nazywa się ogniwami, momentami lub fazami tego procesu. W. Okoń wymienia następujące ogniwa: 1) uświadomienie uczniom celów i zadań; 2) zaznajamianie z nowym materiałem; 3) uogólnianie; 4) utrwalanie przyswojonego materiału; 5) kształtowanie umiejętności i nawyków; 6) wiązanie teorii z praktyką; 7) kontrola i ocena wyników nauczania. Ogniwa procesu nauczania-uczenia się mające charakter dyrektyw postępowania metodycznego nauczycieli występują niezależnie od przyjętego przez nauczyciela toku pracy dydaktyczno - wychowawczej na lekcji

---