3. OGÓLNY POGLĄD ISLAMU NA KOBIETĘ
3.1. RÓWNOUPRAWNIENIE PŁCI
Celem tego rozdziału jest przedstawienie olbrzymiej przemiany, która nastąpiła w arabskim i światowym systemie społecznym po objawieniu nowej religii oraz jej znaczenia jako że stanowiła swoistą rewolucję w wierzeniach tkwiących w ludziach od wielu pokoleń.
Islam rewolucjonizując poszczególne aspekty życia człowieka, zmienił też sposób traktowania i postrzegania kobiet, które przedtem były poniżane i wykorzystywane psychicznie i fizycznie.
Islam zmieniając poprzedni stan, w którym poniżano kobietę ustanowił, że okazywana jej dobroć jest jednym z najszlachetniejszych czynów człowieka. Islam wyraził wzgardę w stosunku do zachowań niewiernych Arabów wobec kobiet. Powiedział Allah na temat nowonarodzonych dziewczynek: "A kiedy zwiastują któremuś z nich córkę, to jego oblicze się zasępia i jest udręczony. On ukrywa się przed ludźmi z powodu tego nieszczęścia, które mu obwieszczono: czy on ma je zachować, mimo poniżenia, czy też pogrzebać je w prochu. Jakże źle oni rozumują!" (Koran 16/58,59).
Inny werset Koranu mówi, że w dniu sądu ostatecznego ojcowie, którzy zamordowali swe córki będą za ten ohydny czyn odpowiadać: "Kiedy żywcem pogrzebana będzie zapytana, za jaki grzech została zamordowana;......., wtedy dowie się dusza, co sobie przygotowała" (Koran 81/8,9,14).
Allah ostrzega ludzi, by nie zabijali swych dzieci, gdyż doprowadzi ich to do zguby: "Ci, którzy zabijają swoje dzieci, ponieśli stratę przez głupotę i przez nieświadomość. Oni zakazali tego, co przydzielił im Bóg, wymyślając kłamstwo przeciwko Bogu. Oni zbłądzili i nie są prowadzeni drogą prostą" (Koran 6/140).
Islam zrównał wszystkich ludzi bez względu na rasę, poziom społeczny, płeć, ustanawiając że jedyną różnicą między ludźmi jest bogobojność i to za nią Allah wynagradza; mówi Koran: "O ludzie! Oto stworzyliśmy was z mężczyzny i kobiety i uczyniliśmy was ludźmi i plemionami, abyście się wzajemnie znali. Zaprawdę, najbardziej szlachetny spośród was, w obliczu Boga, to najbardziej bogobojny spośród was" (Koran 49/13)
oraz powiedział Allah: "O ludzie! Bójcie się waszego Pana, który was stworzył z jednej istoty i stworzył z niej drugą do pary; a z nich dwojga rozprzestrzenił wiele mężczyzn i kobiet" (Koran 4/1).
Prorok podczas pielgrzymki pożegnalnej wyrzekł następujące słowa temat równości między ludźmi: "O ludzie! Wasz Bóg jest jeden i wasz ojciec jest jeden; wszyscy pochodzicie od Adama, a Adam jest stworzony z prochu. Najbardziej szlachetny spośród was w obliczu Boga to najbardziej bogobojny, Arab nie jest lepszy od nie Araba, czerwony nie je st lepszy od białego, a biały od czerwonego, a jedyna różnica między nimi to bogobojność,.......,. Czy ja wam przekazałem ? Allahu! Bądź świadkiem i niech tu obecny powie o tym nieobecnemu".
Mówił także Prorok: "Kobiety są rodzonymi siostrami mężczyzn".
Kobieta dzięki islamowi zyskała społeczną i metafizyczną równość z mężczyzną; uznano fakt, że wywodzą się oboje z tego samego źródła i żadne z nich nie może być wyższe od drugiego. Koran uszlachetniał kobietę wywyższając cały rodzaj ludzki: "My obdarzyliśmy szlachetnością dzieci Adama (bani). My wyróżniliśmy ich wielkim wyróżnieniem ponad wielu spośród tych, których stworzyliśmy" (Koran 17/70).
Każdy człowiek powinien wypełniać swoją rolę. Życie ludzkie jest na tyle chronione na ile dany system potrafi właściwie wykorzystać ludzkie możliwości. Do tego celu, islam spełniający wszystkie warunki rozwoju doskonałego systemu życia ludzkiego wykorzystuje też pełne możliwości człowieka w taki sposób, aby wewnętrzna struktura społeczna nie uległa zniszczeniu i nie wpływała niekorzystnie na jego całość. Znając ludzkie możliwości Allah, stwórca ludzi podzielił odpowiedzialność, tak więc kobieta odpowiedzialna jest za sprawy, do spełnienia których nadaje się lepiej niż mężczyzna, on zaś podlega odpowiedzialności za inne sfery życia, do których z kolei jest predysponowany. Tak to obie płcie uzupełniają się wzajemnie, w przeciwnym razie odbiłoby się to niekorzystnie na zdrowiu i sile społecznej. Kobieta wszystkim jest przede odpowiedzialna za stan wewnątrz rodziny, czyli za stworzenie wyróżniającego i doskonałego nowego pokolenia. To kobieta spełnia najważniejszą rolę w wychowaniu dzieci; jest to bardzo poważna i odpowiedzialna misja i dlatego islam bardzo szanuje kobiety. Mówi Prorok: "Bądźcie dobrzy dla kobiet".
Jest sprawą oczywistą, że islam interesuje się i dba o potrzeby kobiet. Od pierwszej chwili wysłannictwa kobieta pełniła ważną rolę w wzywaniu do religii. Stało się także, że pierwszym człowiekiem, przyjmującym islam była kobieta, żona Proroka - Chadidża, ona jako pierwsza pomagała Prorokowi i jej pieniądze były pierwszymi wydanymi na drodze Allaha. Od początków wysłannictwa Chadidża doradzała Prorokowi w sprawach religii oraz uspokajała go, a Prorok stosował się do jej rad i zaleceń. Pierwszym męczennikiem islamu była również kobieta - niewolnica Sumajja, która poniosła śmierć za wyznawną przez nią wiarę, Islam.
Humanitarna równość między obiema płciami jest widoczna w Koranie i w tradycji Proroka. Gdy Koran wzywa do jakiegoś czynu, zwraca się zarówno do kobiety jak i do mężczyzny. Kobieta i mężczyzna na równi ponoszą konsekwencje swego postępowania.
"Zaprawdę muzułmanie i muzułmanki, cierpliwi i cierpliwe, pokorni i pokorne, dający jałmużnę i dające jałmużnę, poszczący i poszczące, zachowujący czystość i zachowujące, wspominający Boga często i wspominające - przygotował dla was Bóg przebaczenie i nagrodę ogromną. Kiedy zdecydował Bóg i Jego Posłaniec jakąś sprawę, to nie godzi się ani wierzącemu ani wierzącej, aby mieli inny wybór w tej sprawie" (Koran 33/35,36).
Ze względu na wywyższenie obu płci na równo Allah w Koranie przysięga mówiąc następująco: "Na tego, który stworzył mężczyznę i kobietę!. Zaprawdę, wysiłki wasze są różnorodne" (Koran 92/3,4).
W innych wersetach Koranu mówi Allah: "Tego, kto spełni dobre dzieło - czy to mężczyzna, czy kobieta - i jest wierzącym, My ożywimy życiem wspaniałym, i takim wypłacimy ich wynagrodzenie czymś piękniejszym niż to, co czynili" (Koran 16/97)
oraz powiedział Allah: "A kto czyni dobro, mężczyzna czy kobieta, i jest wierzący - tacy wejdą do Ogrodu, gdzie będą mieli zaopatrzenie bez rachunku" (Koran 40/40).
Wersety te określają równość w nagradzaniu wiernych mężczyzn i kobiet, wskazują na ich niezależność i odpowiedzialność tego co czynią. Jeśli czynią dobro to otrzymają jeszcze więcej dóbr, lecz jeżeli czynią zło, to dostaną za to odpowiednią zapłatę. O karach za złe czyny mówi Koran:
"I ukarze On obłudników - mężczyzn i kobiety, i bałwochwalców - mężczyzn i kobiety, które mają złe mniemanie o Bogu. Przeciwko nim będzie zły obrót losu. Bóg zagniewał się na nich i przeklął ich; i przygotował dla nich Gehennę. A jakże nieszczęsne to miejsce ostatecznej wędrówki" (Koran 48/6).
Natomiast o sprawach karnych Allah powiedział: "Złodziejowi i złodziejce odcinajcie ręce w zapłatę za to, co oni popełnili" (Koran 5/38).
Na podstawie tych cytatów już widać jaki jednoznaczny jest pogląd islamu na równość mężczyzny i kobiety. Kobieca całkowita i niezależna odpowiedzialność według islamu wywodzi się z dojrzałości i powagi jej umysłu.
Islam jako religia boska, objawiona przez Allaha, uznaje poprzednie religie - jak judaizm i chrześcijaństwo za pochodzące od Boga. Islam uważa jednak, że pewne kwestie w poprzednich religiach zostały zmienione przez ludzi. Islam także potwierdza, iż człowiek pochodzi od Adama i Ewy, jednakże inne jest zdanie Koranu na rolę Ewy, w popełnionym przez Adama grzechu. Koran ustanawia, że Ewa nie namawiała ani nie doprowadziła Adama do grzechu, o czym można przeczytać w Biblii. O tej sprawie mówi Koran następująco: "I szatan zwiódł ich na pokuszenie, ...... , i powiedział: "Zakazał wam wasz Pan tego drzewa tylko dlatego, abyście się nie stali aniołami lub istotami nieśmiertelnymi". I doprowadził ich do upadku przez oszukaństwo,......, Wtedy wezwał oboje ich Pan: "Czyż nie zakazałem wam tego drzewa ? I czy wam nie mówiłem, że szatan jest dla was wrogiem jawnym?" Oni oboje powiedzieli: "Panie nasz! Uczyniliśmy niesprawiedliwość samym sobie. I jeśli Ty nam nie przebaczysz, i jeśli nie okażesz nam Swego miłosierdzia, to zapewne będziemy wśród stratnych" (Koran 7/20-23).
Z innych wersetów wynika, że pierwszym odpowiedzialnym za ten grzech to był Adam "O Adamie! Zaprawdę, to jest nieprzyjaciel dla ciebie i dla twojej żony,......, I szatan podszepnął mu pokusę, mówiąc: ,,O Adamie! Czyż mam ci wskazać drzewo wieczności i królestwo nieprzemijające ?'' I zjedli obydwoje z niego,....., Adam zbuntował się przeciwko swemu Panu i zbłądził" (Koran 20/117,120,121).
Należy zwrócić szczególną uwagę, na to że według islamu Allah przebaczył im ten grzech.
wynika z powyższych wersetów islam docenił rangę kobiety i zaprzeczył jakoby to tylko ona była winna tego grzechu. Islam zdjął z kobiety ciążący na niej przez długi czas ten ciężki zarzut, za który wiele wycierpiała w historii.
lamie postawa wierności kobiety mogła być przykładem dla innych kobiet i dla mężczyzn, czego liczne przykłady znajdujemy w Koranie. Za wzór można uznać zachowanie żony Faraona, kobiety wiernej Bogu, która dla Allaha porzuciła życiową wygodę. Również przykładem kobiety wiernej jest Maria (arab. Marjam), matka Jezusa.
Mówi Allah w Koranie: "dał jako przykład tym, którzy uwierzyli, żonę Faraona. Oto ona powiedziała: ,,Panie mój! Zbuduj dla mnie u Siebie dom w Ogrodzie! Wybaw mnie od Faraona i od jego dzieła! I wybaw mnie od ludzi niesprawiedliwych''. ,,I Marię, córkę Imrana, która zachowała dziewictwo; tak więc tchnęliśmy w nią nieco z Naszego Ducha. I ona potwierdziła słowa swego Pana i Jego Księgi, i była wśród pokornych" (Koran 66/11,12).
Fakt, że były kobietami nie przeszkadzał aby ich zachowanie stało się przykładem i wzorem dla wszystkich wiernych.
Kobieta samodzielnie, niezależnie od swego męża, składała Prorokowi przysięgę na wierność:
"O Proroku! A kiedy przyjdą do ciebie kobiety wierzące złożyć ci przysięgę wierności: iż nie będą dodawać Bogu żadnych współtowarzyszy, iż nie będą kraść, iż nie będą popełniać cudzołóstwa, iż nie będą zabijać swoich dzieci, iż nie będą przychodzić z oszczerstwem, zmyślając je między swoimi rękami i nogami, ani też nie będą się buntowały przeciwko sobie w tym, co jest dobre - to przyjmij ich przysięgę i proś Boga o przebaczenie dla nich" (Koran 60/12).
W tym wersecie Allah mówi, że warunkiem składania przysięgi przez kobiety jest to, że muszą być one posłuszne Prorokowi w tym co godne. Posłuszeństwo Prorokowi jako świeckiej władzy muzułmanów stanowi przykład dla kobiety w każdym czasie, aby sama rozważała istniejące problemy, gdyż nie może być posłuszna w tym, co jest naganne. Kobieta sama składała przysięgę i sama odpowiadała za decyzje i dlatego otwarte przed nią zostały drzwi szerokiej myśli i samodzielności.
Religia islamska dała kobiecie prawo dziedziczenia po bliskich oraz prawo decydowania w różnych kwestiach jak na przykład w zawieraniu małżeństwa. Kobieta mogła włączać się do życia społecznego, mogła się kształcić, pracować poza domem. Za religijny obowiązek uważa się dobre traktowanie i utrzymanie córki przez ojca lub innych krewnych, żony przez męża, matki przez syna. Kobieta według prawa islamskiego ma zapewnione utrzymanie przez bliskich, nie musi pracować ani konkurować z mężczyznami poza domem , by troszczyć się o swój byt.
W islamie ochrona kobiety stała się obowiązkiem mężczyzn i rządu. Po przyjęciu islamu przez niektóre kobiety, ich niewierni krewni chcieli aby Prorok odesłał je do nich. Prorok by ochronić je przed nimi nie chciał tego uczynić.
Muzułmanka zyskała prawa społeczne i polityczne, zyskała pełną niezależność majątkową zarówno przed, jak i po małżeństwie. Kobieta jest odpowiedzialna na równi z mężczyzną za pilnowanie dobra społecznego:
"A wierzący mężczyźni i wierzące kobiety są dla siebie nawzajem przyjaciółmi. Oni nakazują sobie to, co dobre a zakazują sobie tego, co naganne. Oni odprawiają modlitwę i dają jałmużnę, są posłuszni Bogu i Jego Posłańcowi. Tym Bóg okaże miłosierdzie" (Koran 9/71).
Na podstawie wersetu widzimy jak ważną stała się rola muzułmanki w społeczeństwie.
Kobieta jako niezależna, samodzielna jednostka decyduje i podejmuje decyzje prowadząc wszelkiego rodzaju działalność gospodarczą, a jej suwerenne postanowienia mają moc prawną.
Odpowiedzialność kobiety w islamie jest niepodważalna; mówi Prorok: "Każdy z was jest opiekunem i każdy jest odpowiedzialny za tych którzy są pod jego ręką. Władca jest opiekunem ludu, mężczyzna jest opiekunem swej rodziny, kobieta jest opiekunką domu męża i dzieci".
Z tego hadisu wynika, że kobieta jest odpowiedzialna za to, co dzieje się w jej domu. Może ona samodzielnie decydować o nim. Majmuna, żona Proroka, uwolniła niewolnicę bez wiedzy Proroka, a on nie miał do niej pretensji. Nie oznacza jednak to, że kobieta bez ograniczeń może decydować o majątku męża. O własnym majątku a częściowo wspólnym może ona decydować, lecz nie o majątku osobistym męża.
Islam ustanowił pewne ograniczenie w stosunkach między obiema płciami oraz wyznaczył dla każdej z nich rolę, zgodną z jej naturą. Nie oznacza to jednakże wyższość jednych nad drugimi. Kiedy Allah miał stworzyć człowieka powiedział: "Ja umieszczę n a ziemi namiestnika" (Koran 2/30); tym namiestnikiem byli zarówno mężczyzna jak i kobieta, a każde z nich ma do spełnienia własną misję. Allah dał mężczyźnie w pewnych sprawach większe możliwości niż kobiecie, ale podwyższał zdolności kobiety n ad mężczyzną w innych kwestiach. Stwórca nakazał, by nie skupiać się na odgrywanie roli nie swojej płci, lecz by dobrze wywiązywać się z własnych powinności, i w ten sposób uzyskać Jego nagrodę:
"Nie pragnijcie tego, czym wyróżnił Bóg jednych z was, dając jej wyższość nad drugimi. Mężczyznom przypadnie udział w tym, co sobie zarobili i kobietom przypadnie udział w tym, co sobie zarobiły" (Koran 4/32).
Kobieta islamska jest odpowiedzialna za kształtowanie dobrych, moralnych pokoleń oraz zapewnienie mężowi dobrej atmosfery w domu, by mógł spokojnie pełnić swe zadania poza domem. Mąż musi zapewnić rodzinie zaspokojenie potrzeb materialnych. I dlatego wraz z żoną, pełniąc warunki określone przez islam tworzą mocną i stabilną rodzinę, która jest najważniejszą komórką społeczną, wywierającą ogromny wpływ na całe społeczeństwo.
3.2. DZIEWCZYNKA
Szacunek wobec kobiety wyrażany jest nie tylko w sposób materialny, lecz także poprzez okazywanie jej uczucia i troskę, mówi Prorok: "Ktokolwiek będzie miał dwie dziewczynki i będzie dobry dla nich jak długo u niego pozostaną - dostanie się przez nie do raju".
W innej mowie Prorok ustanawia: "Ktokolwiek ma trzy córki lub trzy siostry i pozostanie cierpliwy dla ich potrzeb i problemów, tego Allaha wynagrodzi rajem za jego litość dla nich". Wówczas pewien mężczyzna spytał Proroka: ,,A jeśli ma dwie córki lub siostry?'' Prorok rzekł: "I dwie też", a inny spytał: ,,A jeśli jest jedna?" Prorok rzekł: "Jedna też"".
Jest to prawdziwa rewolucja, jeśli wziąć pod uwagę zachowanie A rabów i większość społeczeństw przed islamem, które nacechowane było zupełnym brakiem szacunku w stosunku do kobiet.
3.3. ŻONA
Dobre potraktowanie kobiety według islamu stało się powodem osiągnięcia raju. Również jako żona zyskała kobieta poważanie i szacunek:
"I z Jego znaków jest to, iż On stworzył dla was żony z was samych, abyście mogli odpocząć do nich; i ustanowił między wami miłość i miłosierdzie" (Koran 30/21).
Jak wynika z tego wersetu, żona jest powodem duchowego odpoczynku dla swego męża, co z kolei kieruje ich ku miłości i miłosierdziu małżeńskiemu. Prorok powiedział: "Najlepsi spośród was, to najlepsi dla swych żon" oraz wyraził się: "Najpełniejszą wiarę spośród wiernych mają najbardziej moralni i najserdeczniejsi dla swych rodzin".
Jest to wielka przemiana, która nie była łatwa do przyjęcia dla ówczesnych Arabów. Poniżona i zapomniana kobieta stała się kryterium szlachetności.
3.4. MATKA
Jako matka kobieta osiągnęła w Islamie wyjątkowy status. Czytając Koran zwracamy uwagę, iż Allah mówiąc o rodzicach, wiąże ich rolę i z dogmatem religii islamskiej, a mianowicie z pierwszym, najważniejszym filarem islamu, odnoszącym się do jedności Boga i czczenia Go:
"Nie dodawaj Bogu żadnych współtowarzyszy, zaprawdę dodawanie współtowarzyszy to wielka niesprawiedliwość, i nakazaliśmy człowiekowi co do jego rodziców - matka nosiła go pośród wielu trudów, a odłączenie jego nastąpiło po dwóch latach. Bądź wdzięczny mnie i twoim rodzicom" (Koran 31/13,14).
W ostatnim wersecie Allah łączy oddawanie czci Jego Osobie z wdzięcznością względem rodziców. Nie przyjmie On wdzięczności, jeśli człowiek nie okaże jej własnym rodzicom. Podziękowanie rodzicom należy okazywać nie tylko słowami, lecz także poprzez czyny tj. poprzez troskę,
Islam dbając o rodziców napomina dzieci, by szczególnie zaopiekowały się nimi podczas ich starości, okazując cierpliwość, łagodność, gdy najbardziej potrzebują pomocy, ponieważ zwiększyły się ich potrzeby. Mówi Allah w Koranie:
"I postanowił twój Pan, abyście nie czcili nikogo innego, jak tylko Jego; i dla rodziców dobroć! A jeśli jedno z nich lub oboje osiągnęło przy tobie starość, to nie mów im: "uff!" i nie popychaj ich, lecz mów do nich słowami pełnymi szacunku! Pochylaj ku nim skrzydło łagodności, przez miłosierdzie, i mów: "Panie mój, bądź dla nich miłosierny, tak jak oni byli, wychowując mnie, kiedy byłem mały" (Koran 17/23,24).
Szacunek i wdzięczność należy okazywać obojgu rodzicom bez względu na to czy są oni muzułmanami, czy też nie.
Odpowiedzialność za rodziców, która nie pozwala odsyłać ich do domu starców, nakazuje otoczyć ich opieką osobiście. Bowiem jeśli człowiek postępuje niegodziwie źle wobec rodziców czy wręcz porzuca ich, wówczas czeka go wielka kara. Prorok powiedział: "Nie uzna raju zrywający więzy rodzinne".
Prorok uważa za największe z grzechów dodawanie Allahowi współtowarzyszy, nieposłuszeństwo i zło okazywane rodzicom, oraz fałsz w mowie (kałl az-zur) i świadczeniu (szahadat az-zur). W tym miejscu chciałbym szczególnie zwrócić uwagę na słowa Proroka mówiące: "Bądźcie dobrzy dla swoich rodziców, a wasze dzieci będą dobre dla was".
Islam nakazuje człowiekowi pełne posłuszeństwo rodzicom pod warunkiem jednak, że nie pozostaje to w sprzeczności z zasadami nauki islamu, gdyż w razie zaistnienia takiego przypadku nie można być im posłusznym: "A jeśli oni będą jednak próbowali zmusić cię, żebyś Mi dodawał współtowarzyszy o czym nie masz żadnej wiedzy- to nie słuchaj ich! Jednak zachowuj się w stosunku do nich na tym świecie w sposób godny" (Koran 31/15).
W Koranie i nauce Proroka znajdujemy piękne słowa świadczące o wysokim miejscu, na jakie wyniesiona została rola matki. Koran wiele razy wypowiada się na temat miejsca matki w rodzinie podkreślając, że ma ona tam większe prawa niż ojciec: "I poleciliśmy człowiekowi dobroć względem jego rodziców. Matka nosiła go w trudzie i urodziła go w trudzie" (Koran 40/15).
W tradycji Proroka znajdujemy potwierdzenie wywyższenia roli matki do stopnia, odpowiadającego jej pięknej i wielkiej misji. Pewnego razu spytano Proroka, kto jako pierwszy jest godny przyjaźni, a on odpowiedział: "Twoja matka", zapytany kto jeszcze odparł: "Twoja matka", pytany po raz trzeci kto następnie, rzekł: "Twoja matka". Dopiero za czwartym razem Prorok odpowiedział: "Ojciec".
Na podstawie tego hadisu przekonujemy się, że rola matki, mimo ogromnego poważania jakie ma ojciec, jest trzykrotnie większa. Prorok zachęcając dzieci do okazywania matce szacunku i pomocy powiedział, że raj jest pod stopami matek. Gdy Prorok spytał innego mężczyznę, który marzył o dżihadzie i nie mógł wziąć w nim udziału: "Czy został któryś z twoich rodziców?" Mężczyzna odpowiedział, że matka, wówczas Prorok powiedział: "Spotkaj Allaha czyniąc dobro dla niej i jeśli to uczynisz to jakbyś odbył dużą i małą pielgrzymkę (hadż i umra) oraz dżihad"
Według religii islamskiej po śmierci rodziców oddanie długów przez nich zaciągniętych należy do obowiązków dzieci.
Józef Bielawski niewłaściwie tłumaczy ten termin jako ,,synowie''. Według wszystkich interpretatorów Koranu oraz uczonych muzułmanów odnosi się on do dzieci Adama - jego synów i córek
Józef Bielawski tłumaczy termin "ma'aruf" w dosłownym zanaczeniu jako uznane, a czasami uznane zwyczajem. Jednak należy go odczytywać jako dobry lub godny.
Poprawne tłumaczenie tego wersetu z języka arabskiego (litaskunu ilajhin) jest (odpocząć do nich), zaś Józef Bielawski podaje (przy nich). Imam al-Razi w swojej interpretacji wypowiada się: (odpocząć do) jest to odpoczynek duchowy, natomiast wyrażenie (odpocząć przy) oznacza odpoczynek cielesny, ponieważ słowo (przy) odnosi się do miejsca, a (do) odnosi się do serca.
Uff - wyrażenie w języku arabskim jest znacznie łagodniejsze niż wyraz "precz", którego w swoim tłumaczeniu Koranu użył Józef Bielawski. "Uff" jest to sposób wypuszczania powietrza podczas zdenerwowania. Islam w trosce o uczucia rodziców zabronił nawet takiego sposobu zachowania się wobec nich. Należy zauważyć, że jest to najmniej obraźliwe wyrażenie w języku arabskim.
5