BLASZANY BĘBENEK (1959), powieść Guntera Grassa, krytyczna panorama życia gdańskich drobnomieszczan w latach poprzedzających wojnę, podczas wojny i po drugiej wojnie światowej. Początkowo krytykowana za rzekomy nihilizm, zyskała rangę historycznego świadectwa przemian niemieckiej świadomości od początków stulecia po współczesność. Świat w Blaszanym bębenku przedstawił pisarz okiem karła Oskara Matzeratha, który jako trzylatek przestał rosnąć na znak protestu przeciw rzeczywistości, którą dorośli uczynili koszmarem. Oskar więc z dystansu obserwuje ludzi. Maska infantylizmu pozwala mu zachować niezależność. Jego bębenek zaś, ironiczna wersja starożytnej liry, to instrument, za pomocą którego wyraża swoje emocje. Kiedy po latach, jako 21-letni mężczyzna rozstaje się z blaszanym bębenkiem i postanawia urosnąć w bólach przybywa mu trochę centymetrów, ale wyrasta zarazem garb jego niedostosowanie do świata potwierdza się. Toteż trafiwszy do zakładu dla nerwowo chorych znów sięga po bębenek, bo tylko dziecko może przeżywać i uprawiać sztukę. Właśnie w zakładzie opisuje swoje losy, wracając do krainy dzieciństwa, młodości i dojrzewania, czasów przełomowych w historii Niemiec i Europy, kiedy do władzy dochodzą faszyści, wywołują wojnę, jej okrucieństwo i dramatyczne konsekwencje. W powieści Grassa liczy się nie tylko, o czym Oskar opowiada, ale także, jak opowiada. Narrator opowiada zarówno w pierwszej jak i w trzeciej osobie, oddzielając siebie opowiadającego od siebie działającego, aby podkreślić dwoistość postaci kreującej opowieść i będącej zarazem je bohaterem. W centrum opowieści znajduje się rodzinny Gdańsk, nazywany przez niektórych krytyków głównym bohaterem powieści. Gdańsk rzeczywisty, skrupulatnie opisany, a również Gdańsk wspomnień, snów i przywoływanej przeszłości sprzed wieków. Magia miasta i niezwykła kreacja bohatera tworzą mocny fundament powieści, w której pisarz niemiecki pierwszy raz po wojnie stanął odważnie wobec złowrogiej przeszłości swego kraju. Grass przywraca wiarę w siłę kreacyjną powieści, zdolnej zawrzeć w sobie zdumiewający bogactwem obraz świata.
Akcja powieści Grassa rozgrywa się na tle historycznych wydarzeń lat 30- i 40-tych XX wieku, przede wszystkim w okresie II wojny światowej. Bohaterem książki i jej narratorem jest mały Oskar Matzerath, którym opiekują się trzy bliskie mu osoby: matka , jej mąż, oraz przyjaciel rodziny, będący jednocześnie kochankiem rodzicielki Oskara. Tak naprawdę nie wiadomo kto jest jego biologicznym ojcem.
Dziecko to przestało rosnąć na własne życzenie, kiedy to w wieku lat trzech upozorowało upadek ze schodów, by dać rodzinie pretekst do specjalnego traktowania i wyjaśnienia jego dziwności. Oskar ma cały czas dziewięćdziesiąt centymetrów wzrostu i nic nigdy nie mówi. Posiada władzę nad wszystkim co szklane - swoim krzykiem powoduje wiele zniszczeń. Od momentu upadku ze schodów bohater przygląda się światu, otaczającej go rzeczywistości pełnej trudów dnia codziennego, widzi sekrety dorosłych. Jest obserwatorem wydarzeń historycznych takich jak: faszyzacja Gdańska, Noc Kryształowa, wybuch II wojny światowej, wkroczenie wojsk radzieckich, próba powojennej stabilizacji itp. Widząc całe okrucieństwo hitlerowskich Niemiec i wielki terroryzm buntuje się - postanawia zostać dzieckiem.
Oskar patrzy na świat trochę z dystansem. Zależy mu jedynie tylko na tym, żeby grać na swoim blaszanym bębenku. Instrument ten , któremu bohater dochowa wierności, będzie mu towarzyszył przez całe życie.
Posiada on cechy istoty niezwykłej, wszystko przeżywa na swój sposób, dziwny sposób ale wyjątkowy. Ma on w pełni rozwiniętą świadomość dorosłego człowieka.
Gunter Grass w "Blaszanym bębenku" przedstawia zarówno realizm i historię, jak również fantastykę i odważny erotyzm. Wszytko to składa się na jedną całość: powieść trudną , szokującą ale wyjątkową i niepowtarzalną.Powieść Grassa trudno tak od razu zrozumieć, domyśleć się o co chodzi autorowi.Jednak po jej przeczytaniu coś się w nas zmienia, pozostaje w nas coś, co daje nam inny obraz świata, inne spojrzenie, coś, co daje nam inny sposób myslenia.
Auto da fe - powieść Eliasa Canettiego, wydana w 1935 roku. W oryginale tytuł brzmiał "Die Blendung", został on jednak zmieniony przy tłumaczeniu angielskim i w tej formie był powielany w innych językach.Akcja utworu rozgrywa się w Wiedniu. Głównym bohaterem jest wybitny sinolog, profesor Kien, znany z dość ekscentrycznych zachowań. Jest on postacią oderwaną nieco od codziennej rzeczywistości, poświęca się wyłącznie swojej pracy. Główną jego miłością są książki, które w jego hierarchii bytów leżą wyżej niż ludzie. Pomimo tego, pod wpływem nagłego impulsu postanawia poślubić swoją służącą, Teresę. Jest to wydarzenie dziwaczne, gdyż Kien sam przyznaje, że kobiety nigdy go nie interesowały. Życie rodzinne, które okazuje się bolesnym zderzeniem z przyziemną i nieco ograniczoną małżonką, prowadzi do załamania uporządkowanego świata Kiena. Pojawiają się w nim kolejni ludzie, których bynajmniej główny bohater nie miał zamiaru poznać. Powieść kończy się śmiercią Kiena, który ginie w pożarze biblioteki, którą sam podpala. Canetti wyjaśniał, że inspirację do tego finału czerpał z zamieszek robotników, które miały miejsce pod koniec lat dwudziestych. Wtedy to autor zauważył mężczyznę stojącego na uboczu, który ciągle powtarzał, że płoną akta. Eliasa bardzo zirytował człowiek, który zamiast losem ludzi, był bardziej zajęty aktami, jednak dzięki temu stał się on prototypem postaci Kiena, który wcześniej zresztą nosił nazwisko Kant, jednak przed wydaniem książki było ono zmienione. Oboje rozgrywają dramat totalnego nieporozumienia, są osobami, które w żadnym razie do siebie nie przystają, pozostaje im jedynie ostra, bezkompromisowa walka obrazująca starcie dwóch różnych światopoglądów. Doskonale pokazują również, w jaki sposób małe domowe sprzeczki mogą przybrać wagę i znaczenie spraw niemal ostatecznych, a codzienne rytuały we wzajemnym obcowaniu mają szansę zamienić się w piekło. W końcu Kien i Teresa muszą się rozstać. Profesor trafia do "Idealnego Nieba" - burdelu stającego się symbolem naszych obłąkańczych czasów, w których myśl, mądrość, czy racjonalny dyskurs zdają się zanikać, a na pewno nie są już w cenie. Jednocześnie oskarżenie nie dotyczy jedynie zdewastowanego świata, winny jest także sam Kien, który wpada w beznadziejną pułapkę własnej mądrości i wikła się w niej coraz bardziej. Nie odnajduje żadnego pomostu mogącego połączyć go na powrót z rzeczywistością. Jego skrajny indywidualizm ponosi klęskę, bo nie jest już w stanie w pełni zaspokoić ludzkiej egzystencji. Trzeba szukać innej drogi. W mrocznym i równocześnie komicznym przedstawieniu Miśkiewicza, pełnym biblijnej i religijnej symboliki, główny bohater umiera, ale jego śmierć traktowana jest jak wybawienie.
Najgłośniejsza z książek Eliasa Canettiego (1905-1994), wybitnego austriackiego prozaika, dramaturga i eseisty, laureata literackiej Nagrody Nobla 1981. Bohaterem powieści jest profesor Piotr Kien, światowej sławy sinolog, mól książkowy i odludek. Funkcjonuje w doskonałej harmonii we własnym, całkowicie oderwanym od rzeczywistości świecie. Historia Kiena, który w finale powieści płonie we własnoręcznie wznieconym pożarze wraz ze swym legendarnym księgozbiorem, przybiera postać metafory. Choć osadzona w realiach Wiednia przełomu lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku, nosi cechy zrodzonej w rozgorączkowanym umyśle fantasmagorii.
<!-- Praca //-->