Damian Milewicz
PSzDSZ rok II
Praca zaliczeniowa z przedmiotu
Teoretyczne podstawy doradztwa
zawodowego
na temat:
Rodzina w kreowaniu rzeczywistości
zawodowej jej członków
Akademia Pomorska 2010
Człowiek jest istotą społeczną. Oznacza to, że żyje w grupie. Taka forma egzystencji m wiele zalet. Po pierwsze umożliwia lepszą obronę przed niebezpieczeństwami takimi jak pożar. Ludzie żyjąc w grupie udzielają sobie nawzajem pomocy, uczą się nawzajem od siebie wymieniają się doświadczenia. Każdy ma inne talenty i umiejętności również w zakresie pracy. Ludzie żyjąc w grupie świadczą sobie wzajemnie usługi. Jedna osoba nie musi umieć wszystkiego, więc prosi o pomoc drugą osobę. Wiadomo, że praca wtedy ma sens, gdy jest wykonana jak najlepiej. Ale co to w ogóle jest praca. W nowym słowniku pedagogiki pracy znalazłem następującą definicję.
„Praca to celowa działalność człowieka polegająca na przekształcaniu dóbr natury i przystosowaniu ich do potrzeb ludzi.”1
Jak stwierdziłem wcześniej rezultat pracy zależy od jakości jej wykonania? Poprawieniu tej jakości służy wielokrotne jej powtarzanie. Można w tedy dostrzec błędy w działaniu i je wyeliminować. Powtarzanie pewnej czynności to jeden z warunków, których spełnienie pozwala mówić, że ktoś wykonuje prace zawodową.
Lidia Koczniewska rozumie zawód jako wyodrębniony społeczne zespół czynności, które dana jednostka wykonuje stale; z których czerpie korzyści finansowe a wykonanie tych czynności wymaga odpowiedniego przygotowania i kwalifikacji.2
Tematem niniejszej pracy jest rola rodziny w kreowaniu rzeczywistości zawodowej jej członków. Wincenty Okoń określa rodzinę jako: „...małą grupę społeczną składającą się z rodziców, ich dzieci i krewnych, rodziców łączy więź małżeńska, rodziców z dziećmi - więź rodzicielska, stanowiąca podstawę wychowania rodzinnego, jak również więź formalna określająca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie”.
Te obowiązki pedagogika grupuje i nazywa je funkcjami rodziny. Opierając się o klasyfikację funkcji rodziny według Zbigniewa Tyszki dochodzę do wniosku, że
rodzina w ramach kreowania rzeczywistości zawodowej realizuje następujące funkcje:
Funkcję wychowawczą. Jej celem jest przygotowanie młodych członków rodziny do życia w społeczeństwie poprzez przekazaniu im norm i zachowań służących prawidłowemu wykonywaniu ról społecznych.
Następną jest funkcja produkcyjna która skupia się na aspekcie ekonomicznym. Członkowie rodziny zaspokajając swoje potrzeby materialne są równocześnie pracownikami w określonych gałęziach przemysłu, handlu i usług w społeczeństwie, tym samym dokładając się do dobra wspólnego. Rodzina więc z korzyścią dla siebie przygotowuje swoich członków do spełniania właściwych dla nich ról zawodowych.
W ciągu swojego życia człowiek spotyka ludzi wykonujących różne zawody.
Z jednymi celowo gdyż chce skorzystać z ich usług, z innymi przypadkowo.
1 Słownik pedagogiki pracy. Koczniewska -Zagórska L. s.252
2 tamże s. 415
3 Nowy słownik pedagogiczny Okoń W s. 355
Ogólnie zawody można podzielić na dwie grupy. Po pierwsze te, których specyfika pracy wymagają użycia narzędzi. Do niej zaliczyć można zawód budowlańca. W drugiej grupie są zawody, w których kluczową rolę odgrywa wiedza np. zawód prawniczy.
Człowiek od najmłodszych lat poznaje rzeczywistość zawodową. Ma to miejsce, gdy dziecko towarzyszy rodzicowi na poczcie, podczas wizyty u fryzjera jadąc autobusem.
Zdaniem Wandy Rachalskiej takie kontakty pozwalają uporządkować zdobytą wiedzę
która jest wykorzystywana przez nie w późniejszych zabawach. Dziecko nie jednokrotnie zaskakuje swoich rodziców zasobem wiedzy o danym zawodzie. Jej wielkość wynika z faktu, że dziecko jest dobrym obserwatorem. Rachalska zwraca uwagę na sposób przekazu tej wiedzy. Mówi; „zadaniem rodziców jest dostarczanie i dawkowanie takich bodźców
i w taki sposób, by dziecko gromadziło wiedzę i doświadczenie możliwie systematycznie
różnymi drogami.”1 Rodzice powinni także rozmawiać z dziećmi o ludziach wykonywających dany zawód. Tematem rozmowy może być praca pani w okienku pocztowy. Dzięki takiej rozmowie dziecko będzie mogło przypomnieć i uporządkować informacje, które zdobyło w trakcie takiej obserwacji. Po drugie ważne jest okazanie zainteresowania rodzica dla dziecka. Myśli ono wtedy „ jeśli rodzice interesują się tym co oglądam, to widocznie jest to ważne.
Do edukacji zawodowej doskonale nadaje się przydomowy warsztat pełen różnych narzędzi. Czasem rodzice których specyfika pracy pozwala na wykonywanie jej w domu nie są świadomi faktu, iż mają możliwość pokazania dzieciom prawdziwej pracy zawodowej. Dziecko w takiej rodzinie od najmłodszych lat ma możliwość bycia najpierw biernym, a potem czynnym uczestnikiem pracy rodziców.
Taką szanse mają dzieci rolników mieszkających na wsi. Cała rodzina pracuje na polu lub opiekuje się zwierzętami hodowanymi na sprzedaż. W tym przypadku jest to konieczność gdyż pracy jest dużo. Takie uczestnictwo to dla rodzica cenna pomoc i powód do zadowolenia. Zaś dla dziecka daje możliwość dokładnego poznania danej profesji. Być może syn czy córka po takich praktykach zechce pójść w ślady rodzica i wykonywać taki sam zawód.
Młody człowiek bawiąc się z rodzicem również może zdobyć wiedzę na temat jakiegoś zawodu, najczęściej tego, który wykonuje jego ojciec lub matka. Ma to miejsce, gdy uczestnicy zabawy odtwarzają zaobserwowane sytuacje. Tematem tych zabaw są postawy i zachowania ludzi np. przedstawicieli rożnych zawodów. Takie zabawy nazywamy zabawami tematycznymi.2 Dziecko zapoznaje się z zawodami, i narzędziami które są w danej pracy wykorzystywane. Młody człowiek zapoznaje się z ich wyglądem nazwą oraz uczy się nimi właściwie i bezpiecznie posługiwać.
Początkowo w zabawach tematycznych młodsze dzieci poznają przede wszystkim aspekt czynnościowy danego zawodu. Natomiast wraz z wiekiem lepiej rozumieją istotę i sens zajęć wykonywanych przez ludzi dorosłych. Również zaczynają dostrzegać społeczne znaczenie pracy i wzajemną współzależność między zawodami. Zabawy tematyczne umożliwiają dziecku wniknięcie w rzeczywistość zawodową.
1Wybór zawodu a wychowanie przez prace w rodzinie Rachalska W s.33
2 Dobór zabawek dla dzieci do siódmego roku życia Janowska M Smoleńska J. s 23
Uczą rozumieć świat oparty na zasadzie podziału pracy i poznać panujące w nim prawidłowości. Pozwalają dziecku zauważyć nie tylko aspekt czynnościowy, ale także aspekt społeczny danego zawodu.
Rodzice powinni kształtować u swoich dzieci pozytywny stosunek do pracy. Oznacza to chęć działania, podejmowanie wysiłku fizycznego i psychicznego nie czekanie na gotowe.
Najlepiej zacząć jak najwcześniej angażując już kilkuletnie dziecko. Wielu rodziców jest zdania że dziecko powinno się bawić, a w wieku szkolnym uczyć. Jest obłędne myślenie.
Konsekwencją takiego wychowania mogą być ograniczone zdolności motoryczne córki czy syna. Zdolności takich nie można nabyć po przeczytaniu książki. Jedynym rozwiązaniem jest stwarzanie rosnącemu potomkowi możliwości rozwoju. Angażując
swoją pociechę do np. robienia porządków umożliwiamy mu rozwijanie koncentracji
oraz umiejętności myślenia. Umiejętności przydadzą się w późniejszej nauce czy pracy.
Gdy dziecko nakrywające stół do obiadu potrąci filiżankę a ta potłucze się będzie to dla niego istotna informacja. Mianowicie, że nie należy czegoś robić w pośpiechu a z niektórymi przedmiotami trzeba obchodzić się ostrożnie. Sparzony palec w wyniku dotknięcia gorącej patelni uczy przezorności. Jak mówi Wanda Rachalska:
„ Nie bójmy się zbyt wczesnego obciążania dziecka pewnymi zadaniami. Jeśli będą one dostosowane do jego możliwości, jeśli będzie stopniowo zwiększony ich rejestr i stopień trudności, to jedynie wzbogacimy dziecko o radość, której dzieci wyręczone przez troskliwych rodziców nie mają szansy doznać”1
Obowiązki, jakie powierzamy dziecku powinniśmy konsekwentnie egzekwować.
W ten sposób kształtujemy u syna lub córki poczucie obowiązku, szacunek dla pracy.
Są to cechy, które powinien posiadać każdy pracujący człowiek. Obowiązki powinny zmieniać się w raz z wiekiem dziecka. Nowe obowiązki takie jak robienie zakupów sprawia, że dorastający człowiek staje się, co raz bardziej samodzielny. Przecież po to wychowujemy nasze dzieci by w przyszłości nie były zdane na łaskę innych.
Wyręczając je uniemożliwiamy mu rozwoju, nie świadomie uczymy je bierności i czekania na gotowe. Udział w obowiązkach domowych uczy współpracy dzielenia zadań i odpowiedzialności za ich wykonanie.
Jest taki moment w życiu dorastającego człowieka gdy musi podjąć decyzję jaki zawód będzie wykonywał. Jest to ważna decyzja, wymagająca zastanowienia, gdyż zły wybór negatywnie wpływa na psychikę człowieka i jest tylko stratą czasu. Czasem wymaga kształcenia się od nowa co z wiekiem jest coraz trudniejsze.
„Prawidłowy wybór zawodu ma miejsce wtedy, gdy człowiek ma w świadomości zgodny z rzeczywistością obraz zawodu który chce wykonywać, gdy orientuje się w warunkach pracy, możliwościach zatrudnienia oraz zna swoje możliwości.”2
1Wybór zawodu a wychowanie przez prace w rodzinie Rachalska W s.36
2 tamże s
W takiej sytuacji bardzo cenna jest pomoc rodziców. W końcu to oni spędzają z nim najwięcej czasu. Znają jego możliwości, i wiedza czy nadaje się do wykonywania danego zawodu. Trafność wyboru zawodu zależy min. od wcześniejszych doświadczenia. Im jest ono większe tym łatwiejsze będzie podjęcie decyzji oraz wykonywanie pracy. Wynika to
z tego, że jeśli osoba wykonywała już takie same zadania jakie czekają na nią w przyszłej pracy wie czy potrafi je wykonać teraz. Rodzice uczą dziecko, że praca może dawać satysfakcję. Również oni powinni rozbudzać zainteresowania swojego dziecka do danego zawodu. Ułatwia ono pokonanie trudności w realizacji wytyczonych celów.
Podsumowując Rodzice mają znaczący wpływ na kształtowanie rzeczywistości zawodowej swoich dzieci. Jej kształt zależy od podjęcia działań polegających na zapoznawaniu dzieci z zawodami jakie ludzie wykonują. Uświadamiając jak wiele różnych prac ludzie wykonują ułatwiają wybór przyszłego zawodu.
W domu uczą je samodzielności współpracy z innymi, umożliwiają wielostronny rozwój zarówno umiejętności formalnych jak gotowanie oraz nie formalnych jak kształtowanie osobowości. Do wykształcenia tych drugich trzeba wielu lat.
Rodzice również pomagają dokonać trafnego wyboru zawodu. A to dzięki ich obiektywnemu spojrzeniu na możliwości dziecka.
Bibliografia:
1 Słownik pedagogiki pracy, Koczniewska -Zagórska L. wyd. Ossolineum Wrocław 1986
2 Nowy słownik pedagogiczny, Okoń W. wyd. Żak Warszawa 2007
3 Wybór zawodu a wychowanie przez prace w rodzinie, Rachalska W. wyd. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych 1984 Warszawa