James „The principles of psychology” - r. IX (strumień myśli)
teza, że pierwsze jest myślenie, a nie doznania sensoryczne
5 CECH MYŚLENIA:
myślenie ma tendencję bycia CZĘŚCIĄ jakiejś osobowej świadomości
- PRAWO ABSOLUTNEGO ODOSOBNIENIA = NIEREDUKOWALNEGO PLURALIZMU - znamy tylko swoje myśli
- powszechny fakt świadomości: „ja myślę” i „ja odczuwam”, a nie: „istnieją odczucia i myśli”
- ukryte myśli histeryków i w hipnozie to DRUGORZĘDNE OSOSBOWOŚCI - wg Jamesa są anormalne i są rezultatem rozczepienia się normalnej osobowości na części
w świadomości myślenie nieustannie się ZMIENIA
- żaden stan, który raz już przeminął, nie może się ponowić i nie może być identyczny z tym, czym był wcześniej
- łańcuch świadomości jest następowaniem po sobie tego, co różnorodne (odczuć, myśli itp.) - gdyby nie było tego następowania, nie byłoby świadomości
- MYŚL TO CAŁOŚĆ = STRUMIEŃ MYŚLI (Hume mówił na odwrót - że składa się z niezależnych części)
świadomość myśli jest CIĄGŁA, bo:
- nawet jeśli jest luka czasowa, to świadomość „czuje się” tak, jakby przynależała do świadomości poprzedzającej lukę
- źle zachodzące przemiany jakości świadomości nie są nigdy absolutnie nagłe
- świadomość - MATAFORA RZEKI LUB STRUMIENIA
- subiektywne życie
- najpospolitsze modyfikacje w spostrzeganiu zmysłowym - FENOMENY KONTRASTU
- strumień myśli - części SUBSTANCJONALNE
- części PRZECHODNIE
SENSUALIŚCI (Hume) INTELEKTUALIŚCI
zanegowali rzeczywistość większej nie potrafili wykazać odrębnych
relacji na zewnątrz umysłu i w nim odczuć substancjonalnych - nie
istnieją wg nich
nie da się poznać części strumienia
myśli
wg Jamesa oba stanowiska są błędne - postuluje on, że relacjom towarzyszą odczucia
- empiryści: to, co nie ma nazwy, nie istnieje
- zwlekające świadomości: żywe - WRAŻENIA
Słabe - OBRAZY
świadomość przedmiotów złożonych: żywe - SPOSTRZEŻENIA
słabe - POJĘCIA MYŚLI
one łączą się i tworzą strumień świadomości
- obrazy zmysłowe to stabilne fakty psychiczne
- ANTYCYPUJĄCA INTENCJA (przeczuwanie) - perspektywiczne widzenie schematów nieartykułowanych jeszcze myśli
- w ciągu myśli ważna jest KONKLUZJA (sens, wniosek)
myśl spełnia funkcje POZNAWANIA
- jakkolwiek złożony jest przedmiot, myśl o nim jest jednym, niepodzielnym stanem świadomości
selektywna uwaga
- konwergencja cech - jasność, harmonia
By Iwona Miklaszewska
1