1.Zdefiniuj pojęcie systemu i procesu produkcyjnego.
System produkcyjny - statyczna a także dynamiczna relacja zasobów ludzkich, fizycznych i finansowych przetwarzających zasilenia wejściowe (pracę, przedmioty pracy, środki pracy i informacje) w stany wyjściowe wyrażone w postaci materialnej (wyroby, usługi materialne) lub informacyjne. Wej.>System>Wyj. Systemem produkcyjnym jest każda jednostka organizacyjna wytwarzająca dobra materialne lub świadczą usługi. W systemie produkcyjnym wyróżniamy pięć podsystemów: Techniczny, Technologiczny, Organizacyjny, Ekonomiczny, Zarządzania. Każdy z powyższych podsystemów realizuje określone funkcje.
Proces produkcyjny - jest uporządkowanym ciągiem działań, w wyniku którego konsument (użytkownik) otrzymuje produkty (wyroby lub usługi). Efektem ekonomicznym procesu produkcyjnego jest wartość dodana.
Rodzaje procesów produkcyjnych: 1)Wydobywcze - polegające na wydobywaniu kopalin użytecznych w postaci różnych form geologicznych. 2) Przetwórcze - przekształcają surowce i materiały wejściowe w produkty o zmienionym składzie chemicznym, stanie fizycznym, własnościach mechanicznych i eksploatacyjnych.
Procesy produkcyjne ze względu na techniki wytwarzania i organizację ich przebiegu: 1) Procesy obróbczo-montażowe - są charakterystyczne dla produkcji złożonych maszyn, urządzeń technicznych, środków transportu. 2) Aparaturowe procesy produkcyjne - przebiegają w specjalnych urządzeniach zwanych ogólnie aparatami, w których przedmiot pracy oddziałują chemikalia lub różnego rodzaju energia, a pracownik tylko obserwuje i reguluje przebieg i okres ich trwania.
2.Wymień podstawowe cechy procesu produkcyjnego.
1) Celowość - proces musi być uporządkowanym zespołem działań i czynności, zaprojektowanych i zorganizowanych dla realizacji określonego celu pojedynczego lub grupy celów, przy czym cele te mogą się zmieniać. 2) Dynamika - zmienna charakterystyk ilościowych i jakościowych, zasileń materialnych, energetycznych i informacyjnych. 3) Ekonomiczność - maksymalizacja efektu produkcyjnego w warunkach określonych, limitowanych zasileń w czynniki produkcji lub przy założeniu uzyskania określonego użytecznego efektu.
3.Zdefiniuj pojęcie: - operacja - zabieg - czynność - ruch roboczy.
Operacja - zespół czynności, realizowany na jednym stanowisku, przez jednego wykonawcę indywidualnego lub grupowego przy jednym przedmiocie lub zespole przedmiotów wykonywanych jednocześnie bez przerw na jakąkolwiek inną pracę. Operacja jest podstawową, elementarną jednostką procesu produkcyjnego.
Operacja z punktu widzenia analizy procesu pracy dzieli się na: Zabieg - część operacji jaka jest wykonywana przy jednym zamocowaniu przedmiotu na obrabiarce lub stole produkcyjnym i realizowana jest jednym narzędziem. Czynność - część operacji, która odnosi się do jednych i tych samych elementów. Ruch roboczy - najprostszy element składowy zabiegu.
4.Zdefiniuj pojęcie procesu technologicznego.
Proces technologiczny - główna część procesu produkcyjnego w ramach którego następuje zmiana kształtów, właściwości fizykochemicznych, wyglądu zewnętrznego przetwarzanego materiału lub trwała zmiana wzajemnego położenia poszczególnych części wchodzących w skład produkowanego wyrobu - czyli montaż podzespołów i wyrobów.
5.Scharakteryzuj czynniki produkcji (środki pracy, środki produkcji, przedmioty pracy).
Środki pracy - są czynnikami produkcji niezbędnymi w realizacji procesu produkcyjnego i obejmują maszyny oraz urządzenia wytwórcze.
Środki produkcji - są tworzone przez środki pracy wraz z przedmiotami pracy.
Przedmioty pracy - przedmioty materialne, na które w procesie produkcji siła ludzka oddziałuje za pomocą narzędzi pracy, przekształcając je i przystosowując do określonych potrzeb. Przedmiotem pracy są zasoby naturalne, surowce, materiały (półwyroby, detale, części).
6.Co tworzy stanowisko robocze a co komórkę produkcyjną pierwszego stopnia KP1.
Stanowisko robocze (zwane również stanowiskiem pracy, stanowiskiem produkcyjnym, komórką produkcyjną zerowego stopnia) - jest to zgrupowanie podstawowych czynników produkcyjnych: środków produkcji i pracy ludzkiej Wyróżniamy stanowiska robocze: 1) Jednoosobowe - może być pojedyncze lub wielomaszynowe (jeden robotnik obsługuje jednocześnie kilka maszyn). 2) Wieloosobowe - obsługiwane jest na ogół przez kilku lub nawet kilkunastu robotników, którzy ściśle współpracują i wspólnie odpowiadają za wyniki pracy.
Komórkę produkcyjną pierwszego stopnia (symbol KP1) - tworzy zgrupowanie stanowisk roboczych (komórek produkcyjnych zerowego stopnia KP0).
7.Dokonaj podziału procesu produkcyjnego wg różnych kryteriów.
Podział procesu produkcyjnego w odniesieniu do określonego: 1) Wyrobu - zbiór operacji produkcyjnych niezbędnych do jego wytwarzania. Proces produkcyjny wyrobu może przebiegać w różnych komórkach produkcyjnych. Ze względu na złożoność rozróżniamy proste i złożone procesy produkcyjne wyrobu.
2) Komórki produkcyjnej - zbiór operacji produkcyjnych wykonywanych w danej komórce produkcyjnej.
Wg kryterium udziału pracy ludzkiej proces produkcyjny dzielimy na: 1) Procesy pracy - realizowane przy udziale człowieka. 2) Procesy naturalne - dotyczą zmian we własnościach przedmiotów pracy, zachodzące na skutek naturalnych zjawisk fizyko-chemicznych, bez udziału dodatkowej energii i bez udziału człowieka (np. chłodzenie na otwartym powietrzu, sezonowanie lub starzenie naturalne).
8.Wymień i omów zasady racjonalnej organizacji procesu produkcyjnego.
1)Zasada proporcjonalności - właściwy podział zadań procesu produkcyjnego w taki sposób aby wszystkie operacje, fazy produkcyjne, stanowiska robocze i komórki produkcyjne były tak dostosowane do siebie, pod względem możliwości produkcyjnych aby działalność przedsiębiorstwa w zakresie realizacji planu produkcji w dowolnych jednostkach czasu mogła przebiegać bez wewnętrznych zakłóceń. 2) Zasada liniowości - drogi przemieszczenia przedmiotów pracy pomiędzy poszczególnymi obiektami produkcyjnymi, komórkami i stanowiskami produkcyjnymi, powinny być możliwe najkrótsze, bez skrzyżowań i nawrotów. 3)Zasada ciągłości - eliminacja wszystkich możliwych przerw wpływających niekorzystnie na kształtowanie się parametrów produkcyjno-organizacyjnych i ekonomicznych. 4)Zasada równoległości - wytwarzanie poszczególnych egzemplarzy wyrobów w tym samym czasie co powoduje skracanie długości cyklu produkcyjnego 5)Zasada koncentracji - skupienie czynników produkcji w określonej przestrzeni produkcyjnej. 6)Zasada specjalizacji - ograniczenia różnorodności zadań produkcyjnych i asortymentu produkcji. Efekty tej zasady to: a)Większe koszty stałe ponoszone przy zakupie wyspecjalizowanych maszyn i urządzeń. b)Zwiększenie inercji tego systemu w przypadku przystosowywania do nowych warunków. c)zwiększenie niepewności w wytwarzaniu produkcji finalnej z uwagi na zwiększający się stopień kooperacji produkcyjnej. 7)Zasada rytmiczności, równomierności - planowanie przebiegu produkcji tak aby się regularnie powtarzały określone czynności. 8)Zasada elastyczności - łatwość przystosowania procesu do nowych warunków zmieniających się w zależności od konkretnej sytuacji.
9.Scharakteryzuj parametry wejściowe w procesie produkcyjnym.
Parametry wejściowe przedmiotu pracy to: Program produkcyjny - odnosi się do jednego roku i wyrażana jest przy użyciu mierników naturalnych takich jak: sztuki, kilogramy, tony, metry, litry, itd. Seria produkcyjna - liczba wyprodukowanych wyrobów finalnych która wynika z podzielenia rocznego programu produkcyjnego na mniejsze jednostki. Partia produkcyjna - liczba detali wykonywanych w ścisłej kolejności przy jednorazowym nakładzie czasu przygotowawczo-zakończeniowego. Wielkość partii jest niezmienna w fazie docelowej ustabilizowanej produkcji. W fazie wcześniejszej tzw. okresie rozruchu produkcji mamy do czynienia z pojęciem partii rozruchowej, której wielkość zmienia się wraz z upływem czasu.
10.Omów metody określania parametrów maszyny i pracy pracownika.
Parametry maszyny:
Kalendarzowy fundusz czasu (Fk) - liczba godzin wynikająca z iloczynu liczby dni w roku i liczby godzin na dobę
Nominalny fundusz czasu maszyn (Fnj) - uwzględnia wolne dni od pracy w roku oraz zmianowość.
Efektywny fundusz czasu maszyny (stanowiska roboczego) Fj - uwzględnia przestoje maszyny.
Rzeczywisty fundusz czasu maszyny (stanowiska roboczego) Fjrz - uwzględnia współczynnik wykorzystania efektywnego funduszu czasu (określany diagnostycznie po realizacji procesu produkcyjnego).
Stanowiskochłonność - czas liczony w stanowisko-godzinach (sg) i wyrażający okres zajęcia maszyny w celu wykonania określonej operacji.
Parametry pracy pracownika:
Fundusze czasu - analogicznie jak w przypadku parametrów maszyny
Pracochłonność - czas zajęcia pracownika przy wykonywaniu danej pracy (zadania) na wyrobie.
Miarą pracochłonności są jednostki czasu odniesione do robotnika, który wykonuje określoną pracę w roboczogodzinach (w skrócie rg).
11.Scharakteryzuj parametry procesu produkcyjnego wyjściowe proste i złożone.
Parametry wyjściowe proste: 1) Zadania godzinowe - zwane zadaniem produkcyjnym, jest to liczba wyrobów (detali) wynikająca z programu produkcyjnego wykonywanego w określonym okresie czasu oraz z odpowiedniego funduszu czasu stanowiska roboczego dla tego okresu czasu. 2) Możliwość godzinowa - liczba wyrobów (detali) jaką może wykonać stanowisko robocze w ciągu jednej godziny wynikająca ze zdolności wytwórczych tego stanowiska przy wykonywaniu i-tej detalo-operacji. 3) Takt produkcji - wielkość czasu pomiędzy spływem dwóch kolejnych detali: 4) Współczynnik obciążenia stanowiska roboczego określoną detalooperacją - stopień zajęcia stanowiska roboczego przy wykonywaniu danej detalooperacji. 5) Współczynnik obciążenia robotnika określoną detalooperacją - stopień zajęcia robotnika przy wykonywaniu danej detalooperacji
Parametry wyjściowe złożone - kilka detalooperacji obciąża pracą dane stanowisko robocze lub grupę stanowisk. W ich skład wchodzą następujące parametry: a) Sumaryczny współczynnik obciążenia stanowiska roboczego. b)Rezerwy stanowiska roboczego. c)Sumaryczny współczynnik obciążenia robotnika. d)Rezerwy w pracy robotnika. e)Liczba stanowisk roboczych. f)Liczba robotników. g)Średni współczynnik obciążenia stanowisk roboczych. h)Średni współczynnik obciążenia robotników
12.Co to jest cykl produkcyjny wyrobu. Określ jego wielkość.
Cykl produkcyjny - charakteryzuje czasową strukturę procesu produkcyjnego. Jest to okres niezbędny do wykonania określonego zadania produkcyjnego w danych warunkach techniczno-ekonomicznych i przy normalnym toku produkcji oraz przy określonym poziomie organizacyjnym procesu produkcyjnego.
Wielkość cyklu produkcyjnego nazywana jest okresem cyklu produkcyjnego, w jego skład wchodzi okres roboczy (np. czas trwania operacji technologicznych, kontrolnych, konserwacji, transportu, magazynowania) oraz okres przerw (przerwy wynikające z organizacji procesu produkcyjnego np. oczekiwanie na zwolnienie stanowisk roboczych, oczekiwanie w magazynach lub przerwy wynikające z organizacji dnia roboczego np. przerwy międzyzmianowe, dni wolne od pracy).
13.Scharakteryzuj szeregowy, równoległy i szeregowo - równoległy przebieg produkcji.
Szeregowy - polega na tym, że obrabiane detale przekazywane są do następnej operacji po wykonaniu poprzedniej operacji na wszystkich sztukach partii produkcyjnej.
Równoległy - poszczególne detale przechodzą na następną operację natychmiast po wykonaniu operacji poprzedniej, co stwarza sytuację, w której jedna partia produkcyjna jest w jednoczesnej, równoległej obróbce w różnych operacjach (na kilku stanowiskach roboczych).
Szeregowo-równoległy - detale przekazywane do następnej operacji wcześniej niż zakończona jest operacja na wszystkich sztukach partii produkcyjnej. Wtedy detale przekazywane są sukcesywnie, wyodrębnionymi częściami partii produkcyjnej tzw. partiami transportowymi, w celu utrzymania możliwie największej ciągłości obróbki na poszczególnych stanowiskach roboczych.
14.Co oznacza odmiana organizacji produkcji. Co to jest typ produkcji.
Odmiana organizacji produkcji - jednostka kwalifikacyjna produkcji tworzona na podstawie korelacji kryteriów określających charakter organizacji produkcji w odniesieniu do stanowiska roboczego: - specjalizacji stanowisk roboczych (tj. typu), - stopnia powiązań stanowisk roboczych (tj. formy)
Typ produkcji - stopień specjalizacji stanowiska roboczego i związany z nim stopień specjalizacji stanowiska roboczego i związany z nim poziom stabilności wykonywanej tam produkcji. Do określenia typu produkcji stosuje się dwa mierniki: - współczynnik liczby detalooperacji przypadających na stanowisko robocze (dla istniejących jednostek produkcyjnych), - współczynnik obciążenia stanowiska roboczego określoną detalooperacją (dla nowo projektowanych jednostek produkcyjnych).
15.Scharakteryzuj produkcję jednostkową, seryjną, masową. Ich wady i zalety.
Produkcja jednostkowa - charakteryzuje się niewielką ilością wyrobów i małą stabilnością. Produkowane są pojedyncze wyroby lub niewielka ilość wyrobów o najmniej stabilnym charakterze produkcji na stanowiskach roboczych i najniższym stopniu specjalizacji.
Produkcja seryjna - charakteryzuje się tym, że liczba wytwarzanych jednorazowo wyrobów jest duża i tworzy tzw. partię lub serię. Produkcję seryjną dzielimy na: 1) Niepowtarzalną (jednorazową). 2) Powtarzalną w okresie powtarzalności. W zależności od liczby sztuk wyrobu, wykonywanych jednorazowo w serii można rozróżnić produkcję: małoseryjną, średnioseryjną i wielkoseryjną.
Produkcja masowa - polega na długotrwałym wytwarzaniu wyrobów w jednym lub kilku zbliżonych do siebie wariantach o najwyższym stopniu specjalizacji dający największą stabilność produkcji. Jej zasadniczą cechą jest niezmienne obciążenie stanowisk roboczych tą samą pracą przez dłuższy czas np. sezon, rok, kilka lat.
16.Co to jest forma produkcji. Wymień jej rodzaje.
Forma produkcji - sposób powiązania stanowisk roboczych w procesie produkcyjnym poszczególnych wyrobów
Formy produkcji dzielimy na: 1)Nierytmiczne(niepotokowe, niepowtarzalne, nieustabilizowane, zmiennoseryjne). 2) Rytmiczne (potokowe, powtarzalne, ustabilizowane, stałoseryjne)
17.Scharakteryzuj produkcję rytmiczną i nierytmiczną. Dokonaj ich podziału.
Produkcja nierytmiczna - nie wykazuje żadnej powtarzalności operacji na poszczególnych stanowiskach roboczych co powoduje dużą częstotliwość ich przezbrajania. Charakteryzuje się: 1) Niskim stopniem oprzyrządowania, 2) Dużymi i wahliwymi zapasami produkcji w toku, 3) Najczęściej stosowaną technologiczną strukturą produkcyjną, 4) Zleceniowym systemem planowania produkcji, 5) Bieżącym dysponowaniem obciążeniami stanowisk roboczych.
Produkcja nierytmiczna dzieli się na: 1) Nierytmiczną (niepotokową) w komórkach produkcyjnych o strukturze technologicznej (jednostkowe metody produkcji nie mające powiązań przez proces produkcyjny wykonywanych wyrobów), 2) Nierytmiczną (niepotokową) w komórkach o strukturze przedmiotowej (powstające na bieżąco powiązania z procesem produkcyjnym są przypadkowe i nieregularne lub nie występują wcale pomiędzy sąsiednimi stanowiskami roboczymi), 3) Nierytmiczną (niepotokową) w liniach produkcyjnych (brak powtarzalności gdyż produkowane okresowo)
Produkcja rytmiczna - wykazuje ścisłe powiązanie stanowisk roboczych, przydział konkretnych detalooperacji do konkretnych stanowisk roboczych, powtarzalność produkcji takich samych wyrobów. Charakteryzuje się:
1) Wysokim stopniem oprzyrządowania specjalnego, 2) Wielkość produkcji w toku posiada charakter ustabilizowany, a zapasy międzyoperacyjne są minimalne, 3) Ze względu na ścisły przydział zadań do konkretnych stanowisk roboczych (specjalizację) jest ona mało elastyczna, 4) Struktura produkcyjna oparta jest na tendencji przedmiotowej, 5) opiera się na planowaniu produkcji według systemu planów raportów i kart limitów materiałowych, 6) ewidencja produkcji odbywa się jedynie na zasadzie kontroli stanu zapasów względnie rejestracji spływu półwyrobów i wyrobów finalnych.
Produkcja rytmiczna dzieli się na:1) Asynchroniczną (czasy wykonania nie są równe, występują przerwy które zakłócają równomierność przebiegu procesu produkcji), 2) Synchroniczną (stałość powiązań stanowisk roboczych przy pełnym ich wykorzystaniu oraz całkowitej równomierności przebiegu produkcji), 3) Z przymusowym taktem (wymuszany jest zmechanizowanym środkiem transportu międzystanowiskowego, może mieć charakter ciągły lub przerywany na okres trwania taktu), 4) Zautomatyzowaną (występuje automatyzacja przemieszczania wyrobów i automatyzacja procesów produkcyjnych).
18.Wg jakich kryteriów może być realizowana organizacja produkcji w odniesieniu do stanowiska roboczego. Na czym polega organizacja pracy stanowiska roboczego.
Klasyfikacja może być prowadzona wg następujących kryteriów: 1)Typ produkcji na stanowisku roboczym (dla jednostkowego, seryjnego i masowego typu produkcji), 2)Specjalizacja stanowiska roboczego (uniwersalne, specjalizowane, specjalne), 3)Poziom mechanizacji (ręczne, maszynowo-ręczne, zmechanizowane, zautomatyzowane), 4)Wyposażenie stanowiska - liczba urządzeń i liczba operatorów (proste, brygadowe, brygadowo-warsztatowe), 5)Funkcja spełniana przez stanowisko (w procesie podstawowym i pomocniczym), 6)Umiejscowienie (stacjonarne, ruchome).
Organizacja pracy stanowiska roboczego polega na prawidłowej korelacji trzech elementów procesu produkcyjnego: 1)Środki pracy (narzędzia, wyposażenie). 2)Przedmioty pracy (tworzywo, wyroby).
3)Praca (robotnik).
1