Konstanty Ildefons Gałczyński, pseud. Karakuliambro (ur. 23 stycznia 1905 w Warszawie, zm. 6 grudnia 1953 w Warszawie) - polski poeta. Najbardziej znany za sprawą paradramatycznej serii podszytych absurdem humoresek Teatrzyk Zielona Gęś, w której pojawiła się galeria postaci takich jak Osiołek Porfirion, Piekielny Piotruś, Hermenegilda Kociubińska czy Zielona Gęś.

Pochodził z rodziny drobnomieszczańskiej. Po wybuchu I wojny światowej został wraz z rodzicami ewakuowany z Warszawy i w latach 1914-1918 mieszkał w Moskwie, gdzie uczęszczał do polskiej szkoły. Po powrocie do Warszawy studiował filologię angielską oraz klasyczną.

Jego debiut literacki w prasie miał miejsce w 1923. Związany był z grupą poetycką Kwadryga oraz pismami satyrycznymi i politycznymi stolicy, należał do bohemy artystycznej. W 1930 poślubił Natalię Awałow (ślub odbył się w soborze metropolitalnym Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie). W latach 1931-1933 przebywał w Berlinie na stanowisku attaché kulturalnego. W latach 1934-1936 Gałczyńscy mieszkali w Wilnie^[1], na Zarzeczu (w domu przy ulicy Młynowej 2, obecnie Malunu 2) i tam w 1936 urodziła się ich córka Kira. W szeregu swoich utworów Gałczyński nawiązuje do atmosfery Wilna i śladów, jakie pozostawił w nim Adam Mickiewicz. W 1936 Gałczyńscy wrócili do Warszawy.

Wraz z początkiem II wojny światowej, powołany do wojska, brał udział w kampanii wrześniowej. Trafił do niewoli radzieckiej, z której został przekazany do niewoli niemieckiej. Okres okupacji spędził w stalagu XI-A w Altengrabow. Podczas okupacji jego wiersze ukazały się w drukowanych konspiracyjnie antologiach poezji „Werble wolności” i „Słowo prawdziwe”. Po wojnie w latach 1945-1946 przebywał w Brukseli i Paryżu, w 1946 urodził się jego syn, także Konstanty Ildefons. Do Polski powrócił w 1946 i zamieszkał w Krakowie. W 1948 mieszkał w Szczecinie, gdzie założył Klub 13 Muz, następnie osiadł na stałe w Warszawie. Współpracował m.in. z tygodnikami „Bluszcz”, „Prosto z Mostu” i „Przekrój”, a także z „Tygodnikiem Powszechnym” oraz krakowskim kabaretem Siedem kotów.

Wiele z jego powojennych utworów - w tym Poemat dla zdrajcy (atak na Czesława Miłosza), "Podróż Chryzostoma Bulwiecia do Ciemnogrodu" czy panegiryk "Umarł Stalin" (1953)^[2] - napisanych zostało w konwencji socrealistycznej. W roku 1950 sam stał się obiektem walki ideologicznej - jego twórczość została potępiona na Zjeździe Literatów Polskich przez Adama Ważyka jako drobnomieszczańska.

W ostatnich latach życia stworzył kilka większych form poetyckich:

• Wielkanoc Jana Sebastiana Bacha (1950)

• Niobe (1951)

• Wit Stwosz (1952)

• Kronika Olsztyńska (1952)

W latach 1950-1953 związany był z leśniczówką Pranie nad Jeziorem Nidzkim, gdzie napisał wiele utworów, m.in. Kronikę Olsztyńską (1950). Tam też znajduje się obecnie jego muzeum. 53°36′29″N 21°30′04″E / 53.60806, 21.50111 (pokaż mapę)

Wydał m.in. tomiki wierszy Zaczarowana dorożka (1948), Ślubne obrączki (1949), Pieśni (1953).

Autor tłumaczenia (a właściwie parafrazy) Snu nocy letniej Williama Szekspira (1952) oraz Ody do Radości Friedricha Schillera.

Zmarł na skutek trzeciego zawału serca.

Opracowanie BN

1 BIOGRAFIA

Gałczyński urodził się w W-wie 23.01.1905r. ojciec-technik kolejowy, matka- córka właścicielki słynnej restauracji firmy Wróbel. Młodszy brat G. Zmarł w wieku 15 lat („ Na śmierć braciszka”). W 1914 ewakuują rodzinę do Moskwy i tam w 1915 G. Zaczyna tworzyć (pierwsze teksty zaginęły). 1916- zaczyna naukę w Szkole Komitetu Polskiego. 1918- wracają do W-wy i tam idzie do gimnazjum. Pierwszy wiersz drukują w 1923 w „Rzeczpospolitej”- tytuł: Szturm. Po maturze G. Studiuje fil. Klasyczną i angielską- nie ukończył. Drukuje Tum, Pomysły, Lunatyk, Opetanie w „Twórczości młodej Polski” i „Smoku”. Czerpał z Rimbauda, de Vigny, Baudelaire'a, Miltona, Poe, Szekspira, Rilkego, Hoffmanna, Błoka. Ojciec umiera w 1926- kompleks poety (patrz: Schulz). G. Pisze dla „Cyrulika W-skiego” i pisze powieść Porfirion Osiełek, czyli Klub Świętokradców (autentyczne postaci!). po wyjściu z wojska w 1928 przyłącza się do Kwadrygi (powstała w 1926 wśród studentów UW zał. S. Dobrowolski, członkowie: Sebyła, Maliszewski, Markowski) w wychodzącym w latach 1927- 31 piśmie „Kwadryga” drukuje G. Zaręczyny Johna Keatsa . Program Kwadrygi: żądanie poezji uspołecznionej, poezji pracy, dostępnej szerokim masom. G. Wniósł tam nutę i styl cygański. 1930- ślub z Natalią Awałow (Ballady Ślubne) G. Zaczyna pracować jako urzędnik canzury, w jego tw. Pojawia się nuta rodzinna. 1931- Pwyjazd do Berlina: Bal u Salomona,reszta zaginęła zdobywa sobie opinie dowcipnisia, poety- wesołka. Od 1934 w Wilnie- współpr. Z radiem, prasą wileńską( „Słowo” „Kurier wileński”) i krakowską („Wróble na dachu”) wydaje poemat Ludowa zabawa. 1936- rodzi się córka G. I wracają do W-wy- współpr. Z „Prosto z mostu” List otwarty do przyjaciół - coś na kształt manifestu nacjonalistycznego. 1937 wyd. pierwszy tom poezji- Utwory poetyckie. Dostaje nagrode czytelników. 1939- Noctes Aninenses. Śmierć matki. 17.09- dostaje się do niewoli powstają Pieśń o żołnierzach z Westerplatte, Sen żołnierza. 1941- wywieziony zostaje do obozu pod Magdeburgiem- List jeńca, Srebrna akacja, Dzika róża. Po wojnie podróżuje, pisze Notatki z nieudanych rekolekcji paryskich. W 1946 r, wraca do kraju, zaczyna pisać dla „Przekroju”- pierwsze Zielone gęsi, Listy z fiołkiem. Współpr. Z teatrzykiem Siedem kotów, pisze Zaczarowaną dorożkę i Kolczyki Izydy. Największe sukcesy G. 1948- przenoszą się do Szczecina. Wyjazdy do Moskwy i Czechosłowacji. 1948- tomik Zaczarowana dorożka 1949-Ślubne obrączki. Ataki na G., coraz rzadziej ukazują się jego wiersze. Poeta wyjeżdża do leśniczówki Pranie nad Jeziorem Nidzkim- Kronika olsztyńska, Niobe (poemat wyd. 1951), Wit Stwosz,Pieśni, Chryzostoma Bulwiecka podróż do Ciemnogrodu. 6.12.1953- nagły zgon poety, pogrzeb na Powązkach.

2. LEGENDA OSOBOWOŚCI

• ekstrawagancja, artyst. Dziwactwo

• „poeta wśród świata”

• we Wspólnym pokoju jest Klimkiem Paczyńskim!

• połączenie drwiny i powagi

• sztuka jako zabawa

• fascynacja Rambaudem: Szekspir i chryzantemy, Canticum canticorum

• deklaracje liryczne: Serwus, madonna, Elegie wileńskie

• dążenie do ucieczki od codzienności

• okres podróży- utylitaryzm, użyteczność Pieśń cherub ińska

• „pozytywny ekscentryk”

• świat rodziny, spokój domowego ogniska

• dążenie do zrównania sielankowego świata ze światem prostych ludzi Niobe, Wit Stwosz

• motyw ucieczki do raju, na wyspy szczęśliwe

• szukanie prostoty, doskonałości

• najpierw fantastyka, potem rzeczywistość

• poeta popularny- chciał zjednać sobie szerokie audytorium

• erudycja- powoływanie się na wybitne nazwiska- Goethe, Kochanowski, Mozart

• motyw poety- rzemieślnika Koniec świata, Srebrne i złote, Wit Stwosz

3. PROBLEMATYKA I FUNKCJE SPOŁ. GROTESKI G.

• złośliwe, pełne ironii wiersze o ojcu Bal u Salomona, Tatuś

• drwina z poprzedników (Skamander) choć korzysta z ich zdobyczy

• groteska- uwydatnia pasję demaskatorską G., dydaktyzm, moralizatorstwo

• satyryczna negacja, filozofia nonsensu i absurdu, katastrofizm buffo

• interpretacja deformujaca świata

• pytania egzystencjalne

• postawa drwiąca i pozorny nonsens

• śmieszność i absurdalność schematycznych czynności życiowych

• antymodernistyczna postawa (chce tworzyć dla mas)

• groteskowa wizja zagłady Koniec Świata

• problem polskiego intelektualizmu, wizerunek intel. Kultury, sytuacja na rynku lit. Wyprzedaż poezji

• stał przeciwko inteligentom polskim Ludowa zabawa

• autokompromitacja

• podobieństwa m. G. A Witkacym i Gombrowiczem

• gloryfikowanie odpustów, jarmarków, ludowych zabaw

• zielone gęsi: zwrot do publiczności, dydaktyzm, moralizatorstwo, humor, groteska, makabryczny dowcip, wysmianie konwencji, humanizm, ataki na intelig., bajki z morałem

• po wojnie G. Zmienia się w „Trembeckiego demokracji”- bawić i wychowywać listy z fiołkiem

• postawa drwiąca lecz konstruktywna

G. WOBEC TRADYCJI I WZORÓW LIT.

• splot różnych osiągnięć lit., max swoboda wyboru wśród postaw i technik bliskich poecie, przekrój przez epoki i style

• z Żeleńskiego: zabawa i moralizatorstow satyryczna

• z współczesnych sobie: ucodziennienie jezyka, powszednia tematyka, nastroje noptymist

• typ klasyczny: harmonia, pierw. Apolliński, muzyczność!!! Niobe

• Kochanowski; sielanka, Spotkanie z matka

• oświecenie: moralizatorstow, dydaktyzm

• Norwid: rozluźnienie składni poetyckiej

5. Z PROBLEMÓW WARSZTATU POETYCKIEGO G.

• postulaty skamandryckie: rozluźnienie rygorów mowy poetyckiej, potoczność i codzienność języka

• przeciwieństwo i kontrast Polowanie z sokołami, Noctes Aninenses

• motywy podróży, wędrówki, Prosba o wyspy szczęśliwe, Egzotyki nieprawdopodobne

• ruch, zmienność

• marzenie senne, przepływ skojarzeń Bal u Salomona

• udramatyzowanie wiersza przez włączenie dialogu, rozmowy

• wrażenie szkicowości, napomknienia, trafnego skrótu Sanie, Koncert fortepianowy

• kolory proste, zdecydowane, wariacje kolorystyczne Srebrne i złote, Szafirowa romanca

• porównania i erudycyjne aluzje

1

---