TOMASZ MORE
Pochodził z rodziny prawników angielskich. Jego ojciec był jednym z sędziów wyższych sądu królewskiego. Tomasz w wieku dojrzałym należał niewątpliwie do najwybitniejszych znawców zagadnień gospodarczych swojego kraju.Zdobywszy średnie wykształcenie w jednej ze szkół londyńskich Tomasz More udał się na studia do uniwersytetu oxfordzkiego.
Oprócz zagadnień społeczno-ekonomicznych studiował całe życie literaturę klasyczną, obserwował bacznie współczesne obyczaje, wykazywał wiele zapału do muzyki i poezji. Niezwykłą serdecznością i życzliwością otaczał dzieci, interesował się żywo ich wychowaniem, Szczególnie dużo czasu poświęcał kształceniu trzech córek własnych i jednej przybranej.
DZIAŁALNOŚĆ TOMASZ MORE'A
Rozmowy z uczonymi na różnorodne tematy społeczne i naukowe stały się jednym ze źródeł wydanej przez More'a w 1516 r w języku łacińskim małej rozmiarami książki, która zapewniła mu nieśmiertelną sławę.
Jej oryginalny tytuł brzmiał: „Iście złota książeczka o najlepszym stanie państwa i o nowej wyspie Utopii”.
IDEE SPOŁECZNE UTOPII
Najbardziej istotnym źródłem do napisania „Utopii” była kultura Renesansu i jej dążenia do całkowitej przebudowy ówczesnego życia i stosunków społeczno-politycznych.
Dzięki niej doszedł More do przekonania,że bez gruntownych reform Anglia nie potrafi ustrzec swej ludności od rażących krzywd i krzywdzącej niesprawiedliwości.
Po analizie stosunków angielskich More doszedł do wniosku, że na pierwszy plan wysuwa się w nich „spisek” bogatych przeciwko biednym.Głównym celem życia bogatych było, w jego przekonaniu, zagarnięcie jak największej części dochodów biednych przez wypłacanie im jak najniższych wynagrodzeń.
Pod wpływem tych dramatycznych refleksji wystąpił More w „Utopii” z gorącym protestem przeciwko tyranii panującej w Anglii.
KOMUNIZM UTOPII
Główną przyczyną wszystkich krzywd życia społecznego Anglii była w przekonaniu More'a własność prywatna.
Wydawało mu się, że bezpieczniej jest pójść drogą fikcji literackiej i na nieistniejącej wyspie Utopii pokazać fantastyczny obraz szczęśliwego społeczeństwa, które nie znało ani własności prywatnej, ani związanej z nią pogoni za pieniądzem, ani wyzysku, ani niesprawiedliwych praw i nietolerancji religijnej.
Najbardziej charakterystyczną cecha Utopii jest to, że More oparł jej ustrój na pełnej równości wszystkich obywateli oraz wspólnej własności.
Celem ustroju utopijnego państwa nie było bogacenie się jego obywateli, lecz zaspokajanie ich duchowych i fizycznych potrzeb.
Powszechny obowiązek miał na względzie dobro całego społeczeństwa.
Całą produkcję rolną oraz rzemieślniczą odstawali Utopijczycy do miast, z których bezpłatnie otrzymywali wszystko, co im było potrzebne do życia.
WYCHOWANI NA WYSPIE UTOPII
Głównym celem wszystkich urządzeń na wyspie Utopii było nie tylko zapewnienie każdemu niezbędnych środków do życia oraz całkowitej równości, ale także szczęścia indywidualnego.
Szczęście to zależało od wychowania, które przygotowywało młodzież do życia w tych niespotykanych gdzie indziej warunkach oraz do wypełniania wszystkich czekających na nią obowiązków.
Funkcję wychowawczą spełniała w Utopii nie tylko szkoła , lecz także cała organizacja życia społecznego.
Wybitnym działaczom szczególnie zasłużonym dla społeczeństwa, stawiano na rynku posągi, aby młodzież odczuwała podnietę do naśladowania szlachetnych czynów.
W celu zapewnienia dzieciom pełnego zasobu wiedzy i wychowania ich na uczciwych obywateli władze Utopii zorganizowały powszechny system oświaty.
Do szkoły elementarnej uczęszczali zarówno chłopcy, jak i dziewczęta.
Głównym zadaniem szkół było wychowanie moralne młodzieży.
Etyka Utopijczyków była w gruncie rzeczy bardzo podobna do obowiązującej w Europie.
Najbardziej charakterystyczną jej cechą było dążenie do zapewnienia nie tylko dobrobytu całemu społeczeństwu, ale także szczęścia osobistego każdej jednostce.
Szczęśliwość ludzką mogła zapewnić przede wszystkim cnota, która w rozumieniu More'a polegała na życiu zgodnym z naturą.
Człowiek zaś żyje zgodnie z naturą wówczas gdy słucha nakazów rozum, który poucza, że człowiek powinien zachowywać w miarę możności pogodę ducha oraz pomagać innym.
Drugim obok wychowania moralnego celem szkoły Utopijczyków było wpajanie młodzieży zamiłowania do pracy oraz przygotowanie do niej pod wzglądem teoretycznym.
Szkła zapoznawała uczniów teoretycznie z pracą przede wszystkim na roli, stwarzała odpowiednią atmosferę do wybierania jednego z zawodów rzemieślniczych.
More podkreślał, że praca dziecka w idealnym społeczeństwie ma na celu nie wytwórczość, ile raczej wychowanie moralne oraz rozwój sił fizycznych.
Przysposobienie do pracy na roli zmierzało do harmonijnego rozwoju sił fizycznych i duchowych człowieka.
Przygotowanie dzieci przez szkołę do aktywnego udziału w pracy wytwórczej miało się odbywać zgodnie z ich zainteresowaniami i zamiłowaniami oraz z potrzebami i interesami całego społeczeństwa.
Utopijczycy przy realizowaniu zasady, że każde dziecko ma się uczyć jednego z zawodów rzemieślniczych, pozostawili mu całkowitą swobodę wyboru a władze państwowe dbały o to, aby wybranego zawodu uczyło się u możliwie najlepszego mistrza.
Szkoła Utopijczyków oprócz przygotowania zawodowego dawała również wiedzę ogólnokształcącą , opartą zgodnie z dążeniami mieszczaństwa na języku ojczystym.
Poza nauką czytania i pisania realizowała ona bardzo zrewidowany program trivium i quadrivium.
More usunął całkowicie ze szkół Utopii gramatykę i retorykę, z wielkim krytycyzmem odnosił się do dialektyki.
Pełną jego aprobatę uzyskiwały wszystkie przedmioty quadrivium o charakterze matematyczno-przyrodniczym.
More podkreślał, że Utopijczycy odznaczają się wysokim poziomem wiedzy astronomicznej, orientują się doskonale w biegu planet, potrafią w oparciu o długoletnie doświadczenia przewidywać dokładnie zmiany pogody.
Powszechnym obowiązkiem szkolnym objęte były na wyspie wszystkie dzieci w zakresie szkoły elementarnej.
Wykształcenie wyższe obejmowało z natury rzeczy tylko bardzo niewielkie grupy uprzywilejowanej młodzieży. Wybierano ja spośród najzdolniejszych w drodze tajnego głosowania, w którym brali udział wszyscy dorośli, nauczyciele i reprezentanci władz państwowych.
Te nieliczne jednostki, zwolnione od wszelkich prac fizycznych w rolnictwie i rzemiosłach, oddawały się przez wiele lat nauce, aby w wieku dojrzałym objąć funkcje przywódców społeczeństwa.
3