Teza 1 Określ przedmiot poznania psychologicznego, odwołując się do modelu dwuwymiarowego (indywidualizm - kolektywizm, stany wewnętrzne - zachowania):
Model człowieka może być określony jako dwuwymiarowy. Na jego poziomie głębokim znajdują się stałe motywacje, np. postawy. Sterują one poziomem zewnętrznym, a więc bezpośrednimi zachowaniami człowieka. Poziom zewnętrzny to poziom rzeczywistych, obserwowalnych zachowań społecznych. Zachowania składające się na poziom powierzchniowy cechują się często znacznym stopniem niestałości i mogą charakteryzować się nawet prawie zupełną niespójnością. Jest to jednak najczęściej niespójność pozorna. Zanika ona w momencie ujawnienia warstwy głębokiej z punktu widzenia której obserwowane działania nabierają sensu i znaczenia. Bardzo często warstwa głęboka, stabilna ma charakter w jakiś sposób ukryty, nie podlega łatwej obserwacji, często zaś definiowana być może jako nie podlegająca w ogóle obserwacji bezpośredniej. Ujawnianie czy też rekonstrukcja warstwy głębokiej staje się więc między innymi jednym z podstawowych zadań naukowców społecznych. Czyniąc to budują oni ogólne teorie zachowania ludzkiego, ponieważ opisywane przez nich mechanizmy działań społecznych mają charakter bardzo abstrakcyjny, niekiedy pretendujący do uniwersalności.
Teza 2 Omów model psychologii atrybucji wg. F. Heidera:
Teza o wnioskowaniu przyczyny zachowań, którą znajdujemy w teorii F. Heidera w społecznych układach ról ma do czynienia z uzewnętrznianiem. Istotą poznania psychologicznego jest zbiór stanów wewnętrznych (uczucia, myśli, przekonania, systemy wartości, subiektywne nastawienie, intencje, biografia, przeżycia, cel i sens życia). Od stanów wewnętrznych wiedzie droga w kierunku zachowań, czyli stanów zewnętrznych.
Stany wewnętrzne ->„droga”, psychologiczny proces uzewnętrzniania siebie (odsłanianie siebie) -> stany zewnętrzne (to, co obserwowalne przez innych)
Wnioskowanie o przyczynie zachowań = interpretacje, czyli nadanie sensu znaczeniowego intencji.
Osoba A dokładnie wie, że jest poznawana i interpretowana przez osobę B. Osoba A może być szczera i autentyczna lub może manipulować (komunikacja vs manipulacja). Osoba B to zewnętrzny obserwator, który oczekuje zgodności pod względem jakości między stanami wewnętrznymi i zewnętrznymi (SW = SZ). Zaufanie jest niemożliwe, gdy stany nie są tożsame względem jakości
Teza 3 Cechy/właściwości przekazu propagandowego oraz istotne elementy skutecznej propagandy:
Propaganda - świadome i systematyczne rozpowszechnianie idei, doktryn, sposobów działania dla dyskredytowania stanowiska przeciwnika lub dla poparcia stanowiska własnego.
Cechy propagandy:
- subtelna i nieoczywista (cel jest ukryty)
- brak dostępu do alternatywnych źródeł informacji porównawczych
- dopływ informacji jest kontrolowany, a także źródła wzmacniania społecznego dopływu informacji są kontrolowane(cenzura)
- znalezienie się w kontakcie z osobami posługującymi się perswazją
- obietnica, że dana sytuacja jest chwilowa, przejściowa i niebawem nastąpi poprawa (ale nie wiadomo dokładnie kiedy)
brain washing - pranie mózgu, czyli systematycznie, cykliczne powtarzanie tych samych komunikatów
Teza 4 Wyjaśnij pojęcia „populacja” oraz „reprezentatywna próbka z populacji”; zobrazuj prostym przykładem dobór reprezentatywnej próbki z populacji:
Populacja - każdy zbiór (nie tylko ludzi), z którego można wybrać reprezentatywną próbę populacji.
Reprezentatywna próbka z populacji- grupa populacji spełniająca odpowiednie kryterium badania
Aby zbadać opinię społeczną należy wyłonić „reprezentatywną próbkę z populacji”
Wybieramy RPP (reprezentatywna próbka populacji) spełniającą odpowiednie kryterium badania, którego podstawą są dane socjodemograficzne. RPP powinna spełniać parytety, czyli procentowe udziały. A zatem w zależności od RPP możemy spodziewać się różnych wyników.
Teza 5 Opisz, porównaj i wyjaśnij specyfikę komunikacji interpersonalnej vs manipulacji w społecznych układach ról:
Relacja społeczna jest funkcją tego, co jest zbiorem naszej osobowości (nasze oczekiwania, procesy wartościowania, potrzeby).
Relacje - społeczne układy ról charakteryzujące się dystansem psychologicznym (rodzice - dzieci, pacjent - lekarz, uczeń - nauczyciel, ekspedient - klient, żona - mąż, przestępca - policjant)
Społeczne zasady funkcjonują według wzoru: p + q =1 istnieje wspólny cel
Jakość zachowania osoby daje szansę na zaspokojenie potrzeby drugiej strony. Układy społecznych ról ewaluują, zmieniają się w czasie. Społeczne układy ról mogą być afirmujące, ale także korupcyjne.
Satysfakcja - stan zadowolenia (w układach społecznych obopólny). Może mieć postać dojrzałą lub narcystyczną (jedna ze stron wykorzystała drugą, oszukała); może być postać jawna lub ukryta. Konsekwencją satysfakcji narcystycznej są konflikty społeczne.
Fundamentem satysfakcji dojrzałej jest zaufanie - jedno z ważniejszych zjawisk psychologicznych odgrywających kluczową rolę we wszystkich układach społecznych (tym większe znaczenie, im większa bliskość).
Społeczne zasady opierają się na transakcji. Wspólny cel sprowadza się do wymiany (transakcji). Żadna transakcja nie dojdzie do skutku bez zaufania. Każda relacja może być rozpatrywana jako komunikująca, prowadząca do transakcji (vs - przeciwieństwo to manipulacja - bazuje na poszukiwaniu ofiar, pewnego przywileju). W społecznych układach ról jesteśmy w stanie często zinterpretować relacje (psychologiczna interpretacja - warto zaufać czy nie, mówią prawdę czy kłamią itp.). Konsekwencją interpretacji jest nasza odpowiedź.
Czynnikiem regulującym relacje społeczne są umowy społeczne i kontrakty. Regulują one jakość relacji (np. okres próbny w pracy). Wszystkie nasze reakcje są przez nas interpretowane. Konsekwencja naszej interpretacji są nasze zachowania. Każda interpretacja ma znaczenie dla „ja”. W każdym układzie ról społecznych istotą jest czy transakcje i interakcje mają charakter wymiany czy manipulowania. Każda z transakcji bazujących na manipulacji szuka ofiar. Tego, że ktoś się podporządkuje. W wielu układach ról społecznych istnieje zagrożenie manipulowania czynnikiemstabilizującym.
Stany wewnętrzne - to czego nie widać a co istnieje czyli przekonania, myśli, uczucia. Określa to naszą tożsamość.
Stany zewnętrzne - to jacy jesteśmy, co robimy, co mówimy.
Uzewnętrznienie - wstępny i podstawowy warunek budowania jakiejkolwiek relacji społecznej. Osoba A może na różne sposoby manipulować. Osoba B jest zewnętrznym obserwatorem. Oczekuje ona aby była zgodność miedzy stanami wew. i zew. Problem psychologiczny pojawia się gdy regularnie obserwujemy niezgodność. Zaufanie jest wtedy niemożliwe.
Teza 6Wyjaśnij efekt psychologiczny „niedokończonej figury”; aplikacje do problemu „komunikacja vs. manipulacja społeczna:
Efekt „niedokończonej figury” - reprezentuje psychologię postaci; CEL to próba dookreślenia rzeczywistości zarysowanej, czym to właściwie jest.
Efekt niedokończonej figur- efekt motywacyjny wywołany przez niedokończenie zadania, które tworzą „napięcie zadaniowe” prowadzące niekiedy do lepszego odtworzenia pamięciowego zadań niedokończonych niż dokończonych. Percepcja przedmiotu jest możliwa dzięki zdolności podziału pola spostrzeżeniowego na figurę i tło. Co jest tłem, a co figurą zależy od tego, kto obserwuje, z jakim nastawieniem. Zadnia niedokończone, przerywane oraz nieudane bardziej motywują do podjęcia ich realizacji niż zadania dokończone.
Teza 7 Wyjaśnij pojęcie „grupa społeczna” oraz opisz czynniki konstytuujące grupę społeczną:
Grupa społeczna - grupa ludzi, zbiór kierujący się określonymi normami, które uważają za ważne. Członkowie tego zbioru w określony sposób postrzegają siebie, interpretują siebie nawzajem, a jednocześnie stanowią podstawę do różnicowania członków własnej grupy od członków innej grupy.
Członkowie grupy są ze sobą powiązani. Powszechny jest układ zależności. Zmienia się on w czasie ze względu na jakość związków, czas trwania, interakcje - ma ona charakter sprzężenia zwrotnego (skutek działa na przyczynę). W psychologii społecznej i socjologii zaliczany do zbiorowości społecznej zbiór co najmniej trzech osób, którego członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.
Cechy konstytuujące grupę społeczną:
Składa się z minimum trzech osób
Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu.
Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne.
Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia.
Teza 8 Omów rodzaje grup społecznych oraz podaj kryteria wyodrębniania grup:
Kryteria:.
Procesy poznawcze (grupy, ludzie mówiący określonym językiem):
- wyróżnia ich specyficzna motywacja - czynnik ciążący we wzajemnych kontaktach
- wspólne cel grupowe
- czynniki leżące u podstaw grupy, jakie obowiązują standardy organizowania grupy
- porządek zależności członków grupy między sobą
- jakość interakcji członków grupy.
Konsekwencją tych czynników są cele działania, normy, pozycje członków, konsekwencje działania. Ze względu na to członkowie grupy są ze sobą powiązani. Powszechny jest układ zależności. Zmienia się on w czasie ze względu na jakość związków, czas trwania, interakcje - ma ona charakter sprzężenia zwrotnego (skutek działa na przyczynę).
Rodzaje:
Ze względu na stopień sformalizowania grupy:
- formalne - występuje próba zdefiniowania działania poszczególnych członków, np. zespół pracowniczy
- nieformalne - pojawiają się w wyniku oddolnych inicjatyw, np. sympatyzowanie ze sobą
Ze względu na sposób komunikowania się:
- Grupy scentralizowane - od szefa do członka grupy. Charakterystyczne jest to, że występują jednokierunkowe przepływy informacji (lider otrzymuje sporo informacji od członków, członkowie sami sobie nie przekazują informacji)
- Grupy zdecentralizowane - obieg dwukierunkowy (kanały przesłania informacji są symetryczne, przepływ jest dwukierunkowy. Większość członków grupy dysponuje podobnym poziomem wiedzy, przekonań, zachowań. Jest to grupa bardziej demokratyczna.
Teza 9 Opisz psychologiczny mechanizm perswazji (model, składowe, formy, techniki):
Perswazja - sztuka przekonywania kogoś do własnych racji, nadawanie komunikatów, przekazywanie treści, mają na celu wytworzenie lub przekształcenie przekonań, kształtowanie postaw.
Działania perswazyjne:
- wykorzystywanie różnych technik (apelowanie, podejmowanie działań, sugerowanie zdarzeń, operować techniką opartą na racjonalnej słuszności negocjacji)
Techniki:
- potwierdzenie społeczne,
- indywidualizacja( rozproszenie odpowiedzialności)
-upodobnienie
-naśladownictwo
-efekt propagandowy (prawo odwzajemniania)
Model:
Krok 0 - określenie celu. Cel musi być pozytywny dla obu stron
Krok 1 - nawiązanie kontaktu. ( Dobre wrażenie)
Krok 2 - określenie wartości. Poznaj, co jest ważne dla rozmówcy, będzie Ci łatwiej dotrzeć do niego
Krok 3 - określenie meta programów. Meta programy- filtry za pomocą, których ludzie postrzegają rzeczywistość-, jeśli je poznasz będziesz w stanie użyć argumentów, które zmotywują go do działania w pożądanym przez Ciebie kierunku
Krok 4 - wykorzystanie technik perswazji. Właściwe wykorzystanie wzorców perswazyjnych
Krok 5 - sukces. Poprawne wykonanie poszczególnych etapów tego modelu perswazji pozwoli Ci w skuteczny sposób osiągnąć swój cel, jednocześnie pomagając innym.
Teza 10 Poczucie lokalizacji kontroli (wg. J. Rottera) jako zmienna psychologiczna odgrywająca rolę w procesach komunikowania vs. manipulowania społecznego, cechy i funkcje poczucia lokalizacji kontroli:
Teoria poczucia umiejscowienia (lokalizacji ) kontroli stworzona - została w latach 60. XX przez Juliana Rottera, jako jedna z teorii społecznego uczenia się. Ma swoje korzenie w teorii warunkowania sprawczego. Rotter zauważył, że ludzie mają odmienne sposoby interpretowania zdarzeń.
Teoria umiejscowienia poczucia kontroli dotyczy tego, że subiektywnie postrzegamy co lub kto powoduje dane zdarzenia. Rotter twierdzi, że ludzie uczą się w ciągu życia wierzyć, że ich losem kierują oni sami, bądź też że kierują nim czynniki od nich samych niezależne. W związku z tym teoria ta umieszcza ludzi na (jednomodalnym) kontinuum z dwoma biegunami.
Poczucie kontroli może przyjmować charakter antycypacji (przewidywania), oczekiwań sytuacyjnych, nastawienia, specyficznej atrybucji zaistniałych zdarzeń itp. Przekłada się także na konkretne działania i zachowania.
Umiejscowienie poczucia kontroli jest efektem wyuczenia, opartego na subiektywnym postrzeganiu przez jednostkę własnego wpływu na rezultaty swoich zachowań. Wewnętrzny LOC (lokalizacja kontroli) kształtuje się w wyniku częstego doświadczania przez człowieka sytuacji sprawowania kontroli nad wynikami własnych działań, natomiast z zewnętrznym mamy do czynienia wówczas, kiedy wyniki działań zdają się zależeć od czynników losowych, innych osób, instytucji itp.
Teza 11 Omów strukturę grupy społecznej oraz procesy zachodzące wewnątrz grupy:
Struktura grupy: zróżnicowanie pozycji społecznej członków grupy (zachowań, zadań, które realizują) oraz wzajemne powiązania tych pozycji. Struktury grupy wynikają z różnorodnych ról, które pełnią osoby w danej grupie.
W grupach społecznych wyróżnić można trzy typy struktur społecznych:
strukturę komunikacji, strukturę przywództwa (władzy) oraz strukturę socjometryczną. Struktura komunikacji odnosi się do sieci wzajemnych interakcji w grupie, co jest istotne ze względu na szybkość przepływu informacji przy realizowaniu przez grupę celów.
Struktura przywództwa określa relacje poddaństwa i dostęp do władzy jednostek znajdujących się w grupie. Ze względu na styl kierowania grupą jednostki mogą mieć większy lub mniejszy wpływ na podejmowane decyzje. W przypadku tej struktury istotne jest zarówno przywództwo formalne w grupie, jak i istnienie przywództwa nieformalnego.
Struktura socjometryczna określa wzajemne postawy jednostek względem siebie, przede wszystkim więzi emocjonalne, które spajają grupę. Struktura ta kształtuje się pod wpływem indywidualnych potrzeb afiliacyjnych jednostek.
Procesy zachodzące wewnątrz grupy:
Ze względu na dążenia jednostek i grup społecznych procesy dzielimy na:
Procesy przystosowania- jednostka lub grupa znajduje się w nowej sytuacji środowiskowej, w której dotychczas uznawane i stosowane wzory działań, odziaływań nie prowadzą do zaspokojenia potrzeb i nie dają możliwości utrzymania się i uczestnictwa w życiu zbiorowym
Procesy współdziałania lub współpracy- udogodnione działanie i wykonywanie zadań częściowych w osiąganiu wspólnego celu politycznego, ekonomicznego, towarzyskiego
Proces współzawodnictwa lub konkurencji- powstaje na gruncie rozbieżności interesów lub gruncie dążenia do zaspokojenia tych samych interesów za pomocą tych środków, którymi inne grupy lub jednostki chcą zapewnić własne interesy
Procesy konfliktowe- gdy jednostka lub gr. społ. Dąży do osiągnięcia własnych celów przez zniszczenie, wyeliminowanie, podporządkowanie sobie innej jednostki lub grupy dążącej do osiągnięcia celów identycznych lub podobnych
Teza 12 Wyjaśnij pojęcie „zwartość socjometryczna grupy”, oraz wskaż możliwe konsekwencje wynikające z różnych jakościowo rodzajów zwartości:
Zawartość socjometryczna bazuje na wzajemnej akceptacji i zaufaniu. Jeśli dwie osoby działają razem, końcowa jakość jest lepsza. Jeśli dwie osoby działają w inne strony, jakość końcowa jest niższa. Duże znaczenie ma dobór składu pracowniczego. Zawartość socjometryczna działa na zaufaniu, co oznacza, że zna się cały zasób mocnych i słabych stron. Istotą działania jest udzielanie sobie wsparcia. Jeżeli znajduje się w trudnej sytuacji i ktoś pomoże, to wzbudza to zaufanie - będzie się do tych osób zwracało w innych trudnych sytuacjach. Zawartość socjometryczna określa poziom sympatii w grupie. Wyodrębniona jest ze względu na pozycje członków grupy w zakresie ich popularności i wzajemnej sympatii.
Elementy struktury socjometrycznej
para - osoby wzajemnie wybierające się;
gwiazda - osoba otrzymująca bardzo dużo wyborów lecz nie odwzajemniająca ich;
kozioł ofiarny - osoba odrzucana przez wszystkich
outsider - osoba nie otrzymująca ani wyborów pozytywnych ani negatywnych
sieć - wszyscy odwzajemniają swoje wybory
klika - podgrupa wzajemnie wybierających się osób, odrzucająca jej pozostałych członków.
spójność grupy - jest to iloraz liczby wzajemnych wyborów do liczby potencjalnych wzajemnych wyborów w grupie
Teza 13 Wyjaśnij pojęcie i funkcje „poczucia koherencji” (spójności), wymień i opisz składowe tego konstruktu:
„poczucie koherencji” - „ogólna orientacja, wyrażająca, w jakim stopniu człowiek ma dojmujące, trwałe, choć dynamiczne przekonanie o przewidywalności środowiska wewnętrznego i zewnętrznego oraz o tym, że z dużym prawdopodobieństwem sprawy przyjmą tak pomyślny obrót, jakiego można oczekiwać na podstawie racjonalnych przesłanek”.
Postawą tego przekonania jest dynamiczne poczucie pewności, że:
(1) bodźce napływające w ciągu życia ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego mają charakter ustrukturowany, przewidywalny i wytłumaczalny;
(2) dostępne są zasoby, które pozwolą mu sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce;
(3) wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania”.
Składowe:
1Poczucie zrozumiałości - „trafność oceny poznawczej zdarzeń i problemów, trafność przewidywania ludzkich zachowań, skuteczna kontrola nad perspektywą temporalną.
1Poczucie zaradności - wielowymiarowa kontrola nad rozwojem sytuacji,, społeczne rozumienie i współdziałanie, ochronę siebie przed negatywnymi emocjami
1Poczucie sensowności- ogólna afirmacja życia i silna motywacja do działania, ogólna wiara w sens przyszłości, ogólna troska o otoczenie i pozytywną dynamikę zmian
Teza 14 Omów główne założenia socjobiologicznej koncepcji człowieka, wskazując m. in. na specyficzne rozumienia altruizmu przez przedstawicieli tego kierunku:
Altruizm- pomaganie innym, ratowanie wszystkiego, co jest wytworzone przez człowieka, jego istotą jest działanie na rzecz innych bez nagród zewnętrznych, inicjowanie działań pomiędzy ludźmi, aby uwolnić od cierpienia, postepowanie w imię wyższych wartości.
Psychologiczna koncepcja człowieka wg socjobiologii (Hamilton, Willson). Wszyscy sięgają do założeń teorii Darwina. Klasycy sięgają do człowieka jako gatunku należącego do ssaków uznając, że wszelkie formy działalności, proces decyzyjny, poznawczy są charakterystyczne dla ssaków. Bass podkreślał fakt powszechności występowania konkretnych cech w ramach danej populacji, tzw. uniwersalia - wszyscy ludzie to mają. Bass podkreśla niemodyfikalność konkretnych cech gatunku, np. nadawanie znaczeń bodźcom bezwarunkowym. Bodźce warunkowe, które zostały uwarunkowane - reakcje warunkowe. Jedne i drugie są wyuczone. Mnóstwo cech, o których mówią socjobiolodzy spełnia użyteczność adaptacyjną tzn. służy rozwiązywaniu problemów natury przystosowawczej, np. umożliwia podtrzymanie życia, przystosowanie się do środowiska, sukces rozrodczy.
Willson, Harrington (z Darwina):
Geny podlegają mutacjom, przekaz genetyczny, zapis przy przekazywaniu przez pokolenia podlega modyfikacjom
Poszczególne organizmy rywalizując ze sobą podlegają prawom doboru naturalnego
Powszechne jest to, że nowe jakości zostają przekazane następnym pokoleniom w drodze rewolucji.
Willson - człowiek jest ssakiem:
Organizmy męskie są silniejsze i dominują siłą nad kobietami
Potomstwo wymaga długotrwałej opieki, co jest charakterystyczne u ssaków
Rodzice potomstwa pozostają ze sobą w długotrwałych i ścisłych związkach
Dominującym motywem zachowania jest egoizm, działanie w interesie własnym lub najbliższych, z drugiej strony ochrona własnego terytorium i ksenofobia, lęk przed tym żeby nie utracić tego, co się posiada.
Powszechne zamiłowanie do gier i zabaw zręcznościowych - typowe dla ssaków. Willson zwraca uwagę, że zachowania ludzkie mogą wykraczać poza schematy.
Teza 15 Wykaż znaczenie norm psychologicznych w aspektach jakościowym oraz ilościowym:
Norma psychologiczna w kategorii ilościowej to norma typu empirycznego i statystycznego. Zawsze odnosi się do natury typu zewnętrznego. W kategorii ilościowej można wiele zjawisk opisać pod względem rozkładu natężenia.
Norma w kategorii jakościowej to norma typu teoretycznego, próbą zrozumienia istoty rzeczy w niej samej.
Krzywa normalna: wybieramy podgrupę osób, znamy ich częstotliwość zachowań. Te zachowania, które występują najczęściej należą do typowości. Tych, których jest najwięcej to typowe.
Normie w kategorii ilościowej wymaga dodatkowego wskaźnika będącego tłem odniesienia. Nie każde zachowanie, które występuje najczęściej jest typowe, tego kto odstaje od standardu uważa się za wariata. Norma w aspekcie ilościowym jest niewystarczająca. Występuje tu prawo Kopernika: złe wypiera dobre.
Norma w kategorii jakościowej- humanistyczna, która uważa, że należy promować to co jest pozytywne, bo ma to sens. Działa jak profilaktyka. Norma w kategorii ilościowej ma charakter statyczny w określonym miejscu, czasie, a norma w kategorii Jak. Ma charakter dynamiczny. Aby nastąpiła zmiana, należy coś uruchomić.
Teza 16 Wymień i omów typy poznania psychologicznego:
pełne- stworzenie mapy topograficznej wielu składowych. Składowe centralne, inne peryferyczne aspektowe- celem jest zbudowanie pojęcia na temat wymiaru osobowości
obiektywne- uzyskujemy przy użyciu metod pomiaru, takich jak testy, skale obserwacyjne. Za pomocą narzędzi kontrolnych można zmierzyć wiarygodność informacji
subiektywne- uzyskuje się je na podstawie refleksji. Może być poznane, zrealizowane w formie poznania introspekcyjnego lub częściowo wywnioskowane na podstawie tego co człowiek po sobie pozostawił, np. Porządek, to co mówił
statyczne- opiera się głownie na informacji obrazującej człowieka takim jakim jest w danej chwili
dynamiczne- opiera się na procesie w którym człowiek staje się takim jakim jest w danej chwili
opisowe- wymienienie i opis cech suwerennych, odizolowanych
genetyczne- wskazuje na cechy kardynalne, centralne, które organizują nasza osobowość
Teza 17 Zaburzenie psychiczne typu „borderline” na czym polega, zagrożenia z niego wynikające; aplikacje do zespołu Munchhausena:
Aplikacje do zespołu Münchhausena - jest to zaburzenie narcystyczne, borderline (B-P-O) fantazjowanie, ukryta agresja (acting in - autoagresja; acting out - agresja skierowana do otoczenia) jest to rozczepienie ego („ja”). Zespół Münchhausena - typ choroby pozorowanej polega na wywołaniu u dziecka objawów somatycznych w celu wymuszenia na personelu medycznym hospitalizacji. Na tą chorobę cierpią najczęściej matki, które wzmacniają istniejące dolegliwości u dzieci lub wywołują objawy w identyczny sposób.
Katarktyczna moc „wyznania”
Większość zachowań ma znamiona teatralnej miłości
Sadyzm pod pozą ofiary
Kompulsje (zachowania przymusowe)
Maskowana złość, gniew
Moc obronna - zaprzeczanie
Geneza - przemoc doświadczenia - tortury; zaburzone relacje w przeszłości replikowane aktualnie
Związki bazujące na maskowanej zależności vs dojrzała miłość
Impulsywność ( brak kontroli nad myślami)
Teza 18 Karen Horney - obraz, geneza, następstwa postaw: „ku”, „przeciw” i „od” ludzi:
Uważała, ze kluczem do zdrowego funkcjonowania w przyszłości jest zaspokojenie bezpieczeństwa podstwowego.
Neurotyczne konflikty zawsze wywodzą się z nieprawidłowości w relacjach interpersonalnych, w których lęk podstawowy i wrogość doprowadzają jednostkę do utraty kontaktu z jej prawdziwym "ja" (self). Gdy zostaje odcięta od swego centrum, zawierającego potencjał wzrostu, siły i szczęścia, tworzy ja idealne, które choć pretendują do doskonałości, stanowią ledwie namiastkę autentycznej tożsamości. Możliwość wglądu we własne uczucia, motywy i zdolności zostaje zastąpiona kompulsywnym pragnieniem uzyskania bezpieczeństwa, miłości i aprobaty; kompensacyjnym spełnieniem tych pragnień jest wyidealizowana wizja siebie jako osoby powszechnie kochanej, wszechmocnej lub doskonałej. Istotnym rysem i konsekwencją neurotycznego ukształtowania osobowości jest utrata kontaktu z autentycznymi właściwościami i własnym potencjałem rozwojowym. Utrata kontaktu z samym sobą łączy się z przyjęciem jednej z trzech postaw: "ku ludziom", "przeciwko ludziom" albo "od ludzi".
· ku ludziom - wyparcie wrogości, albo
· przeciw ludziom - wyparcie miłości, albo
· od ludzi - wyparcie miłości i wrogości.
Nastawienie lub postawa "ku ludziom „wyraża się poprze nasilone potrzeby akceptacji i miłości ze strony innych. Osoba potrzebuje aprobaty, unika konfliktów. Osoba nie wierzy w siebie, a po za tym kryje złość i pragnienie przewyższania innych. Osoba identyfikuje się z ja idealnym- osoby kochanej i aprobowanej przez innych
Postawa "przeciw ludziom" zachowania agresywne, ekspansywne lub roszczeniowe,wiążą się z tym, ze osoba podświadomie wyklucza możliwość nawiązania jakiejś pozytywnej więzi. Uważa, że tylko uprzedzając atak można przetrwać. Zepchnięcie do nieświadomości pragnienia miłości, dobra i wiary w człowieka prowadzi do neurotycznej identyfikacji z ja idealnym, wyrażającym omnipotencję i kontrolę nad otoczeniem.
Postawa "od ludzi" wycofanie się z relacji interpersonalnych i rywalizacji z innymi. Osoba ufa tylko sobie, stoi z boku i obserwuje. Nie nawiązuje głębszych relacji, nie pragnie właczy czy odpowiedzialności za innych, buduje swoją autonomię i doskonałość, wiedzie żcycie pozbawione emocjonalnego ciepła i zaangażowania. Identyfikacja z ja idealnym zmierza w kierunku indywidualnej perfekcji i niezależności od otoczenia.
Funkcją każdego z nastawień jest minimalizowanie konfliktu wynikającego z lęku podstawowego i wrogości.
Teza 19 Wymień i opisz potrzeby / motywy osobiste realizowane na forum społecznym:
- po pierwsze potrzeba tkwi wewnątrz natury człowieka i popycha go do działania , zaś wartość jest czymś w stosunku do niego zewnętrznym
- potrzeba dotyczy tego co jest człowiekowi niezbędne, aby istniał jako organizm, rozwijał się jako osoba
zaspokajane potrzeby:
- potrzeba akceptacji ze strony innych
- potrzeba przyjaźni
- potrzeba porozumiewania się
- potrzeba uznania , a więc szacunku, sukcesu i uznania tak przez samego siebie jak i przez innych
- potrzeba samorealizacji
Teza 20 Pojęcie postawy psychologicznej; geneza, funkcje, składowe postaw, różnice między postawą a opinią:
Postawy - ustosunkowanie się do czegoś, odnoszą się do czegoś (do osoby, grupy społecznej, pojęcia, sytuacji, przedmiotu), gotowość do reagowania w ściśle określony sposób. Postawa może być negatywna lub pozytywna. Postawy mają pewne składowe, umownie są to pewne przekonania (pojęcia, wiedza).
Składowe postawy:
- składowa afektywna (emocjonalna ) - forma ustosunkowania się w kategoriach przyjęcia bądź odrzucenia, zachowanie zachodzące przed procesem ma charakter dychotomiczny
- składowa behawioralna (element behawioralny) - chodzi o zachowanie wobec obiektu
Kształtowanie postaw:
- poprzez efekty interakcji, np. na zasadzie naśladownictwa
- poprzez indywidualizację i różnicowanie - wpływ ekstremalnych doświadczeń
- przyjmowanie gotowych postaw, tzw. modeli (poprzez naśladownictwo)
- perswazja (może mieć dobrą i złą stronę. Istotą perswazji jest wpływanie na to, jak myśleć)
Opinie wiążą się z oczekiwaniem, przewidywaniem. Można wyrazić je w słowach. W związku z tym opinia może być prawdziwa lub nieprawdziwa. Chodzi tu o swego rodzaju stereotyp: „sądzi się, że”, „mówi się, że” - nie wiadomo kto jest nadawcą, ale ludzie liczą się z tą opinią, z opinią innych ludzi czy grup społecznych. Ludzie dążą do wypracowania konkretnych opinii, każdy pracuje na własną opinię, aby uzyskać charakterystykę pozytywną. Dbanie o opinię jest powszechnym zachowaniem. Trudno jest się uwolnić od negatywnej opinii. Im mniej wiemy na temat motywacji czyjegoś zachowania, tym bardziej jesteśmy skłonni do formułowania i operowania pozytywnej interpretacji tego zachowania. Zdarza się też, że ludzie manipulują opinią. Opinie są charakterystyczna dla ogółu, są stereotypowe, postawa natomiast jest bardziej wiążąca, bo u jej podstaw leży synteza zachowania. Opinia jest zróżnicowana ze względu na dane socjodemograficzne, nie ma jednej opinii. Postawy i opinie odgrywają istotną rolę w wyborach politycznych.
Teza 21 Omów proces cykliczny „interpretacja-reinterpretacja” w odniesieniu do modelu trzech światów (wg. K. Poppera); wyjaśnij jaka jest rola i sens odkrywanych znaczeń hermeneutycznych:
Trzy Światy Poppera
Koncepcja Karla Poppera wyróżnia trzy światy.
Świat 1 - świat stanów fizycznych, czyli inaczej mówiąc świat fizyczny
Świat 2 - świat duchowy, czyli świat stanów umysłu
Świat 3 - świat idei w sensie obiektywnym; jest to świat możliwych przedmiotów myśli: świat teorii samych w sobie, ich relacji logicznych, argumentów i sytuacji problemowych samych w sobie
Popper nazywa siebie realistą, chce jak najmocniej podkreślić realność wszystkich światów. Realność światów wywodzi z ich wzajemnej interakcji. Dla Poppera wzajemne oddziaływanie jest wystarczającym, choć może niekoniecznym kryterium realności. Zauważenie interakcji miedzy światem 1 a światem 2 nie sprawia nam raczej żadnych kłopotów.
Oddziaływanie między tymi światami można pokazać na bardzo prostym przykładzie: kiedy coś wypowiadam ( i przez to staram się coś przekazać) to wytwarzam pewne dźwięki, są one zdarzeniami fizycznymi, ktoś kto słyszy owe dźwięki rozpoznaje je jako ludzką mowę, czyli dźwięki, które maja znaczenie. Przez dźwięki te chcę coś przekazać, są one znaczące i mogą skłaniać do namysłu. Ale nie tylko świat 1 i 2 na siebie oddziaływają, między światem 2 i 3 również zachodzi interakcja. Nie jest jednak możliwe, aby światy 1 i 3 między sobą oddziaływały. Nie są jednak ze sobą niepowiązane. Świat 2 jest mediatorem między nimi, ponieważ to umysł człowieka może wchodzić w reakcję zarówno z przedmiotami świata pierwszego jak i trzeciego.
Popper w mówi o pewnej hierarchii ewolucyjnej światów. Chodzi mianowicie o to, że najwcześniej musiał istnieć świat fizyczny, a świat stanów umysłu musiał juz istnieć, zanim zaczął istnieć świat idei samych w sobie.
10