9. Modele Polityki Regionalnej. Szczebel Polityki Regionalnej.

Polityka interregionalna - jest to usystematyzowane oddziaływanie na obszary będące wyodrębnionymi ponad lokalnymi jednostkami terytorialnego podziału administracyjnego kraju (czyli na regiony). Polityka interregionalna państwa to działanie podejmowane przez rząd centralny oraz jego agendy, w tym także terenowe.

Polityka intraregionalna - to usystematyzowanie oddziaływanie na procesy rozwoju społeczno-gospodarczego zachodzące na obszarze regionu. Jeżeli regiony są wyposażone we władzę. Polityką intraregionalną są działania podejmowane przez samorządowe władze regionu oraz ich agendy.

W UE istnieje jeszcze trzeci ponadnarodowy poziom polityki przestrzennej i regionalnej jest to Unia Europejska z jej Komisją

Typy polityki regionalnej

a) celem jest poprawa sytuacji określonego regionu/regionów - zmierza się do przyspieszenia rozwoju regionów zacofanych, pomaga się regionom poddanym procesom restrukturyzacji. Większe szanse na rozwój posiadają obszary poprzemysłowe niż obszary gdzie wszystko buduje się od podstaw.

b) celem jest polepszenie sytuacji całego kraju, wyróżnia się dwa rodzaje prowadzonych działań:

- często jest to ograniczanie roli jednego wielkiego ośrodka miejskiego który, dominuje nad reszta kraju. Np. problemy we Francji, Austrii, Węgrzech i Portugalii.

- polityka regionalna jest podporządkowana polityce rozwoju całego kraju np. budowa COP i portu w Gdyni.

Polityka interregionalna prowadzona przez rząd centralny powinna być podporządkowana korzyściom ogólnokrajowym. Politykę, której celem jest poprawa sytuacji w regionach, powinny prowadzić same regiony.

9.1 Cele polityki interregionalnej państwa.

Cele powinny być dobrze określone i skoordynowane. Istnieją dwa główne cele polityki interregionalnej:

1. stymulowanie rozwoju regionu ( stare okręgi przemysłowe, miasta portowe itp.)po to, by zwiększyć jego konkurencyjność wobec regionów sąsiednich

2. wspieranie zacofanych regionów (peryferyjnie położonych, regiony górskie, rolnicze) o małych szansach rozwojowych po to, by zmniejszyć różnice miedzy obszarami kraju.

Wspieranie regionów przez rząd jest zazwyczaj selektywne, i rządy preferują udzielanie pomocy silnym regionom, gdyż to przynosi korzyści. Dlatego wybiera się pomiędzy równością a efektywnością

Rozwój zrównoważony - błędne określenie rozwoju odbywającego się bez naruszenia równowagi środowiska przyrodniczego w stopniu, który mógłby utrudnić życie przyszły pokoleń. Gdyż rozwój jest nierównomierny, spolaryzowany, rozwój regiony też jest nierównomierny, gdy jeden segment gospodarki regionu się rozwija to inny może nawet zaniknąć.

Politykę regionalną kraju powinno charakteryzować koncentracja nakładów w tych regionach gdzie będą one najlepiej wykorzystane.

Zadania rządu w polityce regionalnej to zapewnienie jednakowego standardu usług podstawowych - edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, zabezpieczenie społeczne, bezpieczeństwo publiczne, wymiar sprawiedliwości.

Działania podejmowane przez rząd w celu wyrównywania różnic międzyregionalnych

- opracowanie „standard minimum” w zakresie oświaty i ochrony zdrowia, obowiązujący na terenie całego kraju, oraz bezpłatna opieka zdrowotna.

- monitorowanie jakości usług publicznych i interwencje w razie potrzeby.

- wspomaganie władz lokalnych i regionalnych w edukacji młodzieży ze środowisk upośledzonych przez stypendia i pomoc materialna - czyli niedopuszczanie reprodukowania się biedy itp.

- stypendia dla studentów z miejsc oddalonych od uczelni i z biednych rodzin.

Prawidłowa polityka interregionalna państwa może być realizowana jeżeli:

- istnieją dwa niezależne podmioty polityki - rząd z polityka intraregionalna i samorządowy region z polityka intraregionalną.

- region posiada odpowiedni potencjał gospodarczy i ludnościowy.

- istnieje koordynacja miedzy polityka rządu i regonów.

- proporcje pomiędzy sektorowymi i regionalnymi dotacjami z budżetu charakteryzują się przewaga dotacji regionalnych.

Polityka regionalna UE - trzy główne cele:

1. Cel I - zmniejszenie zapóźnienia regionów przez wyposażenie ich w podstawowe urządzenia, których brak na danym obszarze oraz sprzyjanie inwestycjom by umożliwić start do rozwoju gospodarczego.

2. Cel II - restrukturyzacja gospodarcza i społeczna regionów mających strukturalne problemy, bez względu na charakter regionu. Występują tu cztery typy trudności: 1)przekształcanie przemysłu lub usług 2) schyłek tradycyjnych rodzajów działalności 3) kryzys w środowisku miejskim 4) kłopoty w sektorze rybołówstwa.

3. Cel II - wspieranie kształcenia i tworzenie miejsc pracy. Dotyczy bezrobotnej młodzieży oraz osób pozostających długo bez zatrudnienia i na marginesie.

Unijne inicjatywy w celu rozwiązywania problemów na jej obszarze to:

1. Interreg III - zachęcanie do współpracy transgranicznej, międzynarodowej i międzyregionalnej przez wspólne przedsięwzięcia, by zrównoważyć zagospodarowanie graniczących ze sobą regionów.

2. Urban II - wspieranie innowacyjnych strategii rekonstrukcji miast i ich dzielnic znajdujących się w kryzysie.

3. Leader+ - pomoc dla instytucji z terenów wiejskich, by stworzy nowe strategie rozwoju lokalnego.

4. Equal - wspieranie inicjatyw redukujących zmniejszanie czynników generujących nierówności w dostępie do miejsc pracy.

Programy pomocowe UE

1. PHARE - umacnianie instytucji administracji publicznej i wspieranie dostosowywania prawa lokalnego do prawa UE, wspieranie inwestycji, pomoc w budowie infrastruktury.

2. SAPARD - pomoc w przystosowaniu się państw członkowskich do wspólnej polityki rolnej

3. ISPA - finansowanie realizacji projektów z zakresu ochrony środowiska i transportu.

9.3 Polityka zagospodarowania przestrzennego.

W UE w procesie planowania przestrzennego trzeba:

- brać pod uwagę siły rynkowe

- upraszczać procedury planowania

- dokonać decentralizacji decyzji i nadać większe uprawnienia władzom regionalnym i lokalnym.

Planowanie ma zazwyczaj charakter wieloszczeblowy:

- poziom kraju - opracowuje się zasady kształtowania polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, która ma charakter strategiczny.

- poziom regionu - opracowuje się program rozwoju regionu oraz plan zagospodarowania przestrzennego.

- poziom gminy - dwa typy planów - a) ogólny plan gminy b plany poszczególnych obszarów gminy.

Rodzaje planów;

Dwa rodzaje planów zagospodarowania przestrzennego miast:

1. użytkowania terenów

2. przeszkód w użytkowaniu przestrzeni

Jednym z najważniejszych elementów planu jest promocja właściwych warunków życia na całym terytorium kraju.

Problemy którymi zajmują się plany: pogodzenie warunków rozwoju gospodarczego i jakości życia, wymogi rozwoju regionalnego, strategie terytorialne, rozmieszczenie działalności gospodarczej i użytkowania ziemi na całym terytorium, uwzględnienie ochrony środowiska, programowanie sieci transportu, koordynacja działań organów publicznych różnych szczebli.

9.4 Strategia rozwoju regionu.

Strategia rozwoju regionu ujmuje główne cele i uwarunkowania w horyzoncie 10-15 lat w zmieniających się warunkach wew. i zew. Przy czynnym uczestnictwie aktorów publicznych i prywatnych, którzy pomagają w wyborze najlepszych rozwiązań oraz są istotnymi uczestnikami jej realizacji. Istotą strategii jest hierarchizacja celów gdyż nigdy nie ma możliwości jednoczesnej realizacji wszystkich potrzeb.

Aktorzy którzy działają w regionie to:

- państwo i jego delegatury regionalne i lokalne

- aktorzy publiczni działający z ramienia Wspólnoty Europejskiej

- krajowe instytucje publiczne mające swe delegatury w regionie - kolej, energetyka itp.

- aktorzy publiczni regionalni - urzędy wojewódzkie

- aktorzy lokalni oraz podległe im instytucje - gminy, partie polityczne stowarzyszenia.

- aktorzy ekonomiczni - wielkie grupy przemysłowe państwowe lub prywatne

- aktorzy ekonomiczni regionalni i lokalni

Główne cele strategii rozwoju regionu:

1. Ograniczenie szkodliwych skutków poprzedniego modelu rozwoju, w tym poprawa jakości środowiska życia mieszkańców oraz jakości przestrzeni produk­cyjnej, jak również zwiększanie dostępności danego układu terytorialnego.

2. Tworzenie miejsc pracy wysokiej jakości, co z jednej strony stwarza korzystny klimat gospodarczy, a więc przyczynia się do dynamizacji rozwoju, z drugiej zaś bezpośrednio prowadzi do pełniejszego zaspokojenia potrzeb

mieszkańców.

3. Uzyskanie stabilności gospodarczej i odporności na zakłócenia zewnętrzne. Będzie to możliwe, jeżeli w strukturze gospodarczej regionu dziedzi­ny o stabilnym popycie krajowym i zagranicznym oraz wysokiej dynamice wzrostu uzyskają znaczącą pozycję. Stabilności gospodarczej sprzyja także

zróżnicowana struktura produkcyjna i usługowa.

4. Stworzenie dogodnych warunków osadnictwa dla osób poszukujących

w danym regionie lepszych środowiskowych warunków do życia.

Ważne w rozwoju regionu są przede wszystkim czynniki endogamiczne a na drugim miejscu egzogamiczne.

Rozdział 9.2 został pominięty mówił o tym w jaki sposób zarządza się funduszami w unii - jak wyglądają podatki , opieka społeczna itp.

4

---