Komunikowanie międzynarodowe i międzykulturowe

dr Stępińska

egzamin 30.06.2013 godzina 10.00/ 06.06.2013 godzina 10.00 (wybrać jeden 23.06)

poprawki: 14.09.2013 godzina 10.00/ 21.09.2013 godzina 10.00

trwa godzinę - część testowa + pytania otwarte

Czym jest kultura?

Definicji jest tak wiele, że można zrobić z tego osobny zbiór badań, o tej tematyce. Definicje dzielą się na enumeratywne (wymieniane konkretne rzeczy), a także behawioralne (odnoszące się do zachowań)

Podstawowe komponenty kultury

• co ludzie myślą? (idee, koncepcje, poglądy, podstawy)

• co ludzie robią? (zachowania, rytuały, zwyczaje)

• materiale produkty i instytucje stworzone przez ludzi

Analizując proces badania będziemy skupiać się na dwóch pierwszych komponentach, a szczególnie na ich połączeniu

Właściwości kultury:

• społeczne zjawisko (elementy podzielane przez członków danej zbiorowości) kultura jest czymś co jest społecznie bliskie, znane

• kultura nie jest wrodzona - uczymy się od innych członków danej społeczności

• ma symboliczny charakter - poszczególnym elementom nadawane jest znaczenie. Podobnym gestom przypisuje się różne znaczenie lub niektórych zupełnie nie znamy

• transmisja kultury z pokolenkulturaia na pokolenie - kultury można się uczyć, mogę się uczyć od innych osób w sposób świadomy

• adaptacja kultury - kultura polega zmianom w zależności od warunków i pod wpływem wielu czynników społecznych, politycznych, ekonomicznych

Elementy kultury:

• produkty materialne

• mity, legendy pewne opowieści o

• rytuały, ceremoniepowtarzana pewna czynność

• normy, zasady, regulacje

• bohaterowie

• wierzenia

• postawy

Kultura obiektywna i subiektywna

• kultura obiektywna: sztuka, literatura, muzyka, taniec, instytucje

• kultura subiektywna: właściwości psychologiczne określającą daną grupę; sposób myslenia, postawy i zachowania

Wartości kulturowe

• poglądy, podzielane przez daną grupę, określające co jest dobre, a co złe, co właściwe, a co niewłaściwe, co jest wskazane, co nie wskazane

• tendencja do preferowania określonych zachowań (Hofstede, 1982)

• zbiór wartości ukształtowany poprzez proces socjalizacji i w efekcie doświadczenia

• wartości kulturowe mają względnie trwały charakter - chronią kulturę w okresie kryzysu

Wartości kulturowe są hierarchizowane. Np. co jest ważniejsze życie czy wolność? Ważniejsze jest życie, ale jak żyje chcę być wolny z Marka Edelmana. Hierarchia ta może się zmieniać

Funkcje wartości kulturowych pomagają nam określić :

• określenie tożsamości

• wyjaśnianie rzeczywistości

• określanie granic np. co jest nie do zaakceptowania

• adaptacja przyswajanie sobie danych wartości

Wzorce kulturowe jest to próba bezpośredniego ujęcia pewnych zasad, kryteriów, którymi się kierujemy np. co to znaczy wartość życia? Mogą być pozytywne (pozytywnie oceniane przez społeczność) lub negatywne. Widać to np. w mitach i legendach Polskich (Król Popiel, Szewczyk Dratewka). Bohaterowie i postacie w legendach są wyraźnie zarysowane

• tworzą kryteria, którymi posługujemy się, by ocenić nasze własne zachowanie i zachowanie innych

• określają nasze oczekiwania co do tego, jak inni będą postępować w określonych sytuacjach społecznych

• stanowią wskazówki kształtujące nasze: motywacje, oczekiwania, percepcję oraz zachowania komunikacyjne

• określają klimat, który pozwala interpretować poszczególne sytuacje i zachowania innych

Postawy

• postawa to wyuczone (przyswojona) tendencja (preferencja), która określa nasze zachowanie

• postawy wobec członków „naszej” społeczności oraz wobec „inny”

Kultura jako góra lodowa

• nad powierzchnią: kultura popularna, powierzchowne różnice kulturowe (zwyczaje, powitania, pożegnania, potrawy itd.)

• poziom tuż pod powierzchnią: symbole, znaczenia, normy

• poziom głęboko pod wodą: tradycje, wierzenia, wartości

• dno: uniwersalne ludzkie potrzeby

Kultura, a percepcja

• kultura jako filtr/pryzmat patrzymy na inne kultury przez pryzmat naszej

• kultura jako doświadczenie uczymy się kultury przez doświadczenie

• kultura jako element tożsamości jednostki wyznaczam sobie zbiór wartości które mnie określają

Kultura, a komunikacja

Język jako narzędzie transformacji kultury. Normy dotyczące komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

• style komunikacji werbalnej

• ekspresja postaw i opinii

• ekspresja emocji

CHARAKTER SPOŁECZNY, NARODOWY, AUTOSTEREOTYPY, STEREOTYPY NARODOWE I KULTUROWE

1. Charakter społeczny ≠ STEREOTYP!

• zespół cech powiązanych ze sobą, charakteryzujących ludzi należących do określonej społeczności; powinien należeć do generalizacji kulturowej naukowej

• cechy które dominują, badania nad zachowaniami, stylami zachowań, które są charakterystyczne dla danej zbiorowości

• „charakter społeczny realizuje się w działaniu samej grupy” F. Znaniecki 1988

• wzór usposobień

• trwała i rosnąca przewaga pewnych rodzajów reakcji nad innymi

Generalizacja kulturowa:

• naukowa,

• stereotypy/autostereotypy

Nie mam sięgać do stereotypów! Nie będziemy się nimi sugerować.

Istnieją zachowania preferowane przez większość jednostek w społeczeństwie dlatego pojęcie generalizacji. Modyfikują to różne czynniki (kultura i inne). Istnieją tzw. dewianci kulturowi - jednostka, która będąc członkiem danej społeczności kulturowej nie reprezentuje jej cech i norm.

Charakter społeczny jest przykładem generalizacji kulturowej. Powinno być to wynikiem badań naukowych.

2. Charakter narodowy

Mniejsza zgoda co do istnienia pojęcia niż charakter społeczny. Badacze niektórzy się nie zgadzają. Czy zbiór cech mnie jako Polki są inne niż mnie jako członka naszej społeczności. Niektórzy uważają, że zbiór cech jest bardziej wyrazisty, wokół pojęcia naród (język, ziemia, tradycja, doświadczenie); ale inni mówią że charakter narodowy i społeczny to prawie to samo - jedno mieści się w drugim. W literaturze różne podejścia. Cały czas powinny być to badania o charakterze naukowym!

Istnieje coś takiego jak świadomość przynależności do narodu.

• każdy narów posiada typowy dla siebie zespół wartości, postaw i wzorów postępowania; sposób myślenia, postawy emocjonalne, uczucia

• manifestowany i podkreślany w sytuacjach przełomowych

• kolektywny charakter, treści irracjonalne, zachowania spontaniczne

3. Autostereotyp

Stanowią generalizację kulturową nie mającą charakteru narodowego. Nigdy nie jest pełnym zdystansowanym, neutralnym obrazem danej zbiorowości. Charakter i społeczny powinno się unikać wartościowania. Tutaj ciężko. W stereotypie jest ocena, wartość i EMOCJE.

• Wyobrażenie o samym sobie, swojej grupie, swoim narodzie i swojej kulturze - to co my myślimy

• Mity legendy, wzorce postępowania, systemy wartości

• Zwykle pozytywny!, czasem wyidealizowany obraz lub rzadziej negatywny, przesadnie krytyczny obraz, lubimy sami o sobie dobrze myśleć

Cechy stereotypu:

• Uproszczenie

• Generalizacja (stereotypy dedukcyjne i indukcyjne)

• Emocjonalny charakter

• Elementy oceny

• Różnicowanie: MY - ONI

• Trwałość

Źródła stereotypu: (co czyni go tak trwałym?). Nasz mózg nie przetrwarza wszystkich bodźców które do nas docierają, więc wypracowujemy sobie mechanizmy obronne radzenia sobie z ogromem bodźców - jednym z nich jest selekcja i porządkowanie (w szufladki - kategorie) informacji w oparciu o schematy poznawcze:

• Brak wiedzy (doświadczenia)

• Niewielka, organiczona wiedza

• Wiedza „z drugiej ręki”: ktoś mi coś opowiedział

• Jednostkowe doświadczenia: raz w życiu spotkałam Kanadyjczyka

• Przekazy kulturowe (legendy, książki, historie)

• Język

• Media

FUNKCJE STEREOTYPÓW

1. poznawcze:

• uproszczenie obrazu rzeczywistości

• proces kategoryzacji

• proces racjonalizacji

Coś nowego wywołuje niepokój - więc staramy się do tego przygotować/nastawić.

2. emocjonalne

- stabilizacja

- wzmocnienie postaw emocjonalnych

3. pragmatyczne (mniej będziemy się tym zajmować, raczej jednostką)

- element ideologii

- integracja grup społecznych (tożsamość grupowa)

- funkcja obronna (obraz obcego i wroga)

Walka polityczna!

Dlaczego istnieją?

1. Pozwalają wypełnić puste miejsca w obrazie rzeczywistości, są nam po prostu potrzebne

2. Dostarczają ram interpretacyjnych (założenia i uprzedzenia)

3. Są przekazywane z pokolenia na pokolenie, nie ma się co obrażać na fakt ich istnienia

4. Pozwalają zrozumieć świat nas otaczający („początkowa wiedza”)

Jakie są konsekwencje? Czasem nie jesteśmy świadomi, jeśli jesteśmy to może to pomóc.

UPRZEDZENIA

Jest to postawa, która jest zbudowana na bazie negatywnego stereotypu

• Negatywne postawy i wyobrażenia o rzeczy, człowieku lub sprawie

• Silnie nacechowane emocjonalnie

• Negatywna ocena

• Dystans lub wrogość, próba wykluczenia, zachowania, bo od postawy do zachowania jest już bardzo blisko

Ze stereotypami nie można w zasadzie walczyć, a z uprzedzeniami można i powinno się! Akcje, projekty, programy służą neutralizacji, likwidacji uprzedzeń. Bo są duże konsekwencje.

Jak walczyć?

STRATEGIE:

PIERWSZA Z NICH

1. Personalizacja kontaktu (jeśli się z nimi spotykamy to jest to potwierdzone naukowo, że działa pozytywnie) - OK

2. Wspólnota doświadczeń (uwaga na niebezpieczeństwo budowania jedności przeciwko innej grupie!); coś co pozwoli nam dostrzec bardziej co nas łączy niż dzieli, ale w odniesieniu do grup narodowych czy kulturowych np. my ucierpieliśmy i wy też więc to nas łączy! A kto nam to zafundował? Ci źli!

3. Proaktywne, a nie reaktywne działania (jeżeli rozpoznajemy zjawisko uprzedzeń to nie należy czekać aż przełoży się to na zachowanie tylko działać wcześniej; raczej zapobieganie niż gaszenie pożaru; działania mające na celu zmianę postaw)

4. Refleksja i odpowiedzialność - OK

DRUGA Z NICH

Dystans kulturowy wg Bogardusa (1925) - mierze dystansu

1. Czy jesteś skłonny(a) zgodzić się, aby człowiek narodowości X:

1. Przyjechał z wizytą turystyczną do Twojego kraju

2. Dostał kartę stałego pobytu

3. Został obywatelem

4. Zamieszkał w Twoim mieście

5. Został Twoim sąsiadem

6. Kolegą z pracy

7. Znajomym/przyjacielem

8. Partnerem życiowym Twojego syna lub córki / członka rodziny

Specyficzne cechy z narodami sąsiadującymi!

Kontekst sąsiedzki (Błuszkowski)

• Bezpośrednie sąsiedztwo: zazwyczaj trudne, obciążone zadawnionymi wzajemnymi urazami oraz poczuciem wyrządzanych przez sąsiadów krzywd

• Procesy sterotypizacji sąsiednich narodów wkraczają w sferę polityki: stają się przedmiotem oddziaływania ideologicznego, propagandowego i medialnego

Obraz jest złożony jeśli chodzi o sąsiadów, a nie tylko jednoznaczny (pozytywny,negatywny). Nastawienie niejednoznaczne ma swoje zalety i wady. Z jednej strony obraz pełniejszy, a z drugiej strony wyzwanie jak podejść do danej jednostki.

Polacy i ich sąsiedzi (Błuszkowski) 1995 - BADANIA*

1. Liczba cech przypisywanych narodom:

• najwięcej Niemcom i Polakom; najmniej Słowakom i Litwinom

2. Obrazy sąsiadów w oczach Polaków

1. dominują cechy pozytywne: Czesi, Słowacy, Niemcy, „typowy europejczyk”

2. dominują cechy negatywne: Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie

Dystans kulturowo - społeczny (2005)

Odwiedzenie Polski w charakterze turystów

Podejmowanie pracy i czasowe osiedlenie itd.

Niewielkie zmiany w danych liczbowych z badań 1999. Podobne nastawienie. Trwałość relacji/opinii.

Te badania mówią nam z czego wynikają dane obrazy. Pytał też o wymiar odrębności MY-ONI. Pytał dlaczego Rosjanie są tacy tacy i tacy. Wracały kwestie historyczne. To się zmienia bo już od prawie 10 lat jesteśmy w UE.

Polska: dominuje tożsamość historyczna, postawa obronna.

Nowy kontekst: UE, NATO, sympatie do narodów należących do kręgu cywilizacji zachodniej

Przemiany zachodzące na szeroką skalę (mobilność społeczeństw, gospodarka, nauka i edukacja).

WAŻNE! - będziemy się starać unikać korzystania ze stereotypów i autostereotypów! Szukać wiedzy naukowej a nie uprzedzeń. Generalizacja kulturowa to uogólniony obraz. Poleganie na tego typu informacjach ma duży margines błędu.

28.04.2013

RÓŻNICE KULTUROWE - ORIENTACJE I WYMIARY

Podstawowe wartości i orientacje

Kultury to zapatrywanie na poszczególne zagadnienia, różne odpowiedzi na poszczególne tzw. WIELKIE PYTANIA. Przekładają się na różne rozwiązania i normy panujące w kulturze czy społeczności:

1) Natura ludzka: w większości ludzie są źli (np. trzeba regulować życie ludzi, normy, kary), są dobrzy i źli ludzie, w większości jesteśmy dobrzy

2) Relacja człowiek - świat: człowiek zależy od czynników zewnętrznych, może żyć w harmonii ze światem, człowiek jest panem natury. Czy moja kultura wpaja we mnie że to ja jestem panem? Że mam sobie świat podporządkować?

3) Czas: przeszłość (Polacy), teraźniejszość, przyszłość

4) Przestrzeń: prywatna, publiczna, prywatna i publiczna. Wyraźny podział czy dbamy o swoje najbliższe otoczenie i takie które są zorientowane na przestrzeń publiczną.

5) Aktywność: być (satyskacja z realizacji 5 na 10 zadań, ale zbudowaliśmy więzi więc poświęciliśmy więcej czasu, ważna jakoś relacji z innymi), stawać się (buddyzm, orientalne, to co robię dziś służy pewnemu rozwojowi, próba zapracowania na coś lepszego), działać

6) Stosunki społeczne: autorytarne, ukierunkowane w grupie (kastowe), indywidualistyczne

Natura ludzka	W większości ludzie są źli	Są dobrzy/źli ludzie	W większości ludzie są dobrzy
Relacja: człowiek - świat	Człowiek zależy od czynników zewnętrznych	Człowiek może żyć w harmonii ze światem	Człowiek jest panem natury
Czas	Przeszłość	Teraźniejszość	Przyszłość
Przestrzeń	Prywatna	Publiczna	Prywatna i publiczna
Aktywność	Być	Stawać się	Działać
Stosunki społeczne	Autorytarne	Ukierunkowana ku grupie	Indywidualistyczna

NIE MA JEDNOZNACZNEJ ODPOWIEDZI - SĄ RÓŻNE KULTURY

Wymiary kultur - próba rozpoznania obszarów, w których istnieją podobieństwa i różnicy pomiędzy kulturami. To obszar, który pozwala się zbadać przy czym istotne jest to, że badanie nie jest jednoznaczne. Każdy wymiar będzie ilustrowany poprzez skalę.

G. Hofstede - guru, holenderski badacz, który w latach '60 rozpoczął analizy nad możliwościami badania i porównywania ze sobą różnych kultur. Poniższa koncepcja jest efektem jego badań. Poprzez ankiety (70 krajów!) rozpoznać chciał preferencje w 4 wymiarach na początku. Wspólna płaszczyzna to IBM i jej pracownicy, bo miała oddziały we wszystkich tych krajach. Kontrowersje - pracownicy międzynarodowej korporacji!

Typy kultur wg G. Hofstede

1. Indywidualizm - kolektywizm

2. Maskulinizm - feminizm

3. Unikanie niepewności: niski stopień albo wysoki stopień

4. Dystans wobec władzy

5. *Orientacja na cele bliskie i dalekie

skala 0-100

INDYWIDUALIZM 0 100 KOLEKTYWIZM

A później zestawiali ze sobą odpowiedzi z różnych krajów i tworzyły się słupki.

Charakterystyki poszczególnych wymiarów - SKRAJNYCH!

Indywidualizm

• Jednostka i jej interesy maja pierwszeństwo przed interesami grupy

• Silna świadomość „ja”

• Orientacja na siebie i najbliższą rodzinę

• Człowiek powinien polegać tylko na sobie

• Ważna jest swoboda wyboru

• Decyzje zależą od przekonań

• Wartości: jednostkowy sukces i odpowiedzialność, jednostka - jej potrzeby i rozwój

• W pracy: uniwersalizm wartości i zasad, zadania przeważają nad relacjami, indywidualna odpowiedzialność, zobowiązania wobec siebie, samokształcenie

• Państwa: USA, Wielka Brytania, Włochy, Belgia, Dania, Szwecja, Francja

Kolektywizm

• Jednostka postrzegana jako członek grupy społecznej

• Świadomość „My”`

• Orientacja na grupę

• Grupa podejmuje decyzje

• Należy postępować zgodnie z wolą grupy

• W pracy: standardy różnią się w grupach zewnętrznych i wewnętrznych, relacje są ważniejsze niż zadania, relacje pracownik-pracodawca oparte na modelu moralności

• Przekonania są zgodne z decyzjami grupowymi, zasady porządku, obowiązków i bezpieczeństwa ustala grupa, zaangażowanie w organizację jest moralne

• Państwa: azjatyckie, Rumunia, Albania, Bułgaria, Serbia

Maskulinizm

• Wyraźny podział ról, cech przypisywanych i oczekiwań społecznych wobec kobiet i mężczyzn; role wynikające z płci są jasno określone; liczy się odgrywanie roli zgodnie z oczekiwaniami

• Niezależność, ambicja, sukces, kariera, waga zdolności do podejmowania decyzji, podkreślenie własnych przekonań

• Państwa: arabskie, Albania, Austria, Węgry

Feminizm

• Wymiana ról, brak szczególnych oczekiwań społecznych w odniesieniu do kobiet i mężczyzn, ważna jest jakość życia; pracujesz by żyć; ważni są ludzie i relacje

• Dyskusja, kompromis, współpraca

• Państwa: skandynawskie, Słowenia

Unikanie niepewności: czy w danej kulturze jest akceptacja i tolerancja dla sytuacji w których nie mamy pełnej wiedzy i pełnej informacji?

• Stopień, w jakim ludzie czują się zagrożeni poprzez nieokreślenie sytuacji - formułowanie zasad i tworzenie instytucji celem unikania, lub eliminowania takich sytuacji

• Wysoki stopień - niechęć do podejmowania ryzyka, unikanie zmian, niepokój o przyszłość, niższy poziom motywacji, unikanie konkurencji i konfliktu, jasne instrukcje i procedury (Grecja, Portugalia, Serbia, Polska bardzo wysoko!)

• Niski stopień - akceptacja dla zmian, większa samodzielność, własne opinie i doświadczenia (Dania, Szwecja, Japonia, Wielka Brytania)

Dystans do władzy: istota i natura władzy - czym jest władza i skąd się bierze?

• Stosunek do władzy: nadany składnik życia społecznego czy efekt umowy społecznej

• Duży: nierówność, hierarchia, brak zaufania do pracowników, wyraźnie wskazane zadania, przywileje (Ukraina, Rosja, Rumunia) u nas 68%

• Mały: kompetencje, zadania, partnerstwo, współpraca, solidarność, równe prawa, konsultacje (Dania, Węgry, Irlandia, Szwecja)

*Orientacja na cele - element, który się pojawił później w badaniach

• Bliskie

• Oczekiwanie szybkich efektów

• Naśladowanie innych

• Podążanie za modami

• Przestrzeganie zobowiązań społecznych

• Odległe - planują działalność w sposób płynny, rozumieją że efekty pewnych działań przyjdą dopiero po latach

• Oszczędność

• Cierpliwość w oczekiwaniu na wyniki

• Inwestycje

• Podporządkowanie

Żaden pojedynczy wymiar nie mówi nam nic o kulturze, musimy porównać wszystkie. W pewnych wymiarach kultury są do siebie podobne, ale w innych mamy zupełnie inne wyniki.

7 WYMIARÓW KULTURY (FONS TROMPENAARS, CHARLES HAMPDEN-TURNER)

Propozycja szerszego spojrzenia na cechy kultury. Brali pod uwagę proces komunikowania. Nie ma konkretnych danych liczbowych ani wskaźników jak u Hofstede.

1. Stosunek do zasad prawnych, etycznych wynikających ze zobowiązań międzyludzkich. Inaczej: uniwersalizm versus partykularyzm. W jakim stopniu mam uznać że pewne zasady i reguły obowiązują zawsze i wszędzie i wszystkich albo obowiązują zasady ale muszę uwzględnić okoliczności.

• Uniwersalizm:

• Działania zgodne z zasadami obowiązującymi bez względu na okoliczności

• Wypracowanie zasad obowiązujących zawsze i wszystkich

• Zasady nie są zmieniane łatwo i często, mają charakter ogólny (Konstytucja USA)

• Kanada, USA, Europa Północna

• Skupienie się bardziej na zasadach niż na relacjach międzyludzkich

• Przygotowanie oficjalnych umów

• Zaufanie budzi dotrzymywanie słowa i przestrzeganie umów

• Umowa określa rzeczywistość, w której działamy

• Partykularyzm:

• Zasady i reguły obowiązują w zależności od warunków i SYTUACJI

• Zmienność i elastyczność

• Relatywizm

• Negocjowanie ustalonych kwestii

• Ameryka Południowa, Korea Południowa

• Ważniejsze są relacje międzyludzkie niż zasady

• Modyfikowanie umów

• Zaufanie budzi umiejętność dostosowania się do warunków i sytuacji, elastyczność

• Istnieje kilka perspektyw postrzegania rzeczywistości, każda ze stron umowy może inaczej postrzegać tę rzeczywistość

• Stosunek do jednostki i grupy (kolektywizm a indywidualizm) - zaczerpnięte z Hofstede

• Sposób zachowania

• Powściągliwość:

• Ludzie nie ujawniają tego, co czują i myślą

• W wyjątkowych sytuacjach do wyrażenia emocji służy mimika i postawa ciała

• Oczekiwane i preferowane jest opanowanie i zachowanie dystansu emocjonalnego

• Ograniczona mimika, gestykulacja i kontakt dotykowy

• Cisza, pauza jako element komunikacji

• Emocjonalność:

• Ujawnianie emocji werbalne i niewerbalne - przyzwolenie na ekspresję

• Otwartość i wylewność pozwalają na upust emocji i są akceptowane (wyraz szczerości)

• Bogate zachowania mimiczne, gestykulacje

• Intensywne wykorzystanie pozajęzykowych aspektów komunikacji werbalnej

• Cisza jako objaw problemu komunikacyjnego

• Wzorce komunikacji

• Wzorzec anglosaski: osoba A kończy wypowiedź, osoba B zaczyna (nie ma „wchodzenia w słowo” - nietakt, raczej powściągliwość)

• Wzorzec romański: A i B przerywają sobie wzajemnie („wchodzenie w słowo”, kończenie wypowiedzi za druga osobę) - wyraz zaangażowania w rozmowę

• Wzorzec orientalny: po zakończeniu wypowiedzi A - cisza, pauza - czas na przyswojenie i przemyślenie komunikatu zanim B odpowie (szacunek), kultury azjatyckie, trzeba operować słowem i ciszą

• Sposób postrzegania świata

• Wycinkowość:

• Rozdzielanie życia prywatnego od zawodowego

• Duża otwartość w życiu zawodowym, ale wyraźne zamykanie sfery prywatnej

• Bezpośredniość, orientacja na cele i zadania

• Brak nawiązywania stosunków przyjacielskich z osobami z pracy (doszłoby do przenikania się sfer)

• Całościowość:

• Życie zawodowe i osobiste są ze sobą ściśle powiązane

• Orientacja na relacje

• Pośredniość, unikanie wyrażeń określonych celów i zadań na rzecz szeroko rozumianego „działania”

• Możliwość nawiązywania przyjaźni w pracy, biznesy rodzinne (Włochy)

• Sposób wyznaczania statusu społecznego (często współwystępuje)

• Status osiągnięty - odnosi się do tego, co się robi; osiągnięcia - efekty podejmowanych działań, pracy

• Status przypisany - odnosi się do tego kim się jest; kryteria przyznawania statusu: wiek, wykształcenie, doświadczenie, kwalifikacje zawodowe, płeć, koneksje, pochodzenie, kolor skóry. Kultury są zhierarchizowane, najczęściej trudno się przemieszczać z grupy do grupy.

6. Stosunek do czasu

• Orientacja na przeszłość, przyszłość i teraźniejszość. Mówi się, że Amerykanie nie uczą się na swoich błędach - bo są zorientowani na teraźniejszość (nie ma wybiegania w przyszłość). Na przyszłość są zorientowani Japończycy - rozwój technologii, społeczeństwo informacyjne.

• Percepcja czasu:

• sekwencyjna (wydarzenia występują po sobie, jedna czynność naraz, czas jest mierzalny, przestrzeganie ustaleń dotyczących czasu, harmonogramy, realizacja planów, punktualność), bardziej polskie

• synchroniczna (powiązanie zdarzeń przeszłych, teraźniejszych i przyszłych, więcej niż jedna czynność naraz, terminy w przybliżeniu, harmonogram podporządkowany relacjom, uwzględnianie innych spraw)

• Ciąg pojedynczych zdarzeń, zjawisko cykliczne (jak się patrzy na czas)

7. Stosunek do otoczenia

• Orientacja na człowieka („do wewnątrz”) - podporzadkowanie i kontrolowanie przyrody, kultury wewnątrzsterowne (człowiek odpowiedzialny za swój los)

• Orientacja na przyrodę („do zewnątrz”) - podporzadkowanie się przyrodzie, kultury zewnątrzsterowne (człowiek nie ma wpływu na to, co go spotyka) np. Węgrzy

SZOK KULTUROWY

Trzeba się przygotować na kontakt z obcą kulturą. Jak?

Ważne bo możemy doświadczyć szoku kulturowego. Pojęcie od lat '60 - reakcje/symptomy. Szok - silna reakcja psychologiczna wywołana gwałtowną zmianą. Objawy szoku mają nazwę symptomów.

W przypadku szoku kulturowego:

• Niepokój

• Niepewność

• Frustracja

• Pobudzenie lub apatia

• Poczucie izolacji

• Depresja

• Tęsknota

• Psychosomatyczne reakcje organizmu jak choroba: ból głowy, brzucha

• Zaburzenia snu

• Obsesje np. dotyczące czystości

• Lęki

Opis zjawiska: poczucie zagubienia, dezorientacji i bezradności w nowym otoczeniu; reakcja ludzkiego umysłu na zmianę lub stratę; poczucie niepewności wynikające z utraty kontaktu ze znajomymi symbolami, znaczeniami i zasadami społecznymi; poczucie odrzucenia lub odrzucanie przedstawicieli innej kultury.

Czynniki wpływające na natężenie występowania symptomów:

• motywacje jednostki (jeśli sami chcemy to łatwiej)

• oczekiwania

• dystans kulturowy pomiędzy krajem pochodzenia i krajem pobytu (nie mamy wiedzy)

• zdolność do adaptacji społecznej

• umiejętność radzenia sobie ze stresem

Fazy szoku kulturowego:

1. Faza „miesiąca miodowego” wszystko jest nowe, ekscytujące, pozytywne:

• euforia, otwartość, ciekawość, rozpoznawanie nowych możliwości, gotowość do zaakceptowania

• ograniczona zdolność do oceny

• koncentracja na tym co dobre i przyjemne, powierzchowne poznawanie nowej kultury

2. Szok kulturowy - faza zderzenia z głębszymi różnicami kulturowymi

• brak pewności siebie, błędy, stres, brak rozeznania w obecnym stanie rzeczy,

• brak kontaktu z rzeczywistością

• brak punktów odniesienia, konieczność funkcjonowania wobec odmiennych standardów

3) Adaptacja - względne przyzwyczajenie do panujących warunków kulturowych, mamy wrażenie że bieżące sytuacje są nam znane i przez nas zrozumiałe; wiemy jak postąpić. Adaptacja ma swoje granice.

Trzy główne cele:

1. radzenie sobie ze stresem (osiągnięcie zadowolenia)

2. zmiana percepcji i interpretacji wydarzeń oraz zachowań (rozwinięcie u siebie takiego sposobu myślenia, który jest efektywny z punktu widzenia dopasowania kulturowego)

3. wykształcenie u siebie lepszych umiejętności społecznych

Jak zmniejszyć szok kulturowy?

1. informacja o kulturze, normach

2. świadomość wystąpienia zjawiska szoku kulturowego

3. kontakty z obcokrajowcami

4. metody zwalczające stres a nie uciekania od stresu

5. utrzymywanie kontaktu z własną kulturą (media) i bliskimi.

Istnieje wiele rodzajów treningów kulturowych, które się organizuje. Gry symulacyjne np. „Anty - Amerykanie”.

25.05.2013

KOMUNIKOWANIE WERBALNE I NIEWERBALNE

Język

- kod = system; elementy + reguły jak je stosować

Np dźwięki, zapis graficzny - system znaków odzwierciedlających dźwięki - alfabet

Znaczenie - obszar, gdzie mamy ewidentny wpyw kultury; symbole też są uwarunkowane kulturowo

Inne systemy - np chiński, bazujący na tym, że dany symbol odpowiada całemu wyrażeniu; w Azji dominacja języków tonalnych - min. 4 tony nadające odrębne znaczenie

- symboliczny, konwencjonalny, regularny

- znaczenie - korelacja między językiem a doświadczeniem

Asocjacja

Konotacja

Kontekstualność

Znaczenie

- Denotacyjne: obiektywna, słownikowa definicja słowa - czym jest to coś, co opisujemy danym zbiorem dźwięków. Obiektom materialnym łatwo przypisać definicję przez wymienienie ich zbioru elementów oraz funkcji, cech. Przy poj abstrakcyjnych mamy wpływ kultury (np. patriota) - jakie wartości kojarzą nam się z danym pojęciem; różnice w tym, kogo można nazwać w ten sposób

- Konotacyjne: subiektywne znaczenie przypisywane słowu, pojęciu

- Komunikacyjne: odnosi się do intencji i celu przekazu lub aktu komunikacji

- Relacyjne: odnosi się do relacji między uczestnikami rocesu komunikacji

- Sytuacyjne: odnosi się do fizycznego i społecznego kontekstu, w którym przekaz jest rozpowszechniany

Wyjaśnienie (świata) a język

- obszar badania m. in. etnolingwistów; jedno z ważnych pytań - wpływ języka na to, jak widze i rozumiem świat

- Postrzeganie świata: linearne (racjonalne myślenie, „obiektywna rzeczywistość”) oraz relacyjne (holistyczne, związkowe myślenie, rzeczywistość kontekstualna)

- Wyjaśnianie indukcyjne: konieczność zdobycia (empirycznych) dowodów,by móc uznać prawdziwość stwierdzenia

- Wyjaśnianie dedukcyjne: nadrzędność modeli i teorii i w ich oparciu anaizowanie rzeczywistości

Język a kultura

- Stanowisko nominalistyczne: percepcja nie jest ksztaltowana przez język, w którym zostaliśmy inkulturowani.

* Język oddaje myśli, które są podobne u wszystkich ludzi; różnice zachodzą w przekładaniu myśli na język

- Stanowisko relatywistyczne: rodzaj i struktura języka determinuje nasze procesy myślowe - postrzeganie rzeczywistości jest odmienne w różnych społecznościach językowych. Podejście swego czasu bardzo popularne

* silna wersja hipotezy Sapira-Whofra: w zalezności od języka wychowania, wpływa on całkowicie deterministycznie na nasz ogląd świata. Stanowisko bardzo ożywiło dyskusję, bo jest skrajne:

Psycholodzy - a co z doświadczeniami poszczególnych jednostek?

Sam Whorf wycofał się z silnej wersji swojej hipotezy

* słaba wersja hipotezy Whorfa (wzajemna zależność) - wychowanie ma wpływ na nasz język, my później to weryfikujemy, dopasowujemy. Kultura + język + jednostka - wszystko na siebie wzajemnie oddziałuje; kod + znaczenie + relacje

Koncepcje relatywizmu językowego (dwie wersje)

- E. Sapir (1921): hipoteza „język kształtuje idee”

- B. Whorf (1952):

* język narzuca człowiekowi sposób ategoryzacji świata, określa sposoby postrzegania, podporządkowania wiedzy, myslenia, mówienia o świecie (determinizm)

* język jest narzędziem, które pomaga nam zrozumiec i samodzielnie opisywac świat (a nie narzuca)

Relacje między językiem a kulturą

- Kultura wpływa na nasz styl komunikacji werbalnej, a ten zależy od samego kontekstu, warunków;

- Posługiwanie się językiem w konkretnych warunkach fizycznych i kulturowych wpływa na postać i strukturę języka

- Struktura języka zależy od rzeczywistości fizycznej i kulturowej oraz jest uzależniona o działalności językowej danej społeczności

Wymiary kultur (E. T. Hall)

- Kultury niskego kontekstu: nacisk jest położony na wyrażenie poprzez język intencji komunikacji oraz wyrażenie wprost poprzez słowa komunikatu - nacisk na komunikację werbalną; język ma precyzyjnie i bezpośrednio wyrażać oceny, intencje

- Kultury wysokiego kontekstu: nacisk położony na kontekst, w którym rzebiega proces komunikacji - znaczenie komunikatów jest odczytywane poprzez kontekst, nie zaś dosłownie poprzez informacje zawarte w przekazie werbalnym

Kultury niskiego kontekstu	Kultury wysokiego kontekstu
Niemcy, Szwajcaria, Dania, Szwecja, UK Język angielski - wymaga określenia podmiotu (ja, ty); w PL można ominąć - Czasowniki modalne (should, would itd) - określanie oczekiwań, żądań + szybkie określenie tych oczekiwań - w piśmie w I zd. I akapicie trzeba sformułować cel pisania; w USA trzeba unikać takiego pisania wprost - należy raczej zawrzeć sugestie	Japonia, Chiny, Południowa Korea, Wietnam

CHARAKTERYSTYKI
NISKOKONTEKSTOWE	WYSOKOKONTEKSTOWE
Bezpośredni, precyzyjny przekaz słowny	Koncentracja na sugerowanych lub implikowanych przez kontekst znaczeniach
Mniejsze znaczenie komunikacji niewerbalnej i kontekstu	Komunikacja niewerbalna
Uszczegółowienie tła	Relacje między nadawcą a odbiorcą
Podane źródła informacji	Dygresje, przerywanie w trakcie komunikacji - specyficzny odbior tego, co przed i po pauzie
Segmentowanie i organizacja informacji

ZACHOWANIA KOMUNIKACYJNE
KULTURY NISKIEGO KONTEKSTU	KULTURY WYSOKIEGO KONTEKSTU
Bezpośredniość	Pośredni styl komunikacji
Zorientowanie na nadawcę (intencje, potrzeby)	Zorientowanie na odbiorcę
Nadawca odpowiedzialny za nadanie znaczenia komunikatowi	Odbiorca odpowiedzialny za przypisanie znaczenia komunikatowi
Perswazja	Czytanie między wierszami

STYLE WYPOWEDZI WERBALNEJ

Instrumentalny

- koncentracka na nadawcy

- koncentracja na zadaniach

- komunikowanie jako zadanie: intencja/cel do osiągnięcia

- Komunikowane efektywne: prowadzące do osiągnięcia celu (wyjaśnienie, przekazanie komunikatu)

Uczuciowy

- odbiorca ma „przeczuć” przekaz, zanim zostanie on zwerbalizowany

- Komunikowanie jako narzędzie budowania relacji: przejaw istniejących zależności między nadawcą a odbiorcą

Bezpośredni

- intencje nadawcy czytelne

- oceny, poglądy, oczekiwania, żądania

- akcentowanie poszczególnych elementów wypowiedzi

- ton głosu jakonarzędzie oddziaywania na odbiorcę

Pośredni

- intencje nadawcy ukryte

- zapytania, sugestie, metafory, anegdoty

- brak akcentowania elementów wypowiedzi

- monotonna intonacja

Rozwinięty („kwiecisty”)

- duża liczba słów

- złożone konstrukcje zdaniowe

- metafory, hiperbole, porównania

- wzmocnienia, wyrażenia emocjonalne

Zwarty („zwięzły”)

- mała liczba słów

- proste konstrukcje (większa liczba krótszych zdań)

- fakty, dane, wyrazenia uogólniajace (podsumowania)

Formalny (kontekstowy)

- nacisk położony na odzwierciedlenie relacji (hierarchii, zależności)

- odzwierciedlenie dużego dystansu wobec władzy

- wyrażenia językowe pozwalające na gradację w grzecznościowym (zaimki grzecznościowe)

Nieformalny (osobisty)

- nacisk położony na wyrażenie bliskości, braku barier i herarchii

- odzwierciedlenie małego dystansu wobec władzy

Podkreślający „JA”

- wskazanie na osiągnięcia, znaczenie, pozycję, wyjątkowość, kompetencję

Umniejszający „JA”

- skromność, niepewność, uległość, zaniżanie swojego znaczenia i pozycji

TYPY KULTUR A STYLE KOMUNIKACJI WERBALNEJ
KULTURY NISKIEGO KONTEKSTU	KULTURY WYSOKIEGO KONTEKSTU
Styl bezpośredni	Styl pośredni
Logika linearna	Logika spiralna
Styl podkreślający ja	Styl umniejszający ja

MOWA I CISZA
„Puste wagony robią najwięcej halasu” (przysłowie koreańskie)	„We are running out of topics”
Cisza jako element rozmowy; czas na budowane reakcji; otwrcie kanałów komunikacji werbalnej i niewerbalnej	Cisza jako zaburzenie w procesie komunikacji; poczucie dyskomfortu; znak niepowodzenia w relacjach z innymi

Komunikacja rytualna

- Okoliczności (kontekst): początek rozmowy; pierwsza rozmowa; spotkanie towarzyskie; wprowadzenie do rozmowy biznesowej itd.

- Określona tematyka: wykluczenie tematów tabu

- Określony czas trwania i dynamika przebiegu procesu komunikacji

- Zasady dotyczące poziomu szczegółowości informacji

- „Small talks”

KOMUNIKOWANIE NIEWERBALNE

Wprowadzenie teoretyczne

Definicje i ujęcia

- Komunikowanie: dynamiczny proces polegający na wymianie (przekazywaniu i odbieraniu) przekazów w określonym kontekście

- Niewerbalne: bez wypowiadania słów; rodzaj aktywności, której przypisuje się znaczenie

- Zachowanie a komunikowanie newerbalne: intencja i znaczenie

Komunikolodzy: Jeśli nie jesteśmy świadomi czegoś, co ktoś odbiera jako komunikat - to też komunikacja; psychlogowie: nacisk na intencję, behawioralne aspekty

Jeśli wysyłamy sygnał, a ktoś go nie odbiera - to też komunikowanie, bo jest intencja

Odbiór niewłaściwy - też komunikowanie

- Kanały komunikacji: mowa ciała, mimika, gesty, postawa, dotyk, przestrzeń, ubiór, zapach

- Niewerbalne aspekty komunikacji werbalnej

Mimika

- Twraz jako źródło wiedzy o: rasie, narodowości, wieku, płci, statusie

- Wyraz mimiczny jako źrdódło informacji o emocjach

- 6 grup emocji: 1. Miłość, uszczęśliwienie, radość 2. Zdziwienie 3. Strach, cierpienie 4. Gniew, wściekłość, zdecydowanie 5. Niesmak, wstręt 6. Lekceważenie

Podobieństwa i różnice kulturowe

- Wyrażanie i interpretacja emocji: uniwersalne

- Biologiczne podłoże „program mimicznych emocji” (Ekman, 1982)

- Kontrola nad mimiczną ekspresją emocji: wilne zróżnicowanie kulturowe - zasady dotyczące określonych grup wiekowych, płci, osób posiadających określony status

- Uśmiech: najbardziej mylący wyraz mimiczny

Zachowanie wzrokowe

- „Oczy zwierciadło duszy”

- Podczas interakcji: 43% czasu poświęcamy na koncentrowanie się na oczach; usta 13%

- Główna funkcja: przekazywanie komunikatów relacyjnych

- Typy: spoglądanie i przyglądanie się; wzajemne spolądanie; kontakt wzrokowy

Funkcje

1. Wskazywanie na stopień uwagi i skupienia, zainteresowania, pobudzenia

2. Inicjacja i podtrzymane intymnych relacji

3. Zmiana postaw i perswazja

4. Regulacja interakcji

5. Komunikowanie emocji

6. Definiowanie relacji opartych na władzy i statusie

7. Kierowanie wrażeniami

Różnice w zachowaniu wzrokowym

- Komunikowanie międzypłciowe

- Różnice osobowościowe

- Różnice kontekstualne

- R.kulturowe: znaczenie przypisywane poszczególnym zachowaniom, oczekiwania i interpretacje

Proksemika

- Sposób wykorzystana przestrzeni: wyraz pragnień (afiliacja i prywatność), postaw (interakcje międzyosobowe) iwartości kulturowych

- Postrzeganie, wykorzystanie i strukturyzowanie przestrzeni dla celów komunikacyjnych

Strefy wokół ciała:

- intymna

- osobista

- społeczna

- publiczna

Terytorium i terytorializm

Potrzeba zaznaczenia i wyznaczenia innym granic naszej przestrzeni; poczucie przynależności terenu

- prawo do terytorium

- terytorium prywatne

- terytorium publiczne

- inwazja interakcyjnego terytorium

Przestrzeń profesjonalna

Konceptualizacja i wykorzystanie przestrzeni biurowej:

- system otwarty (USA) - open space i boksy

- system zamknięty (Niemcy)

- hierarchnia (USA, Francja) - widać w konstrukcji budynków. Środek - centrum - też może być najważniejsze

Dotyk

- Kultury kontaktowe: kraje Europy Południowej, kraje Bliskiego Wschodu, i meryki Południowej, Rosja

- Kultiry bezkontaktowe: USA, Japonia, Kanada, kraje Europy Północnej, Chiny, Niemcy

- Czynniki: płeć, wiek, religia, poziom zażyłości i znajomości, pokrewieństwo

Ubiór i przedmioty osobistego użytku

- Wygląd osobisty jako środek komunikowania: typ, kształt, rozmiary ciała

- Strój jao forma autoekspresji, źródło informacji o społecznym statusie, sytuacji ekonomicznej, wykształceniu, normach moralnych, sprawności fizycznej, wierzeniach i przekonaniach, potrzebach estetycznych, doświadczeniach itp.

Wymiary kultur a KNW

- Indywidualizm a kolektywizm

- Dystans wobec władzy

- Maskulinizm i feminizm

- Ekspresyjność a powściągliwość

- Status przypisany a status osiągnięty

MIĘDZYKULTUROWE KOMUNIKOWANIE GRUPOWE

Dwie główne sytuacje analizowane w komunikowaniu w grupie większej niż diada:

• proces podejmowania decyzji (jak przebiega, od czego zależy skuteczność) - nie będziemy się mocno tym zajmować, tylko na przykładzie grupy/kultury

• kwestia konfliktu (interpersonalny, który oddziałuje na grupę) - sposoby reagowania na sytuacje konfliktowe

PODEJMOWANIE DECYZJI

Teoria interkacji (Hirokawa &Rost, 1992) - wymiana, kontakt, relacja pomiędzy członkami grupy

Podstawowe założenia:

1. wysoka jakość interakcji pomiędzy członkami grupy (OCENA - jak rozumiemy wysoką jakość, kiedy ona jest wysoka? Czy to będzie stworzenie jakiejś relacji czy zrealizowanie jakiegoś celu? tutaj też wpływ różnic kulturowych) pozwala lepiej wykorzystać elementy, które wnosi każda z jednostek (zasoby: wiedza, umiejętności) oraz wpływa bezpośrednio na efektywność grupy w zakresie podejmowania decyzji - czy zawsze każdy w grupie podejmuje decyzję? głosowanie? np. w kulturach z dużym dystansem wobec władzy raczej podejmie ją lider i ogłosi; tutaj wpływ różnic kulturowych

2. ostateczna decyzja podjęta przez grupę jest wynikiem szeregu decyzji podejmowanych podczas interakcji (co to znaczy że jest podjęta przez grupę: kto i jak? To nie jest uniwersalne dla wszystkich kultur)

Gdzie tutaj możemy się spodziewać wpływu różnic kulturowych? W literaturze opracowane są modele na bazie badań w USA a nie na przykładzie wszystkich kultur.

Obszary decyzji: - W KAŻDEJ KULTURZE BĘDZIE TO INACZEJ SIĘ DZIEJE/nie jest uniwersalne

1. Co można zmienić lub poprawić?

2. Co możemy osiągnąć? Do czego zmierzamy?

3. Jakie sa możliwe rozwiązania?

4. Jakie są pozytywne i negatywne konsekwencje poszczególnych rozwiązań?

Teoria Hirokawy i Rosta a różnice kulturowe:

• pierwotnie badania laboratoryjne dotyczyły grup monokulturowych - potwierdzone założenia teoretyczne, ale należy nałożyć „filtr kulturowy” i pewne mechanizmy i procesy będą inne w zależności od kultury; a gdy mamy grupę zróżnicowaną wewnętrznie kulturowo to już w ogóle

• Badania Oetzela 1995: grupy zróżnicowane kulturowo

SYTUACJE KONFLIKTOWE

Pojęcie konfliktu: (Stella Ting Toomey & Oetzel 2011)

S. Ting Toomey jest 3. Pokoleniem imigrantów do USA. Obserwowała przyswajanie różnic kulturowych, szoku kulturowego. 3 pokolenie zazwyczaj nie ma już problemu różnic kulturowych, ale rodzi się ciekawość sięgnięcia do korzeni. Jej badania dotyczyły koreańczyków przyjeżdżających do USA.

Konflikt - bezpośrednia lub pośrednia emocjonalna walka (spięcie) lub frustracja pojawiająca się między ludźmi; ujęcie konfliktu jako reakcji psychologicznej

Konflikt międzykulturowy - bezpośrednia lub pośrednia emocjonalna walka lub frustracja pojawiająca się pomiędzy ludźmi pochodzącymi z róznych kultur, wynikająca z odmiennego sposobu postrzegania świata, wartości norm, celów, procesów oraz efektów podczas procesów komunikowania

POSTAWY WOBEC KONFLIKTU - sama postawa może być różna. Istnieją preferencje kulturowe ale jednostka to jednostka i zawsze może się inaczej zachować

1. Akceptacja + reakcja: PO PROSTU KONFLIKTY BĘDĄ ISTNIAŁY, MOGĘ Z TEGO WYDOBYĆ COŚ DOBREGO

„Uważam, że konflikt stanowi naturalny element każdego typu relacji, w tym relacji zawodowych”

2. Negatywna ocena + bierna reakcja: CAŁKOWITE PRZECIWIEŃSTWO

„Uważam, że konflikt przynosi tylko szkody dla relacji z innymi”

3. Negatywna ocena + aktywna postawa: TRZEBA COŚ ZROBIĆ BO NIE CHCĘ ŻEBY BYŁO GORZEJ

„Uważam, że konflikt musi być natychmiast rozwiązany, by uniknąć przyszłych negatywnych zjawisk”

STYLE ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTU: S. Ting Toomey

1. Unikanie: „żółw”


Unikanie sytuacji konfliktowych, kwestii które mogą doprowadzić do konfliktu, osób, interakcji. Zaprzeczenie, że konflikt w ogóle istnieje. Porzucanie sytuacji konfliktowych, rezygnacja z własnych celów i nie liczenie się z celami innych. Chowa się w skorupie i myśli że go nie widać.

2. 
   Dominujący (kontrolujący/konkurujący): „rekin”

Koncentracja na własnych celach. Nie liczenie się z celami innych, próba narzucenia rozwiązania oraz własnych poglądów, zachowania agresywne, obronne i przejmowanie kontroli nad sytuacją. On pierwszy podpłynie i powie: hej, mamy problem.

3. 
   Dostosowujący: „pluszowy miś”

Porzucamy własne cele o dostosowujemy się do potrzeb opinii, pozycji innej osoby. Stosowany zwykle w relacjach z osobami, z którymi mamy dobre relacje. Mniej kulturowo uwarunkowane, bardziej chodzi o relacje. Poddanie się sytuacji konfliktu

4. 
   Integrujący: „sowa”

Poszukiwanie rozwiązania satysfakcjonującego wszystkie strony konfliktu. Unika wypowiedzi wartościujących, stosowanie opisów pozwalających na dookreślenie pozycji, opinii, celów. Zadawanie wszystkim uczestnikom sytuacji konfliktowej pytań, aby znaleźć wspóle pola - CONSENSUS.

Najbardziej czasochłonny styl.




5. Kompromisowy: „lis”

Zakłada reyzgnację z części własnych celów przez każdego uczestnika sytuacji konfliktowych - KOMPROMIS. Ustaleneie reguł, targowanie się, określanie granic. W efekcie każdy ma poczucie, że coś zyskał ale i coś stracił. Szybsza metoda.

Można być rekinem pracy, a misiem uszatkiem w domu :D

RÓŻNICE KULTUROWE - w niektórych kulturach lis OK, rekin NIE itd.:

1. Ocena stylów

Rekin - silnie indywidualistyczne, mały dystans wobec władzy, niski stopień unikania niepewności

Pluszowy miś - rozważany kiedy relacje są istotne, ale niemożliwe w kulturach silnie maskulinistycznych

Żółw, miś - kultury kolektywistyczne, hierarchia

Np. w USA negatywna ocena żółwia i stylu pluszowego misia. W kulturach kolektywistycznych: oba te style są postrzegane jako konstruktywne, pozwalające zachować harmonię.

Kompromis inaczej postrzegany w różnych kulturach -

1. Indywidualistyczne + cele bliskie: utrata czegoś w zamian za coś

2. Kolektywistyczne + cele dalekie: postrzeganie relacji długofalowo a więc negocjowanie długo trwa, oni są do tego przyzwyczajeni, równowaga (orientacja czasowa i zorientowanie na cele), dla Azjatów ważny ten ostateczny efekt. Dzisiaj mogę z czegoś bardziej zrezygnować, żeby druga strona zyskała, ale dążę do harmonii więc moje oczekiwanie będzie takie że to ja zyskam więcej w kolejnym etapie.

W zależności od tego z kim mamy do czynienia - używanie stylów

• Indywidualistyczne: jestem rekinem w związku z tym jestem rekinem wewnątrz firmy i na zewnątrz też (przechodzenie stylu); chyba że świadomie na moment zależy nam na relacjach to miś

• Kolektywistyczne: w zależności czy rozmawiamy o naszej grupie czy innej, style będą odmienne.

PL - przechylenie w stronę indywidualizmu, maskulinizm 60 parę, dystans wobec władzy 60 parę.

KOMUNIKOWANIE MIĘDZYNARODOWE I MIĘDZYKULTUROWE

Komunikowanie międzykulturowe

• Wymiar interpersonalny (bezpośredni kontakt, wymiana informacji i znaczeń pomiędzy jednostkami wywodzącymi się z różnych kultur)

• Pogłębianie wiedzy o różnicach w zakresie komunikacji wynikających z systemu wartości, norm, wierzeń, stereotypów

• Tradycyjne badania: charakter polityczny i strategiczny; obecnie - głównie: współpraca i rywalizacja gospodarcza

• Analizujemy ludzi przez pryzmat kultur, z których pochodzą i wpływ tej kultury na ich komunikacje. Kulturowe uwarunkowanie

• Pierwotnie tymi którzy byli zainteresowani wpływem kultury na komunikacje były podmioty polityczne, miało to prowadzić do odpowiednich celów politycznych, dyplomacja była elementem, który wykazywał ogromne zapotrzebowanie na wiedzę w tym zakresie. Pierwotne badania to badania na zlecenie podmiotów politycznych, by skutecznie komunikować się z przedstawicielami innych kultur

• Współcześnie opiera się to bardziej o rywalizacje gospodarczą. Komunikowanie międzykulturowe jest bardzo popularnym obszarem badań

• K. Międzykulturowe - część międzynarodowego; jest to orientacja na jednostkach

Komunikowanie międzynarodowe

• Definicje tradycyjne: proces komunikowania zachodzący pomiędzy różnymi państwami lub narodami ponad granicami (definicja bardzo ogólna, ale niesatysfakcjonująca, trudno sobie wyobrazić, że cały naród się komunikuje, dlatego trzeba to doprecyzować)

• Ujęcie instytucjonalne - zwraca się uwagę na instytucję, która pełni te zadania

• Działania o charakterze politycznym (działalność rządów), komunikowanie międzynarodowe = komunikowanie rządów

Modele komunikowania międzynarodowego

• Model P.W. Davisona (1965 r.) - trzy poziomy: pomiędzy elitami politycznymi państw A I B, pomiędzy elitami państwa A, a społeczeństwem państwa B, pomiędzy obywatelami państwa A I B

Davison miał świadomość tego, że sprowadzenie całego komunikowania międzynarodowego do wspomnianej wyżej definicji jest zbyt ogólne. Wprowadza więc trzy poziomy, które obejmują cos, co dziś jest dużo bardziej rozbudowane:

1. Komunikowanie pomiędzy elitami politycznymi państw A I B,

2. pomiędzy elitami państwa A, a społeczeństwem państwa B,

3. pomiędzy obywatelami państwa A I B

(Trójkąt A i B. Czubek trójkąta to elity. Komunikowanie między nimi to pierwszy poziom komunikowania międzynarodowego, pozostała część trójkątów to społeczeństwo, drugi poziom komunikowania to komunikowanie elit ze społeczeństwem drugiego kraju, trzeci poziom to komunikowanie się obywateli tych państw ze sobą). Nie uzględniano możliwości komunikowania od społeczeństwa do elit

A B

MEDIA















• Nie wzięto w tym modelu pod uwagę sprzężenia zwrotnego i działań obywateli. Zaleta modelu jest fakt, że jest już bardziej precyzyjny niż ogólna definicja, wada jednak jest to, że nie odzwierciedla w pełni zjawisk i zagadnień, które współcześnie w komunikowaniu międzynarodowym obserwujemy. Nie uwzględnia się tu również różnorodności obywateli.

• Lata 70. I 80. (okres zimnej wojny)

• Model J. Galtunga „centrum” i „peryferie”

Dzieli świat na dwie kategorie. Kategoryzuje uczestników i podmioty, które biorą udział w procesie komunikowania. Centrum to te podmioty, które odgrywają kluczową rolę, więc oddziałują na państwa, które znajdują się poza centrum -> peryferia. Nie istnieje jedno centrum tylko wiele centrów, między nimi komunikowanie jest bardzo intensywne, są one źródłami informacji dla peryferii. Kierunek przepływu informacji przebiega między centrami i od centrum do peryferii, w drugą stronę działa to bardzo słabo, a miedzy peryferiami praktycznie nie istnieje. Będzie to prowadzić do wzmocnienia pozycji centrum i słabnięcia pozycji peryferii.

• Model wertykalny (Północ-Południe całego świata)

Podział na bogatą uprzemysłowiona Północ i biedne, rolnicze Południe. Rola i pozycja poszczególnych uczestników komunikowania międzynarodowego jest nierówna. Z północy na południe pływnie informacja, to tam powstają komunikaty, a południe jest tylko odbiorcami.

• Model trójkątnego przepływu informacji (Zachód, Wschód, Południe)

Świat podzielony na trzy kategorie. Północ została podzielona na Wschód i Zachód. Jest to skutek zimnej wojny. Południe są to tu kraje trzeciego świata.

Współczesne ujęcie komunikowania międzynarodowego

• Wskazanie na zawartość przekazu i jego nośniki

1. Przepływ międzynarodowych informacji za pośrednictwem agencji informacyjnych

2. Przepływ materiałów rozrywkowych i edukacyjnych

3. Przepływ materiałów promocyjnych

4. Przepływ przekazów głosowych

• Dynamiczny proces rozpowszechniania przekazów

• Ponadnarodowy (transnarodowy) charakter obiegu informacji

• Rozszerzenie zbioru potencjalnych uczestników komunikowania międzynarodowego

• Komunikowanie międzynarodowe to ciągły proces komunikacji społecznej na świecie, w którym uczestniczą wszelkie rodzaje środków przekazu, ludzie i ponadnarodowe instytucje, organizacje międzynarodowe i korporacje transnarodowe, dzieła sztuki i wytwory materialne.

Wymiary komunikowania

- intencjonalność

- kanały komunikacji

- technologie dystrybucji

- zawartość

- konsekwencje kulturowe

- polityczna natura

TYPY I NARZĘDZIA KOMUNIKOWANIA MIĘDZYNARODOWEGO

Koncepcja komunikowania międzynarodowego:

a) Idealistyczne podejście humanistyczne → komunikacja międzynarodowa jako środek zbliżający ludzi i narody; siła sprzyjająca organizacjom międzynarodowym w realizacji ich celów na rzecz międzynarodowej społeczności. Może zaowocować czymś pozytywnym. Sprzyja istnieniu organizacji międzynarodowych. Poszczególne jednostki/grupy/narody nie poradzą sobie z problemami i tworzy się organizacje, by cele były realizowane, a problemy rozwiązywane.

b) Polityczny prozelityzm (nawracanie) → polityczna dominacja; komunikacja międzynarodowa to propaganda , konfrontacja ideologiczna; reklama i kreowanie mitów oraz stereotypów; komunikacja jednostronna. Próba podporządkowania sobie narodów przez inne narody. Jest to rodzaj propagand by przyjąć pewne style życia. Jest to komunikacja jednostronna.

c) Komunikacja międzynarodowa jako siła ekonomiczna → teoria dominacji i teoria ekonomiczna- teoria dominacji i teoria imperializmu kulturowego. Problem z komunikacją polega na tym, że nie ma w nim równowagi ekonomicznej. Jest to związane z wątkiem kulturowym. Skoro to są „moje” media, to czy rozprzestrzeniam cechy charakterystyczne dla mojej kultury?

d) Komunikacja międzynarodowa jako międzynarodowy przepływ informacji → siła polityczna i gospodarcza, studia nad mediami międzynarodowymi, nad dostępem do informacji jako wyznacznik poziomu dobrobytu i możliwości rozwoju, technologie informacyjne - gospodarka oparta na informacji. Na proces komunikowania patrzy się przez pryzmat przepływu informacji. Koncentrujemy się na wielu aspektach:

-analiza siły gospodarczej

-analiza dostępu i przepływu informacji

-czynniki wprowadzone, które są ograniczające.

Typy komunikowania międzynarodowego:

a) Międzynarodowe komunikowanie polityczne (klasyczna dyplomacja + dyplomacja publiczna, propaganda, kształtowanie wizerunku państwa, branding narodowy)

b) Międzynarodowe komunikowanie strategiczne (dostęp do nośników i przekaźników sygnałów jako narzędzia walki politycznej i ideologicznej, kto ma dostęp do jakiej technologii, ponieważ traktujemy to jako narzędzie walki politycznej i ideologicznej)

c)Międzynarodowe komunikowanie ekonomiczne (informacja jako dobro, towar; ekonomiczny wymiar funkcjonowania mediów).

Międzynarodowy przepływ informacji

- wymiar technologiczny (nośniki przekazu)

- wymiar ludzki (kontakty osobiste, wymiana kulturalna, współpraca nauowa, edukacyjna itd)

Dyplomacja - dyplomacja publiczna

a)Tradycyjne ujęcie dyplomacji: aktywność małych grup narodowych, mit za pomocą środków komunikacji interpersonalnej (listy, porozumienia, umowy).

b) Dyplomacja publiczna: zorientowana na szerokie grupy odbiorców (opinia publiczna); udział mediów. Nie odbywa się w gabinetach, hotelach itp. Jest to działalność skierowana do szerszej grupy odbiorców - chodzi o ukształtowanie pewnego wizerunku. Cel to skupienie uwagi mediów by pokazać innym państwom, że jesteśmy dobrym państwem (Polska - Euro, prezydencja).

Komunikowanie strategiczne (np. Radio Wolna Europa, Głos Ameryki)

a) Wykorzystanie komunikacji do celów militarnych

b) Międzynarodowy przepływ informacji jako część walki pomiędzy państwami bez użycia tradycyjnie rozumianych sił zbrojnych (walka informacyjna)

c) Kontrola nad mediami i ich zawartością - kreowanie określonego obrazu uczestników konfliktu, relacjonowanie wydarzeń.

Dziś komunikowanie strategiczne: kto ma jaką możliwość kształtowania swojego wzerunku przez media na skalę międzynarodową.

Kanały i typy międzynarodowego przepływu informacji

Uwarunkowania technologiczne

a) Dzienniki, magazyny, książki, pisma techniczne i naukowe, agencja informacyjna

b)Technika satelitarna, ponad graniczny przepływ danych, komputery i związane z nimi technologie

c) Radio, tv, internet, bezpośredni przekaz satelitarny

d) Film, video, marketing, reklama, badania opinii publicznej

e) rola dziennikarzy

Międzynarodowy przepływ informacji (narzędzia skupiania na sobie uwagi mediów)

a)Wymiana naukowa, artystyczna, kulturalna, konferencje, wydarzenia sportowe

b) Kanały dyplomatyczne i polityczne, organizacje wojskowe

c) Poczta, telekomunikacja, sieci cyfrowe

d) Turystyka, podróże, migracje, kontakty osobiste

Poziomy komunikacji międzynarodowej

a) Poziom międzypaństwowy;

- Międzynarodowa komunikacja polityczna, ekonomiczna, strategiczna, dyplomacja

b) Poziom komunikowania międzynarodowego zapośredniczonego przez media

-Środki masowego przekazu, agencje informacyjne, koncerny medialne, producenci

c) Międzynarodowa komunikacja interpersonalna i grupowa

- Dyplomacja, współpraca NGO (organizacji pozarządowych), wymiana i współpraca, przedstawiciele kultury, sztuki, spotkania grup nieformalnych i przedstawicieli grup wyznaniowych

Czynniki wpływające na jakość komunikowania międzynarodowego

Czynniki: polityczno - prawne, historyczne, społeczne, kulturowe, strukturalne, technologiczne; bariery w przepływie informacji.

Czynniki kształtujące komunikowanie międzynarodowe

a) Polityczno-prawne

• Poziom kultury politycznej

• Porządek demokratyczny

• Kontrola polityczna

• Prawne ramy funkcjonowania, w tym systemu medialnego

• Cenzura

• Cele polityczne

b) Historyczne (kultury szczególnie zorientowane na przeszłość są szczególnie wyczulone na tym punkcie).

• Tradycje otwarcia na zewnątrz

• Charakter stosunków politycznych z innymi państwami, zwłaszcza sąsiednimi

• Poczucie zagrożenia lub bezpieczeństwa wynikające z uprzednich doświadczeń

• Stereotypy narodowe wynikające z uprzednich doświadczeń

c) Społeczne

• Jednorodność lub zróżnicowanie etniczne

• Jednorodność lub zróżnicowanie językowe

• Stopień internalizacji własnych wartości kulturowych (poczucie tożsamości kulturowej)

d) Ekonomiczne

• Struktura własności (w tym mediów; stopień koncentracji własności)

• Zasoby ekonomiczne i kapitałowe (podział dochodów, rynek mediów)

• podział dochodu

• cel ekonomiczny

• rynek mediów (wielkość, typ, struktura)

e) Strukturalne

• Organizacja

• Biurokracja

• Hierarchia

f) Technologiczne - kanały komunikacji międzynarodowej, które pozwalają nam na przepływ informacji.

• Typy mediów (cyfrowe, czy analogowe)

• Poziom zaawansowania technologicznego mediów

• Dostęp odbiorców do nowych technologii.

g) kulturowe

Ład w informacji i komunikowaniu w skali globalnej,

Tradycyjne koncepcje roli mediów (teoria modernizacji, imperializm kulturowy i medialny, Amerykanizacja, westernizacja), idea swobodnego przepływu informacji; Nowy Międzynarodowy Ład Komunikacyjny, rola ONZ i UNESCO w komunikowaniu międzynarodowym

IDEA ŁADU W INFORMACJI I KOMUNIKACJI W SFERZE GLOBALNEJ

Okres I wojny światowej - w bardzo świadomy sposób prowadzone są badania nad komunikowaniem międzynarodowym. Świadomość występowania poziomów, typów komunikowania.

Idea swobodnego przepływu informacji

a) filozofia liberalna (wolność słowa, gospodarka rynkowa)

b) amerykańskie przedsiębiorstwa prasowo-wydawnicze - po I wojnie światowej konkurencja wobec europejskich agencji informacyjnych (Reuters, Havas, Wolf) - propaganda, kontrola nad informacją oraz komunikacja strategiczna

c) II wojna światowa - doktryna amerykańskiej koncepcji komunikowania międzynarodowego. Pewne idee, które były ograniczone do państwa były przywołane do komunikowania międzynarodowego.

Idea swobodnego przepływu informacji narodziła się z filozofii liberalnej. Jest stara, ale wykorzystywana do relacji państwa - media (systemy medialne). Filozofia wiąże się z istnieniem gospodarki rynkowej. I wojna światowa to przepływ informacji na skale światową. W tym obrębie komunikowania dominowały podmioty informacji brytyjskiej (Reuters), francuskiej (Havas) i niemieckiej (Wolf). Te główne organizacje stanowiły podstawę międzynarodowego przepływu informacji. Amerykanie próbowali zaistnieć w ramach organizacji medialnych. Zaczynali poszukiwać nowych obszarów działalności. Chcieli być konkurencją dla europejskich agencji informacyjnych. Hasłem stała się: idea swobodnego przepływu informacji.

Cele pragmatyczne i dołączone idee wolności myśli, swobody działania miały się rozwijać. Silniejszy miał wygrać w tym pojedynku. Przy okazji II wojny światowej koncepcja swobodnego przepływu informacji stała się filozofią, która miała dominować.

Lata 1943, 1945 to koniec II wojny światowej, momenty, w których doszło do ustalenia porządku wydawniczego, informacyjnego. Czyli zasady swobodnego przepływu informacji.

Idea swobodnego przepływu informacji (2):

a) Liga Narodów:

-rezolucja z 1928 roku (audycje radiowe - wykorzystanie radia jako czegoś, co może zakłócić ducha współpracy narodów)

-konwencja radiokomunikacyjna z 1932 roku

-1936 rok - konwencja o wykorzystaniu radiofonii na rzecz pokoju: wykorzystanie radiofonii bez szkody dla międzynarodowych stosunków i dla przekazywania myśli w celu pogłębiania zrozumienia między narodami (by media nie szkodziły przekazom międzynarodowym).

b) ONZ i UNESCO

-1946 - rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ (59/I) - uznanie wolności prasy i informacji za jedno z podstawowych praw człowieka

*działalność ONZ:

-listopad 1947 - rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZA (127/II) - napiętnowanie rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, postulowanie doprowadzenia przez działanie poszczególnych państw do takiego stanu, w którym wymiana informacji sprzyjać będzie dobrosąsiedzkich stosunków

-10.12.1948 - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Artykuł 19 - prawo do wolności poglądów i wypowiedzi

-1949 - rezolucja ZO ONZ (314/IV) - wezwanie do zapewnienia wolności działania środków masowego komunikowania

-16.12.1966 - Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych. Artykuł 19

- 23.03-21.04.1948 - Genewa - konferencja zorganizowana pod auspicjami ONZ w sprawie wolności informacji (ponad 40 rezolucji dot. problemów środków masowego komunikowania oraz projekty międzynarodowej konwencji w tym zakresie)

-1957 - rezolucja ZO ONZ (1189/B/XXIII): - brak regulacji powoduje praktykę agresji kulturalnej i istnieje zagrożenie; nawoływanie do uporządkowania kwestii formalnej.

Teoria modernizacji

a) Media jako katalizator rozwoju i nośnik rozwoju państw Trzeciego Świata

b) Modernizacja, urbanizacja i industrializacja, wzrost gospodarczy, kształtowanie i integrowanie narodu oraz dyfuzja informacji (rozpowszechnianie/upowszechnianie nowych idei itp.). Media mogą temu służyć, by rozpowszechniać idee, które doprowadzą do porozumienia. Jedyna właściwa ścieżka to ta, którą przeszła Europa.

c) D. Lerner - Przemijanie tradycyjnych społeczeństw: Modernizowanie środkowego Wschodu (1958) - jednostka empatyczna.

Eksperyment: Do wioski w Turcji dostarczono radio, próbowano także zakładać pisma, ale był problem z analfabetyzmem, więc radio się rozwijało. Nadawało w charakterystycznym dla tej wioski języku. Ci, którzy mieli kontakt z mediami byli coraz bardziej nie zadowoleni ze swojego trybu życiu. Zaczynali dążyć do zmiany. Wniosek, który płynął z tego eksperymentu: media mogą pomóc w modernizacji.

Jednostka empatyczna

Jednostka szczególnie podatna - otwarta na nowe rozwiązania, mobilna, szybko utożsamia się z wzorcami cywilizacyjnymi, które były poza jej społecznością. Media, kontakt z mediami sprzyja kształtowaniu cech. Im większy kontakt, tym więcej jednostek empatycznych. Im więcej jednostek empatycznych, tym większa szansa na zmiany.

Teoria dyfuzji innowacji (Everett Rogers, 1961)

Proces przyswajania innowacji w danej społeczności obejmuje trzy etapy:

1. W I studium procesu, który przebiega wolno, stosunkowo niewielu ludzi przyjmuje nowe rozwiązania.

2. Z czasem nowość akceptowana jest przez coraz większą grupę użytkowników, w konsekwencji czego następuje szybkie i szerokie rozpowszechnianie się nowej technologii.

3. Po nową technologię sięgają grupy składające się z jednostek adaptujących się najwolniej do zmian.

Im większa grupa ma dostęp do mediów, tym szybciej pojawią się kolejne etapy. Istotny jest kontekst, aby pobudzić jednostki empatyczne (tzw. przywódców opinii).

Warunki modernizacji

a) Wilbur Schramm „Media i rozwój narodowy: rola informacji w krajach rozwijających się” (1964)

b) Media: warunek konieczny, choć nie wystarczający dla rozwoju gospodarczego

c) inne warunki: skuteczne przywództwo narodowe oraz posiadane zasoby i kapitał.

Lata 60. i 70. to upadek wiary w siłę mediów jeżeli chodzi o proces modernizacji. Trudno zaszczepić to, co europejskie i ewentualnie amerykańskie, np. w Azji - gdzie istnieją szalenie duże bariery kulturowe i społeczne. Koncepcja dyfuzji była mniej skuteczna w sferze społecznej niż w gospodarczej (innowacja ułatwia życie, dlatego łatwiej było do czegoś przekonać).

Nowy międzynarodowy ład komunikacyjny

a) 1974 Zgromadzenie Ogólne ONZ - międzynarodowy ład ekonomiczny, a na forum UNESCO międzynarodowy ład komunikacyjny.

b) Międzynarodowy przepływ informacji (szereg konferencji, dyskusja nad rozwiązaniami, deklaracje, porozumienia).

c) założenia:

-eliminacja nierównowag, która charakteryzuje obecną sytuację międzynarodową

-eliminacja negatywnych efektów monopoli - zarówno państwowych, jak i prywatnych oraz postępującej koncentracji w zakresie mediów

-pluralizm źródeł i kanałów komunikacyjnych

-wolność prasy i informacji

-usunięcie zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych przeszkód swobodnego przepływu informacji oraz szerszego i bardziej zrównoważonego rozpowszechniania informacji

-wolność dziennikarz i wszystkich pracowników sfery mediów - nierozerwalne związana z ich odpowiedzialnością

-zdolność krajów rozwijających się do osiągnięcia poprawy ich własnej sytuacji (poprawa stanu wyposażenia, szkolenia własnych pracowników, poprawa infrastruktury, posiadanie takich mediów, jakie będą odpowiadać ich potrzebom i aspiracjom)

-szczera wola pomocy krajom rozwijającym się w osiągnięciu tych celów

-szacunek dla tożsamości kulturowej każdego narodu, ale prawo każdego narodu do informowania światowej opinii o jego własnych interesach, aspiracjach oraz wartościach społecznych i kulturalnych

-uznanie prawa wszystkich narodów do uczestniczenia w międzynarodowej wymianie informacji na zasadzie równowagi, sprawiedliwości do aktywnego dostępu do źródeł informacji

-nowy ład informacji powinien być zbudowany w oparciu o wszystkie podstawowe zasoby prawa międzynarodowego.

27/03/2013

Idea ładu w informacji i komunikowaniu w skali globalnej

Konflikt ideologiczny:

a) lata 70. XX wieku „zimna wojna

b) „kontrola mediów i cenzura” kontra „imperializm kulturowy i medialny”

c) wycofanie się USA z UNESCO (1984 rok - powrót 2003), Wielkiej Brytanii (1985, powrót 1997) - Jeszcze inne państwa przestały uczestniczyć i finansować UNESCO.

Punkty zapalne:

UNESCO z własnych celów: miał wspierać działania i aktywność w państwach, które tego potrzebowały. Decyzją Międzynarodowego Programu Rozwoju Komunikowania było finansowanie i szkolenie dziennikarzy na Kubie (komunizm, bliskie kontakty z ZSRR). Powstałą także idea stworzenia organizacji informacyjnej „Ruch Wyzwolenia Palestyny”. Silny opór USA i Wielkiej Brytanii - nie chciały finansować takich interesów.

Wycofanie tych dwóch państw z UNESCO spowodowało, że jego budżet zmniejszył się o 30%. To bardzo szybko przełożyło się na położenie UNESCO - swoją działalność zminimalizowano do badań, umarło wiele programów wspierających działalność i aktywność.

Modele komunikowania międzynarodowego:

Lata 70. i 80.:

-J Galtung: centrum i peryferie

-model wertykalny: Północ i Południe

-model trójkątny: przepływ informacji: wschód-zachód-południe.

Wszystkie trzy modele pokazują nierówności.

Galtung dzielił świat na centrum i peryferie. Centrum to zachód: USA, Europa Północna i Zachodnia (przede wszystkim Wielka Brytania i Francja). Galtung mówił trochę o wschodzie, ale bardziej skupiał się na centrum i państwach rozwijających się oraz na peryferiach. Jak przebiega proces komunikowania? Od centrum do peryferii. Istnieją przekazy odwrotne (P → C), ale w znacznie mniejszym stopniu. Centrum skupione jest na sobie. Istnieje szansa na przepływ informacji między obszarami peryferyjnymi. Ale to, co przebije się do centrum z peryferii, zostanie przekazane dalej do peryferii.

Model wertykalny - północ - południe: bogata północ, biedne południe, jest jeszcze podział horyzontalny. Odbywa się w każdym z obszarów. Informacje przekazywane są z północy na południe. Istnieje komunikowanie między państwami w jednej linii. Duży przepływ informacji z północy na południe, rzadziej odwrotnie. Najmniejsza aktywność między państwami południa ze względu na brak możliwości technicznych (np. satelity). Informacje płynące z południa na północ są bogatsze - dzięki dziennikarzom korespondentom.

Model trójkątnego przepływu informacji - podział ideologiczny. ZSRR inwestował w kontakty z państwami rozwijającymi się.

Te modele dziś nie przystają do rzeczywistości. Centrum to nie żaden blok i monolit. Mamy szereg centrów. W obszarach peryferii są centra peryferyjne. Ponadto pojawiły się państwa, które kiedyś nie były zaliczane do bogatego centrum.

Imperializm kulturowy i medialny

a) Imperializm medialny - założenie o celowym podejmowaniu prób zdominowania i zawładnięcia przestrzeni kulturowych innych społeczności i narodów.

b) Imperializm kulturowy - oparty na determinizmie zawartym w teorii zależności i imperializmu kulturowego w większym stopniu koncentruje się na zjawiskach rynkowych, takich jak brak równowagi w przepływie produktów telewizyjnych pomiędzy krajami.

Amerykanizacja

Westernizacja

Kulturowa synchronizacja - konsekwencja, dopasowanie się i wyrównanie. Jest to zjawisko postrzegane negatywnie. Tracimy kulturę, niezależność i różnorodność.

UNESCO dziś:

-1989 - XXV sesja UNESCO „Nowa strategia komunikowania”

-plan na lata 1990-1995 „Komunikowanie w służbie ludności”

-Międzynarodowy Program Rozwoju Komunikowania

-Szczyt ONZ w Genewie w 2003

-Poruszane kwestie: wolność informacji, każdy ma prawo dostępu i do wolności słowa, próba odejścia od ideologii

-Plan - znów wielkie, idealistyczne hasła. Nie stworzono nowego planu, ale trochę przerobiono ten z lat 80. żeby była ciągłość - bezpieczeństwo dziennikarzy, szkolenie pracowników medialnych, konferencja dotycząca mediów z Karaibów, Ameryki Łacińskiej, państw byłego Związku Radzieckiego.

-2003 - dostęp do mediów, technologii itp. wreszcie wróciło na szczyt, sformułowano deklarację i rolę technologii w życiu społecznym.

Rola mediów w komunikowaniu międzynarodowym

Międzynarodowe media; koncerny medialne; agencje informacyjne; ; współczesne koncepcje: globalizacja; efekt „CNN”.

Media i współczesne komunikowanie międzynarodowe - wybrane problemy

Międzynarodowy przepływ informacji:

a) Transkontynentalna ekspansja kanałów dostarczających programy informacyjne - globalizacja własności w mediach.

-komercjalizacja

-koncentracja własności: wertykalna, horyzontalna, ukośna, intra- i intermedialna

I etap: intramedialna (w ramach sektora) i horyzontalna

II etap: intermedialna (inne segmenty), horyzontalna albo wertykalna. Np. nie interesuje mnie pozyskiwanie kolejnych redakcji, ale teraz drukarnie, sieć dystrybucji.

-przykłady: Time Warner, News Corporation, Viacom, The Walt Disney Co., Sony, Bertelsmann AG.

b) Rozpowszechnianie przygotowanych wcześniej programów: produkcja pakietów programowych na rynek międzynarodowy oraz na poszczególne rynki - globalizacja podaży zawartości mediów.

c) Ekspansja systemów programowych: wynajmowanie urządzeń służących do transmisji przekazów, tworzenie całego systemu z różnymi programami z różnych stacji w postaci pakietów, zawierających najatrakcyjniejsze oferty - globalizacja środków przekazu.

The Walt Disney CO.:

a) rozrywka i animacja (produkcja) partii rozrywkowych

b) początek lat 90. - akcent położony na telewizję

c) 1995 - z globalnego producenta zawartości - koncern multimedialny (zakup Capitallity ABC za 19 mld USD)

d) Rozszerzenie zakresu aktywności oraz zasięgu (działalność poza USA - plany od 23% w 1995 do 50% do 2000 roku)

e) produkcja filmowa, telewizyjna, teatralna, muzyczna

f) stacje radiowe, telewizyjne (dziecięce, sportowe, ABC)

g) parki rozrywki

h) wydawnictwa książkowe, prasa drukowana, media online

i) licencje - produkty, sklepy filmowe

j) telekomunikacja.

Time Warner:

a) 1989 - połączenie Time Inc. Z Warner Communications

b) 1996 - połączenie z Turner Broadcasting

c) koncern multimedialny: stacje telewizyjne, studia filmowe, wydawnictwa książkowe, prasa drukowana, wydawnictwa muzyczne, drużyny sportowe, parki tematyczne.

d) zasięg międzynarodowy - inwestycje poza USA

e)fuzje Time Warner i AOL - negocjacje od 1999 roku, finalizacja w 2001, rozwiązanie w 2009

f) motywy:

• AOL - chęć dywersyfikacji i ekspansji w sektorze internetowym (Time Warner zasoby sieci kablowych)

• Time Warner - chęć zaistnienia w biznesie online (AOL - największy dostawca usług online w USA)

• Przyczyny klęski: krach na rynku internetowym w 2000 roku, zawyżanie przychodów z reklam przez AOL, problemy finansowe z Time Warner.

Media i współczesne komunikowanie międzynarodowe: wybrane

Globalizacja podaży

• Od lat 90 XX wieku

• BBC World News (do 2008: BBC World)

• Euronews - stacja od samego poczatku tworzona jako organizacja meidalna, która ma dizałać na skali międzynarodowej

• Al Jazzera English (od XI 2006 r.)

Zjawisko sprzedaży formatów - sprzedaż prawa do wykorzystania koncepcji, idei, scenariusza, realizacja jest pozostawiona temu, kto kupuje. Wiele sukcesów w zakresie produkowania formatów jest BBC brytyjskie, mają międzynarodowe i międzykulturowe wyczucie, ponieważ formaty przygotowywane na rynek brytyjski, są przyswajane przez organizacje medialne w innych systemach medialnych - Taniec z gwiazdami, programy oparte na konkurencji np. projektowanie mody, gotowanie potraw. BBC jako stacja publiczna z góry zakładała, że będzie także bawić - pomysł na BBS: informować, bawić, edukować.

Wszystkie powyższe inicjatywy z wyjątkiem Al Jazzeery powstały w połowie lat 90. Jest to moment, który ze względu rozwój technologii i warunki ekonomiczne, który pozwalał na nowe inicjatywy. Nie były to chwilowe kaprysy.

CNN International

• „Be the first to know”

• Zasięg: ponad 200 państw

• 3 oddziały: Atlanta, Londyn, Hongkong

• 5 wersji i 3 oddziały, które to kontrolują:

• Europa I Bliski Wschód oraz Afryka (Londyn) - przekazy dla Polski

• Azja Wschodnia, Azja Południowa (Hongkong)

• Ameryka Północna, Ameryka Południowa (Atlanta)

• Współpraca pomiędzy CNN a CNN Interational - mają mnóstwo korespondentów na całym świecie

• 2005 - CNN International oddział europejski miał korespondentów w Watykanie i przygotowywano materiały z pogrzebu Jana Pawła II, później te materiały rozpowszechniano dalej i do Stanów

• 2001 - ataki terrorystyczne: dziennikarze CNN było na miejscu i relacjonowało, a potem podawano dalej przez CNN International

Szybko i na ogromną skalę zaczęto wykorzystywać łącza satelitarne - ogromna $ w latach 90 w wykorzystywanie łącz satelitarnych (tak zrobił założyciel CNN Ted Turner, a potem Murdoch też). Dostęp do tej technologii był ograniczony.

BBC World News

• Komercyjna stacja BBC, główna siedziba: Londyn

• Nadają reklamy, ponieważ stacja z góry jest komercyjna

• Biura - zainteresowanie BBC to jednak wschód i południe świata:

• Londyn

• Frankfurt

• Nowy Jork

• Paryż

• Singapur

• Hongkong

• Dubaj

• Mumbaj

• Delhi

• Bangalore

• Zasięg: ponad 200 państw, 146 mln domostw, 1,3 pokoi hotelowych, 37 linii lotniczych, statki pasażerskie - ludzie, którzy są w podróży, kadra menadżerska, wysoko sytuowani ludzie

• 65 mln odbiorców tygodniowo

• Od 2007: współpraca z Youtube - dwustronny przepływ informacji

Euronews

• Stacja powołana 1 stycznia 1993 roku

• Odpowiedź europejskich nadawców na CNN, by nie dopuścić do opanowania przez tę stację rynku mediów informacyjnych w Europie - kontrprojekt, konkurencja dla CNN

• Cel: „ukazywanie wydarzeń ze świata z europejskiej perspektywy” - myśl przewodnia od lat 90

• Z czasem mniej akcentuje się w oficjalnej prezentacji mniej się mówi o konkurencji z CNN

• Profil jest określony: nadawanie na skalę światową, ale prezentowanie wydarzeń i problemów europejskich

Euronews w roku 2011

• Transmisja przekazów na cały świat za pośrednictwem sieci satelitów oraz naziemnej telewizji kablowej

• 11 języków (arabski, angielski, francuski, niemiecki, włoski, hiszpański, rosyjski, perski, portugalski, turecki i ukraiński) - przewaga nad CNN i BBC - więcej języków, stopniowo rozwijanie wielojęzyczności (na początku było 6 języków, teraz 11, a jest wola do rozbudowy)

• Dociera potencjalnie do 344 milionów miejsc w 155 państwach

• Profil odbiorców: mężczyźni (73%), wysokie zarobki, liderzy, kadra zarządzająca, konsumenci dóbr ekskluzywnych, często podróżujący samolotami w celach służbowych i prywatnych - widać to w profilu reklam; czasami pojawia się zarzut, że profil odbiorców rzutuje nie tylko na reklamy, ale na zawartość - by odpowiadał grupie odbiorców (zasięg międzynarodowy, ale grupa odbiorcza taka sama, nie poszerzają grona odbiorców)

• Polska też jest w tym konsorcjum, uruchomienie wersji językowej polskiej wymagałoby zadeklarowania ze strony mediów publicznych polskich większego zaangażowania - nakładów i współpracy - to nie jest wina Euronewsa

• Można przełączać wersje językowe pilotem - pierwszą wersją będzie wersja francuskojęzyczna (tam się mieści siedziba, tam jest zarząd, struktura, organizacja), trzeba przełączyć ręcznie język

• Jest też wersja internetowa - więcej języków, jednak nie jest to lustrzane odbicie telewizji

Agencje informacyjne

1. Agencja informacyjna Reuters (1851 r.)

2. Associated Press (Nowy Jork, 1848 r.)

3. Deutsche Press Agentur (1949 r.)

4. Agence France Presse (1944 r.; od 1835 r. - Havas)

5. ITAR - TASS (1904 r., Rosja)

Większość agencji ma swoje tradycje - I połowa XIX w. Dzisiejsza pozycja wynika z wielu działań i inwestycja, ale także z czasu istnienia danej agencji.

Reuters - nazwa współczesna, pochodzi od założyciela Reutera (Niemiecki imigrant, którzy przyjechał do Wielkiej Brytanii, kiedyś było Reuter's, teraz apostrof zniknął)

• 1851 r. założenie, Reuter wykorzystywał wszystkie możliwie dostępne kanały rozpowszechniania informacji: gołębie pomiędzy Londynem i Paryżem; później wykorzystywał kabel na trasie Francja-Wielka Brytania - były to informacje o charakterze gospodarczym (na początku dane giełdowe)

• Kolejne kroki jeśli chodzi o zasięg do Europa, potem rozszerzenie tematyczne: informacje o charakterze politycznym, społecznym, kulturalnym, sportowym i inne

• Wykorzystywano też połączenia naziemne i podmorskie - 1872 r. rozszerzenie działalności na Daleki Wschód, potem także Ameryka Południowa

• Lata 20 XX w. - radio, potem teleprinter

• Lata 90 i 90 XX w. to też przełom - rozwój firmy w kierunku koncentracji własności; przejmowanie spółek i własności np. pomysł przygotowania pakietów informacji (koszyków), które inne organizacje medialne kupowały - w zakresie tematycznym lub obszarze

• Do dziś Reuters jest najbardziej znany i najbardziej wiarygodny z powodu informacji ekonomicznych

• 330 000 odbiorców o charakterze instytucjonalnym (teraz pewnie już koło 400 000)

• 15 300 pracowników w 89 krajach (z tego 2 300 to dziennikarze, wydawcy i fotoreporterzy)

• 196 biur w 130 krajach

• Ogromne archiwum

• W 2004 r. Reuters posiadał 2,5 mln własnych informacji zebranych w bazie danych podchodzących z 209 krajów i opracowanych w 18 językach

• 1865 - zamach na Lincolna - Reuters była pierwszą agencją, która podała informację na skalę międzynarodową

• O sile agencji stanowi tradycja zbierania i analizowania informacji o charakterze gospodarczym - dane giełdowe, informacje finansowe o firmach, porozumieniach, wymianach, fuzjach, dane z rynków walutowych

• Ponad 200 mln informacji finansowych zebranych i na bieżąco uaktualnianych zawierających ponad 3 mln danych i dotyczących 35 tysięcy przedsiębiorstw na świecie

• Dane z 300 rynków walutowych

• Częstotliwość, z jaką uaktualniane są dane finansowe (m.in. dane giełdowe) - 8 tys. razy na sekundkę, zaś w momentach szczytowych (kryzysowych) nawet 23 tys. razy

• Dobrze opłacani są analitycy! Można zamówić profesjonalne i rzetelne analizy danych - pogłębiona specjalizacja w tym zakresie

Associated Press

• 1848 założenie

• Spotkali się wydawcy najważniejszych pism w Nowym Jorku, ponieważ zbieranie informacji zza granicy wymagało dużych nakładów finansowych

• Pierwszy właściciel satelity transmisyjnego - 1984

• 1858 - dzięki kablom na Oceanie Atlantyckim pierwsze połączenie z Europą

• 234 biura w 97 krajach

• 850 afiliowanych stacji AP Radio News

• Z serwisu AP korzysta 1.700 amerykańskich gazet codziennych, czasopism i gazet nie-anglojęzycznych oraz 5000 stacji radiowych i telewizyjnych

• Informacje od AP otrzymuje 550 międzynarodowych nadawców; informacje są przygotowywane w 5 językach, zaś na wiele tłumaczone

• AP zatrudnia 4100 osób na całym świecie, z czego 2/3 to dziennikarze - agencja nastawiona na zdobywanie informacji, a nie na tak jak Reuters na analizę

• Raporty AP przygotowywane są 24 godzina na dobę przez 7 dni w tygodniu

• Associated Press Television News (APTN): 80 biur na świecie, w których przygotowywane są przekazy rozpowszechniane bezpośrednio do newsroomów stacji TV oraz portali internetowych, a także firm oferujących serwis informacyjny w telefonii komórkowej (łącznie 500 odbiorców instytucjonalnych)

Globalni gatekeeperzy?

Tak się mówi o wielkich agencjach informacyjnych - global gatekkepers albo silent gatekeepets (cisi gatekeeperzy)

• Zbieranie i selekcja informacji

• Pakiety informacji oraz obrazów dla organizacji medialnych

• Kryteria selekcji informacji oraz państw - lokalizacji wydarzeń

• Media często nie podają źródła informacji, często jest to dziennikarz, który jedynie opracowuje daną informację od agencji

• Jakie pakiety wykupiły poszczególne stacje TV w Polsce? Czy zawęziły to terytorialnie? Tematycznie? Ile info, które mogłyby do nas dotrzeć, rzeczywiście dociera? Kto decyduje o tym co zostaje przekazane a co nie? Wszystko to kwestia $ 

• To widać przy wielkich wydarzeniach np. 11 września 2001 - świat oglądał te same ograny - z CNN albo z Associated Press (CNN był pierwszy, który wysłał reporterów, bo byli na miejscu i dopiero później pojawiły się inne relacje i materiały)

• Czy powinno nas to niepokoić? Niektórzy uważają, że to wymóg naszych czasów, ponieważ nie można dotrzeć do wszystkich info, inni biją na alarm, że to ogranicza perspektywę - wyodrębnia pewne tematy, a ukrywa inne

Globalizacja środków przekazy

• Połączenia satelitarne - obszar konkurencji miedzy ZSRR a USA

• Pierwszy sztuczny satelita: Sputnik (4 X 1957)

• Amerykańska odpowiedź: ECHO1 (1960) - wyróżniał się tym, że mógł nadawać sygnał radiowy (podobnie jak Sputnik), chwilkę później mieli satelitę, który odbiera i nadaje i w 1962 r. możliwe było przekazywanie informacji nie tylko na potrzeby rządowe i militarne, ale także komercyjne - szybko czynimy kolejne kroki

• USA: Communication Satelite Act (1962) - prywatne przedsiębiorstwo COMSAT; pierwszy komercyjny satelita Telestar - dlatego tak wcześnie powstało ustawodawstwo

• 1964 r. pierwsza międzynarodowa transmisja na żywo (Olimpiada w Tokio) - satelita w SYNCOM3(?); odbieranie sygnału było możliwe tylko na półkuli północnej - więc transmisja była międzynarodowa, ale nie globalna. Rok później na orbitę wysłano EarlyBird, później były kolejne - nad Pacyfikiem i tak dalej - unowocześnianie technologii

• INTELSAT 1 („Early Bird”)

• 1969 r. - kolejne satelity

• INTELSAT - międzynarodowe konsorcjum - pierwotnie 19 krajów, dziś - przedsiębiorstwo prywatne

• INTERSPUTNIK - radziecki odpowiednik INTELSATU (1971); dziś: międzynarodowa organizacja - 25 krajów Europy Środkowo-Wschodniej; odpowiedź na integrację 19 państw pod wodza Amerykanów; w czasach zimnej wojny to było ZSRR i 14 krajów satelitarnych (my też)

• Lata 80 i 90 to zmiany - 1997 Intersputnik przekształcony w organizację międzynarodową z 25 członkami, otwarta na inne państwa

• Te procesy od czasu gołębi Reutera do technologii z dzisiaj mają ogromne skutki - zwiększenie obszaru, z którego można czerpać informacje i gdzie je można upowszechniać, skrócenie czasu, zwiększenie ilości danych

W Europie - EUTELSAT

• 1977 utworzenie

• Pierwsza w Europie operator satelitarny nadający kanały telewizyjne bezpośrednio od satelity do odbiorników indywidualnych (z pominięciem pośredników)

• Pierwszy satelita: 1983 r.

• 2001 r. - organizacja przekształcona w spółkę akcyjną Eutelsat SA; później: Eutelsat Communications - spółka holdingowa o charakterze akcyjnym, dużą część akcji posiadają firmy i przedsiębiorstwa europejskie - zachowanie europejskiego charakteru

• Duża uwaga poświęcona Europie Środkowej, Wschodniej, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej - obszar w centrum zainteresowania operatora

• W USA już wtedy była firma, którą było stać na własnego satelitę transmisyjnego - dlatego w Europie pojawiły się takie inwestycje później

• Jest to technologia nowa, ale szybko się rozwija

Inne systemy satelitarne: przykłady

• ARABSAT: 1976 (6 satelitów)

• PALAPA: 1976 (indonezyjski - narodowy system satelitarny, spore rozprzestrzenienie terytorialne, konieczne ze względu na uksztaltowanie terytorialne)

• INDIASAT (Indie)

• BRASILSAT (Brazylia)

Narodowe systemy, w które się inwestuje ze względu na duże terytorium, rozproszenie ludzi itp.

Współczesne modele komunikowania międzynarodowego z udziałem mediów

• Nie ma jasnych modeli

• Centra, peryferia, centra peryferiów - bardzo złożone, wielopoziomowy podział

• Wiele poziomów komunikowania

• Wielość uczestników

• Media lokalne, narodowe, subnarodowe, międzynarodowe - wiele płaszczyzn, pomiędzy którymi istnieją zależności

• Globalizacja własności, mediów, produktów - na każdym z poziomów można pokazać przykłady takich działalności, ale trzeba mieć świadomość pewnych ograniczeń - nowe media nie mają charakteru globalnego, ponieważ istnieją ograniczenia w dostępnie, rozprzestrzenianiu się technologii i możliwości

• Lokalizacja, domestication - zjawiska odwrotne - dostosowywanie produktów, ofert, przekazów do potrzeb i oczekiwań odbiorców w danym miejscu, czasie itp.; „ukrajownie” przekazów

• Media online - framentacja, personalizacja - w jaki sposób nowe technologie wpływają na komunikację międzynarodową - dają większą możliwość komunikacji, ale z drugiej strony media się personalizują; to my jako odbiorcy decydujemy o tym co i kiedy otrzymujemy i z czego korzystamy; możemy zestawiać opinie i komentarze z różnych źródeł

26

---