Hugo Grocjusz 1583-1645
Główne dzieła: „Wolność mórz”, „O prawie wojny i pokoju”
Sformułował teorię praw podmiotowych i przeprowadził ich klasyfikację:
-prawa dające władzę w stosunku do siebie (wolności)
-praw dające władzę w stosunku do innych ludzi
-prawa dające władzę nad rzeczami
Był zwolennikiem silnej absolutnej władzy chociaż reprezentował mieszczaństwo, był za wzmocnieniem władzy królewskiej.Był autorem świeckiego prawa natury
Prawo natury związane jest z niezmienną naturą człowieka; tak ściśle wypływa z natury człowieka, że istniałoby nawet gdyby nie istniał Bóg
-prawo natury ma wartości samoistne, autonomiczne i ponadczasowe tak jak prawa matematyczne:jego nakazy i zakazy są dobre lub złe same przez się a nie dlatego że je za takie ogłosił Bóg; do ich poznania można dojść tylko przez badania natury człowieka,
-cechą niezmiennej natury człowieka jest popęd społeczny;człowiek ma naturalny pociąg do łączenia się z innymi ludźmi w celu rozumnego i zgodnego współżycia, ma rozeznanie wartości społecznych co pozwala mu ocenić jakie działania są zgodne z naturą człowieka.
4 zasady prawa natury
1. nienaruszenie cudzej własności
2. wynagradzania szkód
3. dotrzymywanie umów
4.ponoszenie kary za popełnione przestępstwa
Stosunki międzynarodowe: wojny: sprawiedliwe tylko te które prowadzone są w obronie praw naturalnych. Zgoda na istnienie niewolnictwa i protest przeciwko zasadzie równouprawnienia na scenie międzynarodowej.
Jest autorem tezy, że najlepszym ustrojem politycznym jest ustrój stworzony na umowie społecznej.Lud może w umowie przekazać pełnię władzy jednostce(absolutyzm);wystąpić przeciw można tylko w przypadku łamania warunków umowy.
Thomas Hobbes 1588-1679
Wybitny filozof i teoretyk państwa.Jego główne dzieła to „Lewiatan”,Podstawy prawa naturalnego i polityki”
Podstawą systemu politycznego Hobbesa jest pesymistyczne założenie, że człowiek to istota rządzona przez namiętności. Człowiek jest z natury egoistą, chce mieć więcej dóbr, władzy szacunki od innych. Cechą stanu naturalnego jest wojna wszystkich ze wszystkimi. Hobbes uważa,że człowiek jest nie tylko niewolnikiem własnych namiętności, jest istotą rozumną - to go różni od zwierząt, posiada instynkt samozachowawczy, nakazuje on człowiekowi dążyć do pokoju, rezygnować z naturalnej swobody na rzecz innych ludzi, dotrzymywać umów, powściągać odruchy zemsty
Powstanie państwa na kształt biblijnego potwora Lewiatana wchłaniającego poszczególne jednostki. Ludzie odnieśli zwycięstwo nad swoimi namiętnościami przez zawarcie umowy społecznej każdego z każdym. Ludzie umówili się co do przekazania prawa rządzenia nad sobą pewnej jednostce lub ciału zbiorowemu, pod warunkiem, że wszyscy postąpią tak samo.
Wraz z powstaniem państwa ustała naturalna wolność ludzi, którzy zaczęli życie społeczne, pojawiło się prawo własności i reguły ochrony życia i gospodarki.Państwo jest absolutnym władcą jednostek co jest konsekwencją zawarcia umowy społecznej. Państwo powinno być monarchą absolutną, władza jest absolutna. Tylko absolutny władca może skutecznie rządzić ludźmi którzy są egoistami.Poddani nie mogą zmienić warunków umowy bo zrzekli się naturalnej wolności w całości i nieodwołalnie, zmiana formy rządów nie wchodzi w grę.
Suweren nie jest stroną umowy - jest niezależny od społeczeństwa, prawa suwerena są niepodzielne, nie może on ich stracić ani komukolwiek przekazywać.Posłuszeństwo kończy się w momencie w którym władca przestaje być zdolny do realizacji podstawowego celu dla którego zawarta została umowa czyli zapewnienia bezpieczeństwa swoim poddanym.
John Locke 1632-1704
Główne dzieła: „List o tolerancji”, „Dwa traktaty o rządzie”
Filozofia i wysnuta z niej metoda badawcza - empiryzm głoszący, że wiedza o świecie oparta jest na doświadczeniu;racjonalizm i utylitaryzm
pogląd, że władzę królewską określa umowa z obywatelami będąca wyrazem regulacji prawnowaturalnej
Przedpaństwowy stan naturalny:
- nie tak jak u Hobbesa okres wojny, nędzy i strachu lecz epoka w której ludzie żyli w wolności i równości; w stanie natury panował odwieczny system moralny chroniący jednostkę przed złem,
- ludzie nie byli jeszcze zdemoralizowani lecz byli istotami rozumnymi i chętnie podporządkowującymi się prawu natury; prawo natury było związane z natura człowieka; było jego prawem podmiotowym które dawało mu władzę zachowania życia i karania tych którzy go naruszyli - co było najważniejszą przesłanką ustanowienia władzy państwowej,
- najważniejszym powodem utworzenia władzy państwowej była konieczność karania przestępców;ludzie zdecydowali się na utworzenie rządu gdyż stan natury był niepewny.
Teoria umowy społecznej: umowa społeczna składa się z dwóch aktów(u Hobbesa tylko jeden)
umowa między jednostkami ustanawiająca społeczeństwo
umowa społeczeństwa z władzą tworząca państwo czyli rząd(rozwiązanie drugiego aktu nie niweczy społeczeństwa bo jest ono starsze niż państwo)
Celem umowy jest zagwarantowanie człowiekowi najważniejszych praw :do własności ,życia, wolności.
Państwo jest stróżem tego co istniało przed nim i co istnieje niezależnie od niego;stróż naturalnych praw podmiotowych, nie może tworzyć takich norm które naruszały by podmiotowe prawa jednostek i wkraczać w sfery przemysłu i handlu, życia religijnego, kulturalnego i społecznego. Państwo zyskuje prawo do stanowienia praw pozytywnych i ich egzekwowania w zakresie ochrony praw naturalnych; dla wymuszania egzekucji praw dopuszczalna jest siła przymusu w którą może być wyposażony aparat państwowy.
Wzór władzy: umiarkowana monarchia z podziałem władzy: 1. prawodawstwo -władza ustawodawcza, 2. wykonywanie ustaw - władza wykonawcza(rządzenie i sądownictwo),3. obrona państwa od zewnątrz-władza federacyjna wraz z polityką zagraniczną.
Parlament: dwuizbowy i powinien reprezentować interesy dwóch czołowych sił społecznych:burżuazji, kapitalistycznego ziemiaństwa i arystokracji i feudalnej szlachty, powinien reprezentować jak najszersze kręgi obywateli; gwarantem miały być wybory oparte na cenzusie majątkowym, forma podejmowania decyzji w organie ustawodawczym-większościowe.