MYŚL POLITYCZNA THOMASA HOBBESA

• Thomas Hobbes (15880 1679)

• twórca doktryn politycznych w okresie rewolucji angielskiej.

• Przeżył wybuch, przebieg i zakończenie rewolucji w Anglii oraz dobę restauracji.

• Otrzymał staranne wykształcenie, szczególnie w zakresie klasyki wraz z dobrą znajomością greki dzięki pomocy zamożnego wuja

• Szczególnie ważna geometria Euklidesa- starał się wyłożyć teorie polityczne na podobieństwo figur geometrycznych- starał się wszystko ściśle zracjonalizować poprzez poddanie rygorom wiedzy matematycznej. Podczas podróży po Europie nawiązał kontakty z najwybitniejszymi ludźmi epoki- Marsennem, Gessandim, Descartesem i Galileuszem

• Podczas wybuchu rewolucji pisze rozprawę Elementy Prawa uzasadniając konieczność utrzymania władzy absolutnej, broniącej wszystkich przed ich własnym egoizmem- w obawie przed represjami ucieka do Paryża gdzie wydaje dzieło O obywatelu

• Podczas emigracji zajmuje się wychowaniem księcia Walii późniejszym królem Karolem II

• Po powrocie do Anglii wydał dzieło Lewiathan,

• Przejęcie władzy w kraju przez Karola II dało Hobbesowi potężnego protektora, dzięki temu mimo potężnej krytyki teorii Hobbesa, paleniu jego dzieł na stosach, sam myśliciel żył bezpiecznie i do końca życia rozwijał swoje teorie

• Pod koniec życia Hobbes przetłumaczył na angielski Iliadę i Odyseję

• Metoda badawcza

• Sprecyzowanie idei w sprawach społeczno- politycznych, na wzór pojęć geometryczno- matematycznych

• Materializm mechanistyczny- postrzeganie społeczeństwa w ruchu

• Głównym zadaniem filozofa jest wypracowanie zasad poprawnego rozumowania opartych na analizie (rozkładanie przyczyn i skutków na pierwiastki elementarne) i syntezie

• Nie zajmuje się teologią- ponieważ dążył on do poszukiwania prawd stałych i racjonalnie poznawalnych, a nie objawionych

• System teoretyczny opierał się na trzech działach

• filozofii przyrody

• filozofii człowieka- o usposobieniu i obyczajach ludzkich

• filozofii państwa- o obowiązkach obywatelskich

• stan naturalny

• poznanie psychiki sprowadza się do analizy wrażeń zmysłowych jako obrazów wywołanych ruchem przedmiotów, natura uczyniła wszystkich równymi- posiadamy jedynie niewielkie różnice w sprawności fizycznej

• motoryczne siły postępowania człowieka tkwią w sprzeczności:

• nigdy nienasyconego pragnienia bogactw, zaszczytów i władzy prowadzącego zazwyczaj do sporów i walk między ludźmi

• nieustannego strachu przed niebezpieczeństwem gwałtownej śmierci, wypływającego z naturalnego dążenia do obrony swego życia

• pozostawienie ludzi w tym stanie prowadzi do ciągłej walki i wzajemnego wyniszczania się. Człowiek żyje w bezustannym strachu przed niebezpieczeństwem gwałtownej śmierci, jest to stan naturalny (stan anarchii) charakteryzujący się:

• absolutna wolność- każdy używa swej siły i rozumu w osiągnięciu tego, co zechce i nikt nie może mu się w tym przeciwstawić

• człowiek korzysta jedynie z uprawnień i nie posiada żadnych obowiązków każde działanie więc jest wyrazem jego wolności, lecz nie istnieją reguły ograniczające zakres tego działania

• skrajny subiektywizm- każdy sam jest sędzią swojego postępowania

• w pewnym momencie człowiek zauważa bezsens dzikiego bytowania, coraz wyraźniej uświadamiając sobie konieczność zorganizowania się w społeczność- państwo (człowiek więc nie jest, jak u Arystotelesa, z natury uspołecznionym)

• umowa społeczna

• ludzie zawierają umowę na zasadzie „każdy z każdym”, powierzają pełnie władzy suwerenowi, ale nie jest to umowa dwustronna- poddani po prostu zrzekają się praw do swej neutralnej wolności, w całości przekazując ja na rzecz suwerena

• władza suwerenna jest niepodzielna oraz niezbywalna obojętnie czy suwerenem jest jednostka czy grupa ludzi

• jednostka daje suwerenowi prawo do zarządzania nią, pod warunkiem, iż inni też tak zrobią. Nie stawia żadnych warunków suwerenowi!!!

• tak powstaje państwo zwane Lewiatanem, „śmiertelnym bogiem”

• wszyscy są mu bezwzględnie podporządkowani

• identyfikacja powstania społeczeństwa i państwa

• wyjście ze stanu anarchii i osiągnięcie poziomu życia uporządkowanego i bezpiecznego, ustanowione drogą umowy społecznej suwerena powoduje przekształcenie się zbiorowiska ludzi w społeczeństwo- państwo

• Idea prawa

• Wyrasta z woli suwerena, określającego zasady funkcjonowania społeczeństwa i państwa

• Suweren ustala wszystkie miary tego co jest dobre, a co złe. - tak powstają prawa państwowe

• Podczas funkcjonowania państwa dochodzi do inkorporacji pewnych zasad rozsądku w normy prawne i wtedy powstaje prawo rzeczywiste- prawo natury

• Zasady funkcjonowania społeczeństwa

• zachowanie spokoju

• obowiązek dotrzymywania umów

• obowiązek z rezygnowania z prawa do wszystkich rzeczy

• obowiązek przestrzegania zasad współżycia (opartych na zasadzie- postępuj z drugim człowiekiem tak jakbyś chciał aby z tobą postępowano)

• w stanie natury ten katalog zasad był jedynie głosem rozsądku funkcjonującym w świadomości czy sumieniu poszczególnych jednostek. Skodyfikowanie tych zasad w formie prawa wydanego przez suwerena nadaje im moc powszechną wiążącą i narzuca się ludziom jako bezwzględny obowiązek ich poszanowania- źródłem prawa jest wola suwerena

• wyższość prawa pisanego

• władza absolutna suwerena, czyli Lewiatana

• obejmuje wszystkie dziedziny życia społecznego

• podlega mu Kościół i sprawy religijności obywateli oraz wszelkie inne organizacje

• społeczeństwo nie ma prawa do buntu przeciw suwerenowi

• życie poddanych nie jest beznadziejne , wniosek ten wynika z pobieżnego spojrzenia na problem (w anarchii jest dużo gorzej). Poddani cieszą się pokojem, porządkiem, bezpieczeństwem czy sprawiedliwością, ponoszą za to konsekwencje w postaci całkowitego podporządkowania się woli Lewiatana

• jedyną alternatywą absolutyzmu jest anarchia - jest to najgorsze zło kres państwa, rozbicie całej cywilizacji rozsądku, znajdującą wyraz w przystąpieniu człowieka do umowy społecznej

• Państwo gwarantuje urzeczywistnianie się postępu we wszystkich dziedzinach życia, pod warunkiem poszanowania jego praw przez obywateli

• Uzasadnienie absolutyzmu władzy

• Władza Lewiatana opiera się na umowie społecznej, a więc znajduje uzasadnienie w rozsądnym zachowaniu się jednostek pragnących podporządkować się władzy państwowej.

• Forma rządów jest dla Hobbesa drugorzędna, wystarczy by była to władza absolutna i jednolita, w pełni inkorporująca suwerenne prawa- teoria ta uzasadniała dyktatorskie rządy epoki Cromwella

---