Czubiński Antoni Węzłowe problemy rozwoju Socjaldemokracji Niemieckiej (1847-1993) Poznań 1994
Jednocześnie w listopadzie 1966 r. rozpadła się koalicja CDU/FDP i upadł rząd L. Erharda, l XII 1966 r. powstał rząd wielkiej koalicji K. G. Kiesingera z udziałem SPD. Przywódca SPD W. Brandt objął w nim tekę ministra spraw zagranicznych. Zaczął on bardziej aktywnie formułować zasady tzw. nowej polityki wschodniej RFN. Już w expose kanclerza Kiesingera z 13 XII 1966 r. znalazło się sporo tez wysuwanych dotąd przez socjaldemokratów. Kanclerz mówił o dążeniu do porozumienia z innymi narodami, o rozbrojeniu i o pokoju. Wzywał do współpracy ze wschodnimi sąsiadami Niemiec a szczególnie z ZSRR. Oznajmiał, iż rząd RFN rozumie, że Polacy chcą żyć w państwie o bezpiecznych granicach, zapewniał, że granice zjednoczonych Niemiec mogą zostać ustalone tylko w drodze pokojowych uregulowań uznanych przez oba narody. Były to nowe akcenty w ustach szefa rządu RFN. Kiesinger wzywał też do uregulowania stosunków z drugą częścią narodu niemieckiego. Uznając celowość nawiązania oficjalnych kontaktów z władzami „drugiej części Niemiec" zaznaczał, iż nie oznacza to formalnego uznania przez RFN drugiego państwa niemieckiego67. W expose unikano nadal nazwy tego drugiego państwa.
W styczniu 1967 r. RFN podpisała układ z Rumunią i nawiązała z nią stosunki dyplomatyczne zaznaczając, iż fakt ten nie oznacza wycofania tzw. doktryny Hallsteina. Rok później wznowiono zerwane w 1957 r. stosunki z Jugosławią, która współpracowała z NRD.
11 III 1968 r. kanclerz Kiesinger przedstawił w parlamencie pierwszą informację o sytuacji narodu w podzielonych Niemczech. Sytuację rozpatrywano z punktu widzenia interesów narodu68. W tydzień później obradował zjazd SPD w Norymberdze W czasie zjazdu ujawniła się lewicowa opozycja młodych przeciw polityce kierownictwa partii. Przywódcy bronili linii wielkiej koalicji i nowej polityki wschodniej. Brandt przekonywał o konieczności uznania granicy na Odrze i Nysie jako niezbędnej przesłanki porozumienia z Polską i odprężenia w Europie, Wzywano do obrony pokoju w Europie. Za szczególnie ważny problem uznano rozwój współpracy z Niemcami w NRD celem utrzymania jedności narodu. Drugie państwo niemieckie po raz pierwszy
236
nazwano po imieniu69. Wezwanie do uznania tego państwa W. Brandt sformułował dopiero w czasie nadzwyczajnego przedwyborczego zjazdu SPD w Bad Godesberg w kwietniu 1969 r. „Niemiecka polityka pokoju - mówił Brandt - nie polega na sianiu iluzji lub oczekiwaniu na cud. Polega ona na wciąż nowym choć taktownym stawianiu problemów. Temu, kto neguje istnienie NRD, musimy powiedzieć: rzeczywistość jest inna. Tym, którzy mówią odwrotnie, że prawne uznanie NRD rozwiąże nasze problemy i z wrogów niemieckiej jedności uczyni jego przyjaciół, mówimy również: rzeczywistość jest inna".70 Wzywano do współpracy z państwami zachodnimi i szukano porozumienia z państwami wschodnimi; zapowiadano poprawienie stosunków z NRD, rozwiązanie problemu Berlina Zachodniego71. Postulaty żądające uznania NRD zostały jednak przez większość delegatów odrzucone; odpowiedzialność za napięcie stosunków pomiędzy obu państwami przerzucono na SED i rząd NRD. Dowodzono, że to, co osiągnięto w dziele naprawy stosunków społeczeństwo zawdzięcza SPD72. 19 IX 1969 r. w Berlinie doszło do pierwszego spotkania ministrów poczt i telegrafów NRD i RFN; rozmawiano na temat usprawnienia łączności między obydwoma państwami.
237