Aleksandra Piotrowska - Hipnoza a pamięć, s. 136-142 cw. 4
Hipnoza - rys historyczny
1.Pierwsze wzmianki już w starożytności.
2.Franz Anton Mesmer (XVIIw) - magnetyzm zwierzęcy - dziwna siła, dzięki której magnetyzer mógł wywierać wpływ na ludzi
3.Termin hipnoza został wprowadzony przez lekarza - Jamesa Braida w połowie XIX w. Opracował on stosowaną do dziś procedurę postępowania indukcyjnego przez fiksację wzroku na jakimś błyszczącym przedmiocie. Opisał niektóre zjawiska związane z hipnozą , np. niepamięć hipnotyczną.
4. Clark L. Hull - początek stricte naukowego badania hipnozy
Różne ujęcia hipnozy:
stanowisko transowe - hipnoza to zmieniony stan świadomości, odmienny od stanu snu, nieprzytomności czy czuwania, wywołany za pomocą indukcji hipnotycznej (Hilgard)
stanowisko społeczno-psychologiczne (dominujące wśród badaczy) - zachowania osoby hipnotyzowanej są rezultatem jej pozytywnych motywów i nastawień, a do ich interpretowania wystarczają terminy i twierdzenia z zakresu ogólnych teorii psychologicznych i psychologii społecznej, które wyjaśniają mechanizmy kierujące zachowaniami w sytuacjach społecznych
Zjawiska związane z hipnozą:
Katalepsja - zahamowanie czynności ruchowych organizmy, może mieć charakter plastyczny lub sztywny (most kataleptyczny - http://www.youtube.com/watch?v=zI82QbYO854)
Halucynacje - pozytywne, czyli spostrzeganie obiektów nieobecnych w otoczeniu
- negatywne - brak spostrzegania obiektów obecnych w otoczeniu
Analgezja hipnotyczna - brak wrażliwości na bodźce bólowe
Zmiany dotyczące pamięci
- amnezja pohipnotyczna - niemożność przypomnienia sobie części lub całości doświadczeń z okresu, kiedy jednostka była zahipnotyzowana
- hipermnezja hipnotyczna - polepszenie wydobywania wspomnień dzięki sugestiom hipnotycznym
Niepamięć pohipnotyczna
Definicja : odwracalna, chwilowa niemożność przypomnienia cześci lub całości treści wskazanych przez instrukcję
Wyjaśnienia:
Wyjaśnienie transowe - rezultat utraty przez jednostkę kontroli nad wolicjonalnie sterowanymi procesami pamięciowymi - niemożnością dotarcia do wskazówek ułatwiających przypomnienie i pojawieniem się barier między subsystemami pamięci albo dysocjacją ogólniejszych podsystemów poznawczych
Kihlstrom - w trakcie amnezji pohipnotycznej człowiek jest niezdolny do wydobycia informacji z pamięci epizodycznej, ale jednoczenie nie wykazuje żadnych deficytów przy korzystaniu z pamięci semantycznej (podział za Tulvingiema na pamięć epizodyczną i semantyczną)
Wyjaśnienie społeczno-psychologiczne - jednostki z niepamięcią pohipnotyczną nie tyle „nie mogą”, ile raczej „nie chcą” przupmnieć sobie „zapomnianych treści”. Można więc traktować amnezje jako zahamowanie wydobycia.
* prowadzone w ostatnich 30 latach badania z zastosowaniem pośrednich miar pamiętania (np. wykorzystujące zjawisko hamowania retroaktywnego i proaktywnego lub torowania, które nie podlegają wolicjonalnej kontroli) podważa realność niepamięci pohipnotycznej.
Hipermnezja hipnotyczna
Definicja: wzrost przypomnień prowadzący do wydobycia takich treści, które bez hipnozy nie były pamiętane
- dużo opisów w literaturze traktuje o tym zjawisku
- sztandarowy przykład - porwanie z 1976, gdzie pod wpływem hipnozy kierowca autobusu przypomniał sobie nr tablic rejestracyjnych
Główny problem : często nie ma możliwości ustalenia, czy wydobyte dzięki hipnozie wspomnienie jest zgodne z prawdą, czy też jest wspomnieniem rzekomym
Hipermnezje stwierdzono jedynie w odniesieniu do treści sensownych, NIE do bezsensownych.
Część badaczy potwierdza zależność wystąpienia hipermnezji ze stopniem podatności hipnotycznej osoby badanej.
Hipnoza a fałszywe wspomnienia
W hipnozie występuje dużo silniejsza tendencja do tworzenia fałszywych wspomnień.
PEWNOŚĆ - osoby badane są głęboko przeświadczone o prawdziwości swoich przypomnień
ŁAGODNIEJSZE KRYTERIA -człowiek poddany hipnozie zmienia kryteria, na podstawie których ocenia wiarygodność nasuwających się wspomnień, kryteria oceny prawdziwości są dużo łagodniejsze
(Jedyny pewny i udowodniony wpływ hipnozy dotyczy nie tyle wzmocnienia śladu pamięciowego czy łatwości jego znalezienia, ile wzmocnienia pewności siebie jednostki, pewności swoich wspomnień)
Wyniki badań
Nie potwierdzono występowania hipermnezji związanej z przypominaniem w stanie hipnozy.
Większa podatność na włączanie do przypomnień fałszywych informacji wystąpiła u osób, którym eksponowano mylące fakty w trakcie hipnozy
Efekt wzrostu zaufania do własnych przypomnień
Sheehan - interpretuje uzyskane rezultaty, odwołując się do ogólnych mechanizmów psychologiczno - społecznych
1