Zadania pedagogiki społecznej:
zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
ulepszanie wpływów pozytywnych
Funkcje pedagogiki społecznej:
kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki
profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk
doskonalenie - rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie
Podstawowe cechy pedagogiki społecznej:
globalność
dynamika
kompensacja
wartościowanie
Idee Radlińskiej:
podmiotowości - traktować jednostkę jako podmiot
sprawiedliwości społecznej - wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych
pomocniczości - społeczeństwo ma obowiązek pomagania
edukacji społecznej - wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.
Siły społeczne - cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniu
Źródła sił społecznych:
grupa rówieśnicza
instytucje społeczne
role społeczne pełnione przez jednostkę
sam człowiek
sytuacje zagrożenia
TYPOLOGIA SIŁ SPOŁECZNYCH
wg Radlińskiej:
narastające
zanikające
jawne
ukryte
wg Kowalskiego:
a) podstawowe f) zorganizowane
b) współwyznaczające g) wsteczne
c) wzmacniające h) postępowe
d) osłabiające i) zachowawcze
e) spontaniczne j) rozwojowe
Wsparcie społeczne - wszelka pomoc jednostce w jej trudnej sytuacji (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnych
Rodzaje wsparcia społecznego:
emocjonalne
wartościujące
informacyjne
duchowe
Poznańska szkoła badań nad rodziną:
wieloaspektowa, integralna analiza życia rodzinnego z uwzględnieniem interakcji z zewnętrznym układem społecznym
kompleksowa analiza - ważne elementy struktury i funkcji rodziny oraz świadomości rodziny dot. życia rodzinnego i zjawisk ściśle powiązanych z życiem rodzinnym
bada się wzajemne uwarunkowania tych elem., wg zasad odwracalności kategoriami zmiennych niezależnych i zależnych
Funkcje rodziny wg Tyszki:
biopsychiczne:
*prokreacyjne
*zewnętrzne
ekonomiczne:
*materialno-ekonomiczne
*opiekuńczo-zabezpieczające
społeczno-wyznaczające:
*klasowa
*legalizacyjno-kontrolna
socjopsychiczne:
*socjalizacyjna
*kulturalna
*emocjonalno-ekspresyjna
*rekreacyjno-towarzyska
Szkoła środowiskowa wg Szackiego:
jako placówka wychowawcza ściśle współpracująca z rodzicami i instytucjami, które rozwijają zainteresowania uczniów
brak rozbieżności między celami wychowawczymi w domu i w szkole
przygotowywanie dziecka do życia dorosłego
pamiętać: szkoła jest dla dzieci, a nie dzieci dla szkoły!
Krytyka tłumienia tego co spontaniczne
Cel wychowawczy szkoły środowiskowej:
powiązanie szkoły z życiem
zaspokojenie potrzeb duchowych uczniów (wszechstronne zaspokajanie potrzeb)
kompleksowe realizowanie funkcji podstawowych (wychowawcza, opiekuńczo-socjalna i kształcenia)
rozwijanie motywacji i umiejętności ucznia do dalszego poszerzaniu i pogłębianiu wiedzy
aktywizacja różnorodnych sił społecznych, np.: rodziców
Podstawowe funkcje szkoły środowiskowej:
1.kształcąco-wychowująca
optymalne wykorzystanie zdolności dziecka
rozszerzanie różnorodnych form ich aktywności
organizowanie współpracy z innymi instytucjami
2.opiekuńcza
stała i kompleksowa opieka nad warunkami nauki
rozpoznawanie i diagnozowanie braków spowodowanych opóźnieniem w rozwoju
organizowanie czasu wolnego
zapobieganie i usuwanie zagrożeń
3.koordynacyjna
podział racjonalny zadań
jednolita opieka wychowawcza
Zasady współdziałania szkoły ze środowiskiem: (wg Winiarskiego)
1)Oddolnej inicjatywy i dobrowolności
chęć dobrowolnego współdziałania musi zrodzić się wśród członków danego środowiska (nauczyciele, rodzice, mieszkańcy...)
2)Równorzędności i poszanowania partnerów
jednakowe traktowanie wszystkich uczestników współdziałania
3)Kompleksowości współpracy
holistyczne podejście do współpracy (wszystkie aspekty pod uwagę)
4)Korelacji celów i działań
elementy współpracy nie są sprzeczne, nie przeciwstawiają się sobie, nie wykluczają się wzajemnie
5)Autentyczności zadań i działań
6)Planowości współpracy
współdziałanie musi mieć charakter świadomy, celowościowy, intencjonalny
współpraca powinna opierać się na wcześniej opracowanym integralnym planie działania
7)Ciągłości i systematyczności
długotrwałość, duża częstotliwość, rytmiczność, płynność, aktywność wszelkich działań
8)Elastyczności i różnorodności form oraz metod działania
(elas.) przeciwstawienie się schematyczności, sztywności, uniformizacji, niezmienności
(różn.) przeciwstawienie się unifikacji, jednorodności, monotonii, ubóstwu treści, form i metod działania
9)Innowacyjności w pracy środowiskowej
nowatorstwo społeczno - pedagogiczne, twórcze podejście (nie odtwórcze)
10)Stopniowego poszerzania zakresu współdziałan
Typologie grup społecznych:
1.ogólny podział:
*zwarte
*luźne
*okazyjne
2.ze wzgl. na wiek członków:
*rówieśnicze
*zróżnicowane
3.ze wzgl. na płeć:
*jednorodne
*mieszane
4.ze wzgl. na społeczna podstawę ich istnienia:
*celowe (grupy wtórne)
*spontaniczne (grupy pierwotne)
Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)
MAKROSPOŁECZNE
wyznaje określony system wartości
kreuje wzorce zachowań
egzekwuje ich przestrzeganie
MIKROSPOŁECZNE (złożone)
dostarcza motywacji do działania celowego
wyznacza role społeczne , uczy samodzielności
MIKROSPOŁECZNE (proste)
zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji
źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)
dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeń
Grupa rówieśnicza - organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo
Typy kierowania grupą rówieśniczą:
PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i
opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufania
PRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać z
kwalifikacji lub możliwości jednostki
PANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą,
autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjna
Pierwotność i wtórność grup rówieśniczych
GRUPA PIERWOTNA |
GRUPA WTÓRNA |
|
|
Tolerancja - wyrozumiałość w stosunku do przekonań odmiennych od naszych
Uprzedzenie -negatywna i nieracjonalna postawa wobec innych osób, która jest silna, sztywna i odporna na zmianę
Ubóstwo- brak dostatecznych środków do życia, nędza, bieda i niedostatek w sensie ekonomicznym
Podstawowe przyczyny ubóstwa:
bezrobocie
bezdomność
brak wykształcenia
dysfunkcjonalność rodziny
niedostateczna troska o ludzi starszych
zły stan zdrowia
niekorzystna sytuacja np.: państwa
Rodzaje ubóstwa:
absolutne
względne
Trzy teorie przyczyn ubóstwa:
1) skażonych charakterów
ubóstwo upatrywane w jednostce
indywidualne defekty
brak zdolności i możliwości podjęcia pracy
2)ograniczonych możliwości
nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy
dyskryminacja płciowa lub rasowa
3)”wielkiego brata”
wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny
Przyczyny bezrobocia:
niskie i „wąskie” wykształcenie
zwolnienie z pracy na skutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)
niewznowienie umowy o pracę
handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)
postęp technologiczny i techniczny
Skutki przyczyn bezrobocia:
pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny
popadnięcie w alkoholizm
złe warunki mieszkaniowe
izolacja społeczna
kłopoty wychowawcze z dziećmi
poczucie winy
niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)
negatywny stosunek do nauki
Formy przeciwdziałania bezrobociu:
inicjowanie i finansowanie szkoleń
organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej
inicjowanie i finansowanie robót publicznych
udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy
przyznawanie i wypłata zasiłków
aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy
Bezdomność - względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)
Rodzaje bezdomności:
z wyboru
z konieczności
JAWNA - akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu - stricto)
UTAJONA - mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu -largo)
Przyczyny bezdomności:
dobrowolnie wybrany styl życia
uchodźstwo (desperackie decyzje)
własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)
zdarzenia losowe
wadliwa polityka społeczna
brak pracy i pieniędzy
bycie byłym więźniem
bycie byłym wychowankiem domu dziecka
warunki lokalne
przemoc w rodzinie
Przeciwdziałanie bezdomności:
działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)
rozwój instytucji charytatywnych
system gwarantowanych prawem i ogólnodostępnych świadczeń państwowych
kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia
instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)
instytucje opiekuńczo - wychowawcze
zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych
Diagnoza - rozpoznanie, tzn. zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowania
Walory dobrej diagnozy:
ciągłość
łatwość zmian
unikanie błędów
obiektywizm
pełność
Etyczne aspekty diagnozy:
bronić się przed przedmiotowym traktowaniem osoby badanej
podmiotowi działającemu zależy na poprawności stosunków społecznych
niezbędne jest zaufanie, zachowanie poufności, współpraca, obustronne poczucie odpowiedzialności
osoba diagnozująca powinna sobie zdawać sprawę ze specyficznych cech badania diagnostycznego
zdawać sobie sprawę z konsekwencji z zależności interpersonalnych
Radlińska:
„przede wszystkim nie zaszkodzić”
nie wolno zmuszać do zeznań (np.: poprzez szantaż)
nie wolno wywoływać silnych stresów
nie wolno stosować niewychowawczych i niehumanitarnych metod
nie wolno stosować pozornej anonimowości
nie wolno kierować się zdarzeniami z przeszłości
Błędy diagnostyczne:
a)orzekania
przypisanie komuś jakiejś cechy mimo braku podstaw do tego
b)pominięcia
pomija się pewnego typu ważne zjawiska pojmowane jako złe
a)obserwacji
nie dostrzegamy wszystkich cech lub widzimy te, których nie ma
b)techniczne
dotyczą aparatury i notatek
c)rozumowania
?????????????
Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
obowiązuje tajemnica zawodowa
formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
traktować podopiecznych indywidualnie
tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
stawiać prawidłowe diagnozy
METODY PRACY SPOŁECZNO - WYCHOWAWCZEJ
1)Prowadzenie indywidualnego przypadku
-metoda swoistego dialogu między pracownikiem socjalnym a pacjentem
-jest to metoda, która polega na
analizie jednostkowych losów ludzkich, wnikania w określone sytuacje wychowawcze
lub
analizie konkretnych zjawisk natury wych. przez pryzmat jed .biografii ludzkiej
Zadania pracownika socjalnego:
zrozumienie jednostki
zabiegi terapeutyczne mające na celu rozładowanie lęku
Zasady pracownika socjalnego:
akceptacji
komunikacji
indywidualizacji
uczestnictwa
zaufania i poszanowania prywatności
zmierzać do takiego nastawienia jednostki, by zapragnęła ona sama skorygować swoje życie. Opracować własny plan postępowania i dopomagać jednostce w uchwyceniu konsekwencji jej własnych pomysłów
2)Metoda pracy grupowej
-jest to metoda, która polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)
ODMIANY METODY GRUPOWEJ:
rozwojowo - wychowawcza
kształtowanie na gruncie pracy kulturalno - oświatowej dorosłych i młodzieży (np.: w domach kultury czy klubach)
sposób bycia nie odbiega od ogółu
ich zadaniem jest służenie pomyślnemu rozwojowi fizycznemu, psychicznemu i kulturalnemu (a nie opiekuńczość)
psychoterapeutyczna
nastawienie na poczynania terapeutyczne: ratownicze, opiekuńcze dorosłych osób nieprzystosowanych społecznie, o zaburzeniach w zachowaniu się
rewalidacyjna
organizowanie pracy wychowanków przez prac. socj.
Zasady pracy z grupą:
samorządności
dobrowolności
styczności osobistej
wzajemnego wspomagania
perspektywy działalności (cel, który ukierunkuje działalność)
działalności demokratycznej (każdy jest członkiem tej grupy)
PRACA SOCJALNA
Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
obowiązuje tajemnica zawodowa
formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
traktować podopiecznych indywidualnie
tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
stawiać prawidłowe diagnozy