Zadania pedagogiki społecznej:

• zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych

• ulepszanie wpływów pozytywnych

Funkcje pedagogiki społecznej:

• kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki

• profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk

• doskonalenie - rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie

Podstawowe cechy pedagogiki społecznej:

• globalność

• dynamika

• kompensacja

• wartościowanie

Idee Radlińskiej:

• podmiotowości - traktować jednostkę jako podmiot

• sprawiedliwości społecznej - wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych

• pomocniczości - społeczeństwo ma obowiązek pomagania

• edukacji społecznej - wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.

Siły społeczne - cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniu

Źródła sił społecznych:

• grupa rówieśnicza

• instytucje społeczne

• role społeczne pełnione przez jednostkę

• sam człowiek

• sytuacje zagrożenia

TYPOLOGIA SIŁ SPOŁECZNYCH

wg Radlińskiej:

1. narastające

2. zanikające

3. jawne

4. ukryte

wg Kowalskiego:

a) podstawowe f) zorganizowane

b) współwyznaczające g) wsteczne

c) wzmacniające h) postępowe

d) osłabiające i) zachowawcze

e) spontaniczne j) rozwojowe

Wsparcie społeczne - wszelka pomoc jednostce w jej trudnej sytuacji (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnych

Rodzaje wsparcia społecznego:

• emocjonalne

• wartościujące

• informacyjne

• duchowe

Poznańska szkoła badań nad rodziną:

• wieloaspektowa, integralna analiza życia rodzinnego z uwzględnieniem interakcji z zewnętrznym układem społecznym

• kompleksowa analiza - ważne elementy struktury i funkcji rodziny oraz świadomości rodziny dot. życia rodzinnego i zjawisk ściśle powiązanych z życiem rodzinnym

• bada się wzajemne uwarunkowania tych elem., wg zasad odwracalności kategoriami zmiennych niezależnych i zależnych

Funkcje rodziny wg Tyszki:

• biopsychiczne:

*prokreacyjne

*zewnętrzne

• ekonomiczne:

*materialno-ekonomiczne

*opiekuńczo-zabezpieczające

• społeczno-wyznaczające:

*klasowa

*legalizacyjno-kontrolna

• socjopsychiczne:

*socjalizacyjna

*kulturalna

*emocjonalno-ekspresyjna

*rekreacyjno-towarzyska

Szkoła środowiskowa wg Szackiego:

• jako placówka wychowawcza ściśle współpracująca z rodzicami i instytucjami, które rozwijają zainteresowania uczniów

• brak rozbieżności między celami wychowawczymi w domu i w szkole

• przygotowywanie dziecka do życia dorosłego

• pamiętać: szkoła jest dla dzieci, a nie dzieci dla szkoły!

• Krytyka tłumienia tego co spontaniczne

Cel wychowawczy szkoły środowiskowej:

• powiązanie szkoły z życiem

• zaspokojenie potrzeb duchowych uczniów (wszechstronne zaspokajanie potrzeb)

• kompleksowe realizowanie funkcji podstawowych (wychowawcza, opiekuńczo-socjalna i kształcenia)

• rozwijanie motywacji i umiejętności ucznia do dalszego poszerzaniu i pogłębianiu wiedzy

• aktywizacja różnorodnych sił społecznych, np.: rodziców

Podstawowe funkcje szkoły środowiskowej:

1.kształcąco-wychowująca

• optymalne wykorzystanie zdolności dziecka

• rozszerzanie różnorodnych form ich aktywności

• organizowanie współpracy z innymi instytucjami

2.opiekuńcza

• stała i kompleksowa opieka nad warunkami nauki

• rozpoznawanie i diagnozowanie braków spowodowanych opóźnieniem w rozwoju

• organizowanie czasu wolnego

• zapobieganie i usuwanie zagrożeń

3.koordynacyjna

• podział racjonalny zadań

• jednolita opieka wychowawcza

Zasady współdziałania szkoły ze środowiskiem: (wg Winiarskiego)

1)Oddolnej inicjatywy i dobrowolności

• chęć dobrowolnego współdziałania musi zrodzić się wśród członków danego środowiska (nauczyciele, rodzice, mieszkańcy...)

2)Równorzędności i poszanowania partnerów

• jednakowe traktowanie wszystkich uczestników współdziałania

3)Kompleksowości współpracy

• holistyczne podejście do współpracy (wszystkie aspekty pod uwagę)

4)Korelacji celów i działań

• elementy współpracy nie są sprzeczne, nie przeciwstawiają się sobie, nie wykluczają się wzajemnie

5)Autentyczności zadań i działań

6)Planowości współpracy

• współdziałanie musi mieć charakter świadomy, celowościowy, intencjonalny

• współpraca powinna opierać się na wcześniej opracowanym integralnym planie działania

7)Ciągłości i systematyczności

• długotrwałość, duża częstotliwość, rytmiczność, płynność, aktywność wszelkich działań

8)Elastyczności i różnorodności form oraz metod działania

• (elas.) przeciwstawienie się schematyczności, sztywności, uniformizacji, niezmienności

• (różn.) przeciwstawienie się unifikacji, jednorodności, monotonii, ubóstwu treści, form i metod działania

9)Innowacyjności w pracy środowiskowej

• nowatorstwo społeczno - pedagogiczne, twórcze podejście (nie odtwórcze)

10)Stopniowego poszerzania zakresu współdziałan

Typologie grup społecznych:

1.ogólny podział:

*zwarte

*luźne

*okazyjne

2.ze wzgl. na wiek członków:

*rówieśnicze

*zróżnicowane

3.ze wzgl. na płeć:

*jednorodne

*mieszane

4.ze wzgl. na społeczna podstawę ich istnienia:

*celowe (grupy wtórne)

*spontaniczne (grupy pierwotne)

Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)

MAKROSPOŁECZNE

• wyznaje określony system wartości

• kreuje wzorce zachowań

• egzekwuje ich przestrzeganie

MIKROSPOŁECZNE (złożone)

• dostarcza motywacji do działania celowego

• wyznacza role społeczne , uczy samodzielności

MIKROSPOŁECZNE (proste)

• zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji

• źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)

• dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeń

Grupa rówieśnicza - organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo

Typy kierowania grupą rówieśniczą:

PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i

opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufania

PRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać z

kwalifikacji lub możliwości jednostki

PANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą,

autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjna

Pierwotność i wtórność grup rówieśniczych

GRUPA PIERWOTNA

GRUPA WTÓRNA

członkostwo spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista) niewielkie rozmiary grupa o ustalonym świecie wartości wzorców o różnorodnych implikacjach organizacji grupy istnieje umowny system kontroli i doraźne sankcje zmienność okazjonalności celów i wew. hierarchii przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy

członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacji możliwie wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami innych posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami centralizacja decyzyjna i koordynacja działań wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcy

Tolerancja - wyrozumiałość w stosunku do przekonań odmiennych od naszych

Uprzedzenie -negatywna i nieracjonalna postawa wobec innych osób, która jest silna, sztywna i odporna na zmianę

Ubóstwo- brak dostatecznych środków do życia, nędza, bieda i niedostatek w sensie ekonomicznym

Podstawowe przyczyny ubóstwa:

• bezrobocie

• bezdomność

• brak wykształcenia

• dysfunkcjonalność rodziny

• niedostateczna troska o ludzi starszych

• zły stan zdrowia

• niekorzystna sytuacja np.: państwa

Rodzaje ubóstwa:

• absolutne

• względne

Trzy teorie przyczyn ubóstwa:
1) skażonych charakterów

• ubóstwo upatrywane w jednostce

• indywidualne defekty

• brak zdolności i możliwości podjęcia pracy

2)ograniczonych możliwości

• nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy

• dyskryminacja płciowa lub rasowa

3)”wielkiego brata”

• wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny

Przyczyny bezrobocia:

• niskie i „wąskie” wykształcenie

• zwolnienie z pracy na skutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)

• niewznowienie umowy o pracę

• handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)

• postęp technologiczny i techniczny

Skutki przyczyn bezrobocia:

• pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny

• popadnięcie w alkoholizm

• złe warunki mieszkaniowe

• izolacja społeczna

• kłopoty wychowawcze z dziećmi

• poczucie winy

• niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)

• negatywny stosunek do nauki

Formy przeciwdziałania bezrobociu:

• inicjowanie i finansowanie szkoleń

• organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej

• inicjowanie i finansowanie robót publicznych

• udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy

• przyznawanie i wypłata zasiłków

• aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy

Bezdomność - względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)

Rodzaje bezdomności:

• z wyboru

• z konieczności

• JAWNA - akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu - stricto)

• UTAJONA - mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu -largo)

Przyczyny bezdomności:

• dobrowolnie wybrany styl życia

• uchodźstwo (desperackie decyzje)

• własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)

• zdarzenia losowe

• wadliwa polityka społeczna

• brak pracy i pieniędzy

• bycie byłym więźniem

• bycie byłym wychowankiem domu dziecka

• warunki lokalne

• przemoc w rodzinie

Przeciwdziałanie bezdomności:

• działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)

• rozwój instytucji charytatywnych

• system gwarantowanych prawem i ogólnodostępnych świadczeń państwowych

• kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia

• instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)

• instytucje opiekuńczo - wychowawcze

• zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych

Diagnoza - rozpoznanie, tzn. zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowania

Walory dobrej diagnozy:

• ciągłość

• łatwość zmian

• unikanie błędów

• obiektywizm

• pełność

Etyczne aspekty diagnozy:

• bronić się przed przedmiotowym traktowaniem osoby badanej

• podmiotowi działającemu zależy na poprawności stosunków społecznych

• niezbędne jest zaufanie, zachowanie poufności, współpraca, obustronne poczucie odpowiedzialności

• osoba diagnozująca powinna sobie zdawać sprawę ze specyficznych cech badania diagnostycznego

• zdawać sobie sprawę z konsekwencji z zależności interpersonalnych

Radlińska:

• „przede wszystkim nie zaszkodzić”

• nie wolno zmuszać do zeznań (np.: poprzez szantaż)

• nie wolno wywoływać silnych stresów

• nie wolno stosować niewychowawczych i niehumanitarnych metod

• nie wolno stosować pozornej anonimowości

• nie wolno kierować się zdarzeniami z przeszłości

Błędy diagnostyczne:

a)orzekania

• przypisanie komuś jakiejś cechy mimo braku podstaw do tego

b)pominięcia

• pomija się pewnego typu ważne zjawiska pojmowane jako złe

a)obserwacji

• nie dostrzegamy wszystkich cech lub widzimy te, których nie ma

b)techniczne

• dotyczą aparatury i notatek

c)rozumowania

• ?????????????

Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie

Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą

Formy pracy socjalnej:

1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna

2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)

3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić

Zasady etyczne pracownika socjalnego:

• człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności

• każdy ma równy dostęp do usług socjalnych

• działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)

• podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta

• obowiązuje tajemnica zawodowa

• formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)

• traktować podopiecznych indywidualnie

• tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)

• kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego

• stawiać prawidłowe diagnozy

METODY PRACY SPOŁECZNO - WYCHOWAWCZEJ

1)Prowadzenie indywidualnego przypadku

-metoda swoistego dialogu między pracownikiem socjalnym a pacjentem

-jest to metoda, która polega na

analizie jednostkowych losów ludzkich, wnikania w określone sytuacje wychowawcze

lub

analizie konkretnych zjawisk natury wych. przez pryzmat jed .biografii ludzkiej

Zadania pracownika socjalnego:

• zrozumienie jednostki

• zabiegi terapeutyczne mające na celu rozładowanie lęku

Zasady pracownika socjalnego:

• akceptacji

• komunikacji

• indywidualizacji

• uczestnictwa

• zaufania i poszanowania prywatności

• zmierzać do takiego nastawienia jednostki, by zapragnęła ona sama skorygować swoje życie. Opracować własny plan postępowania i dopomagać jednostce w uchwyceniu konsekwencji jej własnych pomysłów

2)Metoda pracy grupowej

-jest to metoda, która polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)

ODMIANY METODY GRUPOWEJ:

1. rozwojowo - wychowawcza

• kształtowanie na gruncie pracy kulturalno - oświatowej dorosłych i młodzieży (np.: w domach kultury czy klubach)

• sposób bycia nie odbiega od ogółu

• ich zadaniem jest służenie pomyślnemu rozwojowi fizycznemu, psychicznemu i kulturalnemu (a nie opiekuńczość)

2. psychoterapeutyczna

• nastawienie na poczynania terapeutyczne: ratownicze, opiekuńcze dorosłych osób nieprzystosowanych społecznie, o zaburzeniach w zachowaniu się

3. rewalidacyjna

• organizowanie pracy wychowanków przez prac. socj.

Zasady pracy z grupą:

• samorządności

• dobrowolności

• styczności osobistej

• wzajemnego wspomagania

• perspektywy działalności (cel, który ukierunkuje działalność)

• działalności demokratycznej (każdy jest członkiem tej grupy)

PRACA SOCJALNA

Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie

Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą

Formy pracy socjalnej:

1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna

2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)

3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić

Zasady etyczne pracownika socjalnego:

• człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności

• każdy ma równy dostęp do usług socjalnych

• działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)

• podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta

• obowiązuje tajemnica zawodowa

• formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)

• traktować podopiecznych indywidualnie

• tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)

• kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego

• stawiać prawidłowe diagnozy

---