Czym jest uzależnienie od hazardu?

Uzależnienie od hazardu jest chorobą w swej istocie postępującą i chroniczną, która nigdy nie może być uleczoną, ale może być zatrzymaną. Przed dołączeniem do Anonimowych Hazardzistów wielu uzależnionych od grania myślało o sobie, że są słabymi moralnie lub po prostu, że są bezwartościowi. Koncepcją Wspólnoty AH jest twierdzenie, że uzależnieni od hazardu to ludzie bardzo chorzy, którzy mogą zatrzymać rozwój swojej choroby. Jest to możliwe, jeśli tylko dołożą wielu starań i będą stosowali się do programu 12 kroków który odniósł tak wielki sukces w odniesieniu do tysięcy innych ludzi którzy mieli ten sam co oni problem z graniem i hazardem.

Jakie są cechy osoby uzależnionej od hazardu?

1. Niezdolność i niechęć, aby zaakceptować rzeczywistość. Stąd ucieczka do świata marzeń, świata związanego z hazardem.

2. Niepewność emocjonalna. Uzależnieni od hazardu stwierdzają, że czują się emocjonalnie dobrze również wtedy, kiedy działają - grają. Nie jest rzeczą rzadką fakt gdy „działający” gracz mówi: „ Jedyne miejsce do którego czuję, że należę to było wtedy gdy siedziałem przy stoliku pokerowym. Tam właśnie czułem się bezpiecznie i wygodnie. Niewiele ode mnie żądano. Wiedziałem, że niszczę siebie samego, ale jednocześnie miałem pewne poczucie bezpieczeństwa”.

3. Niedojrzałość. Pragnienie posiadania wszystkich najlepszych rzeczy z życia bez żadnego wysiłku ze swej strony - wydaje się to wspólną cechą hazardzistów.

1. Wprowadzenie

Autorem tekstu jest dr Thorsten Heedt, specjalista z zakresu psychoterapii.

Wszystkie uzależnienia, niezależnie czy od alkoholu, heroiny, nikotyny czy hazardu, mają wspólne cechy:

• środek uzależniający jest konsumowany nawet wtedy, kiedy nie daje już poczucia szczęścia

• powoli następuje zanik kontroli

• środek uzależniający używany jest w celu oderwania się od rzeczywistości

• osoba pozostaje w nałogu, pomimo pojawiających się negatywnych konsekwencji lub problemów zdrowotnych.

Ten artykuł traktuje o uzależnieniu od hazardu, jego przyczynach, sposobach sprawdzenia, czy jesteś uzależniony i o tym, gdzie szukać pomocy.

2. Czym jest uzależnienie od hazardu?

Patologiczne (chorobowe) granie definiowane jest przez Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 jako "nienormalne zachowanie lub utrata kontroli nad popędami" i opisane w następujący sposób:

"Zaburzenie polega na częstym, powtarzającym się uprawianiu hazardu, który zaczyna kontrolować życie chorego i prowadzi do zaniedbania jego społecznych, zawodowych i rodzinnych zobowiązań".

Rozróżniane jest również nadużywanie gry przez pacjentów maniakalnych. Mania jest chorobą, objawiającą się znacznym podnieceniem, depresją z pobudzeniem ruchowym i nieuzasadnionym wahaniem nastroju.

Również oddzielne od hazardu jest granie z zaburzeniem osobowości, charakteryzujące się lekceważeniem społecznych zobowiązań i zanikiem uczuć, co szczególnie często zdarza się wśród więźniów.

Patologiczna gra wyróżnia się często przewlekłą i nasilającą się skłonnością do hazardu, pomimo negatywnych społecznych konsekwencji, takich jak zadłużenie, rozpadające się życie rodzinne oraz zaniedbanie obowiązków zawodowych.

Aby móc mówić o patologicznej grze, w ciągu roku muszą wystapić co najmniej dwa epizody patologicznej gry.

W innym systemie klasyfikacji chorób, DSM-IV, opisane są jeszcze typowe dla hazardzisty sposoby myślenia:

• szczególne znaczenie pieniędzy dla hazardzistów

• sposoby myślenia o rywalizacji

• permanentny brak wypoczynku

• wymaganie podziwu

• tendencje do pracoholizmu

• częste objawy zaburzeń psychosomatycznych wywołanych stresem.

3. Jak rozwija się uzależnienie od hazardu?

3.1. Podstawowy problem

Rozwój uzależnienia od hazardu to złożony proces, na który wpływ ma kilka czynników. Najważniejsze z nich to:

• głębokie zaburzenie samooceny (zaburzenia "narcystyczne")

• zaburzenia relacji z innymi

• nieregularne stany pobudzenia.

Zaburzenia poczucia własnej wartości
Szczególne zagrożenie niesie ze sobą zaburzenie samooceny, w którym chory odczuwa pustkę lub uważa się za "kompletne zero". Głęboko zakorzenione poczucie niższości, wywodzące się z dzieciństwa, kompensowane jest złudzeniem megalomanii.

Początkowe wygrane sprawiają, że chory uważa się za kogoś wyjątkowego. Na początku uzależnienia często pojawia się duża wygrana, która oznacza początek podróży do świata fantazji.

 

Zaburzenia przywiązania
Brytyjski psychiatra dziecięcy John Bowlby opracował w latach 60-tych teorię przywiązania. Zauważył, że w zależności od stopnia czułości matki wobec dziecka, tworzą się następujące rodzaje przywiązania.

W typie „niepewności-unikania“ dzieci nie są pewne, czy dana osoba jest dla nich dostępna. Spodziewają się, że ich pragnienia z założenia zostaną niespełnione, często ma to miejsce u dzieci odrzuconych. Dzieci o takim typie przywiązania są z reguły bardziej narażone na zaburzenia psychiczne niż dzieci o normalnym typie przywiązania. Gracze bardzo często charakteryzują się właśnie tym niepewnym typem przywiązania. U hazardzistów bardzo często występowała sytuacja niepełnej rodziny z zaburzeniami w stosunkach z ojcem. Często zdarzały się również przypadki znęcania nad dzieckiem.

 

Niekontrolowane stany pobudzenia
Niezdolność odpowiedniego regulowania wewnętrznego napięcia i podniecenia wynika z permanentnego braku wypoczynku hazardzisty. Na początku motywacja do gry bierze się z żądzy odniesienia sukcesu i zysków, nudy lub z chęci zapanowania nad negatywnymi emocjami, które pojawiają się na przykład podczas separacji czy rozwodu.  Gracz wpada w błędne koło, którego ofiarami są wszystkie pozostałe obszary życia. 

Rozpoczynając grę, osobnik osiąga stan przyjemności i podekscytowania i szuka wytłumaczenia dla swojej niekontrolowanej gry. Może pojawić się podejrzane zachowanie lub przedziwne myśli. Gracz coraz śmielej wkracza w świat fantazji i iluzji, wiedziony marzeniami o wielkiej wygranej. Zamyka się w sobie, zaniedbuje najbliższych. Pojawiają się zaburzenia logicznego myślenia. W końcu gra staje się głównym elementem życia. To prowadzi do upadku fizycznego, osobistego i społecznego.

Hazardzista nie kontroluje swoich żądzy. To zachowanie podobne jest do zachowania alkoholika, który zaraz po uwolnieniu się od nałogu, nie może oprzeć się pokusie wypicia kieliszka. Pomimo wielu negatywnych konsekwencji, chęć uwolnienia się od wewnętrznego napięcia jest większa.  

Ma to swoje podstawy neurologiczne. System nagród zlokalizowany w mózgu jest stale nadwyrężony, co prowadzi do jego reakcji obronnych. Aby tego uniknąć, mózg słabiej reaguje na bodźce. Rozpoczyna się adaptacja neurologiczna. Aby mózg został odpowiednio pobudzony, poziom stawek lub czas gry muszą się zwiększać. Największe pobudzenie pojawia się zawsze podczas showdownu.

3.2. Zaburzenia logicznego myślenia

Typowe dla hazardzistów są zaburzone, nieracjonalne postawy: 

 

• Iluzja kontroli

Przeświadczenie, że ma się większy wpływ na wynik gry, niż ma to miejsce w rzeczywistości. Zyski są przypisywane własnym umiejętnościom, a przegrane niekorzystnym zbiegiem okoliczności.

• Efekt Monte Carlo ("przesąd hazardzistów")

Wydarzenia z przeszłości mają wpływ na wydarzenia w przyszłości (na przykład w ruletce: pojawiły się trzy czarne pod rząd, co oznacza coraz większą szansę na czerwone).

• Błędna ocena prawdopodobieństwa wygranej

Gracz zbyt optymistycznie ocenia swoje szanse na wygraną.

• Prawie trafione

Dotyczy to maszyn losowych, gdzie trzy takie same symbole muszą się pojawić w jednym rzędzie, żeby móc wygrać pieniądze, a pojawiają się tylko dwa. Efekt: "Tak niewiele mi brakowało do wygranej. Gram dalej!"

• Pułapka

Obstawanie przy złych decyzjach dla usprawiedliwienia poniesionych już inwestycji - "Ok, prawdopodobnie przegrałem, ale skoro sprawdziłem na turnie, na riverze też sobie zerknę."

Udowodniono, że bardzo duży procent błędnych przekonań powstaje w umysłach hazardzistów podczas gry.

5. Jakie są skutki uzależnienia od hazardu?

Proces uzależnienia się postępuje coraz szybciej i wpływa na wszystkie aspekty życia. W efekcie, chory ma bardzo ograniczone możliwości kontrolowania swoich zachowań.

W miarę rozwoju choroby, chory, chcąc odrobić straty, gra na coraz wyższych stawkach. Wpada w pułapkę gonitwy. W pokerze mówimy o tilcie.

Stopniowo zwiększa się izolacja społeczna. Pojawia się poczucie winy i wstydu, a chory zaczyna ukrywać swoje uzależnienie. Gracz integruje się w specyficznym środowisku, w którym dominuje styl życia charakteryzujący wszystkich hazardzistów, styl życia oparty na natychmiastowym zaspokajaniu własnych potrzeb. Może to prowadzić do aktów przemocy i przestępstw dokonywanych w celu zdobycia środków do gry.

W końcu chory wpada w ogromne długi, traci wsparcie swoich najbliższych, traci pracę. Może pojawić się u psychiatry w związku z próbami samobójczymi. Może wejść również na drogę przestępstwa.

Efekty ciągłego uprawiania hazardu mogą przyjąć postać fizyczną. Mogą pojawić się wrzody, bóle głowy lub zawały serca.

8. Jak radzić sobie z uzależnieniem od hazardu?

Najpierw należy sprawdzić, czy gra niesie ze sobą przesłanki zmian chorobowych. W tym celu warto zwrócić się o pomoc do fachowców (zobacz także tę stronę).

Potem chory musi się zdecydować na otwartą lub zamkniętą terapię. Jeżeli nie ma problemów z życiem społecznym, a uzależnienie nie rozwinęło się znacznie, wtedy zaleca się wizytę w ośrodku leczenia uzależnień lub u psychologa zajmującego się tą problematyką.

Jeżeli uzależnienie zdążyło się rozwinąć, należy się zastanowić nad umieszczeniem chorego w klinice uzależnień. Jeżeli psychospołeczne konsekwencje uprawniania hazardu nie są jeszcze zbyt poważne lub uprawianie hazardu wywołane było sytuacjami stresującymi (jak separacja, utrata pracy), zaleca się skierowanie chorego na leczenie do kliniki posiadającej oddział psychosomatyczny.

Jeżeli chory uzależniony od hazardu ma również problemy z alkoholem, narkotykami lub innymi środkami odurzającymi, należy go umieścić w szpitalu psychiatrycznym.

To tylko część terapii. Chory zobowiązuje się do zaprzestania gry. Ale ograniczenie gry na ogół nie wystarcza. Tylko całkowite odstawienie "specyfiku" - w tym przypadku zaprzestanie gry - obnaża prawdziwy problem, który szybko daje o sobie znać i powoduje, że nagle pacjent nie pragnie tak mocno niczego innego, jak właśnie powrotu do nałogu.

W leczeniu najważniejsze jest znalezienie prawdziwego podłoża uprawiania hazardu i przekonanie chorego do zmiany sposobu myślenia i opracowanie wspólnie z nim planu wyjścia z kryzysu. Wszystkie problemy hazardzisty powinny być rozwiązywane na płaszczyznach powrotu do stanu własnej równowagi emocjonalnej i społecznej. Zmiany chorobowe w zakresie równowagi społecznej najlepiej leczyć podczas sesji terapii zbiorowej.

Niezwykle ważna jest pomoc choremu w zakresie przygotowania planu spłacenia długów (jeżeli takie posiada). Nie wolno tego problemu ignorować. W leczenie powinni być zaangażowani członkowie rodziny, którzy akceptując długi, w żaden sposób nie pomagają choremu.

Uzależnienie od Internetu

Internet staje się w szybkim tempie najbardziej znaczącym medium i jednocześnie najpotężniejszym narzędziem oddziaływania na społeczeństwa.

Okazuje się ,że od Internetu także można się uzależnić. Za osobę uzależnioną uważa się taką , która korzysta średnio 5 godzin dziennie z Internetu, co powoduje brak czasu dla najbliższych, opuszczenie w nauce, zaniedbanie obowiązków zawodowych, wycofanie się z życia towarzyskiego.

Korzystanie ze stron www jest najmniej szkodliwe, bo zawierają one informacje i wiedzę, za to bardziej niepokojące są strony zawierające rzeczywiste kanały dyskusyjne( Internet Real Chat ) czy gry, w których anonimowi uczestnicy walczą ze sobą.

Uzależnienie od Internetu prowadzić może do głębokich zaburzeń emocjonalnych ( obojętność uczuciowa wobec bliskich,) i psychicznych ( utrata kontaktu z realnym światem ), nawet obsesji na punkcie Internetu.

Mass media są powszechnym i trwałym

elementem naszej rzeczywistości. Mogą one być środkiem przekazu informacji, mogą umacniać wartości

kultury, ale mogą także dowolnie kreować obraz rzeczywistości.
Internet

należy do mass mediów. Korzystamy z niego dzięki obecności w naszym życiu komputerów i telefonów komórkowych.

W ostatnich latach wielu pedagogów i psychologów analizuje wpływ telewizji na zachowania dzieci i młodzieży w kontekście rosnącej przestępczości i przemocy w życiu codziennym. Niebezpieczeństwo tego rodzaju szczególnie dotyczy dzieci, które nie potrafią samodzielnie panować nad światem techniki, wybierać, wartościować i oceniać przekazywanych im treści. Sceny okrucieństwa, grozy, gwałtu czy przemocy mają wpływ na kształtowanie zachowań agresywnych. Badania wykazały, że dzieci naśladują zachowania agresywne oglądane w filmach, grach komputerowych, rozwijają je i uogólniają na inne sytuacje. Z ekranu telewizora czy komputera młody człowiek czerpie wzorce do naśladowania i przyjmuje ukazywany, a czasem propagowany sposób bycia, zachowanie, stosunek do ludzi.

Do najczęstszych objawów uzależnienia można zaliczyć:

• spędzanie przy komputerze coraz większej ilości czasu,

• podejmowanie prób kontrolowania czasu spędzonego przy komputerze,

• występowanie zespołu abstynencyjnego (głodu) po wyjściu z sieci,

• wzrost tolerancji (zwiększanie „dawki” sieci),

• porzucanie dotychczasowych kontaktów i zainteresowań,

• uporczywe kontynuowanie zachowań pomimo występowania szkodliwych

następstw.

Następstwa uzależnienia od Internetu są bardzo poważne. Najczęściej obserwowane objawy to: zaburzenia wzroku, trwałe wady kręgosłupa, anemie, zwiotczenie mięśni. Najważniejsze skutki psychologiczne i społeczne to: niepokój, lęk, stany depresyjne, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci, konflikty z otoczeniem, zanik więzi emocjonalnych z bliskimi osobami.

Można wyróżnić pięć podtypów uzależnienia od komputera :

-erotomanię internetową,(nałogowe poszukiwanie materiałów pornograficznych i rozmowy o tematyce seksualnej w specjalnych chat-roomach ),

-socjomanię internetową (uzależnienie od kontaktów z ludźmi poprzez Internet z równoczesnym zanikiem kontaktów bezpośrednich),

-uzależnienie od sieci internetowej (przymus ciągłego śledzenia co się dzieje w sieci),

-przeciążenie informacyjne (gorączkowe przerzucanie informacji,udział w kilku listach dialogowych równocześnie skutkujące obniżeniem sprawności psychicznej),

-uzależnienie od komputera (przymus spędzania czasu z komputerem; nie ważne, co się robi, ale komputer musi być włączony).

Seksoholizm - uzależnienie od seksu

Fachowo określane jako uzależnienie seksualne, to choroba, obejmująca zachowania o podłożu seksualnym, które mają destrukcyjne skutki dla życia społecznego i emocjonalnego jednostki takie jak: masturbacja, natręctwa seksualne, częsta zdrada, częste oglądanie pornografii. Pojęcie seksoholizmu jako odrębnej jednostki diagnostycznej jest przedmiotem kontrowersji w kręgach psychologów i psychiatrówOsoby uzależnione od seksu mają skłonność do nadawania seksualnego znaczenia ludziom, sytuacjom, do odnajdywania skojarzeń seksualnych w najzwyklejszych zdarzeniach czy uwagach, spędzają wiele czasu i wydają dużo pieniędzy na pogoń za zdobyczą. Każde zachowanie seksualne może być częścią nałogowego cyklu. To, co jest zdrowym zachowaniem seksualnym dla wielu, może być szkodliwe dla innych. Uzależnieni od seksu opisują euforię wywołaną przez seks podobnie, jak uzależnieni od środków chemicznych mówią o działaniu narkotyku.Podobnie jak w alkoholizmie i narkomanii nałogowe zachowania seksualne wiążą się ze zniekształconym myśleniem, racjonalizowaniem, bronieniem siebie, uzasadnianiem swojego zachowania i obwinianiem innych za powodowanie trudności. Chociaż niektóre osoby uzależnione od seksu dążą do stosunku seksualnego lub orgazmu kilka razy dziennie, to większość taka nie jest. Jeśli ktoś jest uzależniony od romansów, może go doprowadzać do euforii dreszcz polowania i zdobywania, a nie sam akt seksualny.

Co to takiego jest zakupoholizm i czym się on objawia ?
   Zakupoholizm to nałóg nadmiernego kupowania dóbr konsumenckich : ubrań, obuwia, kosmetyków, artykułów dekoracyjnych itp. Osoby chore nie mogą przejść obojętnie obok wystaw sklepowych, każda promocja, każda witryna sklepowa przykuwa ich uwagę. Chcąc nie chcąc wchodzą do danego sklepu i dokonują zakupu.

Zakupoholizm - objawy:

•niekontrolowane nabywanie nowych rzeczy, zazwyczaj niepotrzebnych;

•chwilowe zaspokojenie tuż po zakupie;

•obsesyjne myśli o kupowaniu nowych towarów;

•często zauważa się braki u siebie w nieposiadaniu jakiejś rzeczy;

•gniew czy zdenerwowanie wywołane brakiem możliwości nabycia czegoś w sklepie;

•trzymanie w tajemnicy swoich przyzwyczajeń handlowych;

•częste wydawanie całych swoich oszczędności finansowych na produkty;

• brak umiejętności podania racjonalnego powodu zakupienia określonych towarów;

•wyrzuty sumienia.

Którędy wyjście? Porady

Podstawowym krokiem prowadzącym do wyleczenia zakupoholizmu jest zdanie sobie sprawy - uświadomienie sobie, że taki problem nas dotyczy.

Na początku warto próbować samemu sobie radzić, na przykład poprzez robienie listy zakupów przed pójściem do sklepu, czy branie ze sobą odpowiedniej, wyliczonej wcześniej sumy pieniędzy. Niestety zazwyczaj potrzebna jest rada i pomoc specjalisty, czy też psychologa. Warto również podejść do terapii indywidualnej bądź grupowe

  W zależności od stadium zaawansowania nałogu, można leczyć go przy pomocy rodziny bądź korzystając z usług psychologa. Na początku ważna jest pomoc bliskich.

Do jej zadań będzie należeć ograniczenie sumy, którą wydajemy na zakupy - ale tylko te niezbędne. Jeśli kwota ta będzie wyższa, nasz zakupoholik będzie mógł dalej „szaleć”. Kolejna sprawa to robienie listy niezbędnych zakupów.

Pracoholizm - stan uzależnienia od wykonywanej pracy, powodujący zaburzenie równowagi między istotnymi elementami życia codziennego.

Objawy pracoholizmu:

• praca pochłania cię na tyle, że nie dostrzegasz innych sfer życia
• nie potrafisz rozmawiać o niczym innym niż praca
• po pracy nie potrafisz się wyłączyć i nieustannie myślisz o pracy
• gdy masz dzień wolny lub urlop odczuwasz poczucie winy z powodu, że nie pracujesz
• codziennie zostajesz po godzinach lub zabierasz pracę do domu
• pracujesz kosztem snu
• nie masz czasu dla rodziny i przyjaciół
• nie masz czasu na hobby, sport
• będąc w pracy nie odczuwasz upływającego czasu
• gdy jesteś w pracy to czym aktualnie się zajmujesz bardzo cię pochłania
• jeśli masz dzień wolny nie wiesz czym masz się zająć
• sprawy zawodowe stoją u ciebie na pierwszym miejscu
• obawiasz się iść na urlop gdyż wydaje ci się, że twoja nieobecność zaszkodzi firmie
• nie możesz dopuścić myśli, że w pracy może coś dziać się bez twojej kontroli, wydaje ci się, że twoja nieustanna obecność jest wręcz konieczna
• twoje życie to nieustanny pośpiech
• nie lubisz przekazywać zadań innym, gdyż wydaje ci się, że tylko ty możesz wykonać je prawidłowo
• praca jest dla ciebie na tyle ważna, że często zdarza się iż nie dotrzymujesz obietnic danych rodzinie czy znajomym, odwołujesz spotkania prywatne
• jesteś nieustannie aktywny, rzadko miewasz czas wolny
• jeśli przebywasz poza firmą robisz wszystko by nie tracić z nią kontaktu, często sprawdzasz połączenia w telefonie, maile
• we wszystkim co robisz dążysz do perfekcjonizmu
• gdy zorientujesz się, że popełniłeś błąd, zapomniałeś o czymś masz ogromne wyrzuty sumienia, zadręczasz się tym.

Pracoholizm w życiu zawodowym niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji, przepracowany pracownik z czasem staje się coraz mniej efektywny i kreatywny. Pracoholikami często stają się perfekcjoniści, osoby które każde zadanie chcą wykonać idealnie, nie znające kompromisów. Osoby perfekcyjne bywają bardzo uciążliwe i konfliktowe dla współpracowników, ponieważ brakuje im dystansu do pracy i ludzi.
Pracoholizm niesie ze sobą także wiele negatywnych konsekwencji w sferze kontaktów społecznych, osoba dotknięta tym nałogiem, nie potrafi mówić o niczym innym niż praca, zaniedbuje swoje hobby, zainteresowania a często też zaniedbuje przyjaciół i rodzinę.

Pracoholizm zwykle rozwija się u osób bardzo pracowitych, ambitnych, nastawionych na rywalizację i sukces. Te cechy z definicji są pozytywne, jednakże pracowitość i przesadna ambicja doprowadzone do skrajności mogą przyczynić się do powstania nałogu

Konsekwencje zdrowotne pracoholizmu:

• wyczerpanie
• zaburzenia koncentracji
• trudności z zasypianiem, bezsenność
• wrzody żołądka
• zaburzenia nerwicowe, lękowe
• zaburzenia seksualne
• choroby układu krążenia
• utrata przytomności
• zawał


Jak wyjść z pracoholizmu?

Pracoholizm można i należy leczyć. Najważniejsze jest uświadomienie sobie występowania problemu i przerwanie tego błędnego koła. Człowiek dotknięty tym nałogiem musi sam sobie uświadomić tę smutną prawdę i zastanowić się do czego go to doprowadzi. Potrzeba przede wszystkim wytężonej pracy nad sobą, wprowadzenia we własne życie zdrowych proporcji między czasem przeznaczonym na pracę a tym pozostałym przynależnym do innych równie ważnych sfer życia jak: rodzina, przyjaciele, hobby, odpoczynek, rozrywka

Lekomania (inaczej: zależność lekowa lub lekozależność) czyli uzależnienie od leków, forma toksykomanii, która wywołuje stan psychiczny lub fizyczny, wynikający z interakcji leku i żywego organizmu, charakteryzujący się zmianami zachowania zawsze łącznie z przymusem stałego lub okresowego zażywania leku, w celu doznania oczekiwanego efektu psychicznego lub fizycznego lub w celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań związanych z brakiem leku. Niebezpieczeństwo uzależniania się od leków polega między innymi na tym, że w miarę rozwoju uzależnienia chory musi przyjmować coraz większe dawki leku, dla otrzymania pożądanego efektu. Nasila to niebezpieczeństwo przedawkowania leków i wystąpienia ich działań niepożądanych, aż do zatrucia i śmierci.

Równocześnie do odtrucia i leczenia farmakologicznego, wprowadzana jest psychoterapia.

Prostytucję cechuje: a) oddanie własnego ciała do dyspozycji większej liczbie osób w celu osiągnięcia przez nie zadowolenia seksualnego i b) pobieranie za to wynagrodzenia materialnego^[1]. Przy prostytucji ma więc miejsce świadczenie usług seksualnych (polegających zwykle na odbywaniu stosunków płciowych) za pieniądze lub inne korzyści.

Osoba oferująca usługi seksualne nazywana jest prostytutką; termin ten odnosi się również do mężczyzn ("męska prostytutka").

1. Dominują następujące formy prostytucji:
* heteroseksualna,
* homoseksualna,
* biseksualna i tranwestytyczna.
2. Można wyróżnić też określone typy prostytucji:
* usługi towarzyskie,
* prostytucja w restauracjach i hotelach,
* prostytucja w agencjach towarzyskich, salonach masażu, klubach typu peep-show,
* seks na telefon (callgirls),
* prostytucja "w oknach" - charakterystyczna głównie w Holandii.

Pomimo sprzeciwu prostytucja jest i była zawsze określana, jako najstarsza profesja świata. Zajmowały się nią
I zajmują obie płci, czyli zarówno kobiety, jak i mężczyźni, chociaż oczywiście płeć żeńska ma na tym polu większy udział.
Samo słowo prostytucja, pochodzące z języka łacińskiego ( prostituo, prostitutio, prostare), oznacza oferowanie na sprzedaż i handlowanie ciałem ludzkim oraz uprawianie nierządu.
HISTORYCZNIE PROBLEM UJMUJĄC POCZĄTKI prostytucji sięgają czasów starożytnych.

Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy^[1] jest osoba poszukująca zatrudnienia, która:

• ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),

• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Długotrwałe bezrobocie to pozostawanie bez pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy.

II. Rodzaje bezrobocia

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:

• bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy

• bezrobocie technologiczne wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia,

• bezrobocie koniunkturalne wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega gospodarka. W fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego

• bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości;

• bezrobocie sezonowe jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych

W zależności na formę występowania wyróżnia się:

• bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.

• bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona - liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).

• bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.

III. Przyczyny bezrobocia

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

• ograniczanie produkcji

• brak informacji o miejscach pracy

• brak mobilności

• przeniesienie zakładu do innego rejonu

• niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

• zmiany w technologii

• wysokie obciążenia fiskalne

IV. Skutki bezrobocia

• niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki

• znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą

• spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa

• degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie społecznej bezużyteczności)

• zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania, przestępczość itd.

• utrata kwalifikacji

Sekta (od łac. secta - kierunek, droga, postępowanie, zasady, stronnictwo, nauka, od sequi - iść za kimś, postępować, towarzyszyć lub łac. seco, secare - odcinać, odrąbywać, odcinać się od czegoś) - grupa społeczna stanowiąca odłam wśród wyznawców jakiejś ideologii. Sekta jest kontrowersyjnym terminem - według jej przeciwników jest elementem pseudonauki, nie uznawanym przez niektórych religioznawców

   Na świecie działa przynajmniej kilka tysięcy sekt. Nie wszystkie są jednakowo niebezpieczne i groźne. Sekty różnią się między sobą co do sposobu powstania, charakteru działania, otwarcia się względem społeczeństwa, strukturą, głoszoną doktryną oraz celem istnienia. Wszelkie ich podziały są raczej umowne, uwzględniające pewne ich aspekty. Mówimy więc o sektach ekonomicznych, terapeutycznych, synkretycznych, odwołujących się do nowego objawienia.

     W Polsce na gruncie prawa pozytywnego pojęcie sekty nie istnieje. Nazywane są kościołami, związkami wyznaniowymi, nowymi ruchami religijnymi lub stowarzyszeniem. Działalność sekt to we współczesnym świecie ogromny biznes. Aby zdobyć pieniądze na swoją działalność dopuszczają się szeregu przestępstw, takich jak przemyt broni, handel narkotykami, porwania, wyłudzanie pieniędzy, prostytucja, a wszystko to pod hasłami odnowy religijnej, doskonalenia duchowego, poszerzania świadomości. Szczególnie łatwym celem stają się dla łowców "dusz" ludzie młodzi: pełni ideałów, poszukujący sensu życia i trwałych wartości takich jak przyjaźń, miłość, zaufanie. Brak elementarnej wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z funkcjonowaniem sekt wśród dzieci i młodzieży oraz rodziców i opiekunów, poszukiwanie tożsamości kulturowej i religijnej oraz osłabienie przynależności do wspólnoty, rodziny, kultury i religii dodatkowo sprawiają, że łatwo można dać się złapać na lep sekciarskiej ideologii. Od tego momentu człowiek staje się narzędziem wyrafinowanej sztuki manipulacji ludzką psychiką. Wyniki badań opinii publicznej wskazują, że dla ponad 3/4 Polaków sekty stanowią poważne zagrożenie. Według 65% badanych działalność sekt powinna być prawnie zabroniona, 27% respondentów dopuszcza możliwość legalnej działalności sekt, ale pod warunkiem dokładnej ich kontroli ze strony władz państwowych.

     Psychologowie w wielu publikacjach wskazują, iż efektem uczestnictwa w ruchach religijnych i parareligijnych zamiast obiecywanego przez sektę rozwoju, następuje destrukcja osobowości polegająca na zniszczeniu dotychczasowych cech osoby oraz jej roli w rodzinie i społeczeństwie. Symptomami destrukcji może być nagła zmiana wyznawanych przez osobę wartości, obniżenie elastyczności umysłowej, posługiwanie się ustalonymi stereotypami reakcji psychicznych.

     Po czym poznać sektę?

     Sekty mają strukturę autorytarną, stosują różne formy prania mózgu i kontroli myśl, nacisku grupowego, a także wprowadzają swoich członków w stan poczucia winy i strachu.

• Najczęściej za sektę uważa się grupę ludzi, którzy oderwali się od kościoła lub wspólnoty religijnej, i przyjęli własne zasady doktrynalne i organizacyjne.

• Członkowie sekty zazwyczaj są przekonani o słuszności swego oddzielenia czy oderwania się. Jest to dla nich jedyna możliwość zachowania prawdy, która - jak im się wydaje - została zagubiona. Ich postawa jest więc w ich mniemaniu uzasadniona. Nie przyjmują do wiadomości możliwości trwania w błędzie.

• Najbardziej rzucającą się w oczy cechą sekt jest gorliwość, z jaką członkowie prowadzą działalność rozpowszechniającą swe koncepcje.

• Sekta posiada charyzmatycznego przywódcę. Członkowie sekty są mu winni całkowite posłuszeństwo. Jest on ponad wszystkim i ponad wszystkimi. Ma nieograniczoną wolność w działaniu. Może robić co chce. Jest niekwestionowany pod żadnym względem.

• W sektach destrukcyjnych mamy przede wszystkim do czynienia ze zwodzeniem duchowym. Polega ono na tym, że pod płaszczykiem pomocy duchowej wąska elita sekty realizuje swoje, ukryte przed adeptami, cele. Sekta jest miejscem wykorzystywania ludzi autentycznie poszukujących Boga, lepszego świata, prawdy, wolności i miłości.

• Sekta wpaja swoim członkom przekonanie, że tylko w niej znajdą prawdę i wolność odpowiedzi na wszelkie pytania, że stanowią grupę elitarną.

• Sekta oferuje swoim adeptom "nowe doświadczenie religijne", "jedyną prawdę", szybką możliwość osiągnięcia "najwyższych stanów duchowości".

• W wyniku przynależności człowieka do sekty destruktywnej skrzywdzona zostaje jego rodzina, bliscy znajomi oraz on sam.

• Przywódca" sekty czerpie ewidentne korzyści materialne kosztem szeregowych członków.

• Sekta destrukcyjna, doprowadzając do ruiny psychicznej i materialnej swoich członków, czyni z nich ludzi niezdolnych do życia w społeczeństwie.

• Sekta zabiera człowiekowi to, co jest dla niego najważniejsze: wolność i umiejętność samostanowienia. W sekcie nie ma miejsca na indywidualizm i samodzielne podejmowanie decyzji. Nie ma prywatności, liczy śię tylko grupa i jej interes.

• Sekta izoluje nowo zwerbowanych od rodziny i dotychczasowego towarzystwa. Oddziałuje za pomocą rytuałów (tańce, stroje, kadzidełka, monotonne śpiewy), które wprowadzają w trans, wzmacniają poczucie bezpieczeństwa i przekonanie o przynależności do grupy.

     Werbowanie

     Do sekty można trafić na wiele sposobów. Może stać się to zupełnie przypadkiem bądź w efekcie odpowiednio przygotowanego werbunku, jaki dana sekta przeprowadziła. Proces wejścia do sekty jest bardzo złożony i indywidualny. Różne są jego etapy, motywacje i okoliczności. Bez wątpienia sekty przede wszystkim poszukują ludzi zdolnych, wrażliwych, twórczych, pełnych zapału i idei. Tacy ludzie są najbardziej przydatni. Mogą oni wiele zrobić dla sekty. Członkiem sekty nie zostaje się w ciągu godziny, jednego dnia czy tygodnia. Zazwyczaj jest to proces kilku stopniowy, rozciągnięty w czasie. Podczas werbunku sekta nie mówi całej prawdy o sobie. Zataja informacje na temat rzeczywistych celów grupy. Informacje podawane zainteresowanym są niejasne, rozmyte, często nieprawdziwe.

     Każda sekta nastawiona jest na ciągłą rekrutację na własne potrzeby. Chcąc wzbudzić zainteresowanie, muszą przedstawić potencjalnym kandydatom atrakcyjną ofertę. Do sekt przyciągają ludzi najrozmaitsze rzeczy, np ładnie wydany biuletyn, interesująco zredagowana ulotka pełna kolorowych zdjęć, obietnica szybkiego sukcesu, perspektywa wyjazdu za granicę, dobrze przygotowane, i przeprowadzone spotkanie z jakąś interesującą osobą czy wykład na ciekawy temat. Nigdy nie przychodzą z pustymi rękami, zawsze mają coś do zaoferowania.

     Dlaczego werbują?

     Oto dwa podstawowe powody, dla których sekty tak wielką uwagę poświęcają na werbowanie nowych członków:

1. Mają świadomość tego, że jest to jedyny sposób na funkcjonowanie grupy. Sekta potrzebuje członków. Pozyskanie nowych osób jest jedyną metodą pozwalającą grupie na ciągły rozwój i trwanie. Werbunek zabezpiecza grupę przed rozpadem z braku członków.

2. Sekty zdają sobie sprawę z tego, że każda nowo zwerbowana osoba to dodatkowa darmowa para rąk do pracy na rzecz grupy.

     Syndrom sekty

     U osób przynależących do którejś z sekt obserwujemy tzw. syndrom sekty. Jest to pewien zespół cech powstałych na skutek kontaktu człowieka z sektą.

      Zmiany w dotychczasowym życiu i zachowaniu

• porzucenie dotychczasowych zainteresowań, pojawienie się nowych, związanych z celami nowo napotkanej grupy, brak jakiegokolwiek krytycyzmu względem grupy;

• gloryfikacja grupy - grupa staje się wszystkim dla człowieka zmiana słownictwa i ubioru - człowiek zaczyna mówić "nowym językiem", używa słów, pojęć, których wcześniej nie używał; zaczyna się inaczej ubierać.

      Konsekwencje społeczne

• problemy w rodzinie, szkole;

• nieumiejętność normalnego życia w społeczeństwie;

• zerwanie przyjaźni - nowe przyjaźnie;

• bycie nieobecnym;

• postrzeganie złożonej rzeczywistości świata w biało-czarnych kolorach.

      Konsekwencje dla zdrowia psychicznego

• naprzemienna radość i smutek - taki stan prowadzi do depresji;

• częste stany lękowe - człowiek we wszystkim i wszystkich widzi wroga. Ciągły niepokój o dziś i jutro;

• zmiana osobowości (nadwrażliwość) - człowiek staje się bardziej wrażliwy na wszelkie uwagi odnośnie siebie i grupy, pod wpływem której się znalazł;

• rezygnacja z własnego ja - liczy się tylko grupa, człowiek dla niej zrezygnuje z tego co było dotąd treścią jego życia. Może to być szkoła, dom. Wszystkie decyzje podporządkowuje i poddaje ocenie sekty;

• wyalienowanie i izolacja, brak koncentracji;

• ciągła niepewność i zagubienie;

• ucieczka przed rzeczywistością - wynika z niezdolności sprostania najprostszym zadaniom życia społecznego.

      Konsekwencje dla zdrowia fizycznego

• wyczerpanie i osłabienie organizmu w wyniku stosowania niskokalorycznych diet;

• niedożywienie - spadek wagi ciała

• obniżenie zdolności koncentracji;

• choroby w wyniku odrzucenia lekarstw, lekarza;

• wyalienowanie i izolacja, brak koncentracji;

• bezsenność i przemęczenie;

• zgony, samobójstwa.

      Konsekwencje w sferze religijności człowieka

• zmiana światopoglądu - tworzy się nowa moralność, nowy światopogląd odwzorowany na tym, który funkcjonuje w napotkanej grupie;

• zmiana systemu wartości - tworzy się nowa moralność.

Subkultura (z łac. sub = 'pod' + kultura) - określa grupę społeczną i jej kulturę wyodrębnioną według jakiegoś kryterium na przykład zawodowego, etnicznego, religijnego, demograficznego.

Subkultura jest segmentem kultury i nie podlega wartościowaniu na wyższą czy niższą. Członków subkultury według socjologicznej terminologii nie można nazywać kontrspołeczeństwem, ponieważ są oni wyrazicielami jakiegoś poglądu, jakichś idei. Działają przy tym w ramach ogółu społeczeństwa.

Hippisi

Ruch hipisowski pojawił się w połowie lat sześćdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych i był wyrazem sprzeciwu młodych amerykanów przeciw konsumpcyjnemu stylowi życia ówczesnych ludzi. Światu dali się poznać jako przeciwnicy wojny wietnamskiej, którą USA prowadziło od 1957 roku.

To właśnie pacyfizm był głównym nurtem tego ruchu społeczno-kulturowego, a jego sztandarowe hasła to „Peace and love” i „Make love, not war”. Hippisi to głównie ludzie do trzydziestki, którzy odrzucali wszelkiego rodzaju nakazy i obostrzenia tworzone przez państwo. Byli swoistymi anarchistami. Sprzeciwiali się powszechnemu poborowi mężczyzn do wojska, szkolnictwu, instytucji kościoła i korporacyjnemu systemowi pracy. Nie uznawali własności prywatnej, żyli we wspólnotach kilkudziesięcioosobowych tak zwanych komunach, gdzie wszystko było wspólne. Osiadali na farmach gdzie prowadzili ekologiczny styl życia. Uprawiając ziemię i szyjąc ubrania stawali się samowystarczalni. Aby rozszerzać swoją świadomość często sięgali po substancje psychotropowe i miękkie narkotyki. Najpopularniejsze były marihuana i LSD. W Polsce pierwsi hipisi pojawili się już w 1967 roku, ich bunt skierowany był przeciw tyranii komunistycznej.

Dopełnieniem ideologii hipisów był ich wygląd zewnętrzny. Nosili luźne i kolorowe ubrania (stąd też ich nazwa „dzieci kwiaty”), które miały być funkcjonalne i zgodne z naturą. Ich stroje inspirowane były wzorami indyjskimi i indiańskimi, a uzupełniane zrobionymi własnoręcznie ozdobami w postaci koralików, plecionek czy apaszek. Mężczyźni podobnie jak kobiety nosili długie włosy, często też zapuszczali brody. Często też chodzili boso by jak twierdzili być bliżej Matki Ziemi.

Muzyka jaką wykreowali można nazwać rockiem psychodelicznym inspirowanym niekiedy folkiem. Najbardziej znani przedstawiciele tego gatunku to niewątpliwie The Doors, Bob Dylan i The Animals. Festiwal muzyczny, który odbył Woodstok w sierpniu 1969 roku jest do dziś wspominany jako największe święto ludzi wolnych. Wystąpili tam m.in. Janis Joplin i Jimi Hendrix, który swój hippisowski styl bycia przepłacili życiem.

Punk-rockowcy

Pierwsze zespoły punk-rockowe pojawiły się na świecie w połowie lat siedemdziesiątych i niewątpliwie swoim powstaniem nawiązywały do ruchu hipisowskiego. Za „ojca” tego gatunku muzycznego uważa się brytyjski zespół Sex Pistols.

Ruch ten pojawił się w robotniczych dzielnicach wielkich miast takich jak Londyn. Główną ideologią punka w jego pierwotnej fazie było brak jakiejkolwiek ideologii. Z czasem punkowcy zaczęli głosić hasła anarchistyczne nawołujące do bojkotu wszelkich instytucji państwowych tj. wojska, policji czy parlamentów, negują istnienia Boga, widzą świat jedynie w czarnych barwach. Nie mniej miejsca w ich środowisku zajmują osoby o lewicowych poglądach, domagający się równości społecznej, rasizmowi i ograniczenia kapitalizmu i wyzysku. W odróżnieniu od hippisów, którzy odrzucali wszelkiego dobra materialne punki uważają, że są one dla nich po prostu niedostępne. W Polsce najwięcej punków pojawiło się w latach osiemdziesiątych, czyli w czasie największych protestach przeciw komunistycznej władzy.

Prawdziwy punk nie przejmuje się swoim wyglądem. Charakterystyczną cechą jego stroju jest na pewno skórzana kurtka nabita ćwiekami (ramoneska) i z przyszytymi naszywkami np. ze znakiem anarchistycznym, na nogach glany i zazwyczaj podwinięte spodnie - jeansy lub tzw. pasiaki. Tę subkulturę łatwo można rozpoznać po ich fryzurze, jest to ogolona głowa z pozostawionym na środku irokezem, często farbowanym na różne jaskrawe kolory, jak i po zamiłowaniu do piercingu.

Muzyka podobnie jak strój punkowca jest dość ascetyczna i antyestetyczna, za to w tekstach zawarte są wszystkie ideologiczne założenia tej subkultury. Najważniejsze i pierwsze zespoły punkrockowe to brytyjskie Sex Pistols i The Clash, amerykańskie Blonde, Ramones i austriackie The Saints. Druga fala punka na świecie przypadająca na lata osiemdziesiąte przyniosła takie kapele jak Dead Kennedys, czy Crass, a kolejna dekada to zespół The Offspring grający bardziej melodyjny, przystępny rodzaj punka. Najlepszą polska kapelą tego gatunku muzycznego jest niewątpliwie zespół Dezerter działający od 1981 roku.

Metalowcy

Ta subkultura powstała na początku lat siedemdziesiątych w Wielkiej Brytanii i w Stanach Zjednoczonych i zrzesza ludzi słuchających muzyki heavymetalowej.

Subkultura metalowa nie opiera się na żadnej konkretnej ideologii. Metalowcy to ludzie pozytywnie nastawieni do innych ludzi i subkultur, dążą jedynie do niezależności osobistej. Dla nich najważniejsza jest ich muzyka. Jedyne podziały w ich środowisku dotyczą zrzeszania się wokół poszczególnych zespołów grających różne odmiany metalu. Teksty piosenek przepełnione są okultyzmem i pochwałą zła dlatego też dla wielu ludzi metalowiec równa się satanista.

Kolor czarny to znak rozpoznawczy tej subkultury, do tego wąskie skórzane bądź dżinsowe spodnie, skórzana kurtka- ramoneska, często choć coraz rzadziej długie, rozpuszczone włosy. Niezbędne są koszulki i naszywki z ulubionymi zespołami, przedstawiają one przeważnie trupie czaszki, kościotrupy, płonące krzyże. Spora część „metali” zdobi swoje ciała tatuażami przedstawiającymi takie wizerunki. Znakiem rozpoznawczym metalowców zwłaszcza na koncertach jest znak Mano cornuta - gest wyciągniętej dłoni tworzący z palców rogi.

Samą muzykę metalową możemy podzielić na kilka jej odmian, są to m.in.: death metal, thrash metal, black metal, gothic metal. Niekwestionowanym królem i prekursorem muzyki heavymetalowej jest brytyjski zespół Black Sabbath założony w 1968 roku. Szersza publiczność poznała ten gatunek muzyczny dzięki amerykańskiej grupie Metallica, która gra dosyć przystępną odmianę metalu z łagodnymi tekstami szczególnie zauważalną w późniejszej ich działalności. Polski rynek muzyczny znany jest na świecie właśnie dzięki kapelom grającym tzw. death metal. Są to zespoły Vader i Behemoth, które za granicami naszego kraju mają statut gwiazd. Za prekursora polskiego metalu uważa się zespół TSA. Metal cieszy się dużą popularnością w samej Polsce, a świętem fanów tego gatunku muzycznego jest organizowana corocznie od 1986 roku Metalmania, na której zobaczyć można zespoły z całego świata.

Skinheadzi

Pierwsze grupy skinheadzie powstały na początku lat sześćdziesiątych XX wieku w Wielkiej Brytanii i były wyrazem sprzeciwu młodzieży przeciw angielskiej arystokracji. W połowie lat siedemdziesiątych ten ruch nabrał rozpędu w wyniku reakcji na pojawienie się subkultury punkowej. Dlatego też skinheadów zaliczamy do kontrkultury. Kolejna fala, chyba najbardziej groźna przypada na lata dziewięćdziesiąte i przyjęła formę organizacji rasistowskiej. Pierwsi skini pojawili się w Polsce podczas stanu wojennego i wyrażali oni sprzeciw wobec władzy ludowej.

Skini z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych głównie zajmowali się „tępieniem” punków, których uważali za brudasy i lenie. Obecnie ideologia tego ruchu ma charakter nacjonalistyczny. Wygłaszają hasła faszystowskie (ich świętem są urodziny Adolfa Hitlera),prześladują ludzi innej narodowości, koloru skóry i wiary(szczególnie Żydów) uważając, że zabierają oni np. prace rdzennym mieszkańcom kraju, w którym żyją. Nie tolerują też członków innych subkultur, które nie spełniają ich wymagań i brutalnie je zwalczają, napadając i dotkliwie bijąc. Nie oszczędzają nawet dziewczyn. Skini nie tolerują narkomanów, anarchistów i ludzi zafascynowanych „czarną” kulturą. Specjalnością skinheadów są tzw. zadymy, czyli rozróby wywoływane w miejscach publicznych, często skinheadzi to chuligani stadionowi.

Skin to zazwyczaj młody wysortowany chłopak z ogoloną do skóry głową, ubierający się w wojskowe spodnie, kurtkę typu fleyers, glany i koszulki z emblematami nazistowskimi, elementem charakterystycznym są też czerwone szelki opuszczone na biodra.

Poglądy skina powiązane są z muzyka jakiej słuchają. Wyróżnić możemy apolityczne kapele tj. Last Resort, narodowościowe Blood &Honor i polski Legion, a także zespoły lewicowe Redskins i Kortatu.

Dresiarze

Dresiarze są zjawiskiem czysto polskim, ich pojawienie się przypisywane jest przemianom społeczno-ekonomicznym lat dziewięćdziesiątych. Obecnie dresiarzy zastępują inne subkultury. Ich „środowiskiem naturalnym” są małe miasteczka bądź najbiedniejsze dzielnice wielkich miast. Niektórzy łączą dresiarzy z

blokersami.

Jest to subkultura pozbawiona jakiejkolwiek ideologii. Celem nadrzędnym dresiarza są pieniądze. Najlepiej zdobyte szybko i bez wysiłku, dlatego też dokonują kradzieży i napadów rabunkowych. Zdobyte w ten sposób środki przeznaczają na zabawę, alkohol i papierosy. Zazwyczaj są słabo wykształceni a w związku z tym bezrobotni, więc całe dnie spędzają z kolegami przed blokami pijąc i uprzykrzając życie sąsiadom, albo „pakują” na siłowni ( stąd ich inna nazwa- karki). Często wywołują burdy w dyskotekach, czy na stadionach. Nie szanują nikogo, nie szanują żadnych zasad a do tego są bardzo wulgarni, ich wrogiem jest każdy człowiek wyglądający inaczej niż oni. Często są żołnierzami mafii, których głównym zadaniem jest ściąganie haraczy i egzekwowanie długów. Jedną z wielu rozrywek jakim się oddają są walki psów, przeważnie rasy pitbul. Ich wygląd i prostackie zachowanie jest tematem wielu skeczy kabaretowych, a cała subkultura doczekała się nawet książki na swój temat autorstwa Doroty Masłowskiej.

Cechą charakterystyczną dresiarza jest oczywiście jego ubiór. Jest to markowa odzież sportowa przyozdobiona często grubym łańcuchem zawieszanym na szyi i nadgarstku. Do tego białe adidasy, a latem klapki. Włosy koniecznie krótko ostrzyżone, czasami tlenione i nażelowane. Ich ulubioną marką samochodów jest BMW koniecznie w czarnym kolorze z przyciemnionymi szybami, z którego wydobywa się głośna muzyka z podkręconymi basami.

W początkowej fazie ulubioną muzyką dresiarzy było disco-polo, z czasem swoje fascynacje muzyczne zwrócili muzyce techno i house.

Skate'owcy

Skateboarding wywodzi się z surfingu i swoje korzenie ma w Kalifornii. Pierwsi skate'owcy pojawili się tam w latach siedemdziesiątych i byli to surferzy czekający na odpowiednia pogodę do ślizgów. Obecnie ta subkultura zrzesza ludzi jeżdżących na deskorolce, snowboardzie, rolkach i rowerach. W Polsce myleni są z hip-hop' owcami czy coraz modniejszą subkulturą emo.

Ogólnie skaterzy są pozytywnie nastawieni do świata i nie wyznają żadnej ideologii. Dla nich najważniejsza jest dobra zabawa i opanowanie coraz to nowszych i trudniejszych trików. Spotykają się na placach, albo specjalnie dla nich przygotowanych skateparkach i tam spędzają całe dnie. Nie są agresywni, jednak ich ekstremalne zabawy nie są przychylnie odbierane przez społeczeństwo i często są przeganiani z miejsc na których ćwiczą. Wielu skaterów to grafficiarze często podpisujących się na ścianach bloków czy choćby pociągów. Idolem wielu deskorolkarzy jest Tony Hawk, który jest prekursorem wielu trików wykonywanych na desce, stworzył on wokół siebie całe imperium skejtowe

Ubierają się w luźne nie krępujące ruchów markowe ubrania. Mają nisko opuszczone spodnie w kroku, szerokie bluzy z kapturem, koszulki z odpowiednim nadrukiem, czapkę z daszkiem i sportowe buty z grubą podeszwą. Ważne w ich życiu są gadżety, dobry telefon, odtwarzacz mp3 lub iPode.

Amerykańscy skejci słuchają głównie tzw. skate punku grany przez The Offspring i NOFX. W Polsce wśród tej grupy społecznej najpopularniejszy jest rodzimy hip-hop i zespół Kaliber 44 i Peja.

Emo

Subkultura Emo to jedna z najmłodszych subkultur młodzieżowych i najbardziej rozwijającą się obecnie w świecie młodych ludzi . Termin Emo pojawił się już w latach osiemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych i było używany do określenia jednego z rodzajów punka. Obecny kształt to zjawisko zyskało na początku XXI wieku.

można podciągnąć pod kontrkulturę, ponieważ ich pojawienie się było swoistym sprzeciwem przeciw materialistycznemu i wulgarnemu stylowi życia amerykańskich raperów. Według Emo ich kultura to nie styl bycia a raczej stan ducha. Prawdziwy Emo to osoba dość depresyjna i introwertyczna, zamknięta w sobie, uważająca że nikt na świecie nie jest w stanie zrozumieć jego bólu egzystencjalnego- oprócz oczywiście innych Emo. Całymi dniami rozmyślają oni o śmierci i samobójstwie, piszą wiersze i spędzają wolny czas ze sobą, przytulając się i tworząc krótkotrwałe związki między sobą. Czasami dla rozładowania złych emocji robią sobie na ciele sznyty żyletkami. Nie ukrywają swojej orientacji seksualnej, a biseksualizm wśród nich nikogo już nie dziwi.Ze względu na to, że Emo zostają głównie ludzie z dobrze sytuowanych rodzin w okół nich rozwinął się ogromny przemysł odzieżowy i gadżeciarski.

W stylu Emo możemy dopatrzeć się zapożyczeń z kilku innych subkultur. Noszą się podobnie do punków i gothów. Charakterystyczne są długie skośne grzywki zasłaniające twarz, potargane włosy przeważnie przefarbowane na czarno, blady makijaż, w którym mocno podkreślone są oczy. Spodnie rurki, stare trampki i koszulki z ukochanym zespołami. Ulubiony kolor to oczywiście czarny, ale także fiolet i czerwień i róż. W tych koniecznie trzeba też mieć pomalowane paznokcie. Mimo że ich wygląd jest dość mroczny nie stronią od ubrań na których widnieje słodki kotek czy miś. Moda Emo jest modą unisex, zarówno dziewczyny jak i chłopacy naszą się identycznie. Zważając, że ta subkultura zrzesza ludzi kilkunastoletnich czasami trudno się zorientować czy mamy do czynienia z młodą kobietą czy mężczyzną.

Klasycznymi zespołami gatunku Emo są Nation of Ulysses i Heroin. Ale najbardziej znanym wykonawcą nawet dla laików tego gatunku muzycznego jest niemiecka grupa Tokio Hotel.

Hip- hop' owcy

Hip- hop pojawił się na początku lat siedemdziesiątych południowym Bronksie w czarnej dzielnicy Nowego Jorku. Właśnie tam DJ-e, raperzy, grafficiarze i breakdancerzy stworzyli własną kulturę. Młodzi czarni Amerykanie uważali rapowanie za najlepszy środek do rozładowania agresji, ich teksty odzwierciedlały ich bunt przeciw dyskryminacji rasowej, która ich spotykała, biedzie, brutalności policji i zakłamania polityków. Pierwszym nieafroamerykańskim zespołem hip- hopowym był zespół Beatie Boys.

Hip- hopowiec jest człowiekiem wyzwolonych o sprecyzowanych poglądach. Najważniejszy jest swobodny i luzacki styl życia .Jest buntownikiem walczącym z szarą rzeczywistością często i z niesprawiedliwością. Hip- hopowcy nie wstydzą się marzeń i ambicji. Nie odrzucając rzeczywistości, również nie chcą się jej podporządkować. Pragną tę rzeczywistość sobie oswoić, uczynić przychylną, wykorzystać „frajerów” i „mieszczuchów”, aby w swoim kręgu prowadzić fajne życie. Nie mają przy tym złudzeń, dlatego mają lekceważący stosunek do wszelkich instytucji i nie wierzą w społeczną wiedzę. Jego ulubionym zajęciem jest rymowanie o otaczającym go świecie, podziale klasowym i przepaści ekonomicznej między różnym warstwami społecznymi. Zajmują się tworzeniem bitów, oraz graffiti. To przez to malowanie na ścianach nie są zbyt akceptowani przez społeczeństwo.

Noszą się podobnie jak skejci czy raperzy. Najważniejsze są luźne ubrania, koniecznie markowe, obszerne bluzy z kapturami i nisko opuszczone spodnie- lenary. Chodź odchodzą już od takiej mody, ponieważ dla nich hip- hop to bardziej filozofia i styl bycia niż moda.

Kultura hip- hopowa jest dość rozbudowana szczególnie w kwestii muzycznej. W ich tekstach odbija się rzeczywistość w jakiej się wychowywali więc dzieli się ich na wykonawców bardziej bądź mniej zaangażowanych ideologicznie. Najsłynniejsi amerykańscy hip- hopowcy to Snoop Dog i 50 Cent oraz, co rzadko się zdarza na rynku amerykańskim biały raper Eminem. W Polce ten rynek też jest bardzo różnorodny od mocno osadzonych w realiach blokowisk Peji, Molesty i Kalibru 44 po dobrze wykształconych muzycznie Fisza i O.S.T.R-a i całkiem komercyjne twory takie jak Verba, Mezo czy Jeden Osiem L.

Raperzy - podobnie jak punki nie akceptują rzeczywistości w jakiej muszą żyć. O ile jednak ci pierwsi odgrywają rolę obrażonych na wszystko i wszystkich, raperzy są bardziej praktyczni. Zbuntowani przeciwko mieszczańskim konwenansom, próbują nagiąć je do swoich potrzeb. A to w ich wydaniu oznacza wykorzystywanie na wszelkie sposoby "bogatych frajerów". Największe skupiska raperów działają w blokowych, peryferyjnych dzielnicach wielkich miast, tzw. "sypialniach". Najłatwiej ich poznać po prowokujących strojach i wulgarnym słownictwie. Ich naczelnym hasłem jest niesforność i indywidualizm.

Heavymetalowcy - z długimi, sięgającymi niekiedy do pasa włosami, podobni są do hippisów. Noszą obcisłe, czarne dżinsy i adidasy, a do tego motocyklowe skórzane kurtki koniecznie z wizerunkami swoich ulubionych zespołów. Częstym motywem ich stroju jest trupia czaszka, przejawiająca się w każdej formie: rysunek, brelok lub znaczek. Łączą ich upodobania muzyczne. Nie mają żadnej "ideologii", jeśli rozrabiają (a dzieje się to coraz częściej), to zwykle bez żadnego powodu, po prostu tak dla hecy. Zbierają się na koncertach rockowych, podczas których piją alkohol i tańczą. Niektórzy z nich lubią prowokować bójki.
Skinheadzi - nazwa pochodzi z języka angielskiego i oznacza ostrzyżone, łyse głowy. Skupiają w sobie najgorsze cechy: wulgaryzm, szowinizm i agresję. Grupy skinów rządzą się własnymi, okrutnymi prawami. Nie ma "dobrych" skinów - kto jest zbyt miękki lub łagodny, musi odejść. Subkultura ta nie wytworzyła żadnej własnej ideologii i nieudolnie podszywa się pod już znane nurty jak faszyzm i nacjonalizm, aby w ten sposób uzasadnić swoją agresję. Zresztą większość policjantów twierdzi, że skini biją dla samego bicia... i to jest cała ich filozofia. Ich wygląd już z założenia ma budzić strach - dobrze zbudowani chłopcy o wysportowanej sylwetce, włosy ogolone (niekiedy krótki jeżyk) tak, aby nie przeszkadzały w walce. Czapki z dużym daszkiem (koloru zielonego lub niebieskiego), zwykle kurtki dżinsowe bez żadnych napisów, pas wojskowy lub inny szeroki bez ćwieków, spodnie wąskie typu "rurki", zawinięte 2-3 centymetry nad butami. Obuwie wysokie, typu wojskowego wiązane na sznurowadła, podkoszulka oraz elastyczne szelki. Spotyka się także skinów w butach "masters" - są to półbuty na grubej, ciężkiej podeszwie. Nieodłącznym atrybutem ich ubioru są kurtki flayersy (używane m.in. przez amerykańskich lotników w czasie operacji "Pustynna Burza") - czarne, bordo lub zielone. Najistotniejszym ich elementem jest mała kieszonka na lewym ramieniu i obowiązkowo - pomarańczowa podszewka. Przeciętny skin nie toleruje nikogo, kto różni się od "normalnego" społeczeństwa - głównie przedstawicieli innych subkultur młodzieżowych. Cechuje ich antyklerykalizm i bezkompromisowy rasizm. Dlatego "prawdziwy" skin musi być silny, Odważny, dumny i gotowy do walki, a przede wszystkim - odporny na cierpienia. Stąd mają na ciele liczne ślady po samookaleczeniach, i tatuaże, np. "Adolf Hitler", "SS", trupie czaszki i pająki. Niemal zawsze występują w zorganizowanych grupach, stosując przemoc. W walce posługują się nożami, brzytwami, żyletkami, nunczakami, pałkami i łańcuchami. Często podczas "akcji" zakładają na twarz kominiarki. W odróżnieniu od wielu innych subkultur nie upijają się i nie narkotyzują. Ich ulubionym trunkiem jest piwo. Pierwsi polscy skini pojawili się na początku lat osiemdziesiątych na festiwalu w Jarocinie. Początkowy kult Hitlera i faszyzmu, z biegiem lat ewaluował w kierunku polskiego nacjonalizmu i hasła: "Polska dla Polaków". Początkowo prawie trzy czwarte skinów rekrutowało się z młodzieży robotniczej. Od roku 1993 jest wśród nich coraz więcej młodzieży z renomowanych szkół średnich, dzieci oficerów wojska i policji. Ich liczbę szacuję się w Polsce na 20-25 tysięcy osób, najliczniejsze grupy działają w Gdańsku, Łodzi, na Śląsku i w Warszawie. Skini nienawidzą narkotyków, narkomanów i fanów disco-polo. Ich odwiecznym wrogiem są punkowcy, metalowcy, depeszowcy i wszystkie odłamy "odlotowej młodzieży". Bardzo dbają o kondycje fizyczną ćwicząc w siłowniach, klubach karate, uczestnicząc w obozach przetrwania. Coraz częściej zapowiadają "czyszczenie miast" a ich ofiarami mają być bezdomni, kalecy i kolorowi...

Sataniści - na świecie uznani za niebezpieczną sektę, w Polsce postrzegani również jako subkultura - noszą na złotym lub srebrnym łańcuszku czarny i odwrócony krzyż, witają się pozdrowieniem "Ave Satana", lubią muzykę black-metal, znęcają się nad zwierzętami, niszczą miejsca kultu religijnego, lubią duże porcje alkoholu. Wyłonili się z heavy-metalu. Ubierają się w dżinsy i obowiązkowo czarne podkoszulki. Sataniści działają w Polsce co najmniej od dziesięciu lat. Głoszą hasła zniszczenia i czynienia zła. Niektóre z nich przekazywane są w tekstach piosenek heavy-metalowych lub filmach horrorach. Tradycyjny satanizm neguje powszechnie obowiązujące wartości religijne i etyczne propagując w zamian życie tylko dla własnej przyjemności, pobudza żądzę władzy i zemsty. Podczas rytualnych spotkań - tych niby nabożeństw, oddawana jest część szatanowi poprzez picie alkoholu, zażywanie narkotyków, dręczenie zwierząt.
Główne elementy kultu satanistycznego to: 1.pentagram, odwrócony krzyż, rysunek swastyki na torbach, ubraniu zewnętrznym lub noszonej biżuterii; 2.zeszyty i notatniki zawierające opisy rytuałów, zaklęć i teksty przysięgi, książki z zakresu "czarnej magii"; 3.dekorowanie pomieszczeń, gdzie gromadzą się wyznawcy czarnymi tkaninami i symbolami okultystycznymi. Rodowód satanistów wiąże się z wydaniem w 1966 roku tzw. "Czarnej Biblii". Jej autor, Węgier - Anton Szandor La Vey zawarł w niej dziesięć przykazań, stanowiących po dziś dzień podstawę działalności i ideologii satanistów. Uważają, że światem rządzi zło, a szatan jest jedynym elementem sprawczym tego wszystkiego, co dzieje się na świecie ( wojen, zbrodni, egoizmu ). Twierdzą, że nie ma Boga. Celebrują "czarne msze", podczas których składają ofiary z czarnej kury, kota, gołębia itp. Bezczeszczą groby, znęcają się nad zwierzętami i celowo obrażają uczucia religijne innych ludzi. Magiczną liczbą jest 666, stąd największe ofiary poświęcają każdego roku 6 czerwca o godzinie 6 rano. Na kurtkach noszą pięcioramienne gwiazdy i odwrócone krzyże oraz wizerunki diabła lub kozła.

Rockersi - miłośnicy motocykli, którzy ubierają się w skórzane buty i czarne kurtki z napisami: "SS", "WAR", "WEHRMAHT". Naczelną ich dewizą jest kult siły, co dobitnie wyraża hasło: "Jesteśmy kimś tylko dlatego, że ludzie się nas panicznie boją".

Szalikowcy - radykalne grupy kibiców piłkarskich, których najłatwiej poznać po szalikach, czapkach i podkoszulkach z nazwami ulubionych klubów. Doskonale zorganizowani podczas wszelkich imprez sportowych, często noszą przy sobie różne niebezpieczne narzędzia.

Official Hooligans (Oficjalni Chuligani) - cechuje ich wyjątkowa solidarność. Są agresywni, brutalni, nadużywają mocnych alkoholi, często są sprawcami kradzieży, rozbojów i napadów. Ubiorem nie wyróżniają się niczym szczególnym spośród innych ludzi.

Jumole - na pierwszy rzut oka to tylko drobni przestępcy, choć w niektórych regionach Polski jest to wręcz sposób życia tych młodych ludzi. Jumole kradną, żeby żyć, żyją żeby kraść. Nieznana jest liczba młodych ludzi mieszkających w Polsce północnej i zachodniej, która z kradzieży w niemieckich sklepach uczyniła sobie stałe źródło dochodu. Wielu z nich to młodzież dotychczas nie karana, pochodząca z tzw. przeciętnych domów. Kochają drogie samochody, eleganckie ubrania, modne dyskoteki, restauracje, drogie alkohole. Na te wszystkie zachcianki "zarabiają" kradnąc w Niemczech artykuły spożywcze i przemysłowe. Dobre jest wszystko co ma jakąś wartość materialną. Towar sprzedają później paserom za najwyżej połowę rzeczywistej wartości. Od kilku miesięcy przyszły ciężkie czasy dla jumoli. Niemieckie i polskie służby graniczne wzmogły kontrolę młodych Polaków przekraczających granicę.

Faszyści - wzorują się na ugrupowaniach neofaszystowskich, działających w krajach Europy Zachodniej, choć - jak wynika z ustaleń policji - od kilku lat nie tworzą zwartej podkultury. Głoszą kult siły i przemocy. W związku z tym stosują szantaż i zmuszają innych do upokarzających zachowań. Propagują również kult Hitlera twierdząc, że za jego władzy to był dopiero porządek. Preferują mundury hitlerowskie i marsze wojskowe. Faszyści farbują włosy na czarno lub jasny blond.


Ubierają się w białe koszule, wąskie krawaty, skórzane płaszcze, wysokie czarne buty i mundury kolejarskie, które ich zdaniem... przypominają umundurowanie SS. Chętnie skupują pohitlerowskie hełmy, bagnety, monety i mapy z czasów III Rzeszy Niemieckiej.

Killersi - potocznie nazywani czcicielami śmierci. Włosy farbują na kolor popielaty, twarz tatuują lub malują na żółto, a wargi na czarno. Preferują kult siły fizycznej, przemocy, agresji i śmierci. Na szczęście to jedna z najmniej licznych subkultur młodzieżowych.

Grunge - noszą kozie bródki, podobne do tej jaką miał Lenin. Noszą wyjątkowo rozciągnięte swetry, wojskowe spodnie i „rozciapane” buty. Są pokojowo nastawieni do całego świata.

Sprejowcy - czasami powołują się na tradycje zakorzenione jeszcze od czasów starożytnego Rzymu, czy też pierwszych rysunków na skalnych ścianach sprzed 25 tysięcy lat. Są tacy, którzy napisy typu: "Ruskie czołgi do Wołgi" uważają za artystyczny bunt pomieszany z polityką, humorem, a czasami i uzdolnieniami artystycznymi. Doświadczeni sprejowcy, z zacięciem artysty - plastyka, zostają "graffiti". Malują wielkie obrazy zwykle pod osłoną nocy - np. na murach, na podmiejskich pociągach, płotach itp. Natchnienie czerpią z czołówek gier komputerowych lub programów graficznych. Sprzęt, który stosują - farby w rozpylaczu - nie należy do najtańszych. Cena jednej puszki ( 200 ml ) wynosi od 10 do 16 złotych. Przy oszczędnym użytkowaniu wystarcza do pomalowania około 2 metrów kwadratowych. W ciągu jednej nocy zgrana grupa "artystów" potrafi na przykład pomalować trzy wagony kolejki podmiejskiej - każdy długości 15 metrów i wysokości 2, 5 metra. Swoje prace, jak na artystów przystało, sygnują zawsze pseudonimami.

Grafficiarze - dzielą się na dwie grupy: malujących z szablonów i tych, którzy robią to z tzw. wolnej ręki. Szablonowcy w większości popierają punków. Malarze "z wolnej ręki" sympatyzują z kibicami piłkarskimi i skinheadami. Dlaczego tak jest - nie wiadomo. Podział dotyczy nie tylko techniki malarskiej, ale także tematyki dzieł. Rysunki "obcych" grafficiarzy, którzy wtargnęli na czyjeś terytorium, są błyskawicznie zamalowywane.

Rastafarianie - mają na głowach wielkie, wełniane czapki spod których wystają "dredy" czyli długie skudłacone włosy splecione w kilkadziesiąt wąskich "tulejek" lub warkoczyków. Noszą luźne stroje o barwach zielonej, żółtej i czerwonej (barwy narodowe Etiopii). W Polsce są jeszcze dość rzadko spotykani. Nazwa tego ruchu wywodzi się od imienia cesarza Etiopii - Rasta Farii I, bardziej znanego światowej opinii publicznej jako Hajle Sellasje. Rastafarianie to ludzie bez ojczyzny, pozbawieni swojego kraju. Głoszą miłość do ludzi, z reguły są wegetarianami. Są fanami muzyki reggae. Ich wypowiedzi to głównie metafory, aluzje i przenośnie. W słowach piosenek często pojawiają się pojęcia Babilonu i Antychrysta. Twierdzą, że świat opanowali faryzeusze, ludzie Babilonu, ukrywający się pod maską dobrych chrześcijan. Określenia te dotyczą polityków, urzędników, wojskowych, a niekiedy zwykłych ludzi. Świat Babilonu to według nich świat ludzi zła: nienawiści, przemocy, kłamstwa i zdrady.


Rolkarze (Skateboard) (na zachodzie nazywani też niekiedy hip-hop generation) zajmują się wyłącznie jeżdżeniem na deskorolkach. Wyróżniają się ubraniami... większymi co najmniej o trzy numery. Na początku lat dziewięćdziesiątych jazda na desce lub rolkach przestała być tylko jedną z sympatycznych młodzieżowych atrakcji. W dużych miastach stała się stylem życia, subkulturą wyniesioną wprost z amerykańskiej ulicy. Rodzimi deskorolkowcy oglądają głównie zachodnie, muzyczne kanały TV, spośród których do najpopularniejszych należą MTV i VIVA. Starają się w ubiorze naśladować luźny styl życia na Zachodzie. W codzienny polski język wplatają jak najwięcej obcych zwrotów. Jeśli coś jest kiepskie mówią "sucks", jeśli świetne - "cool", nawet zwykłe pozdrowienie "cześć" zastępują obcym "hi". Z MTV dowiadują się jaka moda panuje wśród ich nowojorskich kolegów. Przed warszawskim kinem "Capitol" popisują się więc umiejętnościami jazdy na deskach w bluzach firmy "Droors", spodniach "Chocolate" i butach "Etniesa". Obuwie zastępują markowym sprzętem firmy Roller Derby, Bauer czy Roces. Kolana i łokcie zabezpieczają kolorowymi ochraniaczami. Pokolenie deskorolkowców najchętniej słucha muzyki w wykonaniu ciemnoskórych raperów.

Popersi - dzisiaj niemal już całkowicie wymarły gatunek stałych bywalców dyskotek, wyróżniających się tlenionymi grzywkami opadającymi na prawe oko i nieskazitelnym ubiorem: biała koszula, wąski krawat, czarne spodnie koniecznie w kant. Niektórzy twierdzą, że ich "dalekimi krewnymi" są dzisiejsi fanatycy muzyki disco-polo.

Dresiarze - trudno nazwać ich subkulturą, aczkolwiek są najbardziej rozpowszechnioną grupą młodzieżową w Polsce. Jest to zazwyczaj młodzież wiejska lub pochodząca z ubogich dzielnic dużych miast. Nie mają żadnej ideologii. Większość z nich to pospolici chuligani. Niektórzy dresiarze nieudolnie podszywają się pod przedstawicieli innych podkultur. Wyróżnia ich wygląd - różnego rodzaju dresy (najczęściej podróbki znanych firm), kolczyk w uchu lub w nosie (nie więcej niż dwa), utlenione włosy ścięte na jeża (czasem dłuższa grzywka). Dresiarze nie stronią od alkoholu i papierosów. Nie biorą narkotyków (ze względu na sytuację materialną). Chętnie wdają się w bójki. Ich ulubiona broń to kije baseballowe.

Blokers to człowiek mieszkający na wielkim osiedlu, które jak grzyby po deszczu wyrastały za czasów PRL-u. Większość wolnego czasu spędza na ławce lub klatce schodowej. Najczęściej słucha hip- hopu, bo właśnie ten rodzaj muzyki odzwierciedla jego życie, problemy- cała jego rzeczywistość. Podkreślam najczęściej, bo nie jest to jedyny rodzaj muzyki jaki go interesuje. Blokersem może być równie dobrze fan jazzu, czy rocka...

Wyglądają różnie, bo tak naprawdę łączy ich wspólne życie, a nie wygląd. Mimo to w społeczeństwie ukształtował się wizerunek blokersa, jako na swoich osiedlach są dobrze znani. Sąsiedzi wola ich omijać z daleka, bo w mediach pokazywani są jako ćpuny, alkoholicy, złodzieje. Jednym słowem całe zło tego świata... A przecież nie każdy złodziej jest blokersem, tak jak nie każdy blokers musi być koniecznie odrzutem społeczeństwa.

Blokersi pojawili się niedawno. Na osiedlach zamiera życie. Likwidują boiska, place zabaw...nie ma co robić. Młodzi siedzą więc "na bloku", czyli na schodach przed wejściem do wieżowca i gadają o życiu. Jest jeszcze jedno miejsce dla blokersa- ławka przy zdewastowanym boisku. Tam spotykają się kumple z okolicznych bloków.

Samobójstwo (łac. suicidium) - akt celowego, świadomego odebrania sobie życia.

Sytuacja, w której dochodzi do samobójstwa jest trudna do określenia, zazwyczaj składa się na to szereg czynników natury psychologicznej bądź społecznej. Sytuacja ta ma cechy pewnych syndromatycznych zachowań autodestrukcyjnych.

Wprowadzenie

Wielu ludzi życzy sobie samym śmierci w pewnym momencie życia, a pomysł dokonania samobójstwa przy najmniej czasami pojawia się w ich świadomości. W naszej kulturze, ludzie mogą uświadomić sobie możliwość dokonania samobójstwa, stanowiącego wyjście awaryjne z nieszczęśliwej sytuacji życiowej zanim przekroczą bramy szkoły (Rosenthal & Rosenthal, 1984 za: L.L. Davidoff, 1987). W 1980 roku około 27.000 ludzi w USA popełniło samobójstwo, a 250.000 na 1.000.000 osób próbowało tego dokonać lecz nie powiodło się to (Centers for Disease Control), 1985; Schumer, 1983 za: L.L. Davidoff, 1987). Z uwagi na fakt, że wiele samobójstw przypisuje się przedawkowaniu narkotyków, wypadkom samochodowym oraz innym “wypadkom”, prawdziwa liczba samobójstw jest trudna do oszacowania (Lester, 1983 za: L.L. Davidoff, 1987).

1. Samobójstwa “stanowiące ucieczkę” (ang. escapist suicides) - są spowodowane pragnieniem ucieczki z sytuacji, której nie da się dłużej tolerować. Wydają się być najbardziej powszechne w krajach zachodnich. Samobójcy - uciekinierzy mogą doświadczyć znaczącej straty i odczuwać depresję, wstyd, poczucie winy, lęk i niepokój oraz bezwartościowość, a także widzieć przyszłość w czarnych barwach tj. jako stan beznadziejny;
   2. Samobójstwa agresywne(ang. aggressive suicides) - są spowodowane zemstą, tj. aby wykreować u drugiej osoby poczucie żalu, skruchy oraz wyrzuty sumienia lub by nakłonić drugą osobę do śmierci;
   3. Samobójstwa “polegające na poświęceniu siebie”(ang. oblative suicides) - polegają na złożeniu siebie samego w ofierze. W tym typie samobójstw ludzie poświęcają swoje życie z wyższych pobudek takich jak: ideały religijne, honor i miłość do ojczyzny lub usiłują osiągnąć wyższy wymiar człowieczeństwa.
   4. Samobójstwa absurdalne, przypadkowe (ang. ludic suicides) - dotyczą tych samobójstw, które pojawiają w kontekście uczestnictwa w jakiejś grze lub teście, jak np. rosyjska ruletka, w której ryzyko utraty życia jest oznaką odwagi.

Przegląd badań empirycznych na temat osób dokonujących prób samobójczych

Tworzenie się wyobrażeń i myśli na temat samobójstwa, udane i nieudane próby samobójcze wśród osób w wieku dojrzewania są często powiązane z depresją, uzależnieniami i zespołem zaburzonego zachowania (CD). W badaniach longitudinalnych Lewinsohn i in. (za: Ivarsson, Larsson, Gillberg, 1998) zaobserwowali, że ryzyko ponownego pojawienia się depresji u nastolatków dokonujących prób samobójczych jest duże (12% w ciągu 1 roku oraz 33% w ciągu czterech lat). Zauważyli, że okresy depresji są raczej krótkie. Badając przebieg zaburzeń o charakterze pełnej depresji u osób w wieku dojrzewania zagrożonych samobójstwem, Strober i in. (za: Ivarsson, Larsson, Gillberg, 1998) stwierdzili wysokie prawdopodobieństwo powrotu do zdrowia psychicznego (tj. 90%) w dwa lata po pobycie w szpitalu. Wiele badań na temat prognozy zaburzeń depresyjnych u osób w wieku dojrzewania wskazuje, że ryzyko przyszłych objawów depresyjnych w wieku dorosłym jest duże. W badaniach prowadzonych w obrębie społeczności i populacji szkolnych około połowa samobójców w wieku adolescencyjnym powtarzało próbę samobójczą. W badaniach klinicznych prowadzonych na przestrzeni 0,5 - 2 lat, około 10% osób w wieku dojrzewania zanotowało próbę samobójczą. W badaniach prowadzonych w okresie od sześciu do dziewięciu lat od 9% do 18% nastolatków zanotowało próbę samobójczą.
Lewinsohn i in. (za: Ivarsson, Larsson, Gillberg, 1998) stwierdzili, że uprzednio dokonywane próby samobójcze, aktualne wyobrażenia samobójcze oraz depresja, niskie poczucie własnej wartości, ostatnio popełniona próba samobójcza przez kolegę oraz bycie dzieckiem urodzonym przez nastoletnią matkę są czynnikami ryzyka samobójstw wśród osób w wieku dojrzewania. Wyniki badań longitudinalych prowadzonych w grupach klinicznych dzieci oraz osób w wieku dojrzewania stale obrazują, że zaburzenia nastroju, uzależnienia, stresujące wydarzenia życiowe, złe przystosowanie społeczne, obecność myśli samobójczych oraz prób samobójczych w przeszłości są czynnikami na podstawie których można przewidzieć przyszłe samobójstwa. W badaniach podłużnych dzieci i nastolatków z zespołem pełnej depresji, depresja oraz zaburzenie w zachowaniu (CD) występujące w dzieciństwie stanowiły czynniki ryzyka pojawienia się samobójstw w wieku dojrzałym. Jednak, inne zaburzenia takie jak schizofrenia także stanowiły takie czynniki. Śmierć bliskiej osoby lub problemy finansowe rodziny stanowiły także istotne przyczyny samobójstw wśród osób w wieku adolescencyjnym.
Pomimo tego, że stwierdzono, iż osoby cierpiące na depresję i samobójcy mają wiele czynników ryzyka wspólnych to płeć, poziom depresji i innych zaburzeń psychicznych oraz dysfunkcjonalność rodziny różnicowały osoby depresyjne i osoby dokonujące prób samobójczych. Goldstone (za: Ivarsson, Larsson, Gillberg, 1998) stwierdził, że młodzież powtarzająca próby samobójcze oraz ci ludzie, którzy w przeszłości, ale nie ostatnio dokonali próby samobójczej, ujawniali więcej objawów depresyjnych oraz wyższy poziom niepokoju, lęku niż młodzież nie mająca tendencji samobójczych. Ponadto młodzież w grupie powtarzającej próby samobójcze cechowała się wyższym poziomem gniewu niż pozostałe nastolatki. Ci spośród badanych, którzy dokonali próby samobójczej po raz pierwszy mieli średnie poziomy objawów depresyjnych i lęku.
Samobójstwo wśród ludzi młodych (15 - 19 lat) stało się zjawiskiem bardziej powszechnym w krajach zachodnich. Jednak w Szwecji liczba samobójstw jest w ostatnim dziesięcioleciu stała. Zaburzenia psychiczne takie jak pełna depresja oraz uzależnienia, antyspołeczność, zaburzenia zachowania są najczęściej powiązane ze zwiększonym ryzykiem dokonanych samobójstw przez młodych ludzi. Pomimo, że próby samobójcze są powszechniejsze wśród dziewczynek niż chłopców, obserwacje wyobrażeń na temat samobójstw wśród nastolatków ujawniły sprzeczne wyniki w odniesieniu do różnic względem płci. Próby samobójcze przypisano także dysfunkcjonalności rodziny lub niepełnej rodzinie, śmierci lub poprzednio dokonywanym próbom samobójczym przez członków rodziny lub kolegów, ujawniającym się w przeszłości zaburzeniom psychicznym, w szczególności depresji. Istnieją pewne specyficzne różnice pomiędzy nastolatkami będącymi w depresji i dokonującymi prób samobójczych. Samobójcy w wieku adolescencyjnym częściej eksponują psychiczne i rodzinne kłopoty. Inni członkowie ich rodzin dokonali prób samobójczych lub popełnili samobójstwo, mając dodatkowo problem uzależnienia lub ujawniając zaburzenie w zachowaniu.
Uznaje się, że nastolatki z wyobrażeniami i myślami samobójczymi oraz samobójcy stanowią dwie skrajnie odmienne grupy. Nastoletni samobójcy są częściej ludźmi uzależnionymi lub wychowującymi się w zaburzonym środowisku rodzinnym niż ci, którzy mają wyobrażenia i myśli samobójcze. Nastoletni samobójcy częściej także ujawniają, że ludzie znaczący dla nich (członkowie rodziny lub rówieśnicy) mieli próby samobójcze lub dokonali samobójstwa, niż osoby mające wyobrażenia samobójcze, osoby cierpiące na depresję lub pacjenci nie mający tendencji samobójczych.
Z badań B. Larsson, T. Ivarsson (1998) wynika, że więcej niż 50% nastolatków dokonało próby samobójczej na przestrzeni swojego życia, a spośród tej liczby więcej niż połowa (58%) dokonało więcej niż jednej próby. Przynajmniej połowa osób dokonujących prób samobójczych wykonało poważną próbę przed hospitalizacją. Dziewczynki wykazały wyższy poziom objawów depresyjnych i wyobrażeń samobójczych niż chłopcy. Dziewczynki częściej niż chłopcy dokonywały próby samobójczej przed hospitalizacją (33%) lub podczas życia (37%) - (chłopcy odpowiednio 13% i 26%).

Oznaki Samobójstwa

- groźby samobójcze
- wypowiedzi ujawniające pragnienie śmierci
- poprzednie próby samobójcze
- nagłe zmiany w zachowaniu (izolacja, apatia, zmienność nastroju)
- depresja (płacz, bezsenność, brak apetytu, poczucie beznadziejności)
- kończenie załatwiania spraw (np. rozdawanie osobistej własności)

Co robić - działania, które mogą pomóc

- Przedyskutuj to otwarcie i szczerze
- Wykaż się zainteresowaniem i wsparciem
- Uzyskaj profesjonalną pomoc

Oznaki samobójstwa

- mówienie o śmierci, samobójstwie lub zranieniu siebie
- chroniczna panika lub niepokój
- ciągła bezsenność
- zmiany osobowościowe lub w wyglądzie zewnętrznym
- zmiany w zakresie nawyków spania i odżywiania się
- uzyskiwanie słabszych stopni (w odniesieniu do uczniów)
- rozdawanie cennych przedmiotów
- narastanie poczucia izolacji społecznej
- mówienie o depresji, że życie jest nic nie warte

Oznaki i symptomy

Czy młoda osoba, którą znasz ujawnia następujące problemy?
- brak entuzjazmu, energii lub motywacji
- społeczne wycofanie lub izolacja
- poczucie smutku lub beznadziejności
- poczucie zagubienia i pustki wewnętrznej, trudność z podejmowaniem decyzji
- obniżenie się poziomu osiągnięć szkolnych
- zaburzenia odżywiania lub snu
- niska samoocena lub poczucie winy
- nadużywanie substancji psychoaktywnych
- brak autorytetów
- poczucie niepokoju lub fobii
- perfekcjonizm, niepokój

Sytuacje podwyższonego ryzyka

Wielu młodych ludzi podejmuje decyzję, aby popełnić samobójstwo w obliczu następujących tragedii życiowych:
- zerwanie związku z partnerką/partnerem życiowym
- brak zadowalających osiągnięć w nauce, w pracy, porażka zawodowa
- poczucie życiowej porażki
- bójka, kłótnia z rodzicami
- wejście w konflikt z prawem

Alkohol znajduje się we krwi więcej niż połowy młodocianych ofiar samobójstw

Grupy podwyższonego ryzyka

Więcej dziewczynek niż chłopców przeżywa stany depresyjne.
Więcej dziewczynek niż chłopców dokonuje prób samobójczych, ale częściej chłopcom niż dziewczynkom udaje się próba samounicestwienia.
Pewne grupy młodzieży mogą być bardziej zagrożone samobójstwami.
Osoby z klasycznymi symptomami depresji - smutek i beznadziejność, częściej w tej grupie dominują dziewczynki.
Osoby, które są perfekcjonistami - ustawiające dla siebie wysoko poprzeczkę osiągnięć. Te nastolatki często odczuwają niepokój, lęk, izolację i zamykają się w sobie.
Osoby, które odreagowują depresję poprzezzachowania ryzykanckie i problemowe.Osoby tę trudno zidentyfikować,ponieważ często będą zaprzeczać odczuwaniu depresji.

---