Współczesny świat w świetle wybranych koncepcji politologicznych - politologiczne interpretacje świata po zakończeniu zimnej wojny. Oprac. RM

1.Koncepcja „końca historii” Francisa Fukuyamy (sformułowana w 1989 r. w artykule pod tytułem

„Koniec historii”, a w 1992 r. w głośnej książce pod tym samym tytułem)

• skutkiem zakończenia zimnej wojny, upadku ZSRR i bloku państw socjalistycznych będzie w pewnym sensie koniec historii politycznej świata, ponieważ czynnikiem sprawczym wydarzeń politycznych o znaczeniu międzynarodowym po zakończeniu II wojny światowej (w tym także konfliktów lokalnych) była właśnie zimna wojna (konflikt między USA i ZSRR)

- po zakończeniu zimnej wojny, rozpadzie ZSRR i bloku państw komunistycznych stopniowo na

całym świecie zapanuje taki sam model ustroju politycznego - czyli zachodnia liberalna demokracja

- stopniowo będą zanikać wojny w skali całego świata, z dwóch powodów: były one pochodną

konfrontacji ZSRR i USA w okresie zimnej wojny, skoro na całym świecie zapanuje zachodnia

liberalna demokracja nie będzie powodów do wojen (państwa demokratyczne nigdy przeciw sobie

wojen nie prowadziły)

- „Upadek ZSRR i systemu socjalistycznego Fukuyama metaforycznie określił jako „koniec historii” w dotychczasowym kształcie. Uważa on, że system demokratyczny w postaci liberalnej demokracji ma niepodzielny okres panowania, jest najlepszy z dotąd znanych”. Fukuyama: „Tylko liberalna demokracja nie jest obciążona fundamentalnymi wadami, sprzecznościami wewnętrznymi oraz niedostatkiem racjonalności czyli tym, co wiodło dawne ustroje do nieuchronnego upadku”. Śmierć systemów totalitarnych otworzyła jednak nowe perspektywy i pozwoliła na nowo zadać odwieczne pytanie o postęp gatunku”, Amerykańscy uczeni o współczesnych problemach świata, w: Stosunki międzynarodowe, pod red. W. Malendowskiego, Cz. Mojsiewicza, s. 91 - 100 (dal. cyt. SM)

2. Koncepcja „zderzenia cywilizacji” Samuela Huntingtona (głośna książka „Zderzenie cywilizacji”) jako polemika z koncepcją „końca historii” F. Fukuyamy

- zakończenie zimnej wojny, upadek ZSRR i bloku państw socjalistycznych nie oznacza „końca

historii”

- niektóre kręgi kulturowo - cywilizacyjne są niepodatne na przyjęcie zachodniej liberalnej

demokracji

- „w przyszłości będą miały miejsce konflikty między antagonistycznym cywilizacjami, głównie

między chińską, islamską i zachodnią. Tu będą powstawać lub zaostrzać się punkty zapalne

kryzysów i tu może być przelewana krew. Krwawiące granice ma dziś głównie świat islamski,

jednocześnie posiadający bardzo wysoki wskaźnik urodzeń. Sprawdza się to w konflikcie

bałkańskim i w konflikcie czeczeńskim”, SM, s. 93

- konflikty między kręgami cywilizacyjnymi (kulturowymi) porównuje do trzęsień ziemi na styku

płyt tektonicznych (przykłady:

- charakterystyka głównych kręgów cywilizacyjnych (kulturowych) przez Huntingtona, SM, s. 93 -94

- krytyka i zastrzeżenia wobec koncepcji „zderzenia cywilizacji” Huntingtona, SM, s. 98 - 100

3. „Dżihad kontra Mcświat” - koncepcja Beniamina Barbera

- kluczem do zrozumienia aktualnych konfliktów w świecie jest wielki spór między globalistami i antyglobalistami (fundamentalistami) walczącymi z „Mcświatem”, którego państwową instytucjonalizacją są USA

4.Teoria fal demokratyzacji S. Huntingtona (książka „Trzecia fala demokratyzacji” z 1991 r., przeczytać s. 9 - 15, 23 - 36)

Pierwsza, długa fala demokratyzacji 1828 - 1926

Pierwsza fala odwrotu od demokracji 1922 - 1942

Druga, krótka fala demokratyzacji 1943 - 1962

Druga fala odwrotu od demokratyzacji 1958 - 1975

Trzecia fala demokratyzacji 1974 - (od „rewolucji goździków”)

5. Koncepcja A. H. Toflerów - w XXI w. głównym czynnikiem sprawczym rozwoju ludzkości będzie rewolucja informatyczna, SM, s. 97

Przeczytać: Amerykańscy uczeni o współczesnych problemach świata, w: Stosunki międzynarodowe, pod red. W. Malendowskiego, Cz. Mojsiewicza, s. 91 - 100, wywiady z Fukuyamą, Huntingtonem, Barberem w: B. Wildstein, Profile wieku, s. 13 - 30, 115 - 130

6. Koncepcje Roberta Kagana (np. jego najnowsza książka: „Powrót historii i koniec marzeń”,

omówiona w „Rzeczpospolitej” z 16 - 17 VIII 2008, s. A11 - A12)

---