RYSZARD PRZYBYLSKI


RYSZARD PRZYBYLSKI

EROS I TANATOS. PROZA J. IWASZKIEWICZA 1916-1938

CZĘŚĆ PIERWSZA JAROSŁAW IWASZKIEWICZ I MODERNIZM

Pierwszy okres twórczości przypada na lata 1916-1924 to polemika z romantyczna antynomią ducha i życia. Epilogiem zmagań Iwaszkiewicza z romantyzmem była napisana w 1924 roku powieść „Księżyc wschodzi”. Pierwszy okres jest epoka gwałtownych poszukiwań nowego poglądu na charakter związków między sztuka a zyciem.

ROZDZIAŁ I

ŻYCIE I PIĘKNO

W 1919 wydaje „Zenobie Palmurę” (w Skamandrze), utwór który napisał w dębinkach (był tam nauczycielem), a który wywołał obrazę moralności. Iwaszkiewicz bardzo często zmieniał swoje zainteresowania literackie.

  1. IDEAŁ PIĘKNA

Uzywał bardzo wymyślnej narracji. W Zenobii narracja ma charakter bizantyjski , bardzo dekoracyjny. Umieszcza siebie w roli narratora i jako jedną z postaci (nazwana swoim imieniem i nazwiskiem). Czasami narrator powieści w trakcie jej pisania przejmuje władzę nad autorem.

Postać narratora w pewien sposób rozlicza życie autora, podsumowuje je bo z daleka widać lepiej. Narracja w Zenobii jest świadectwem nieograniczonych możliwości autora. Pokazuje też swobodę z jaka autor podchodzi do fabuły (bawi się nią).

Głównym tematem jest piękno ukryte w księciu Jurze. Wygląd Jury to obiekt kultu ciała. Utwór ten jest interesujący bo to piekne ciało staje się obiektem nienawiści.

  1. BUNT PRZECIW PIĘKNU

W powieści artysta boi się piękna, spiskuje przeciwko pięknu. Iwaszkiewicz wyraża w tym sprzeciw przeciwko temu co w romantyzmie najważniejsze. Rozdziela piekno fizyczne od tego co dobre.

Piękno jest przeciw życiu, brzydota napędza działanie. Część narracji w Zenobii ma forme protokołu. Styl ten używany jest gdy mowa o życiu (sciślej o wspomnieniach).

Wielki finał i sceny miłości pomiędzy Zenobia i Ksieciem zostały opisane przy użyciu stylu brukowego. Wprowadza do finału chór i tworzy w ten sposób pastisz.

Finał pokazuje , ze piekno zasługuje jedynie na zniszczenie. Udowadnia również że autor świetnie potrafi bawić się stylami.

  1. IDEAŁ ŻYCIA

Zabicie piękna otworzyło artyście droge do życia. Sztuka jest bezsilna wobec tego co człowiekowi daje natura. Podstawową funkcją życia jest przekształcanie piekna w brzydotę.

Iwaszkiewicz przejmował tematy pisarzy którzy go zafascynowali.

Stworzenie w Zenobii postaci narratora i swojej, wychodzi od dwoistości natury ludzkiej która zafascynowała i którą przejął Iwaszkiewicz od Schumanna.

Życie jest ważniejsze od sztuki, od tworzenia. Nic nie jest w stanie zastąpić życia. Życie jest to parazjawisko którego nie da się zamknąć w żadne ramy i opisać (Brzozowski)

Iwaszkiewicz utożsamiał życie z ziemską radością. W Zenobii staje on przed wyborem piękno czy Zycie i podejmuje decyzje - wybiera życie. Po tym utworze nie podejmuje już tematu piękna, sma problem piekna stracił na znaczeniu.

ROZDZIAŁ II

ŻYCIE I SZTUKA

Iwaszkiewicz wzrastał w epoce „testamentu” Wagnera. Założenia Wagnera były następujące:

Sprzeciwił się temu Nietzsche mówiąc, że muzyka Wagnera:

  1. NIETZSCHE KONTRA WAGNER

Utopia Wagnera dotyczyła osobowości artysty i związków sztuki z zyciem. Tworzyć sztuke to wyrażać dusze artysty. Wagner wierzył że sztuka zostanie utożsamiona z życiem.

Nietzsche mówił, ze podstawowym zadaniem sztuki jest uczynic życie znośnym. Funkcje te spełnia sztuka wtedy gdy życie jest „zdrowe”.

Z tego sporu wyłoniły się dwa modele artysty. Był on u Wagnera wyrazicielem wewnętrznych przeżyc, u Nietzschego Ulzycielem zycia.

  1. SZYMANOWSKI CZYLI POWRÓT DO ROMANTYZMU

Był on pierwszym artysta który narzucił I. sposób patrzenia na konflikt pomiedzy W. i N.

Najpierw był on fanem Wagnera.

Iwaszkiewicz razem z Szymanowskim napisali (w duchu wagnerowskim) „Króla Rogera”.

Później u SZ. Nastapiła taka zmiana poglądów że niechętnie grał nawet utwory Wagnera. Jednocześnie uważał Nietzschego za kogos wyrastającego z nurtu wagnerowskiego.

  1. „PRÓCHNO” CZYLI POWRÓT DO SCHOPENHAUERA

Próchno ulubiona książka Szymanowskiego, który zaraził nia Iwaszkiewicza. Borowski z Próchan jest artysta ukształtowanym na sposób postrzegania Przybyszewskiego, czyli, że artysta to chorobliwy histrio (na przykład Chopin).sztuka zgodnie z jego założeniami wymagała ofiary z życia. Sztuka stanowi wartość absolutną, za którą warto oddać Zycie.

Inna postac Próchna Herstein uważał, że artyści udaja kogoś kim nie są przywdziewają maski.

Problematyka Próchna pojawia się wielokrotnie w twórczości Iwaszkiewicza.

  1. DEHEROIZACJA HISTRONIA

  1. ROZWIĄZANIE ANTYNOMII SZTUKI I ŻYCIA

ROZDZIAŁ III

OGRÓD ŻYCIA

  1. METAFIZYCZNY LEK MŁODOŚCI

  1. MODERNISTYCZNY ESKAPIZM

  1. NADCZŁOWIEK POLSKIEGO MODERNIZMU

  1. PRÓBA MIŁOŚCI MISTYCZNEJ

  1. OGRÓD ŻYCIA

CZĘŚĆ DRUGA

ŚWIAT HEROICZNEGO ESTETYZMU

ROZDZIAŁ IV

ESENCJA CZŁOWIEKA

  1. PRÓBA PRZEZWYCIĘŻENIA CZASU

  1. TRUCIZNA PAMIĘCI

  1. TRIUMF AKTUALNOŚCI

  1. FUNKCJA ZMITOLOGIZOWANEJ PRZESZŁOŚCI

  1. ESENCJA CZŁOWIEKA, CZYLI CHARAKTER

ROZDZIAŁ V

EROS I TANATOS

  1. UMIERANIE JAKO ŹRÓDŁO ŻYCIA

  1. EROS, CZYLI HARMONIA ŚWIATA

  1. TANATOS, CZYLI ROZPAD HARMONII ŚWIATA

  1. „KOMEDIA DUCHA” I „MIŁE DROBIAZGI”

ROZDZIAŁ VI

CZŁOWIEK I HISTORIA

  1. SZALEŃSTWO JAKO CZYNNIK HISTORYCZNY

  1. ZŁOTE SZCZYPCE

  1. SEN ŚRÓDZIEMNOMORSKI

  1. OBLICZE ŚWIATA A ESENCJA CZŁOWIEKA

CZĘŚĆ TRZECIA

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ I KRYZYS KULTURY

ROZDZIAŁ VII

TRAGEDIA ŚWIĘTOŚCI

  1. IDEA ŚWIĘTOŚCI

  1. CHRZEŚCIJAŃSKI EUDAJMONIZM I ŻYCIE

  1. KONIEC MITU O SOTERYCZNYM CHARAKTERZE MIŁOŚCI

  1. ZASŁONA MAI

ROZDZIAŁ VIII

TRAGEDIA KULTURY

  1. ZWYCIĘSTWO CORREGGIA

  1. PODMIOT PRZYBYSZEWSZCZYZNY

  1. MIT NATURY

ZAKOŃCZENIE



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ryszard Przybylski Dostojewski i przeklęte problemy
Ryszard Przybylski, Romantyzm jako przepaść klasyka
RYSZARD PRZYBYLSKI Eros i Tanatos Proza Iwaszkiewicza [streszczone]
RYSZARD PRZYBYLSKI studium o dziadach OK
Ryszard Przybylski EROS I TANATOS u Iwaszkiewicza(1)
Ryszard Przybylski EROS I TANATOS u Iwaszkiewicza
Przybylski Ryszard Baśń zimowa Esej o starości
Przybylski Ryszard Baśń zimowa
Przybył Nowy Roczek, teksty piosenek
Przybyszewski Wybór pism, Polonistyka
BANK organization przybysz, 03 banking & finance
Przybyszewski St , teoria sztuki
statystyka społeczna notatki ze wszystkich wykładów Błaszczak Przybycińska
Podziemne bazy i przygotowania na przybycie Planety X
155 Przybysze z kosmosu
HLP Przybyszewski Confiteor
Przybyszewski — Złote runo, ♣Filologia Polska (polecam studentom UKSW), Młoda Polska, Modernizm

więcej podobnych podstron