Rośliny drobnocebulowe i bulwiaste
Cechy roślin drobnocebulowych:
-wczesna pora kwitnienia
-krótki okres wegetacji
-spoczynek w okresie letnim
-nadają się do pędzenia
-mają zbliżona budowę morfologiczną
CHIONODOXA-śnieżnik, wiosnówka
Rodzina HYACINTHACEAE- Hiacyntowate
Łac. Nazwa tej rośliny pochodzi od gr.słów chion-śnieg, doxa-duma, sława; podobnie jak nazwa polska wskazuje na bardzo wczesny termin kwitnienia. Pochodzi z Azji Mniejszej. Do najczęściej uprawianych gat.należą:
Ch.gigantea- śnieżnik olbrzymi
-dorasta do 20cm
-tworzy 2-4 równowąskie liście
-1 pęd kwiatostanowy, z 5-8 szeroko otwartymi kwiatami, 04-5cm, barwy szafirowo niebieskiej z białym oczkiem (odm.'Alba' ma kwiaty białe)
-cebula nieco wydłużona, gruszkowata o obw.6cm, okryta cienką, suchą łuską okrywającą
Ch.luciliae- śnieżnik lśniący
-roślina niższa, krępa (wys.15 cm)
-tworzy kilkanaście drobnych (1,5cm) kwiatów w kwiatostanie, barwy niebieskiej z białym oczkiem lub w innych kolorach np.: `Pink Giant'-lilaróżowe, `Rosea'-purpuroworóżowe, `Alba'-czysto białe,
-cebula pod względem wielkości podobna do cebuli poprzedniego gatunku, ale bardziej kulista
Ch.sardensis-śnieżnik sardeński
-jest to gatunek mniej znany
-rośnie słabiej (wys.ok.15cm)
-kwitnie bardzo obficie, tworzy drobne (2,5cm) błękitne kwiaty, osadzone baldachowato na wierzchołku pędu po kilka, kilkanaście
-cebula podobna jest do cebul ś.lśniącego
Kwitnienie: CHionodoxa gigantea kwitnie III-IV, a 6-10 dni później dwa pozostałe gatunki
Sadzenie cebul: poł. IX, co 8-7cm, na gł. 5-7cm. Na 100m2 potrzeba 25 kg cebul o obw.4-5cm lub 20kg o obw.2-4cm.
Zbiór cebul: IV, coroczny na plantacjach lub co 2-3lata w ogrodach. Do czasu sadzenia jesienią przechowuje się cebule w przewiewnym, suchym pomieszczeniu, najlepiej bez dostępu światła, umieszczone w ażurowych skrzynkach, w temp. 17-20 C. W wyższej temp.cebule łatwo się kurczą i wysychają, co znacznie utrudnia ukorzenienie po posadzeiu do gleby, a nawet może powodować zamieranie roślin.
Rozmnażanie: polega na oddzieleniu cebul przybyszowych, które dość łatwo się tworzą przy piętce cebuli matecznej. Poza tym można je rozmnażać z nasion, których potrzeba 2,5 1/100m2; wysiew w pierwszej dek.IX. NA tym samym miejscu pozostają przez 2-3lata tj. do kwitnienia. Potem przesadza się je na nowe, starannie przygotowane miejsce.
Zastosowanie: Nadają się na rabaty bylinowe niskie, do ogródków skalnych (zwłaszcza ś.serdeński), w grupach na trawnikach, w pobliżu drzew i krzewów, doskonale nadają się na obwódki i uprawiane jako rośliny doniczkowe. Kwiaty można ścinać do wazonów (trwałość ich 3-4tyg.).
MUSCARI- szafirek
Rodzina HYACINTHACEAE- Hiacyntowate
Greckie słowo moschos, od, którego wywodzi się Nazwa łac. Szafirków ozn.piżmo. Nadano ją ze względu na specyficzny zapach kwiatów. Ojczyzną są okolice Morza Śródziemnego i Azja Zachodnia. Najczęściej uprawia się:
Muscari armeniacum- szafirek armeński
-dorasta do 18-20cm
-tworzy 6-8 bardzo wąskich, rynienkowato zgiętych liści, które u roślin rosnących bez wykopywania na lato pojawiają się już jesienią
-z dużych cebul wyrasta kilka pędów kwiatostanowych, na których osadzone są drobne (dł.0,5cm) kubkowate, niebieskie z białym brzegiem kwiaty, skupione w gęste grona.
-cebule kuliste lub lekko spłaszczone o obw.nawet powyżej 10cm, pokryta kilkoma bardzo cienkimi łuskami barwy szaro beżowej
-jest to najczęściej stosowany gatunek do pędzenia zimą w szklarni
-popularne odmiany:
*'Blue Spike'-ciemnoszaforwe, pełne kwiaty, osadzone bardzo gęsto na rozgałęzionych pędach
*'Early Giant'-bardzo okazałe grona i sztywne pędy
*'Cantab'-niski wzorst i późniejszy termin kwitnienia od innych odmian
*'Haevenly Blue'-jasnoniebieskie, gęsto osadzone kwiaty i gorszy przyrost cebul niż u innych odmian, pędzona jest mało atrakcyjna
Muscari botryoides-szafirek groniasty
-rzadziej uprawiany, nieco słabiej rośnie niż poprzedni gatunek-liście pojawiają się wiosną bez względu na termin sadzenia-cebula osiąga obw.6-7cm
-uprawia się przede wszystkim odmianę `Album' o kwiatach białych, ale istnieje także `Coeruleum' o ciemnoniebieskich kwiatach z wyraźnym białym brzegiem, prawie nie spotykana w Polsce.
Muscari latifolium-szafirek szerokolistny
-z cebuli wyrasta 1liśc i pęd dł.12-15cm, z kilkunastoma drobnymi kwiatami
Muscari comosum-szafirek miękkolistny
-wys.nawet 40cm
-tworzy liście szer.2,5cm
-pędy są rozgałęzione z licznymi kwiatami osadzonymi na bardzo długich szypułkach
-odm.'Plumosum' ma duże, pierzaste, fioletowo niebieskie kwiaty, które sprawiają, że roślina nie przypomina „prawdziwego” szafirka.
Kwitnienie: przypada w 2 poł.IV/p.V. M.comosum kwitnie nieco później
Sadzenie cebul: IX/X (sadzenie cebul M.armeniacum można opóźnić nawet do 15-20 X, aby liście nie wyrosły przed zimą), co 8-10cm, gł.6-8cm. Przeciętnie na pow.100m2 sadzi się następujące ilości cebul M.armeniacum: o obw.9-10 85kg, o obw.8cm 65kg, o obw.5-6cm 55kg, poniżej 5cm 40kg.
Zbiór cebul: VI/VII. Przechowuje się w różnych temp. W zależności od przeznaczenia. Materiał do dalszej reprodukcji magazynuje się w temp.23 C(w lipcu) i 20 C(VIII-XI). Materiał do sprzedaży przechowuje się w temp.23 C(lipiec), 20 C(VIII-Ix), 15-17 C(X-XI)
Rozmnażanie: cebule przybyszowe
Zastosowanie: na obwódki, brzegi rabat kwiatowych, do ogródków skalnych, na kwiat cięty oraz do ogrodów naturalistycznych.
PUSCHKINIA-puszkinia
Rodzina HYACINTHACEAE- Hiacyntowate
Nazwa tej mało znanej rośliny pochodzi od nazwiska rosyjskiego chemika i botanika. Ojczyzną jest Azja Mniejsza i Kaukaz. Uprawia się następujący gatunek:
Puschkinia scilliodes var libanotica-puszkinia cebulicowata
-wys. 15-20cm
-liście I kwiaty pojawiają się wiosną są równowąskie, dł. 10-15cm
-pęd kwiatostanowy zakończony jest gęstym gronem, złozonym z 6-13 dzwonkowatych kwiatów, lekko pochylonych, barwy porcelanowo białej, , pośrodku z ciemnoniebieskim prążkiem, u podstawy kwiaty są zrośnięte w mała rurkę
-odmiana `Alba' o kwiatach czysto białych
-cebule małe, o obw. 6-8cm, pokryte szarą i delikatną tunikę
-roślina całkowicie mrozoodporna
Kwitnienie: IV
Sadzenie cebul: poł. IX, między cebulami nie powinno być mniej niż 10-15cm, gł. 6-8cm
Zbiór cebul: VI
Rozmnażanie: oddzielanie cebul potomnych
Zastosowanie: do sadzenia w małych grupach, pod drzewami i krzewami, na rabatach, do ogródków skalnych
SCILLA-cebulica, scilla
Rodzina HYACINTHACEAE- Hiacyntowate
Łac.nazwa wywodzi się od gr.słowa skilla-nazwy nadanej w starożytności cebuli morskiej (s.maritima). Pochodzi z Europy, Azji i Afryki Płd.
Scilla sibirica-cebulica syberyjska
-pochodzi z Płw.Bałkańskiego
-gatunek najczęściej uprawiany i pędzony
-tworzy 3-4liście dł. 15-20cm i pędy w liczbie 1-3 z kilkoma dzwonkowatymi kwiatami, u których nasada płatków jest zrośnięta
-cebula jest wieloletnia, kulista, o obw. 10-11cm, pokryta purpurową błyszczącą łuską
-odmiany:
*'Spring Beauty'- duże szafirowo niebieskie kwiaty, kwitnie długo
*'Alba'- o kwiatach białych, mniej popularna
Scilla mischtschenkoana-cebulica Miszczenki, perska /syn.S.tubergeniania-c.Tubergena/
-pochodzi z Iranu
-tworzy 3-4liście, kilka pędów kwiatostanowych w zwartym gronie od 3-5kwiatów bladoniebieskich z ciemniejszą smugą wzdłuż każdego płatka
-cebula wieloletnia, kulista, o obw. 8-10cm, okryta białą łuską
-odmiana `Zwanenburg'-intensywnie niebieska
Scilla campanulata-cebulica dzwonkowata /syn.S.Hispanica, Endymion hispanicus/
-pochodzi z Hiszpanii i Portugalii
-liście wyrastają rozetowato po kilka z cebuli
-tworzy kilka kwiatostanów z 10-15 dzwonkowatymi kwiatami
-cebula jest wydłużona, bez łuski okrywającej, o obw.10-12 cm
-odmiany:
*'Blue Giant' o kwiatach niebieskich
*'Queen of the Pinks' o kwiatach różowych
Scilla peruwiana-cebulica peruwiańska
-pochodzi z Hiszpanii i Portugalii
-liście tworzą rozetę dł. 40-60cm
-kwiatostan dł. 50cm-baldach złożony z licznych niebieskich, granatowych lub fioletowych kwiatów, w naszych warunkach przemarza w gruncie, uprawia się jako roślinę doniczkową
Kwitnienie: Dwa pierwsze gatunki kwitną III-IV, natomiast cebulica dzwonkowata w k.V/p.VI
Sadzenie cebul:IX-X
Zbiór cebul:VI-VII
Rozmnażanie: z cebul przybyszowych, które tworzą się przy piętce cebuli matecznej lub z nasion, zbieranych w V,VI i wysiewanych jesienią. Wiosną następnego roku pojawiają się „szczypiorkowa te” liście, które szybko zamierają. Dopiero po roku wykopuje się cebule i przesadza w nowe miejsca. Rośliny kwitną dopiero po 3-4latach.
GALANTHUS- przebiśnieg, śnieżyczka
Rodzina AMARYLLIDACEAE-Amarylkowate
W języku greckim oznacza gala-mleko, anthos-kwiat, od tych słów pochodzi łacińska nazwa. W środowisku naturalnym można ją spotkać w Europie i Azji. W Polsce, zwłaszcza na Podkarpaciu, występuje:
Galanthus nivalis-przebiśnieg pospolity
-bardzo wczesna wegetacja, określany jest zwiastunem wiosny-tworzy 2-4 równowąskich, rynienkowatych liści, silnie rosnących dopiero po kwitnieniu
-kwiaty pojedyncze, na łodygach dł. 10-12cm, białe zwisające, wewnętrzne działki okwiatu są krótsze z zielonkawą plamką na wierzchołku-cebula przypomina orzechy laskowe, tunika łatwo odpada. W Holandii na większą skalę uprawia się jego odmiany:
`Maximus'
`Tlanus' oraz grupy France i Hollandse.
Ciekawa jest także odmiana o kwiatach pełnych- `Flora Pleno'.
Kwitnienie: II-III
Sadzenie cebul: X, co 8-10cm, na gł. 6-8cm
Zbiór cebul: VI
Rozmnażanie: cebule przybyszowe, z nasion nie jest trudne, ale rzadko stosowane, bo kwitnące rośliny otrzymuje się dopiero po kilku latach uprawy, a pielęgnowanie siewek jest bardzo pracochłonne.
LEUCOJUM- śnieżyca
Rodzina AMARYLLIDACEAE- Amarylkowate
Nazwa łacińska pochodzi od gr.słów leucos-biały i ion-fiołek, bo białe kwiaty mają delikatny, fiołkowy zapach. Dziko rosną w Polsce. W ogrodach uprawia się:
Leucojum vernum-śnieżycę wiosenną
-dorasta do 20cm
-tworzy 3-4 intensywnie zielone liście
-Pędy kwiatowe są dłuższe od liści, zakończone 1-2dzwonkowatymi pochylonymi w dół kwiatami, zawsze barwy białej, a ich działki odznaczają się żółtozieloną plamką na wierzchołku
-Cebula jest wieloletnia, kulista, o obw. 6-8cm, okryta jasną i dość mocną łuską okrywającą
-Kwitnienie: III-IV
Leucojum aestivum- śnieżyca letnia
Występuje naturalnie w południowej i środkowej Europie dorasta do 30-40cm, z cebuli o średnicy 3cm wyrasta 4-7liści i pęd kwiatostanowy na którym kwitnie do 8 dzwonkowatych kwiatów.
Termin kwitnienia: IV-V
Sadzenie cebul: poł. IX, co 25-30x8-10cm, gł. 6-7cm
Zbiór cebul: V-VI
Zastosowanie: grupy pod koronami drzew, na trawnikach, obwódki ocienione miejsca w ogrodach skalnych, w sąsiedztwie oczek wodnych
CROCUS-szafran, krokus
Rodzina IRIDACEAE-Kosaćcowate
Pochodzi z Europy Płd. I Azji Mniejszej. W Polsce na halach i polanach tatrzańskich, wczesną wiosną kwitnie liliowo gatunek o nazwie szafran spiski (Crocus scepusiensie), a na połoninach bieszczadzkich szafran Heuffela (C.heuffelianus).
Krokusy to rośliny buwiaste, o liściach bardzo wąskich, rynienkowato wygiętych.
U gatunków kwitnących wiosną wydłużają się dopiero po kwitnieniu. Silnie rosną na wiosnę, w IV i V. w ogrodach najczęściej uprawia się krokusy zw. Wielkokwiatowymi, wywodzące się od:
Crocus vernus-krokusa wiosennego
-wysokość roślin wynosi 10-15cm- tworzy kwiaty lila, białe z owłosioną gardzielą
-bulwa jest kulista lub spłaszczona, duża-średnicy 2,5cm, pokryta siateczkowatymi, suchymi łuskami
Odmiany:
`Grand Maitre' srebrzysto fioletowa
`Tellów Gianf' żółta
`Remembrance' srebrno-purpurowo-fioletowa
`Jeanne d'Arc' biała
`Purpureus Grandiflorus' ciemnofioletowa
Ten bogaty asortyment uzupełniają odmiany wywodzące się od:
Crocus chrysanthus-krokusa złotego-który tworzy kwiaty duże, pucharowe, pomarańczowe, po kilka z bulw-bulwa kształtu walcowatego. Średnicy 1,5cm.
Odmiana `Cream Beauty' o kwiatach jasno żółtych
Kwitnienie: II-III
Sadzenie bulw: IX-X
Zbiór bulw jednorocznych: VI, co roku na plantacjach produkcyjnych, co 3-4lata w ogrodach
Bulwy są jednoroczne tzn. zamierają po jednym sezonie uprawy. Materiały zapasowe zgromadzone w bulwach zużywają rośliny na wytworzenie korzeni, liści i kwiatów. Na miejsce bulwy matecznej powstają bulwy potomne, ich liczba odpowiada liczbie pąków, jakie wytwarzają się na bulwie matecznej.
Rozmnażanie: oddzielanie bulw potomnych.
Krokusy kwitnące jesienią są mało znane, ale warto się nimi zainteresować. Do nich należą następujące gatunki:
-Crocus speciosus-szafran okazały
Odmiany:
`Artabir'; `Cassiope' o kwiatach niebieskich
`Albus' o kwiatach białych
-Crocus Donatus
-Crocus sativus
Cechy roślin:
Kwitnienie: IX-X
Sadzenie bulw: VIII
Zbiór bulw: VI
Zastosowanie: koronę cesarską stosuje się na rabaty kwiatowe, w grupach lub uprawia na kwiat cięty. Z kolei szachownicę kostkowatą wykorzystuje się na rabaty w ogrodach skalnych, w założeniach naturalistycznych, można je łączyć z roślinami cebulowymi.
Krokusy kwitnące jesienią:
Crocus nudiflorus
Crocus ochroleucus
Crocus sativus
Crocus speciosus-krokus okazały
ORNITHOGALUM-śniedek
Rodzina LILIACEAE-Liliowate
Ojczyzną rośliny jest Europa, Azja, Afryka Płd. W uprawie są dwa gatunki zimotrwałe i jeden nie zimujący w gruncie.
Gatunki zimotrwałe:
Ornithogalum nutans- śniedek zwisły
-pochodzi z płd-wsch. Europy, Azji
-rośliny dorastają do 30-40cm wys.
-tworzy liście bardzo wąskie, wiotkie i szarozielone
-kwiaty dzwonkowate (2,5cm), zebrane po kilka w luźne grona
-cebule o obw. 9-10cm, kulista lub lekko wydłużona, okryta delikatną białą łuską
Ornithogalum umbellatum-śniedek baldaszkowaty
-pochodzi z Europy
-wysokość roślin 30cm
-liście trawiaste, rynienkowato zagięte, z białym pasem pośrodku
-kwiaty białe z zielonym pasem na grzbiecie płatków, zebrane na wierzchołku łodygi
-cebula okryta żółtą łuską, kulista, a w miejscu wyrastania cebul przybyszowych wokół piętki spłaszczona
Kwitnienie: V
Sadzenie cebul: IX
Zbiór cebul: VII
Rozmnażanie: cebule przybyszowe
Gatunki nie zimujące w gruncie:
Ornithogalum thyrsoides- śniedek wiechowaty
Pochodzenie Afryka Płd
-wys.roślin 30-40cm
-liście mięsiste, szerokości ok.4cm
-kwiaty białe z oliwkowozieloną plamą, szeroko otwierające się, skupione po 15-40 w gęste kwiatostany, cebula bardzo duża, o obw.15cm
Kwitnienie: VII-VIII
Rozmnażanie: cebule przybyszowe
Sadzenie cebul: IV
Zbiór cebul: X
Zastosowanie: do pędzenia, na kwiat cięty i jako roślina doniczkowa
Ornithogalum dubium- śniedek pomarańczowy
Kwiaty na dłuższych szypułkach podobnie jak u pozostałych gatunków, zebrane są w grona. Odmiany mają kwiaty żółte, pomarańczowe i czerwone.
W doniczkach uprawia się śniedek wiechowaty (Ornithogalum thyrsoides) `Stam 90' i `Eloff' oraz O.dubium. którego najpopularniejszą odmianą to `Cape Star'.
Cebule śniedków przechowuje się w temp.25-30 C. Na 3 tyg. Przed sadzeniem cebule śniedka wiechowatego poddaje się działaniu temp. 17 C. Dla Ornithogalum dubium powinna być ona obniżona do 13 C przez 3-5tyg. Termin sadzenia to, dla pierwszego gatunku, okres od połowy stycznia do początku maja, a dla drugiego-od połowy grudnia do połowy maja. Zalecana wielkość cebul wynosi w przypadku O.thyrsoides 3-4cm dla odmiany `Stam 90' i 5-6 lub >5cm dla odmiany `Eloff'. Przedział dla cebul O.dubium może być większy- od 2-3 do >6cm. Z jednej cebuli śniedka uzyskuje się 1-3 kwiatostanów. Uprawa tych roślin w szklarni jest znacznie dłuższa niż innych drobnocebulowych. W zależności od planowanego terminu kwitnienia, trwa 12-20tyg.
CAMASSIA- Kamasia
Rodzina LILIACEAE-Liliowate
Pochodzenie Ameryka Płn i Płd.
Camasia cusickii-kamasia Kusika
Cebula wydłużona śr. 10cm
Liście pofalowane dł. 30cm
Pęd kwiatostanowy 80-100cm, złożony z 30-100 jasnoniebieskich kwiatów śr. 3-4cm
Kwiaty niebieskie, białe i jasnofioletowe
Kwitnie w maju.
Camassia leichtlinii- kamasia Leitchlina
Wys. 120cm
Kwiaty niebieskie lub fioletowe
Kwitnie koniec maja.
Camassia quamash- kamasia jadalna
Wys. 80cm
Cebule kuliste śr. 5cm
Kwiaty:niebieskie fioletowe i białe
Kwitnie połowa maja
Sadzenie cebul: początek IX, stanowisko słoneczne.
Wykopywanie: lipiec po zaschnięciu liści.
FRITILLARIA- szachownica
Rodzina LILIACEAE-Liliowate
Pochodzenie Azja, Ameryka Płn.
Fritillaria imperiatis- szachownica cesarska, korona cesarska
-wysokość roś. 80-120cm, pędy grube, sztywne
-kwiaty: kubkowatego kształtu, długość kwiatów 6-7cm
-kwitnienie: IV-V
-trujący alkaloid-imperialina (we wszystkich częściach rośliny)
-cebula-obw. 15-20cm; żółta, bez łuski okrywającej
-gleba-odczyn obojętny
Odmiany:
`Lutea', Maxinia Lutea'-żółta
`Aurora'-pomarańczowoczerwona
`Maxima'-brązowo-czerwona
Fritillaria meleagris-szachownica kostkowata
-wys.roslin: 30-50cm
-1-3 zwisających kwiatów
-cebula wieloletnia o obw. 6-8cm
-gleba: odczyn kwaśny
Odmiany:
`Aphrodite' biała
`Charon' ciemnopurpurowa
`Pomona' biała z fioletowymi plamkami
Zbiór cebul: k. VI-p. VII
Sadzenie: k. VIII-p. IX
Kwitnienie: IV-V
Rozmnażanie:
-oddzielanie cebul przybyszowych
-nacinanie piętki (VIII)
-z sadzonek łuskowych (VIII)