„Instytucja nadpłaty podatku jako niezbędny element systemu prawa podatkowego.”
Spis treści
Wstęp 1
Rozdział I Instytucja nadpłaty podatku 3
1.1. Definicja nadpłaty i jej rodzaje 3
1.2. Moment powstania nadpłaty i jej zwrot 5
1.3. Oprocentowanie nadpłaty 12
1.4. Przedawnienie prawa do zwrotu nadpłaty 13
1.5. Żądanie stwierdzenia nadpłaty 15
Zakończenie 17
Bibliografia 18
„Oddajcie więc Cezarowi to,
co należy do Cezara, a
Bogu to, co należy do Boga”
Ewangelia Mateusza 22:17
Wstęp
Podatki towarzyszą człowiekowi od początku jego istnienia. Udokumentowane zapisy dotyczące podatków pojawiają się w związku z budową Arki Noego. Przy budowie arki zapotrzebowanie na dochód pokrywano dzięki wprowadzonemu samoopodatkowaniu oraz podatkowi pogłównemu.
Rozbudowane podatki pojawiają się w kulturze Egiptu, Grecji, Rzymu, nieobce są epoce średniowiecza (Petrarka, Palmieri), a w Polsce - A.F. Modrzewski, J. Łaski). Na przełomie XVI i XVII wieku myśl podatkową kształtowali J. Bodin, S. de Vauban, W.Petty, T. Hobbes. Jeśli zaś chodzi o Polskę, to w wieku XVII wykształciły się podatki:
podatek łanowy - od posiadaczy ziemskich;
podatek od nieruchomości miejskich - „szos”,
podatek płacony przez producentów i sprzedawców trunków - „czopowe”
podatek od gospodarstw domowych - „podymny”
Istotnym bodźcem naprzód w rozwoju systemów podatkowych było wprowadzenie w 1798 r. w Anglii podatku dochodowego.
Jednakże, z powodu zastrzeżeń natury moralnej, zrezygnowano z niego. Tym niemniej do podatku tego powrócono w latach 40-tych XIX wieku.
W opodatkowaniu dochodów zachodziły z biegiem czasu różne zmiany. Początkowo podatki dochodowe oparte były na zasadzie proporcjonalności obciążenia podatkowego, w XX wieku nabrały charakteru progresywnego. Wykształcił się również rodzaj podatku dochodowego od korporacji, który jest najczęściej proporcjonalny. Warto też wspomnieć, iż w XX wieku pojawiają się podatki obrotowe, np. podatek od wartości dodanej. Autorem tej koncepcji był niemiecki ekonomista - Carl von Siemens. Współcześnie trwają dyskusje nad wprowadzeniem m.in. indywidualnego podatku od wydatków osobistych. Jego koncepcję w połowie poprzedniego wieku opracował Nicolas Kaldor.
„Podatki przypominają pod pewnymi względami matki, często ich nie rozumiemy, ale rzadko można o nich zapomnieć” - powiedział Lord Bramwell, dlatego też warto bliżej poznać system podatkowy. Jednym z istotnych zagadnień tego systemu jest instytucja nadpłaty podatku.
W rozdziale pierwszym definiuję pojęcie nadpłaty podatku, dokonuję klasyfikacji rodzajów nadpłaty oraz zobowiązania do jej zwrotu, opierając się przede wszystkim na art. 72-80 Ordynacji Podatkowej.
Rozdział I - Instytucja nadpłaty podatku
Funkcjonowanie każdego systemu podatkowego niejednokrotnie prowadzi do sytuacji, w których uiszczone świadczenie podatkowe przekracza wielkość wynikającą z przepisów prawa. Regulacje normatywne poświęcone temu zagadnieniu - instytucji nadpłaty podatku, w przeszłości nie cieszyły się zainteresowaniem nauki prawa. Było to zapewne spowodowane stosunkowo niedużą liczbą przepisów regulujących instytucję nadpłaty podatku. Wiele przypadków zastosowania wspomnianej instytucji doprowadziła do licznych problemów związanych z jej stosowaniem. Stały się one powodem sprzecznych orzeczeń sądowych oraz rozbieżnych poglądów w piśmiennictwie. Tak więc wyjaśnienie konstrukcji prawnej instytucji nadpłaty podatku stanowi nie lada problem.
1.1. Definicja nadpłaty i jej rodzaje
Za nadpłatę w myśl Ordynacji Podatkowej uważa się:
Kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku,
Kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależne lub w wysokości większej od należnej,
Świadczenie płatnika lub inkasenta , jeżeli w decyzji wydanej w związku z niedopełnieniem przez płatnika lub inkasenta ich obowiązków, określono je nienależnie lub w wysokości większej niż należna,
Kwotę zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności określono je niezależnie lub w wysokości większej od należnej.
Tak więc, zgodnie z art. 72 §1 Ordynacji Podatkowej nadpłata to określona suma pieniężna. Jednakże definicja nadpłaty zawarta w tym przepisie nie obejmuje wszystkich przypadków, które powinny zostać uwzględnione w Ordynacji Podatkowej. Płatnik lub inkasent, jeżeli wpłacił podatek wyższy niż należny, przysługuje mu uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku. Tego rodzaju sytuacja nie została wymieniona w art. 72 §1 Ordynacji.
W praktyce występuje wiele rodzajów przyczyn, jakie mogą prowadzić do powstania nadpłaty podatku. Stwierdza się przy tym, iż: „Nadpłata powstaje nie tylko na skutek błędnego działania podatnika, płatnika czy organu podatkowego. Spowodowana ona może być konstrukcją konkretnego podatku, przewidywanymi w tym podatku ulgami i zwolnieniami podatkowymi, a także obowiązkiem płacenia w ciągu roku podatkowego zaliczek na poczet podatku.”
Można wskazać na dwa podstawowe rodzaje nadpłaty:
Nadpłatę incydentalną (losową), będącą wynikiem działania sprzecznego z prawem podatkowym,
nadpłatę konstrukcyjną ,stanowiącą rezultat działań zgodnych z prawem i stosowania określonych instytucji prawa podatkowego.
Tak więc, można stwierdzić, iż nadpłata będąca wynikiem działań sprzecznych z prawem, jest nieodłączną, ale niepożądaną konsekwencją istnienia podatków. Inaczej przedstawia się sytuacja nadpłaty konstrukcyjnej, może ona wystąpić tylko wtedy, gdy ustawodawca dopuścił do takiego stanu rzeczy poprzez konstrukcję prawa podatkowego.
1.2. Moment powstawania nadpłaty i jej zwrot.
Ustalenie momentu powstawania nadpłaty jest istotne ze względu na regulacje prawne dotyczące jej oprocentowania.
Zgodnie z art. 73 §1,2 Ordynacji Podatkowej nadpłata powstaje z dniem:
zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej,
pobrania przez płatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej,
zapłaty przez płatnika lub inkasenta należności wynikającej z decyzji o jego odpowiedzialności podatkowej, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
wpłacenia przez podatnika lub inkasenta podatku w wysokości większej od wysokości pobranego podatku,
zapłaty przez osobę trzecią lub spadkobiercę należności wynikającej z decyzji o odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy, jeżeli należność ta została określona nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
złożenia korekty deklaracji w podatku od towarów i usług obniżającej wysokość zobowiązania podatkowego, w związku ze zwiększeniem kwoty podatku należnego w rozumieniu przepisów o podatku od terenów i usług,
zeznania rocznego - dla podatników podatku dochodowego,
deklaracji podatku akcyzowego - dla podatników podatku akcyzowego,
złożenie zeznania wstępnego w podatku dochodowym od osób prawnych.
Występują dwa zasadnicze terminy zwrotu nadpłaty:
30 dniowy,
3 miesięczny.
Termin pierwszy liczony jest od dnia wydania decyzji o zmianie decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości podatkowej. Natomiast termin 3-miesięczny zwrotu dotyczy nadpłat związanych ze zobowiązaniami, w których podatnik zobowiązany był do wpłacenia zaliczek na podatek albo czynił to za niego płatnik.
Można wyróżnić dwa rodzaje zwrotu:
zwrot pośredni (zaliczenie na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych),
zwrot bezpośredni (na rachunek bankowy podatnika, płatnika lub inkasenta lub w gotówce, jeśli podatnik nie jest zobowiązany posiadać rachunku z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ).
Tak więc wystąpienie nadpłaty nie oznacza, iż podatnik może nią dysponować według własnego uznania. Chciałabym w tym miejscu powołać się na wyrok NSA z 9 maja 2001r - SA/Sz 278/00.
„Wystąpienie nadpłaty nie daje podatnikowi swobody w dysponowaniu nią, skoro przepis art. 75 Ordynacji podatkowej stanowi, że nadpłaty podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych.
48941
Dz.U.05.8.60: art. 75
Przewodniczący: Sędzia NSA Kazimiera Sobocińska. Sędziowie NSA: Marian Jaździński, Zygmunt Chorzępa (spr.). Protokolant: st. sekr. Jolanta Koprowska.
Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2001 r., na podstawie przepisu art. 233 § 1 pkt 1 w związku z art. 239 i art. 273 § 1 pkt 2 lit. "b" ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, póz. 926 ze zm.), Izba Skarbowa w S. rozpatrując zażalenie Stefana O. z W. na postanowienie Urzędu Skarbowego w W. z dnia 4 października 1999 r. w sprawie zaliczenia z urzędu nadpłaty powstałej w podatku od towarów i usług za miesiąc maj 1995 r. w kwocie 18.118,30 zł wraz z odsetkami za zwłokę w kwocie 37.052,50 zł na poczet zaległości w podatku od towarów i usług:
za grudzień 1997 r. na należność główną w kwocie -18.511,00 zł,
odsetek w kwocie -13.256,80 zł,
za marzec 1998 r. na należność główną w kwocie -1.753,50 zł,
odsetki w kwocie - 820,20 zł,
za kwiecień 1998 r. na należność główną w kwocie - 5.691,00 zł,
odsetki w kwocie - 3.075,30 zł,
za maj 1998 r. na należność główną w kwocie -1.402,00 zł,
odsetki w kwocie - 695,70 zł,
za czerwiec 1998 r. na należność główną w kwocie - 6.851,40 zł,
odsetki w kwocie - 3.113,80 zł,
łącznie na należność główną w kwocie - 34.208,90 zł, odsetki w kwocie 20.961,90 zł,
- zaskarżone postanowienie utrzymała w mocy.
W uzasadnieniu postanowienia organ odwoławczy wskazał, że wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1999 r., sygnatura l SA/Po 54/99, Naczelny Sąd Administracyjny uchylił decyzję Urzędu Skarbowego w W. z dnia 13 października 1995 r. oraz decyzję Izby Skarbowej w P. z dnia 25 stycznia 1996 r. w przedmiocie potrącenia zobowiązania wynikającego z decyzji z dnia 20 marca 1995 r., z podlegającej zwrotowi różnicy między podatkiem naliczonym a należnym od towarów i usług za maj 1995 r. w kwocie 19.784,00 zł. Ponieważ w lutym 1996 r. Urząd Skarbowy zwrócił podatnikowi z należnej różnicy kwotę 1.665,70 zł, pozostała do zwrotu nadpłata w kwocie 18.118,30 zł wraz z odsetkami w kwocie 37.052,50 zł, które to kwoty organ podatkowy zaliczył na zaległości podatnika w podatku VAT za miesiące wymienione w decyzji.
W zażaleniu od decyzji Urzędu Skarbowego, Stefan O. zakwestionował sposób zaliczenia nadpłaty z uwagi na nieuwzględnienie kosztów egzekucyjnych pobranych w toku postępowań egzekucyjnych, odsetek uiszczonych Skarbowi Państwa z tyt. zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych, VAT oraz nieuiszczonych składek ZUS.
Nadto, likwidując zaległości podatnika, organ podatkowy winien je zaspokoić w pierwszej kolejności z należnych odsetek, a dopiero później z należności głównej. Nadto, zaliczanie zaległości podatnika winno następować w dacie wymagalności danego zobowiązania podatkowego bez naliczania odsetek, albowiem w tym czasie istniała nadpłata, której organ podatkowy nie chciał uznać. Przyznanie się do posiadania nadpłaty postanowieniem z dnia 4 października 1999 r. przez Urząd Skarbowy w W. winno spowodować jej zaliczenie w pierwszej kolejności na należności podatnika (St. O.) wobec ZUS, następnie w podatku dochodowym od kwot wypłaconych wynagrodzeń, dalej na zaległości w podatku VAT i zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych podatnika z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Izba Skarbowa rozpatrując zażalenie stwierdziła, że po uchyleniu decyzji Urzędu Skarbowego w W. przez Naczelny Sąd Administracyjny w podatku VAT powstała nadpłata w kwocie 18.118,30 zł. Nadpłata zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej określona jest w zakresie jej wysokości przez organ podatkowy lub podatnika, a nadto, nadpłaty podlegają oprocentowaniu, w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę. Nadpłata podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległych lub bieżących zobowiązań podatkowych, jeżeli podatnik takowe posiada - art. 75 § 1 Ordynacji podatkowej. A zatem Urząd Skarbowy zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej (art. 273 § 1 pkt 2 lit. "b") zaliczył z urzędu nadpłatę powstałą w podatku VAT za miesiąc maj 1995 wraz z należnymi odsetkami na poczet zaległości podatnika w podatku VAT.
Zdaniem Izby Skarbowej zarzuty podatnika nie są zasadne.
Uchybienie przez organy podatkowe terminowi o zwrocie nadpłaty rekompensują należne odsetki, natomiast tryb zaliczania nadpłaty na zaległe i bieżące zobowiązania podatkowe regulują przepisy a nie uznanie organu podatkowego i w tym zakresie Urząd Skarbowy nie naruszył prawa.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Stefan O. ponowił zarzuty niezasadnego rozpatrzenia sprawy wg przepisów Ordynacji podatkowej, a nadto zarzucił, że nawet stosując jej przepisy niezasadnie uznały, że podatnik był zobowiązany zapłacić odsetki za zwłokę od należności podatkowych w czasie, kiedy organy podatkowe niezasadnie odmawiały uznania istnienia nadpłaty w podatku VAT za maj 1995 r. To powoduje, że zaległość w podatku rachunkowo nie istniała, albowiem nadpłata przewyższała ją i nie mogły być naliczone odsetki za zwłokę. Takie rozliczenie nadpłaty uzasadnia żądanie zaliczenia nadpłaty w sposób wskazany przez podatnika. Uzasadnia również zwrot kosztów egzekucyjnych, które pobrano przy egzekwowaniu rzekomych zaległości.
W odpowiedzi na skargę, Izba Skarbowa wniosła o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, co następuje:
Skarga nie jest zasadna, a zaskarżone postanowienia nie naruszają prawa.
W stanie faktycznym sprawy, nie jest kwestionowane przez skarżącego, że wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 kwietnia 1999 r., uchylając decyzję Izby Skarbowej w P., spowodował powstanie nadpłaty w kwocie 18.118,30 zł z tytułu niezwróconej nadwyżki podatku naliczonego nad należnym VAT za maj 1995 r.
A skoro tak, to przepisami regulującymi tryb postępowania organów podatkowych przy zaliczeniu nadpłaty stały się przepisy Ordynacji podatkowej, które weszły w życie 1 stycznia 1998 r. i w czasie obowiązywania których stwierdzono istnienie nadpłaty.
Wystąpienie nadpłaty nie daje podatnikowi swobody w dysponowaniu nią, skoro przepis art. 75 Ordynacji podatkowej stanowi, że nadpłaty podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych.
W czasie stwierdzenia nadpłaty (uchylenia decyzji, która zaliczała nadwyżkę podatku naliczonego VAT na poczet cofniętych ulg podatkowych), jak sam podatnik przyznaje, miał wobec Urzędu Skarbowego zaległości podatkowe. A zatem, zaliczenie kwoty nadpłaty i należnych odsetek z tytułu niezwrócenia nadpłaty w terminie na poczet zaległości w podatku VAT było zgodne z cytowanym przepisem Ordynacji podatkowej.
Dopiero brak zaległych czy bieżących zobowiązań podatnika pozwala na zwrot nadpłaty i swobodne nią dysponowanie przez podatnika, co w sprawie nie miało miejsca.
Cytowany przepis ustala kolejność i zakres zaliczania nadpłaty, przeznaczając ją na "zaległe i bieżące zobowiązania podatkowe". To oznacza, że nie organ podatkowy decyduje o przeznaczeniu nadpłaty, ale przepis ustawy, który organ musi wykonać.
Dlatego zdaniem Sądu, mając na uwadze treść przepisu art. 75 Ordynacji podatkowej, należy uznać zarzuty Stanisława O. za niezasadne, a zaskarżone postanowienie za zgodne z prawem, co uzasadnia na podstawie przepisu art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, póz. 368 ze zm.) oddalenie skargi.
Tabela 1: Sposoby zwrotu nadpłaty podatku w zależności od uprawnionego podmiotu
Sposób zwrotu nadpłaty de lege lata |
podatnik (spadkobierca) |
płatnik (inkasent) |
osoba trzecia odpowiedzialna za zaległości podatkowe |
|
zwrot pośredni |
zaliczenie na poczet bieżących zobowiązań podatkowych |
X |
X |
-
|
|
zaliczenie na poczet zaległości podatkowych |
X |
X |
X
|
zwrot bezpośredni |
wypłata w gotówce |
X |
X |
X*
|
|
zwrot na rachunek bankowy |
X |
X |
X*
|
|
postawienie nadpłaty do dyspozycji podmiotu uprawnionego |
X |
X* |
X*
|
zaliczenie na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych |
X |
- |
- |
|
* Sposoby zwrotu, których zastosowanie wymaga analogicznego stosowania przepisów Ordynacji podatkowej.
Opracowanie: Maciej Ślifirczyk
1.3. Oprocentowanie nadpłaty
Oprocentowanie nadpłaty reguluje art. 78 Ordynacji Podatkowej. Dla określenia kwoty odsetek niezbędne jest wskazanie sposobu obliczania ich wysokości oraz okresu, przez jaki są naliczane. W odniesieniu do pewnych sytuacji ustawodawca nie precyzuje bezpośrednio momentu, od jakiego należy obliczać oprocentowanie. Jeżeli więc z przepisów prawa nie wynika inny moment oprocentowania nadpłaty, należy przyjąć, że powinna być ona oprocentowana od momentu powstania.
Należy zauważyć, iż problem oprocentowania nadpłaty powstaje wówczas, gdy jest spowodowany przyczynami leżącymi po stronie organu podatkowego, a nie z winy podatnika.
Niekiedy jednak oprocentowanie, pomimo powstania nadpłaty nie przysługuje. Dzieje się tak wówczas, gdy nadpłata powstała w związku ze:
złożeniem zeznania rocznego w podatku dochodowym od osób fizycznych,
złożeniem zeznania wstępnego w podatku dochodowym od osób prawnych,
złożeniem deklaracji podatku akcyzowego
Nadpłaty podlegają oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych. W praktyce jednak rzadko to zjawisko występuje.
1.4. Przedawnienie prawa do zwrotu nadpłaty
Prawo do zwrotu nadpłaty przedawnia się, zgodnie z art. 80 Ordynacji po:
upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin jej zwrotu,
po upływie terminu określonego w Art. 80 §1 Ordynacji Podatkowej wygasa również prawo do złożenia wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych oraz możliwość zaliczenia nadpłaty na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych,
złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty, zwrot nadpłaty lub zaliczenie jej na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych przerywa bieg terminu do zwrotu nadpłaty.
Tak więc z przepisów Ordynacji wynika, że ograniczenie czasowe w którym przysługuje prawo do uzyskania zwrotu nadpłaty podatku ma charakter terminu prekluzyjnego (zawiłego). Z upływem wskazanych w ustawie terminów wygasa prawo do dochodzenia zwrotu nadpłaty.
Tabela 2. Terminy wygaśnięcia praw do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty
źródło uprawnienia do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty |
wygaśnięcie prawa do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty |
płatnik pobrał podatek nienależnie lub w wysokości większej od należnej (art.75§l) |
po upływie 5 lat od dnia: a) pobrania przez płatnika podatku nienależnie lub w wysokości większej od należnej (art. 79 § 2 pkt l lit. a) b) uprawomocnienia się decyzji o uchyleniu lub zmianie decyzji, na podstawie której płatnik dokonał obliczenia podatku (art. 79 § 2 pkt l lit. b) c) uprawomocnienia się decyzji o uchyleniu łub zmianie decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej lub o odpowiedzialności podatkowej spadkobiercy (art. 79 § 2 pkt l lit, c) |
podatnik, którego zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa: a) w zeznaniach (deklaracjach), o których mowa w art. 73 § 2, wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne bądź w wysokości większej od należnej i wpłacił zadeklarowany podatek albo wykazał nadpłatę w wysokości mniejszej od należnej (art. 75 § 2 pkt l lit a) b) w deklaracjach innych niż wymienione w art. 73 § 2 pkt 2 i 3, z wyjątkiem deklaracji dotyczącej podatku dochodowego, wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne łub w wysokości większej od należnej i wpłacił zadeklarowany podatek (art. 75 § 2 pkt lit. b); |
po upływie 5 lat od dnia złożenia zeznania (deklaracji) (art. 79 § 2 pkt 2) |
c) nie będąc obowiązanym do składania zeznań (deklaracji), dokonał wpłaty podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej (art. 79 § 2 pkt l lit, c) |
po upływie 5 lat od dnia, w którym dokonano wpłaty podatku (art. 79 § 2 pkt 3) |
płatnik lub inkasent: a) w złożonej deklaracji wykazał oraz wpłacił podatek w wysokości większej od wysokości pobranego podatku (art. 75 § 2 pkt 2 lit. a) b) w złożonej deklaracji wykazał oraz wpłacił podatek w wysokości większej od należnej (art. 75 § 2 pkt 2 lit. b) |
po upływie 5 lat od dnia złożenia zeznania (deklaracji) (art. 79 § 2 pkt 2) |
c) nie będąc obowiązanym do składania deklaracji, wpłacił podatek w wysokości większej od należnej (art. 75 § 2 pkt 2 lit, c) |
po upływie 5 lat od dnia, w którym dokonano wpłaty podatku (art. 79 § 2 pkt 3) |
Opracowanie: Maciej Ślifirczyk
1.5. Żądanie stwierdzenia nadpłaty
W niektórych przypadkach zwrot nadpłaty musi być poprzedzony złożeniem przez podatnika żądania stwierdzenia nadpłaty. Żądanie może być złożone w organie podatkowym w następujących sytuacjach:
Gdy podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku,
gdy podatnik, którego zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa, w zeznaniu rocznym w podatku dochodowym od osób fizycznych, w zeznaniu wstępnym w podatku dochodowym od osób prawnych bądź w deklaracji podatku akcyzowego wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne bądź w wysokości większej od należnej i wpłacił zadeklarowany podatek albo wykazał kwotę nadpłaty w wysokości mniejszej od należnej,
gdy podatnik, którego zobowiązanie powstaje z mocy prawa, w deklaracji wykazał zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacił zadeklarowany podatek albo wykazał kwotę podatku przypadającego do zwrotu w wysokości mniejszej od należnej,
gdy podatnik, nie będąc obowiązany do składania zeznań (deklaracji), dokonał wpłaty podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej.
Tak więc żądanie zwrotu nadpłaty wymaga złożenia odpowiedniego wniosku w organie podatkowym. Zazwyczaj załatwienie wniosku polegać będzie na nie wydaniu decyzji, a na dokonaniu zwrotu nadpłaty. Wniosek powinien spełniać następujące warunki:
zawierać żądanie zwrotu nadpłaty i jego uzasadnienie,
określać wysokość kwoty nadpłaty podlegającej zwrotowi,
wskazywać osobę, od której pochodzi wniosek oraz jej adres,
zawierać podpis osoby wnoszącej wniosek.
Prawo do żądania stwierdzenia nadpłaty też ulega przedawnieniu. Następuje ono po upływie 5 lat od dnia złożenia zeznania, w którym wykonano zobowiązanie podatkowe w wysokości większej od należnej albo kwotę nadpłaty lub podatku, który albo przypada do zwrotu w wysokości mniejszej od należnej.
Zakończenie
Instytucja nadpłaty podatku to nieodzowny element systemu prawa podatkowego. Zwrot podatku nie jest instytucja nową. Instytucja ta została zastosowana np. w czasach Sejmu Czteroletniego. Dnia 28 stycznia 1798 r. Sejm ten uchwalił jednorazową ofiarę w postaci całorocznego podymnego. Instytucja zwrotu podatku dostrzegana była też w XIX wieku, miała ona na celu niwelację negatywnych konsekwencji opodatkowania. W pewnych sytuacjach służył też usuwaniu skutków błędnej zapłaty lub poboru podatku.
W ostatnich czasach znacznie wzrosła rola instytucji nadpłaty podatku, stało się tak zwłaszcza z momentem wejścia w życie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. O podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Elementem konstrukcji tego podatku stała się instytucja zwrotu różnicy podatku naliczonego i należnego. Również ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych stwierdza, iż w niektórych przypadkach również i ten podatek podlega zwrotowi. Wzrost znaczenia instytucji zwrotu podatku doprowadził do próby stworzenia przepisów regulujących w sposób ogólny tę instytucję. W projekcie Ordynacji przewidziano odrębny rozdział poświęcony zwrotowi podatku. Nie znalazł się on jednak w ostatecznej wersji tej ustawy. Istotne rozszerzenie regulacji zwrotu podatku w Ordynacji podatkowej przyniosła nowelizacja tej ustawy, która weszła w życie z dniem 30 czerwca 2005 r.
Instytucja nadpłaty podatku moim zdaniem pozwala, choćby w części uniknąć ujemnych konsekwencji błędów popełnionych przez podatnika, płatnika lub inkasenta. Biorąc pod uwagę często zmieniające się i nie do końca właściwie interpretowane przepisy prawa podatkowego oraz niezwykłe problemy z właściwym obliczeniem podatku należnego w tej sytuacji możemy wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. Organ podatkowy ma duże możliwości, albo zaliczyć nadpłatę na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań, a jeśli takowe nie występują zwrócić nadpłatę na wskazany we wniosku rachunek bankowy.
Bibliografia
B. Brzeziński, „Wstęp do nauki prawa podatkowego”, Toruń, r. 2001
A. Gomułowicz, J. Małecki, „Podatki i prawo podatkowe”, Warszawa r. 2004
K. Koranyi, „Powszechna historia państwa i prawa”, Warszawa r. 1961
A. Olesińska, „Prawo podatkowe”, Toruń r. 2004
Ordynacja Podatkowa
M. Slifirczyk, „Nadpłata podatku”, Zakamycze r. 2005
K. Koranyi, „Powszechna historia państwa i prawa”, Warszawa, r. 1961.
B. Brzeziński, „Wstęp do nauki prawa podatkowego”, Toruń, r. 2001
B. Brzeziński, „Wstęp do nauki prawa podatkowego”, Toruń, r. 2003
B. Brzeziński, „Wstęp do nauki prawa podatkowego”, Toruń, r. 2003
M. Ślifirczyk , „Nadpłata podatku”, Zakamycze , r. 2005
A. Olesińska, „Prawo podatkowe” Toruń, r. 2004
A. Gomułowicz, J. Małecki, „Podatki i prawo podatkowe”, Warszawa, r. 2004
H. Ślifirczyk - „Nadpłata podatku”, Zakamycze, r. 2005
A. Olesińska, „Prawo podatkowe”, Toruń, r. 2004
A. Gomułowicz, J. Małecki, „Podatki i prawo podatkowe”, Warszawa, r. 2004
M. Ślifirczyk, „Nadpłata podatku”, Zakamycze, r. 2005
A. Oleśnicka - „Prawo podatkowe”, Toruń, r. 2004
M. Ślifirczyk - „Nadpłata podatku”, Zakamycze, r. 2005
A. Olesińska, - „Prawo podatkowe” Toruń r.2004
M. Ślifirczyk, „Nadpłata podatku”, Zakamycze, r. 2005
1