SZTUKA ROKOKOWA

Sztuka rokokowa narodziła się we Francji i rozwijała się od początków XVIII w. do połowy XVIII w. Szybko stała się modna w wielu krajach katolickich, mimo że programowo odrzuciła wszelkie zasady moralne, jakimi kieruje się wiara, nie tylko katolicka. Tym bardziej paradoksalne może się wydać, że ornamentyka rokokowa, lekka, pełna wdzięku, modna w buduarach pałacowych, chętnie przyjmowana była w kościołach w pierwszej połowie XVIII wieku. Malarstwo natomiast diametralnie zmieniło tematykę, niemal tylko wykorzystywało motywy erotyczne i sielankowe scenki. Rzeźba zaś, bardzo często filigranowa, wykonana z porcelany, emanuje radością, swobodą i kokieterią. Rokoko było reakcją na patetyczną i często wyreżyserowaną przez kościół i władców sztukę baroku. Stało się sposobem na życie, bowiem z sentymentalną sielankowością epoki wiążą się zabawy towarzyskie na tle przyrody, koncerty, maskarady i włoska komedia, beztroskie życie pełne flirtów i nietrwałych związków. Twórcy rokokowi inspirowali się również sztuką egzotyczną.

Architektura

Pałac Sans-Souci; Jerzy Wacław Knobelsdorf

Architektura rokokowa zwana czasem bywa buduarową, ponieważ często zmiany zachodziły w wystroju wnętrz pałacowych, które z reguły były niewielkie, ale jasne, oświetlone dużymi oknami, pełne luster, ozdabiane kapryśną i asymetryczną, złoconą dekoracją opartą na motywie rocaille, czyli na ornamencie muszlowym. Natomiast, gdy decydowano się na budowę, a nie tylko na przebudowę, stawiano zamiast pałacu małą, przytulną i wygodną willę. W parkach pojawiły się budynki, które naśladowały chińskie kioski, pagody i mostki. Ściany budynków nie miały ścisłych podziałów pionowych i poziomych, jak do tej pory, a wypełnione były fantastycznymi zdobieniami. Elementy planów budowli unikały kątów prostych, stosowano owalne lub zaokrąglone linie, a niektóre kościoły oparte były na planie elipsy. Dekoracja świątyń powielała pomysły sztuki świeckiej, uzupełniona była oczywiście o rzeźbę i malarstwo ścienne.

Rzeźba

Przybornik do pisania z Sevres

Rzeźba rokokowa prezentowana jest przez niewielkie figurki porcelanowe, o swobodnej, rozluźnionej kompozycji, które przedstawiały sceny miłosne, pasterskie, sielankowe, mitologiczne. Modne były także motywy wschodnie, egzotyczne, wzorowane na porcelanie chińskiej i japońskiej, stąd też obok słodkich, kokieteryjnych młodych postaci pasterek i ich adoratorów, pojawiły się barwne wizerunki Chińczyków, odzianych w orientalne tkaniny.

Inny rodzaj rzeźby odnajdziemy w kościołach, aczkolwiek ekspresja, układ kompozycyjny, pozostawał ten sam. Figury sakralne ujęte w niemal tanecznych pozach, w rozwianych szatach, pokrywano bogatą polichromią, często złotem.

Malarstwo

Huśtawka; Jean-Honore Fragonard

Malarstwo rokokowe zyskało popularność szczególnie we Francji. W 1715 roku, po śmieci króla Ludwika XIV, zgorzkniałego, dewocyjnego i oddającego się odwiecznym praktykom religijnym, cały dwór odetchnął, nie trzeba było już udawać cichości i pobożności. Ludzie pragnęli swobody, fantazji, zabaw, gier, przedstawień teatralnych, zalotów i miłostek. Taki sposób życia wpłynął na malarstwo, które stało się lustrzanym odbiciem dworskiego dnia codziennego, wypełnionego beztroskimi chwilami, bez względu na powagę sytuacji politycznej. W obrazach, o jasnej, lekkiej, pastelowej, rozbielonej tonacji kolorystycznej, znikła pompatyczność, teatralność, oficjalne, wyszukane pozy, majestatyczna postawa, a pojawiła się elegancja, wykwint, wyrafinowanie.

Format obrazów stał się bardziej kameralny, często zdobił wachlarze, szczotki. tabakierki, szkatułki. Tematem tych przedstawień bywały flirtujące, młode pary, z rozkoszą poddające się urokowi chwili, ubarwionej atmosferą erotyzmu, pięknem przyrody, urokiem tańca i muzyki. W kompozycjach dominowała kobieta wiotka, kokieteryjna, uwodzicielska, zawsze piękna, z przyjemnością oddająca się zalotom fircyków. Obok prac olejnych pojawił się także pastel.

---