WYKŁAD UKŁAD POKARMOWY I ODDECHOWY
Cavum oris - jama ustna
Lingua/glossa dens - język
Pharynx - gardło
Esophagus - przełyk
Ventriculus/ gaster/ - żołądek
Intestinum tenuae - jelito cienkie
Duodenum - dwunastnica
Jejunum - jelito czcze
ileum - jelito kręte
intestinum crassum - jelito grube
colon - okrężnica
rectum - odbytnica
anus - odbyt
glandula porotis - ślinianka przyuszna
glandula sublingualis - ślinianka podjęzykowa
glandula submandibularis - ślinianka podżuchwowa
glandula hepar - gruczoł wątroby
glandula pancreas - gruczoł trzustki
glandula vesica biliaris -
cavum nasi - jama nosowa
pharynx - gardło
larynx - krtań
trachea - tchawica
bronchus principalis dexter -
bronchus principalis sinister -
pulmo dexter - płuco prawe
pulmo sinister - płuco lewe
arteriae et venae pulmonales - tętnice I żyły płucne
Układ oddechowy i pokarmowy :
W układzie oddechowym mamy 2 części:
a) przewodzącą drogi oddechowe
b) oddechową - wymiana gazowa (pęcherzyki płucne)
Do dróg oddechowych górnych zaliczamy:
- jama nosowa z zatokami przynosowymi
- gardło
Do dolnych dróg oddechowych zaliczmy:
- krtań
- tchawica
- oskrzela główne i płuca
JAMA NOSOWA
- ścianę górną tworzą kości dołu prawego czaszki
- ścianę dolną tworzą podniebienie twarde
- ścianę przyśrodkową tworzy przegroda nosa przednia chrzęstna a część tylną kostna (lemiesz i blaszka sitowa kości klinowej)
- w ścianie bocznej jamy nosowej znajdują się 3 małżowiny nosowe: górna, środkowa, dolna.
Pod małżowinami leżą przewody nosowe: górny, środkowy, dolny gdzie uchodzą zatoki przynosowe.
Do przewodu nosowego: - górnego uchodzi zatoka klinowa i komórki sitowe tylne,
- do środkowego zatoka czołowa, szczękowa i komórki sitowe przednie
- dolnego uchodzi przewód nosowo - łzowy
Jama nosowa zasłana jest błoną śluzową, której wyróżniamy okolicę węchową leży w części górnej zawiera receptory węchu do których dochodzą nerwy węchowe. W okolicach oddechowych pokryte nabłonkiem migawkowym, posiada liczne gruczoły i
Czynność - to oczyszczanie, nawilżanie, ogrzewanie powietrza
GARDŁO
- odcinek drogi pokarmowej i oddechowej
Położenie sięga ono od podstawy czaszki do C6 leży do przodu kręgosłupa.
Jamę gardła dzielimy na 3 części:
- część nosowa, która przez nozdrza tylne łączą się z jamą nosową:
*na ścianie bocznej ujścia ( gardłowe trąbki słuchowe)
*do tyłu od tego ujścia leży migdałek trąbkowy w wale trąbkowym
*na granicy ściany górnej i tylnej znajduje się nieparzysty migdał 3 czyli gardłowy
- część ustna łączy się z jamą ustną poprzez cieśń gardzieli ograniczoną przez podniebienie męskie, nasada języka, bocznie łuki podniebienno - gardłowy, podniebienno - językowy miedzy, którymi leży migdałek podniebienny
Część krtaniowa - łączy się z krtanią poprzez wejście do krtani
KRTAŃ
Leży na wysokości od L4 do L7 zwany właściwy narząd głosu czyli głośnia, u góry łączy się z gardłem u dołu przechodzi w tchawicę.
Budowa krtani:
- szkielet - tworzą chrząstki
- jama krtani pośrednia od fałdów przednosowych do warg głosowych (struny głosowe)
- jama podgłośniowa
Mięśnie krtani:
- rozwierające szparę głośni
- zwierające szparę głośni
- napinające wargi głosowe
TCHAWICA
Łączy krtań z oskrzelami głównymi biegnie od C7 do Th4 gdzie ją dzieli na 2 oskrzela główne prawe i lewe. W tchawicy wyróżniamy część szyjną i piersiową
Budowa tchawicy:
- ściana - chrząstki (w kształcie litery u ) łączące je więzadła, a ścianę tylną tchawicy
- ściana błoniasta która sąsiaduje z przełykiem
Oskrzela główne - chrząstki, ściany błoniastej
Prawe - krótsze, szersze i biegnie bardziej pionowo (ciała obce wpadają)
Wchodzą do wnęki płucne i dzielą się na coraz mniejsze przechodząc oskrzeliki oddechowe II◊ oskrzeliki oddechowe I rzędu ◊w oskrzeliki końcowe przewodziki pęcherzykowe których ściany◊ oskrzeliki oddechowe III rzędu ◊rzędu tworzą pęcherzyki płucne
PŁUCA
- powierzchnia płucna dolna przeponowa (podstawa)
- szczyt płuca
- powierzchnia boczna żebrowa
- powierzchnia śródpiersiowa na której znajduje się wnęka płuca
Wnęka płuca znajduje się oskrzele główne, tętnica płucna i dwie żyły płucne oraz naczynia odżywcze, chłonne, splot nerwowy tworzą korzeń płuca wszystkie elementy które łączy płuca z sercem i tchawicą.
Płuco prawe posiada szczelinę skośną i poziomą, która dzieli na 3 płaty: górny, środkowy i dolny.
Lewe płuco ma szczelinę skośną 2 płaty: górny i dolny
Każde płuco jest pokryte opłucną - błona surowicza posiadająca dwie blaszki:
- opłucną trzewną - pokrywa płuco
- opłucną ścienną - pokrywająca ścianę klatki piersiowej
*pomiędzy tymi blaszkami znajduje się jama opłucna zawierająca niewielką ilość płynu surowiczego, który zapobiega tarciu płuca o klatkę piersiową podczas oddychania
UKŁAD POKARMOWY
Składa się z:
- przewodu pokarmowego
- gruczołów
Przewód pokarmowy zaczyna się szparą ust kończy odbytem. Składa się z :
- jamy ustnej
- gardła
- przełyk
- żołądek
- jelito cienkie
- jelito grube
Gruczoły to:
- ślinianki
- wątroba
- trzustka
JAMA USTNA
Dzieli się na przedsionek i jamę ustną właściwą oddzieloną od siebie zębami i dziąsłami. Na błonie śluzowej policzka uchodzi przewód ślinianki przyusznej natomiast w dnie jamy ustnej pod językiem na fałdzie podjęzykowym uchodzi przewód ślinianki podjęzykowej i podżuchwowej.
Dodatkowe elementy:
- język
- zęby
-śliniaki
Język posiada nasadę, w której leży migdałek językowy, trzon (brodawki smakowe, okolone [nerw 9], liściaste [nerw 9], grubowate (tworzące kupki smakowe) [nerw 7], nitkowate (unerwienie czuciowe)
Mięśnie języka dzielimy na 2 grupy:
- Zewnętrzne, które mają jeden przyczep kostny i powodują zmiany położenia języka
- Wewnętrzny, obydwa przyczepy w języku zmieniaj jego kształt
Mamy 3 duże gruczoły ślinowe.
- ślinianka przyuszna - leży do przodu od małżowiny usznej na mięśniu żwaczu (nerw 9)
- śliniaka podjęzykowa - leży w dnie jamy ustnej pod językiem (nerw 7)
- śliniak podżuchwowa - leży w trójkącie podżuchwowym
Mięsnie języka unerwia nerw 12 - podjęzykowy
PRZEŁYK
Łączy gardło z żołądkiem ma 3 części: -szyjny
-piersiowy
-brzuszny
ŻOŁĄDEK
Leży w podbrzuszu (okolica podżebrowa lewa)
Części żołądka: - wpust - otwór łączący żołądek z przełykiem
- dno
- trzon
- kolano
- odźwiernik - otwór posiadający zastawkę czyli mięsień żwacz odźwiernika
Budowa ściany żołądka
3 warstwy - błony otrzewna - na zewnętrzsurowicze
środkowa - mięśniowa
błona śluzowa która produkuje sok żołądkowy w żołądku ( ślina, pepsynogen, kwas solny, lipaza )
JELITO CIENKIE
Zaczyna się zastawka odźwiernika, a kończy zastawka krętnico - kątnicza , łączy się z jelitem grubym
Części jelita cienkiego:
- dwunastnica
- jelito czcze
- jelito kręte
Dwunastnica ma kształt podkowy otaczającej głowę trzustki.
Części dwunastnicy - opuszka
- część zstępująca, od której uchodzą
* przewód żółciowy wspólny prowadzący żółć z wątroby i pęcherzyka żółciowego
* przewód trzustkowy - prowadzący sok trzustkowy z enzymami trawiennymi
- część pozioma
- część wstępująca
Jelito czcze i kręte:
Jelito czcze zaczyna się przy zgięciu dwunastnico-czczym następnie bez wyższej granicy przechodzi w jelito kręte.
Błona śluzowa jelita cienkiego posiada liczne fałdy okrężne i kosmki jelitowe do których wchłaniane są strawione substancje:
Aminokwasy i cukry - układ krwionośny
Tłuszcze - układ chłonny
Czynność - trawienie i wchłanianie przyjętych pokarmów
JELITO GRUBE
Zaczyna się od zatoki kątniczo - krętniczej kończy odbytem dzieli się na 3 części:
- jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym
- okrężnica
* wstępująca
* poprzeczna
* zstępująca
* esowata
- odbytnica
Jelito ślepe leży w prawym dole biodrowym poniżej ujścia jelita cienkiego.
- okrężnica leży na obwodzie jamy grzusznej
ODBYTNICA
Rozproszona między I a II kręgiem krzyżowym leży w miednicy mniejszej - do przodu do kości krzyżowej przebija przeponą miedniczną, kończy się odbytem.
Cechy jelita grubego:
- taśmy - podłużna mięśniówka gładka
- wypuklenia i fałdy półksiężycowate
- przyczepki sieciowe - uwypuklenia błony surowiczej, w których gromadzi się tkanka tłuszczowa
*ściany i narządy jamy brzusznej pokrywa błona surowicza zwana otrzewną
WĄRTOBA I TRZUSTKA
Wątroba leży w okolicy podżebrowej prawej ma powierzchnię przeponową (do przepony)i powierzchnię trzewną skierowaną do narządów i jamy brzusznej : płaty
- prawy
- lewy
- ogoniasty
- czworoboczny
Między ogoniastym a czworobocznym - dół pęcherzyka żółciowego
A z tyłu między prawym a ogoniastym - bruzda żyły głównej dolnej
Inny element wątroby:
Wnęka wątroby (między ogoniastym a czworobocznym) - znajduje się tętnica wątrobowa
- żyła wrotna
- przewód wątrobowy wspólny wyprowadzający żółć
DROGI ŻÓŁCIOWE
Przewód wątrobowy wspólny łączy się z przewodem pęcherzykowym tworząc przewód żółciowy wspólny który uchodzi do dwunastnicy.
Czynność wątroby - produkuje niektóre białka krwi
- magazynuje glikogen
- wytwarzana żółć
- pełni czynności odtruwania ustroju
TRZUSTKA
Leży na tylnej ściany jamy brzusznej na wysokości 2 kręgu lędźwiowego, za żołądkiem
Części trzustki :
- głowa która otacza pętla dwunastnicy
- szyjka
- trzon
- ogon który sięga do śledziony
Sok trzustkowy zawiera wszystkie enzymy trawienne (1.5 - 2l) do dwunastnicy
Czynność trzustki :
- zewnętrzna wydzielnicza produkcja soku trzustkowego
- wewnętrzna wydzielnicza czyli produkuje hormony (insulinę i glukagon ^) która reguluje poziom cukru we krwi