34 Osadnictwo na prawie niemieckim w Polsce w XIII wieku


47. Osadnictwo na prawie niemieckim w Polsce w XIII wieku.

Rozwinęło się najwcześniej i najsilniej na Śląsku. Popierał je we wczesnej fazie rozwoju szczególnie Henryk I Brodaty. Było ono ściśle związane z osadnikami przybyłymi z Niemiec. Miało im gwarantować poszanowanie odrębności i warunki życia zgodnie z ich obyczajem. Jednak już w dokumencie Władysława Odonica dla klasztoru Cystersów w Wieluniu z 1210r. wystawca wziął pod uwagę zarówno Niemców jak i Polaków na których miało być rozciągnięte. Przyjmuje się, że prawo niem. funkcjonowało już dość szeroko w oderwaniu od ludności niemieckiej jako forma ustrojowa od lat 40-stych XIII w. działo się tak zwłaszcza na Śląsku , a w drugiej połowie XIII w. rozpowszechniło się poza tereny Śląska. Niosło ono ze sobą pewne elementy samorządowej organizacji, która w sposób istotny przyczyniła się do podniesienia u osadników poczucia wolności, a także bezpieczeństwa wobec pana wsi. O posiadaniu przez osadników niem. w Pol. własnego sędziego, a zarazem zwierzchnika z ramienia pana feudalnego w osobie sołtysa, dowiadujemy się z dokumentu Henryka Brodatego dotyczącego wsi Kostamłoty i Ujów wystawionego dla klasztoru św. Wincentego we Wrocławiu. Osadnictwo niem. miało wiejski charakter , ale bardzo szybko zaczęło dotyczyć również osad miejskich. Prawo to przyczyniło się do budowy samorządowych form życia zbiorowego wyzwalając ludzką przedsiębiorczość i energię, dając mieszkańcom poczucie własnej wartości.

W procesie tworzenia się gmin miejskich w Europie wyróżnić można 3 strefy :

Polską gminę miejską tworzono odgórnie, z inicjatywy książąt, instytucji kościelnych oraz wielmożów świeckich.

WZORZEC LUBECKI miał za podstawowe przywileje Fryderyka I Barbarossy z 1188r. ,a MAGDEBURSKI przywileje arcybiskupa magdeburskiego Wichmana z 1188r. Prawo lubeckie przyjęło się głównie w strefie bałtyckiej - Gdańsk, Tczew, Elbląg, Braniewo.

Prawo magdeburskie przyjmowane było bądź wprost z Magdeburga, bądź za pośrednictwem innych miast. Na tej drodze powstały dwa warianty tego prawa:

*prawo chełmińskie, mający za podstawę przywilej lokacyjny Chełmna i Torunia z

1223r., zatwierdzony i rozszerzony w 1251r.

*prawo średzkie powstałe na podstawie pouczenia miasta Halle nad Salą dla Środy Śląskiej z 1235r.

Najstarsza gmina powstała na podst. prawa niem. utworzona została na Śląsku, była to Złotoryja. W Małopolsce najstarsze miasto założone na prawie niem. to KRAKÓW, został dokonany mocą przywileju Bol. V Wstydliwego wystawionego na wiecu w 1257r.

Najstarsza gmina powołana w Wielkopolsce to Poznań oraz Gniezno, które przed rokiem 1243 miało prawo miejskie.

AKT LOKACYJNY - spisany z zasadźcą (wójtem) określał prawa i przywileje mieszczan, wolność od czynszów i cła , prawo do korzystania z lasów, łąk, sądownictwo ławnicze i wójta ( prawo do kilku łanów ziemi, 1/6 część czynszów i 1/3 opłat sądowych, budowy młyna, karczmy, urząd wójta był dziedziczny). Ograniczono rolę wójta na rzecz rady miejskiej wybieranych przez obywateli miast na czele z burmistrzem.

SKUTKI ROZWOJU OSADNICTWA :

Wieś osadzona na prawie niemieckim przedstawiała wyższy typ gospodarczy, oparty głównie na pieniądzu, na czynszu, a nie, jak poprzednio, na świadczeniu w naturze. Korzyści jakie przynosił ściągały osadników i wzmagały wydajność ich pracy.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Osadnictwo na prawie niemieckim w Polsce i krajach europy śr
ĆWICZENIA, Osadnictwo na prawie niemieckim, Osadnictwo na prawie niemieckim
osadnictwo na prawie polskim i niemieckim, osadnictwo na prawie polskim i niemieckim, Osadnictwo na
9 Osadnictwo na prawie polskim i niemieckim na ziemiach polskich
osadnictwo na prawie polskim, KONSPEKT
16 Wschodni sąsiedzi Niemiec w XI XIII wieku
Wyrozumski Jerzy Świętość kobiet w małżeństwie w Polsce XIII wieku w świetle źródeł hagiograficznyc
OSADNICTWO W POLSCE W XIII i XIV W, wszystko do szkoly
Na początku XIII wieku książęta
Procesy osadnicze na świecie i w Polsce, Geografia społeczno-ekonomiczna
A Jusupović Wyprawa na Sandomierz i Łysiec z perspektywy polityki Rusi Halicko Wołyńskiej w końcu p
B Wasik Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku
P Kaleta MIGRACJA RODU LESZCZYCÓW Z WIELKOPOLSKI NA KUJAWY W XII i XIII WIEKU
M Starzyński Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku na marginesie ostatni
T Kruszewski Wpływ wojen polsko pomorskich na status prawny Pomorza do XIII wieku
Wczesnośredniowieczny strój słowiański w X- XIII wieku, Dokumenty(1)
miasta na prawie magdeburskim

więcej podobnych podstron