NFZ fin publ


Wykład 3

Podmioty sektora finansów publicznych w Polsce - charakterystyka (NFZ, Publiczne fundusze celowe, Agencje władz publicznych)

I Narodowy Fundusz Zdrowia

Istota reformy z roku 1999

Rok 2003 - 1 kwietnia

Rok 2004 - 1 października

Zmiana ustawy o NFZ ze względu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Zadania NFZ

Fundusz

Źródła zasilania

Dla zapewnienia płynności finansowej może za zgodą ministra ds. finansów publicznych oraz zdrowia zaciągać pożyczki i kredyty

Plan finansowy

Wykonanie

Sprawozdanie z wykonania przyjęte przez Radę Funduszu zatwierdza minister właściwy ds. publicznych po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ds. zdrowia i po uzyskaniu opinii komisji sejmowych ds. finansów publicznych oraz zdrowia

II. Publiczne fundusze celowe jako ogniwo sektora finansów publicznych

Fundusze celowe

Art. 29 ustawy o finansach publicznych

„Funduszem celowym jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań”

Wyjątek

Ustawa budżetowa może określać inne niż ustawa tworząca fundusz przeznaczenie środków funduszu celowego, o ile nie otrzymuje on dotacji z budżetu

„ Fundusz celowy może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz

Nie zalicza się do funduszy celowych

Interpretacja

Ustawodawca przyjął, że fundusz może być tworzony wyłącznie w drodze ustawy. Potencjalnie ogranicza się tym samym liczbę funduszy celowych, które nie mogą być kreowane np. przez poszczególnych ministrów dla realizacji doraźnych potrzeb. Stwarza to również przesłanki do traktowania funduszy celowych jako instytucji o charakterze wyjątkowym.

Publiczne fundusze celowe nie tworzą w Polsce spójnego systemu. Tworzone były w różnych okresach dla realizacji bardzo różnorodnych zadań. Fundusze te mają zarówno swych zwolenników, jak i przeciwników. Przeciwnicy dążą bądź to do całkowitej eliminacji funduszy celowych, bądź wydatnego ograniczenia ich ilości.

Próby ograniczenia ilości funkcjonujących funduszy celowych w Polsce podejmowano wielokrotnie. Po raz pierwszy próbę taką - zakończoną sukcesem - podjęto w roku 1991. Część funduszy zniesiono, niektóre zlikwidowano, pozostała jedynie nieliczna grupa funduszy. W latach 1994 -2004 liczba funduszy celowych prezentowanych w corocznych ustawach budżetowych była stabilna. Równolegle funkcjonowała grupa funduszy, która w tych ustawach prezentowana nie była. W roku 2004 po długich debatach parlamentarnych i pomimo licznych protestów zlikwidowano jeden fundusz, lecz już w oku 2005 likwidując środki specjalne utworzono kolejne fundusze celowe. W efekcie w budżecie państwa w latach 2006 - 2007 odnotowujemy 25 bardzo różnorodnych funduszy. Fundusze objęte ustawa budżetową służą miedzy innymi finansowaniu zadań w zakresie ubezpieczeń społecznych. W szczególności są to; FUS, KRUS, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji Fundusz Administracyjny. Katalog zadań realizowanych przez te instytucje jest bardzo obszerny. W tym miejscu zwrócić należy uwagę na zwalczenie bezrobocia i łagodzenie jego skutków czemu służą ;Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Cele socjalne takie jak wspomaganie kombatantów i członków ich rodzin realizuje Państwowy. Z kolei dla wspomagania zatrudniania osób niepełnosprawnych powołano Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jak wspomniano powyżej gama zadań realizowanych przez publiczne fundusze celowe jest bardzo szeroka i zazwyczaj ujawniona w ich nazwach. W tym miejscu wymienić możemy; Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Centralny Fundusz Gruntów Rolnych, Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym, Fundusz Promocji Twórczości, Fundusz Nauki i Technologii Polskiej, Fundusz Zajęć Sportowo- Rekreacyjnych dla Uczniów, Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej

Fundusz Promocji Kultury, Fundusz Reprywatyzacji, Fundusz restrukturyzacji Przedsiębiorców, Fundusz Skarbu Państwa, Fundusz Rekompensacyjny, Fundusz Wsparcia Policji, Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego ,Fundusz Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców, Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Na szczególne zainteresowanie zasługują w tym miejscu dwa fundusze, mianowicie Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej oraz Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy. Fundusze te służą bowiem realizacji zadań ekonomii społecznej. Cele ich działalności wyeksponowano w ich nazwie. Udzielanie pomocy osobom zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych to zadanie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej.Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej oraz Funduszu Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy nie korzystają z dotacji budżetu państwa.

Obok funduszy, które objęte zostały ustawa budżetową istnieje znaczna liczba funduszy, które tej ustawie nie podlegają. Przykładowo; Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych, Fundusz Pożyczek i Kredytów Studenckich, Fundusz leśny, Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, Fundusz Termomodernizacji, Fundusz im. Komisji Edukacji narodowej i szereg innych. Dowodzi to tezy, że publiczne fundusze celowe powołane zostały pod wpływem potrzeb doraźnych. W ostatnich latach zaobserwować można było tendencję do odradzania się gospodarki funduszowej.

Na uwagę zasługuje fakt, że znaczna część dotacji jaka przydzielana jest z budżetu państwa na rzecz publicznych funduszy celowych trafia do tych z nich, które przeznaczone są na finansowanie świadczeń społecznych. Dane w tym zakresie prześledzić możemy w zamieszczonej poniżej tablicy.

Tablica 9

Struktura dotacji dla funduszy celowych w latach 2004 - 2005 w %

Wyszczególnienie 2004 2005

Dotacje dla funduszy 100,0 100,0

FUS 51,3 54,9

KRUS 37,2 42,0

Fundusz Pracy 7,7 -

Państwowy Fundusz

Kombatantów 0,2 0,2

Państwowy Fundusz

Rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych 2,3 2,9

Fundusz Alimentacyjny 1,3 -

.

Źródło; Ustawa budżetowa na rok 2006 uzasadnienie

Powyższe dane świadczą o znacznym obciążeniu budżetu państwa finansowaniem świadczeń społecznych.

Publiczne Fundusze objęte ustawa budżetową

  1. FUS

  2. KRUS

  3. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji

  4. Fundusz Administracyjny

  5. Fundusz Pracy

  6. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

  7. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

  8. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

  9. Centralny Fundusz Gruntów Rolnych

  10. Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

  11. Fundusz Promocji Twórczości

  12. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej

  13. Fundusz Zajęć Sportowo- Rekreacyjnych dla Uczniów

  14. Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej

  15. Fundusz Promocji Kultury

  16. Fundusz Reprywatyzacji

  17. Fundusz restrukturyzacji Przedsiębiorców

  18. Fundusz Skarbu Państwa

  19. Fundusz Rekompensacyjny

  20. Fundusz Wsparcia Policji

  21. Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego

  22. Fundusz Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców

  23. Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej

  24. Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy

  25. Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych

Przykłady

Państwowy Fundusz Kombatantów

Funkcjonuje od 1982 r

Cel

udzielanie pomocy oraz świadczeń dla kombatantów i innych uprawnionych osób

Finansowanie

Dochody

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PEFRON)

Posiada osobowość prawną

Przychody

Kierunki wydatków PEFRON

Nie więcej niż 30 % wydatków przeznaczone jest na

III Agencje władz publicznych

Cechy ;

  1. istotna rola w alokowaniu środków publicznych jak również łączeniu środków publicznych ze środkami prywatnymi, a także środkami pochodzącymi z pomocy zagranicznej

  2. państwowe osoby prawne

  3. tworzone na podstawie odrębnych ustaw

  4. zróżnicowany kształt organizacyjny, posiadają własne organy zarządzające i nadzorujące

  5. zróżnicowane cele działania, generalnie wspomaganie preferowanych przez państwo dziedzin ( zarządzanie mieniem Skarbu Państwa, wykonywanie zadań w imieniu Skarbu Państwa, wspieranie wybranych rodzajów działalności gospodarczej)

  6. gromadzą środki publiczne, środki pochodzące z pomocy zagranicznej i innych źródeł w tym np. kredytów

  7. środki rozdysponowywane w formie; dotacji, pożyczek preferencyjnych

  8. podlegają naczelnym organom administracji rządowej

  9. zobowiązane są do przedkładania Ministrowi Finansów materiałów informacyjnych niezbędnych przy projektowaniu budżetu

  10. nie podlegają kontroli parlamentarnej

  11. podlegają przepisom o rachunkowości

Zalety

  1. ograniczenie rygorów budżetowych; większa elastyczność finansowania zadań

  2. „ W założeniu kierowanie środków publicznych na rzecz gospodarki w drodze tworzenia agencji rządowych, których działalność została oparta na mechanizmie rynkowym powinno sprzyjać bardziej racjonalnemu wykorzystaniu tych środków

  3. możliwość pozyskiwanie dodatkowych źródeł zasilania

  4. „Nieprawidłowości, które wystąpiły w funkcjonowaniu niektórych agencji w Polsce nie mogą być w żadnej mierze podstawa do odrzucenia tej instytucji publicznej, gdyż jest ona jedna z bardziej interesujących instytucji publicznych przy pomocy której państwo może skutecznie realizować preferowane cele gospodarcze i społeczne”.

Wady

  1. .„ W praktyce można zaobserwować zjawisko polegające na przeradzaniu się agencji rządowych w zwyrodniałe struktury biurokratyczne kierujące się własnym interesem, całkowicie oderwane od grup, którym mają służyć i praktycznie nie podlegające kontroli społecznej. Decyzje ciał przedstawicielskich podejmowane są często pod presja potężnych grup nacisku i nie odzwierciedlają należycie potrzeb społecznych”

  2. gospodarka ich nie podlega kontroli parlamentarnej;

  3. brak kontroli parlamentarnej , brak dostatecznego nadzoru ze strony organów centralnych powoduje potencjalną możliwość korupcji i nadużyć

  4. „Teoretycznie część agencji powołano do realizacji konkretnych zadań (...), po wykonaniu których miały zakończyć swoja działalność. Praktyka wykazała jednak, że forma agencji jest tak wygodna dla osób związanych z ich działalnością ( czemu sprzyja system kontrolny, jak i sprawozdawczy agencji) iż agencje otrzymują coraz to nowe zadania. Powołując kolejne agencje nie zważ się zbytnio na fakt, że ich działalność charakteryzuje często niska efektywność, a zadania powielają zadania innych podmiotów ( jak np. w przypadku Agencji Techniki i Technologii i Komitetu Badań Naukowych). Nie bardzo też wiadomo po co tworzy się agencje, których zadania mogłyby wykonywać inne instytucje np. banki. Nie da się ukryć, że zlecanie zadań wyspecjalizowanym podmiotom komercyjnym ( wybranym w drodze przetargu) odbywałoby się z pewnością efektywniej, a już na pewno (poprzez eliminacje kosztów utrzymania agencji) - taniej.”

Agencje rządowe

Przykłady

Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad

założenia

- Rządowy projekt budowy autostrad zakładał wybudowanie 2600 km dróg w ciągu 20 lat - szacunkowy koszt inwestycji 15 - 20 mld USD

Agencja

źródła zasilania

podstawa działalności

W roku 2000 zmiana ustawy o autostradach płatnych ( Dz.U. nr86. poz. 958) - powołano Krajowy Fundusz Autostradowy - funduszem zarządzać ma Agencja !!!

Ta agencja już nie istnieje

Agencja Rynku Rolnego

Ustawa z dnia 7 czerwca 1990 r o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego ( Dz.U. 1977 nr 142, poz. 951, z poźn zm)

Statut, rozporządzenie Prezesa RM. Z dnia 21 11. 1996 r (DZ.U. nr 138, poz. 641)

Prezes; organ wykonawczy i zarządzający

Rada Agencji; organ doradczy, opiniodawczy Prezesa

Dyrektorzy oddziałów terenowych powoływani przez Prezesa Agencji

stabilizowanie rynku rolnego

ochrona dochodów z rolnictwa

- Interwencyjny zakup i skup płodów rolnych oraz ich przetworów w kraju i za granicą

(ochrona prze spadkiem cen)

-Interwencyjna sprzedaż produktów rolnych

(ochrona przed nadmiernym wzrostem cen)

- Dopłaty do cen skupu płodów rolnych

- Dopłaty do mleka i przetworów mlecznych

- Gromadzenie i gospodarowanie państwowymi rezerwami produktów rolnych oraz produktów i półproduktów żywnościowych

- Udzielanie poręczeń kredytowych ( wyjątek, kredyty inwestycyjne) przedsiębiorstwom , które realizują zadania zlecone przez Agencję

- analiza rynku produktów rolnych i żywnościowych

- działania wspierające rozwój produktów rolnych i żywnościowych i inne

- Zadania realizowane są bezpośrednio przez Agencję

- Jest także możliwość zlecania zadań interwencyjnych podmiotom gospodarczym (spółkom prawa handlowego, osobom fizycznym , podmiotom nie mającym osobowości prawnej) - w drodze przetargu

- prowadzona jest samodzielnie

- przychody; dotacje budżetu, wpływy z działalności gospodarczej, z kapitałów

pieniężnych, darowizn, inne; po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw publicznych Agencja może korzystać a kredytów bankowych i pożyczek

- podstawę gospodarki finansowej stanowi plan finansowy, który jest sporządzany odrębnie dla gospodarki państwowymi rezerwami gospodarczymi i odrębnie dla działalności interwencyjnej na rynku płodów rolnych

- sprawozdanie zatwierdza minister właściwy do spraw finansów publicznych, składane jest Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi, właściwym komisjom w Sejmie i Senacie

Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa

W roku 2000 majątek Agencji wyceniany był na 7,3 mld zł, majątek obrotowy 1,3 mld oraz zobowiązania ok. 2 mld

Powierzchnia gruntów

4,7 mln ha czyli 47 tys. km kw. co stanowi

Ustawa z dnia 19.10. 1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (D.U. 2001, nr 57, poz. 603)

Statut nadany Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 16.03 1992 (Dz. U. nr 24 poz. 104 z późn. Zm.)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28. 02. 2001 w sprawie szczególnych zasad rachunkowości Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (DZ.U. nr 37, poz. 433)

Prezes

Rada nadzorcza w skład której wchodzą przedstawiciele rolników oraz ministerstw: Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Skarbu Państwa i Gospodarki

- poprawa efektywności i lepsze wykorzystanie mienia rolnego Skarbu Państwa (restrukturyzacja i prywatyzacja)

- administrowanie zasobami majątkowymi skarbu państwa ( uprzednio Państwowy Fundusz Ziemi, PGR oraz ziemia rolników przechodzących na emeryturę, którzy nie mogą przekazać jej następcom), majątek ten stanowi Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa

- tworzenie miejsc pracy w związku z restrukturyzacją państwowej gospodarki rolnej

- prowadzenie prac urządzeniowo rolnych na gruntach Skarbu Państwa

Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa może być

*JST na cele związane z inwestycjami

infrastrukturalnymi ( zadania własne)

* PAN

* państwowej szkole wyższej

* państwowej jednostce badawczo - rozwojowej

Agencja może; udzielać subwencji, pożyczek, udzielać poręczeń i gwarancji

Sporządza ; roczny plan finansowy Agencji i roczny plan Zasobu zatwierdzane prze ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa

Źródła zasilania Agencji i Zasobu wyznaczono oddzielnie ( dwa plany finansowe) - wpływy ze sprzedaży, dzierżawy, najmu i użytkowania mienia Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

Agencja może ponadto; zaciągać kredyt bankowy, emitować obligacje

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Uprzednio; Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa

Ustawa z dnia 29.12. 1993 r (Dz.U. 1994 nr 1 poz.2 z późn. Zm.)

Statut; Rozporządzenie Min. Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 .12. 2000 (Dz. U. Nr 116. poz. 1217)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30. 06. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji ( Dz.U. nr 16 poz.82 z póżn. Zm)

Prezes

Rada Agencji; organ opiniodawczo doradczy Prezesa, w skład wchodzą przedstawiciele administracji rządowej, związków zawodowych i organizacji rolniczych

- poprawa struktury agrarnej

- rozwój obszarów wiejskich

- prowadzenie rejestru i oznakowania zwierząt hodowlanych

- przedsięwzięcia służące zwiększaniu ilości miejsc pracy na wsi

- tworzenie giełd i rynków hurtowych

- kształcenie mieszkańców wsi ( poprzez udzielanie poręczeń spłaty kredytów studenckich)

- rozwój infrastruktury informatycznej w bankach spółdzielczych

-dopłaty do preferencyjnych kredytów bankowych

-udzielanie gwarancji i poręczeń kredytowych

-rejestracja i wyposażenie w środki techniczne grup producentów owoców i warzyw

-rekompensaty finansowe z tytułu niewprowadzenia do obrotu owoców i warzyw

- samodzielna, na podstawie planu rocznego, sprawozdanie opiniuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi, zatwierdza minister do sprawa finansów publicznych

Przychody;

„Biorąc pod uwagę ilość i charakter kolejnych zadań Agencji (obecny zakres działalności ARiMR) znacznie przekracza zakres określony przy jej tworzeniu) ma ona szanse w najbliższym czasie ( o ile już nie jest) podmiotem ważniejszym od Ministerstwa.”

0x01 graphic

E. Mailnowska- Misiąg, W. Misiąg Finanse publiczne w Polsce, LexisNexis, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedziba w Rzeszowie , warszawa- Rzeszów, 2006, s. 313 i dalsze

Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności ( Dz. U. nr 123, poz. 777 z późn. Zm)

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 - Kodeks karny wykonawczy ( Dz. U. nr 90 poz. 557 z późn. Zm)

Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r o zatrudnianiu osób pozbawionych wolności , op. cit

Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. 2002 nr 42, poz. 371

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 23 poz. 776)

S. Owsiak, Finanse publiczne, Teoria i Praktyka, PWN, 2000, s. 385

K. Sawicka, Agencje rządowe i fundacje prawa publicznego,w pracy zbiorowej Finanse publiczne i prawo finansowe, pod reg C. Kosikowskiego i E. Ruśkowskiego, Dom Wydawniczy ABC, 2003, s.448

S. Owsiak, jak wyżej s.386

W. Kamiński, Współczesna teoria dobrobytu, PWE, 1980, s. 234

B. Malinowska, W. Misiąg, Finanse publiczne w Polsce, Przewodnik, 2002, oddk, Gdański, 2002, s.234

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
finanse, zasada uczciwej konkurencji ust. o fin publ., Zasada uczciwej konkurencji
Prawo finansowe i fin publ OPRACOWANIE 1
Jednostki sektora fin publ
Ustawa o odp za naruszenie fin publ
KONSTYT.ROZDZ X O FIN. PUBL, Finanse publiczne- dr Maśniak
fin publ sciaga
fin.publ. DO DRUKU, studia
fin.publ, Finanse publiczne- dr Maśniak
fin.publ, studia prawnicze, 3 rok, Prawo Finansowe
rozporz b9dzenie+do+ustawy+o+fin+publ FLLDQVIBWRXRV6CYRXMZSTZUKSWMAVG5QI5LUXA
fin publ zagadnienia egz
Pr fin publ sem V
fin publ
jednostki sektora fin publ adm zaoczna II rok 2
fin publ
Budżet pań fin publ

więcej podobnych podstron