Dawki pokarmowe dla drobiu z
uwzględnieniem czynników
stymulujÄ…cych i limitujÄ…cych
konwersjÄ™
składników na produkty
zwierzęce.
Mieszanka paszowa a bezpieczne zdrowotnie produkty
drobiarskie - stosować pasze o bardzo wysokiej jakości, czyli
pasze bezpieczne.
M.pasz. prawidłowo zbilansowana zawierająca optymalny
poziom składników pokarmowych:
-pokrywa zapotrzebowanie pokarmowe ptaków, dzięki czemu produkcja jaj
czy mięsa odbywa się zgodnie z potencjałem genetycznym dając
jednocześnie produkty wysokiej jakości,
-daje najlepszy efekt produkcyjny = dobry produkt, czyli tuszki ptaków
rzez
nych charakteryzują się bardzo niskim otłuszczeniem a jaja dobrą
jakością skorupy i barwą żółtka,
- wpływa na ochronę środowiska naturalnego, bowiem przez prawidłowe
zbilansowanie paszy zwiększa się stopień jej wykorzystania (lepsza
strawność) i dzięki temu mniejsza ilość substancji nieprzyjaznych dla
środowiska wydalana jest w kale (np. azot, fosfor)
M.pasz. wolna od substancji trujÄ…cych lub szkodliwych
odkładających się w produktach drobiarskich:
-kokcydiostatyki podawane w paszach a następnie odłożone w mięsie czy
jajach szkodzą zdrowiu konsumentów, dlatego w żywieniu niosek nie wolno
stosować tych preparatów, a w żywieniu ptaków rzez
nych należy stosować
okres karencji ( nie podawać na 3-5 dni przed ubojem)
-aflatoksyna B1, będąca toksyną grzybową jest szczególnie niebezpieczna
bowiem może być odkładana w produktach drobiarskich, a następnie jako
substancja rakotwórcza szkodzić zdrowiu konsumentów
-leki a zwłaszcza antybiotyki drobnocząsteczkowe (wchłaniane w przewodzie
pokarmowym) mogą być odkładane w produktach drobiarskich, a następnie
powodować powstawanie odporność na medyczne antybiotyki lecznicze
-metale ciężkie (np. ołów, rtęć) mogą z paszy dostawać się do mięsa lub jaj
- dioksyny obecne np. w odpadowych tłuszczach są substancjami
rakotwórczymi
M.pasz. wolna od substancji  psujÄ…cych produkty drobiarskie:
- synapina, metabolizowana do trójmetyloaminy, substancji nadającej jajom
o brÄ…zowej skorupie nieprzyjemny rybi lub krabi zapach,
- tłuszcz rybi obecny w paszy może nadawać produktom drobiarskim rybi
zapach,
- zjełczałe tłuszcze (aldehydy, ketony) w sposób bardzo znaczny obniżają
walory smakowe i zapachowe zarówno mięsa jak i jaj.
M.pasz. wzbogacajÄ…ca produkty drobiarskie w substancje
korzystne dla zdrowia konsumentów:
- kwasy n-3 i n-6 których z
ródłem są oleje roślinne i tłuszcz rybi podane w
paszy powodują zwiększenie ich udziału w jajach, a w konsekwencji wpływają
na zdrowie konsumentów
M.pasz. wzbogacajÄ…ca produkty drobiarskie w substancje
korzystne dla zdrowia konsumentów:
- witamina E i selen, ich udział w produktach drobiarskich a szczególnie jajach
może być zwiększony poprzez odpowiednie żywienie drobiu. Zyskiem
konsumentów jest wartościowszy zdrowotnie produkt np. opóz
niajÄ…cy procesy
starzenia,
- bð-karoten obecny w paszy poprawia zabarwienie żółtek jaj i tuszek, lecz
także jako prowitamina witaminy A zwiększa podaż tego niezbędnego dla ludzi
zwiÄ…zku.
M.pasz. wzbogacona w nowoczesne dodatki paszowe:
- probiotyki i zakwaszacze dodane z paszÄ… powodujÄ… wzrost przyjaznej
mikroflory w przewodzie pokarmowym i w ten sposób mogą wpływać na
jakość produktu
-  dezodoranty paszowe, będące wyciągami z jucci zmniejszają w
pomieszczeniach inwentarskich emisjÄ™ amoniaku i siarkowodoru
przeciwutleniacze dodane do mieszanki paszowej zapobiegajÄ… utlenianiu siÄ™
tłuszczu (jełczeniu), a zepsute tłuszcze paszowe to znaczne pogorszenie
jakości produktów drobiarskich
M.pasz. wzbogacona w nowoczesne dodatki paszowe:
- enzymy paszowe wpływają na poprawę strawności pasz, a także
zmniejszają wilgotność ściółki w kurnikach,
- preparaty zastępujące antybiotyki paszowe mają coraz większą rolę,
bowiem większość antybiotyków paszowych została wycofana i obecnie
trwają poszukiwania ich substytutów.
Substancje antyżywieniowe w paszach.
Związki antyżywieniowe są to substancje wywierające
negatywny wpływ głównie na procesy:
trawienia
wchłaniania
wykorzystania
składników pokarmowych, a przez to na zdrowie i wydajność
(produkcyjność) zwierząt.
Układanie receptur mieszanek paszowych
Pokrycie zapotrzebowania pokarmowego określonego gatunku
zwierzÄ…t.
Metoda programowania liniowego
surowce  M1, M2.....Mi......Mn
poziom w mieszance  x1, x2,& ..xi & ..xn
1.
Uwzględnienie określonej ilości warunków, zwanych
wymogami albo ograniczeniami recepturowymi, wynikajÄ…cych
z zasad żywieniowych, technologicznych lub handlowych
Wymogi recepturowe mają postać
i=n
" aij xi e" Aj dla określonej cechy j
i=1
aij współczynnik techniczny
Aj wymagany poziom badanego składnika pokarmowego w mieszance
Ograniczenia (wymogi recepturowe) przyjmujÄ… formÄ™
xi e" Li lub xi d" Li
Li - granica poziomu surowca w mieszance paszowej
2.
Minimalizowanie ceny
C1, C2, & ..Ci,& ..Cn
i=n
C = " ci xi
i=1
3.
Uwzględnienie wzorów wynikających z definicji mieszanki
i=n
0< xi <100 oraz " = 100
i=1
Opłacalność ceny i zakres jej zmienności
Programy komputerowe ustalające najbardziej opłacalną cenę m.
pasz. Pozwalają określić taki poziom ceny danego surowca,
poniżej której włączanie tego surowca do m.pasz. jest opłacalne
ekonomicznie  warunek, stałość cen pozostałych komponentów.
Stabilność receptur
określenie zakresów cen poszczególnych surowców w obrębie
których nie jest konieczne dokonywanie zmian receptury.
Wybór poziomu energii
Koncentracja energii w mieszance nie wpływa na produkcyjność
drobiu, ani w odniesieniu do nieśności ani w tuczu.
Zawartość energii w mieszance paszowej wpływa istotnie na jej
spożycie i wykorzystanie i to powinno być brane pod uwagę przy
układaniu receptur m.pasz. w zakresie składników
nieenergetycznych.
Ustalenie takiego poziomu energii w m.pasz. przy którym cena
1 kcal jest najmniejsza a m.pasz. jest zrównoważona w zakresie
składu aminokwasowego i mineralnego.
DKM dla kurczÄ…t
DKM 1 - dla kurcząt od 0 do 8 tyg. życia
DKM 2 - od 9 do 15 tyg.
DJ dla kur niosek,
DJ-1 dla niosek w 1 okresie nieśności
DJ-2 dla niosek w II okresie nieśności
DJR kury stada reprodukcjne
DKA to pasza dla brojlerów
DKA-starter dla brojlerów od 0 do 3 tyg. życia
DKA-grower 4-5 tydz.
DKA-finiszer od 5 tyg. do końca tuczu
DKA-S kokcydiostatyk chemiczny
DKA-G kokcydiostatyk jonoforowy
DKA-F nie zawiera kokcydiostatyku
Charakterystyka materiałów paszowych stosowanych w
mieszankach paszowych dla drobiu.
ZBOŻA
Pszenica miękka
Zawartość białka 12  15 % (11.9% NŻD)
70% fosfor w formie związków fitynowych (50%)

Biotyna pszenicy nie jest przyswajalna
Brak ksantofilów
Świeżo zebrana pszenica  nieżyt, biegunki u młodego drobiu
do 40% w mieszankach dla ptaków rosnących
Kukurydza
Zawartość białka - 9.4%; 13.75 MJ EM
Niezbilansowany skład aminokwasowy  Lys, Trp, nadmiar Leu
Strawność skrobi 92%
im więcej BO to zmniejsza się względna zawartość Lys,
aminokwasów siarkowych, Arg
a wzrasta Glu i Leu  wzrost zawartości glutelin
Fosfor praktycznie nieprzyswajalny
Brak sodu i potasu
Bogata w ksantofile  szczególnie dobrze przyswajalne
Sorgo
Duża wartość energetyczna 13.45 MJ EM  dużo skrobi i sporo
tłuszczu.
Białko niezbilansowane podobnie jak kukurydzy.
Główny problem  zmienna zawartość tannin
Zależność między wartością energetyczną a zawartością tannin
EMN = 3870  397 x zawartość tannin (%)
Zwiększenie zawartości tannin o 1% obniża wartość
energetycznÄ… o 10%
Zawartości tannin waha się od 0.2 do 2%
NAGI OWIES  odmiana nieoplewiona owsa
AKT  wpisany do rejestru w 1997r
Plonowanie  24% gorzej od oplewionego
33  50.8q (49.3  69)
NŻD  BOg 14%, T  6.8%, WS  1.6%, 13.85 MJ EM
Oplewiony 11.8% 4.1% 8.9% 10.75 MJ EM
W żywieniu brojlerów wartość energetyczna nagiego
owsa jest porównywalna do kukurydzy, natomiast
wartość biologiczna białka jest znacznie wyższa.
Mieszanki paszowe na bazie nagiego owsa nie wymagajÄ…
dodatkowego natłuszczania a jego udział w mieszankach
pełnoporcjowych może dochodzić do 40%.
WiÄ™ksza zawartość bð-glukanów (obniżenie poziomu
cholesterolu całkowitego u ludzi).
Bogaty w egzogenne kwasy tłuszczowe:
linolowy,
linolenowy,
dużo witaminy E.
Bardzo dobre właściwości dietetyczne.
AMARANTUS - szarłat
Surowiec paszowy alternatywny - ?
Roślina  prehistoryczna  znany i uprawiany już 4000
lat p.n.e. w Ameryce Południowej
Rodzaj Amarantus obejmuje około 60 gatunków,
przeważającą ich część stanowią chwasty, są to w
większości rośliny jednoroczne  niektóre z nich
sÄ… formami wieloletnimi.
Najczęściej uprawiane gatunki to:
Amarantus caudatus Amarantus leucocarpus
Amarantus cruentus Amarantus edulis
Amarantus hypohondriacus Amarantus tricolor
Roślina niewybredna glebowo, odporna na suszę,
chłody, przymrozki, dostosowana do naszego
klimatu, Å‚atwa w uprawie, wymaga jednak
precyzyjnego zbioru, szybkiego po nim
przetworzenia według specyficznej technologii.
Plonowanie  5  10 ton/ha (3.0-3.5 w Polsce)
wydajność nawet 20  30 ton/ha
warunki glebowe
klimat
nawożenie
Właściwości nasion Amarantusa:
1. Duża zawartość białka (13.2-18.9%), bogatego w
lizynÄ™ 0.7-0.9 g/100g nasion
metionina+cystyna+cysteina 0.59-0.75 g/100g
aminokwas ograniczajÄ…cy - leucyna
Wartość biologiczna białka Amarantusa w odniesieniu
do standardu FAO  białko jaja kurzego, w 100
punktowej skali kształtuje się na poziomie 75  80,
Białko soi 64
Białko pszenicy 60
Kukurydza 44
Mleko krowie 73-75
2. Brak glutenu  żywienie dzieci wymagających diety
bezglutenowej.
3. Obecność tokotrienoli  przypisuje się im rolę
inhibitorów cholesterolu, szczególnie związanego
z LDL ( lipoproteiny o niskiej gęstości).
4. Obecność tzw. skwalenów  stanowią 5 do 8% masy
oleju, sÄ… regulatorami syntezy cholesterolu.
Skwaleny rzadko występują w przyrodzie, ale są
wszechstronnie wykorzystywane we współczesnych
technologiach:
przemysł kosmetyczny
przemysł farmaceutyczny  leki geriatryczne
przeciwmiażdżycowe
przemysł elektroniczny -
Skawleny dotychczas pozyskiwano z wątrób wielorybów
i rekinów.
5. Duża zawartość tłuszczów 4.8-8.1% w zależności
od gatunku.
TÅ‚uszcz bogaty w NNKT:
linolowy 62% linolenowy 1.1%
arachidonowy 0.7% oleinowy 20.4%
Nasycone kwasy tłuszczowe to głównie:
palmitynowy 13.4%
stearynowy 2.6%
mirystynowy 0.1%
6. WyjÄ…tkowo maÅ‚y rozmiar ziaren skrobi, Ćð 1-3 mðm,
90 razy mniejsza niż skrobi ziemniaczanej,
stanowiÄ…cej 45-65% suchej masy Amarantusa.
Ta skrobia może być wykorzystywana jako nośnik
w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym,
kosmetycznym, do produkcji opakowań w tym folii
ulegajÄ…cych biodegradacji.
Związki antyżywieniowe:
w liściach  głównie szczawiany, azotany
nasiona  saponiny, polifenole, inhibitory trypsyny
i chymotrypsyny.
Działania prozdrowotne Amarantusa:
1. Profilaktyka nowotworów jelit,
2. Zwalczanie zaparć,
3. Zapobieganie miażdżycy,
4. Dieta bezglutenowa.
PASZA JAKO PRZYCZYNA
Wielkość jaja  zbyt lekkie jaja na początku nieśności wskutek
zbyt dużych ograniczeń żywieniowych, póz
niej
niedobór metioniny, cystyny, lizyny, energii, kwasu
linolowego lub wody;
Skorupka jaja  niedobór Ca i wit. D3. Wzrost ilości stłuczek
przy Ca<ð35g, od 75% nieÅ›noÅ›ci do koÅ„ca przy
Ca<ð37g/kg paszy.
Nadmiar Cl >ð 2g/kg paszy.
Niedobór Mn  wady przy 6-7 mg Mn/kg paszy
Nikarbazyna  odbarwia brÄ…zowÄ… skorupkÄ™
Nieodpowiednia konsystencja białka  bobik powyżej 10% w
dawce, wanad 20mg/kg, metale ciężkie jak np. rtęć
metylowa 1 mg/kg
Barwa białka  gossypol powoduje zaróżowienie
Barwa żółtka  gossypol powoduje zielone zabarwienie przy
zawartoÅ›ci >ð50mg,
- blade żółtka  niedobór karotenoidów
nikarbazyna odbarwia także żółtka
piperazyna  żółtko oliwkowo-brązowe
Plamistość żółtka  niedobór ksantofilu <ð 8 mg/kg
tanniny powyżej 10 g/kg
Zapach/smak  synapina, goitryna podobnie jak mÄ…czka rybna
częściowo u hybryd o brązowych skorupkach, zapach
trójmetyloaminowy
mączka rybna  1% tłuszczu rybnego w dawce
Robenidyna  anyżowy lub waniliowy
Maksymalny zalecany udział niektórych pasz w
mieszankach dla kur i indyków, w % mieszanki.
Składnik Ptaki młode Ptaki rzez
ne Odch. na nioski Nioski
O - 4 tyg. 4 -18 tyg. 4 - 20 tyg.
Pszenica 40 (bo) * 40 (bo) * 40 (bo) * bo
Otręby pszenne 5 10 10 10
Pszenżyto 10 (30)* 20 (40)* 20 (40)* 40
Jęczmień 10 (20)* 10 (40)* 10 (40)* 40
Owies O 5 5 10
Owies nagi 5 (10)* 5 (25)* 5 (25)* 20
Żyto O 20* 10* 10(40)1
Sorgo2 20 20 20 40
Susz z lucerny 5 8 5 5
Melasa 1 5 5 5
Rzepak 00 - nasiona 4 10 5 5 (2)3
Wytłoki z rzepaku 00 5 10 5 5 (3)3
Åšruta rzepakowa 00 10 15 10 1O(4)3
bo-bez ograniczeń; *- dopuszczalny udział po uzupełnieniu odpowiednim preparatem
enzymatycznym; 1-wyższy udział dotyczy kur niosek jaj konsumpcyjnych; 2-sorgo o wysokiej zawartości tanin; 3- dotyczy stad
reprodukcyjnych i kur u których stwierdzono  rybi zapach jaj po skarmianiu mieszanki zawierającej rzepak
Maksymalny zalecany udział niektórych pasz w mieszankach dla
kur i indyków, w % mieszanki.
Składnik Ptaki młode Ptaki rzez
ne Odch. na nioski Nioski
O - 4 tyg. 4 -18 tyg. 4 - 20 tyg.
Śruta bawełniana 5 10 10 10
Soja nasiona4 15 20 20 20
Åšruta arachidowa O O 10 10
Bobik - nasiona 5 15 10 10
Groch - nasiona 5 15 15 15
A
ubin słodki - nasiona 5 10 10 15
Len - nasiona 3 6 3 3
Drożdże 5 8 8 8
MÄ…czki rybne 5 5 5 2
Mleko w proszku 3 5 5 5
A
ój O 5 2 5
Smalec 2 6 3 5
Olej rybny 5 4 5 2
Olej palmowy O 5 2 5
Inne tłuszcze roślinne 6 8 5 5
TÅ‚uszcz mieszaniny5 6 10 5 5
4- ogrzewane w celu zniszczenia czynników antytrypsynowych, nasiona nie ogrzewane nie nadają się na paszę dla drobiu; 5-
mieszanina olejów roślinnych i zwierzęcych
SKA
ADNIKI POKARMOWE A ODPORNOŚĆ DROBIU
metionina  0.41% max. wzrost
0.60  0.65% max. odproność komórkowa
produkcja p.ciał
arginina  1% max. wzrost
1.5% korzystny wpływ na komórkowe i
humoralne mech. odporności
Witamina E 0.40 mg/kg
0.80 mg/kg większa produkcja p.ciał i względna
masa grasicy
Cynk  postać organiczna, dodatek 30-40 mg/kg  zwiększenie
namnażania limfocytów T, aktywności fagocytarnej
makrofagów
Selen  postać organiczna, dodatek 0.7 mg/kg
wzrost koncentracji Lim. T w treści jelit, torbie
Fabrycjusza i śledzionie
Przykładowe mieszanki paszowe dla brojlerów
kurzych
Starter (0-3tyg.) Grower (od 22 dnia)
Soja 44% 25% Soja 44% 18%
Pszenica 50% Pszenica 50%
Kukurydza 12,5% Kukurydza 19%
M. mięsna 60% 7.5% M. mięsna 60% 7%
Olej roślinny 3% Olej roślinny 4%
Kreda pastewna 1% Kreda pastewna 1%
Premiks 1% Premiks 1%
EM MJ 13.0 EM MJ 13.4
B.O. % 23 B.O. % 20
Lizyna % 1.2 Lizyna % 0.98
Metionina 0.50 Metionina 0.46
Finiszer (ostatni tydz.) Starter drób wodny
Soja 44% 16% Soja 44% 18%
Pszenica 60% Pszenica 50%
Kukurydza 13% Jęczmień 25%
M. mięsna 60% 6% Mączka m-k 55% 5%
Olej roślinny 3% Olej roślinny 4%
Kreda pastewna 1% Kreda pastewna 1%
Premiks 1% Premiks 1%
EM MJ 13.1 EM MJ 11.6
B.O. % 19.2 B.O. % 19,5
Lizyna % 0.88 Lizyna % 0.92
Metionina 0.41 Metionina 0.42
Starter (0-3tyg.) energia białko włókno sur.
Soja 44% 25% 2.25 107.5 16.5
Pszenica 50% 6.43 59.5 14.5
Kukurydza 12,5% 1.72 11.75 3.63
M. mięsna 60% 7.5% 0.95 46.73 -------
Olej roślinny 3% 1.13 -------- -------
Kreda pastewna 1%
Premiks 1%
EM MJ 13.0 12.48 225.48 34.63
B.O. % 23 22.55 3.46 %
WIPASZ
0-10 dzień
11-26 dzień
27-35 dzień (opcja 31-35 bez kokcydiostatyku)
powyżej 35 dnia bez kokcydiostatyku