INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
Wykorzystanie metody integracji
sensorycznej w pracy z dziećmi
Beata Wycech
Oligofrenopedagog, terapeuta integracji sensorycznej, pedagog-terapeuta,
nauczyciel przedszkola.
1. Teoria integracji sensorycznej .......................................................... 2
2. Warunki lokalowe niezbędne do prowadzenia terapii................. 3
3. Wykorzystywany sprzęt....................................................................... 4
4. Prowadzenie terapii .............................................................................. 6
5. Prowadzenie terapii na terenie przedszkola................................... 7
5.1. Prowadzenie terapii w gabinecie prywatnym.............................. 8
5.2. Rola rodziców w terapii.................................................................. 8
6. Efekty działań terapeutycznych......................................................... 10
7. Wnioski .................................................................................................... 11
8. Bibliografia ............................................................................................. 11
9. Załączniki ................................................................................................ 12
9.1. Sprzęt do prowadzenia terapii ....................................................... 12
Na co należy zwrócić uwagę, planując organizację gabinetu integracji
sensorycznej? Ważne są zarówno warunki lokalowe, jakimi dysponuje-
my, jak i wyposażanie placówki w niezbędne pomoce (oraz sukcesyw-
ne ich uzupełnianie). Biorąc pod uwagę przedział wiekowy dzieci oraz
ich dysfunkcje rozwojowe, duże znaczenie będzie miał dobór sprzętu
J
i pomocy do stymulacji określonych funkcji. Dobrze przemyślane roz-
mieszczenie sprzętów w gabinecie będzie determinowało m.in. przebieg
3.8
zajęć i sprawność wykonywanych czynności terapeuty.
s. 1
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
1. Teoria integracji sensorycznej
Integracja sensoryczna to zdolność do odczuwania, rozumienia i organizo-
wania informacji dostarczanych przez zmysły (wzrok, słuch, dotyk, węch,
smak, układ przedsionkowy1 i proprioceptywny2) z otoczenia do organi-
zmu. Dzięki sprawnie działającemu układowi nerwowemu możemy segre-
gować, porządkować i składać pojedyncze bodz
ce w pełne funkcje mózgu.
Prawidłowa organizacja wiadomości płynących z ciała i środowiska może
być użyta do planowego ruchu, odpowiedniego napięcia mięśni, zachowa-
nia wyznaczonej pozycji ciała czy właściwego reagowania emocjonalnego
na zaistniałą sytuację. Od przebiegu procesów dokonujących się w ośrod-
kowym układzie nerwowym zależeć będą wysoce skomplikowane proce-
sy, takie jak: mowa, czytanie, pisanie czy liczenie.
Integracja czynności zmysłowo-ruchowych rozpoczyna się już w życiu
płodowym i jest najintensywniejsza przez pierwsze lata życia dziecka.
Rozwój dziecka w tym czasie jest bardzo dynamiczny i niepokojące nas
objawy w zachowaniu dziecka powinny być sygnałem do konsultacji ze
specjalistą.
Ważne!
Wczesne rozpoznanie problemów dziecka jest ważnym elementem te-
rapii i umożliwia w miarę efektywne działania zmierzające do poprawy
funkcjonowania dziecka w środowisku.
Twórcą teorii integracji sensorycznej oraz jej praktycznego zastosowa-
nia była dr A. Jean Ayres  psycholog i terapeutka zajęciowa. Prowadząc
zajęcia, zauważyła, że niektórych dziecięcych problemów nie udało się
wyjaśnić za pomocą znanych mechanizmów. Biorąc pod uwagę procesy
neurologiczne i funkcjonowanie systemów sensorycznych, dostrzegała
i wyjaśniała dysfunkcje w zachowaniu dzieci. Jako jedna z pierwszych
osób odkryła, że układ nerwowy niektórych malców jest mniej stabilny,
co powoduje większą kruchość emocjonalną. Takie dzieci z
le reagują na
nadmiar hałasu, zmiany w otoczeniu, zbyt dużą ilość bodz
ców, określone
smaki czy zapachy, poruszanie się w przestrzeni itp.
Wynikami swoich obserwacji zaintrygowała i zainicjowała badania nauko-
we, które do dziś dnia przynoszą czasami zaskakujące wyjaśnienia. Mózg
jest bowiem do tej pory najbardziej fascynującym narządem i wiedza
o jego funkcjonowaniu jest podstawą dobrego diagnozowania. W oparciu
J o założenia odwołujące się do neurologii i teorii zachowania prowadzona
jest terapia, która ma pomóc dzieciom w przystosowaniu się do środowi-
3.8
ska oraz prawidłowym funkcjonowaniu. Na podstawie wywiadu, testów,
s. 2
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
jak i obserwacji zachowań dziecka układane są indywidualne plany terapii,
oparte o odpowiednie techniki terapeutyczne.
Ważne!
Terapia integracji sensorycznej jest metodą, która w swoim założeniu
zawiera różnorodność otoczenia, dlatego też należy zadbać o to, by
dziecko w sposób celowy i najbardziej efektywny wykorzystywało
przestrzeń wokół siebie. Trzeba dostarczyć taką ilość bodz
ców i w ta-
kim natężeniu, aby zdolność mózgu do zmian i modyfikacji była opty-
malna dla danego dziecka.
Kierując się tym przesłaniem, należy przemyśleć lokalizację, organizację
i wyposażenie gabinetu SI.
2. Warunki lokalowe niezbędne do prowadzenia terapii
Gabinet integracji sensorycznej nie powinien być umieszczony w przypad-
kowo wybranym pomieszczeniu. Powinien spełniać przede wszystkim wa-
runki bezpieczeństwa, ale również powinien być przestrzenny, co ułatwi
dzieciom swobodne ćwiczenia na sprzętach podwieszanych. Zalecany jest
lokal o powierzchni minimum 25 m2, w kształcie prostokąta3. Pomiesz-
czenie ma być na tyle duże, aby podczas zajęć nie dochodziło do żadnych
niepożądanych zdarzeń. Gabinet powinien być wyposażony w pełen sprzęt
terapeutyczny z minimum podwójnym zawieszeniem oraz liną zabezpie-
czającą ruchy bloczków. Dodatkowe haki w suficie umożliwią podwie-
szanie pomocy do zajęć. Na przeciwległych ścianach na wysokości 50 cm
i 120 cm powinny być umieszczone zaczepy do przypięcia liny, umożliwią
one np. ćwiczenia na deskorolce.
Pomieszczenie powinno mieć okna, które będą się łatwo otwierały, tak by
można było sprawnie przewietrzyć salę. Wyposażenie w verticale ograni-
czy bodz
ce wzrokowe płynące z zewnątrz oraz ułatwi stworzenie warun-
ków np. do stymulacji światłem.
Podłoga ma być twarda (klepka, panele), ale może mieć również wydzie-
loną część, gdzie będzie np. wykładzina dywanowa. Jeśli będziemy pro-
wadzić ćwiczenia ze sprzętem podwieszanym, konieczne będzie zabezpie-
czenie podłogi poprzez ułożenie mat czy materacy.
W gabinecie nie powinny znajdować się niezabezpieczone pomoce do za-
J
jęć. Drobne meble i półki z widocznymi kolorowymi pudełkami będą roz-
praszały uwagę dzieci. Dobrym rozwiązaniem jest szafa z przesuwanymi
3.8
drzwiami, zmieścimy w niej zarówno drobne pomoce, jak i większe piłki,
s. 3
42U0408
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
deskorolki czy huśtawki. Sprzęt posegregowany w szafie według przydat-
ności do stymulacji poszczególnych funkcji ułatwi nam pracę z dzieckiem.
W terapii niezbędne jest również lustro, które będzie na tyle duże, by
dziecko mogło przejrzeć się w nim całe (może być np. umieszczone w jed-
nym ze skrzydeł szafy).
Ważne!
Sprzęt do terapii integracji sensorycznej musi mieć atest, a wykonanie
podwieszeń należy zlecić firmie mającej certyfikat na tego typu usługi.
3. Wykorzystywany sprzęt
Mając na uwadze główne przesłanki teoretyczne stosowane w terapii inte-
gracji sensorycznej, dobieramy taki sprzęt i pomoce, które pozwolą dziec-
ku przystosować się do otoczenia, jak i przystosować otoczenie do siebie.
W środowisku, w jakim znajduje się dziecko, nie wystarczy umieszczanie
różnych przedmiotów. Dziecko ma uczyć się, jak je celowo używać do
zabawy. Celem terapii jest więc prowokowanie aktywności, które dostar-
czą dziecku wrażeń potrzebnych do adaptacji w środowisku. Stymulacja
musi odbywać się w sposób kontrolowany i świadomy, zadania dla dziec-
ka powinny być na granicy jego możliwości (nie za łatwe i nie za trudne),
a rolą terapeuty ma być podążanie i korygowanie działań, a nie wyręczanie
dziecka. W związku z tym dobór sprzętów i pomocy jest bardzo ważny.
Podstawowym sprzętem, w który musi być wyposażony gabinet (na po-
czątku jego istnienia), jest:
l hamak  do stymulacji przedsionkowej i proprioceptywnej,
l huśtawka (ze stabilizatorem) do kształtowania prawidłowych reakcji
równoważnych i posturalnych,
l deskorolka do stymulacji przedsionkowej, niezbędna w terapii w za-
kresie obustronnej koordynacji ruchowej i dyspraksjach,
l deska rotacyjna do badania oczopląsu, do stymulacji przedsionko-
wej,
l parówka do ćwiczeń zginaczy, stymulacji przedsionkowej i proprio-
ceptywnej,
l helikopter do stymulacji przedsionkowej (stosowany przy odpowied-
J
nim napięciu mięśniowym),
3.8
s. 4
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
l beczki o różnych średnicach do stymulacji przedsionkowej i proprio-
ceptywnej,
l piłka Bobath,
l piłki do skakania o różnej wielkości do stymulacji przedsionkowej
i proprioceptywnej, w wypadku piłek o różnej fakturze  dodatkowo
do stymulacji dotykowej,
l kołyska do stymulacji przedsionkowej i proprioceptywnej,
l lina o stymulacji proprioceptywnej,
l maty i materace (różne wielkości i sprężystości)  wykorzystane do
zabezpieczenia podłoża, stymulacji proprioceptywnej,
l drobny sprzęt do stymulacji dotykowej, słuchowej, wzrokowej, wę-
chowej.
Dodatkowo w miarę sukcesywnie należy salę doposażyć w:
l platformę,
l batut (minibatut) do stymulacji przedsionkowej i proprioceptywnej,
l równoważnie,
l suchy basen,
l huśtawkę tarczową,
l zjeżdżalnię,
l topek  do stymulacji pracy zginaczy,
l podwieszaną drabinkę,
l maglownicę,
l podwieszaną dętkę,
l obciążniki na nadgarstki i przedramiona, kołnierze obciążające,
l wibratory o różnym kształcie i częstotliwościach,
l dywanik z polami o różnej fakturze do różnicowania dotykowego,
l zestaw do stymulacji zapachowej  ok. 20 (zapachy pobudzające
i uspokajające),
J
l piłki o różnej fakturze, ciężarze, wielkości,
3.8
l ekspandery, gumy terraband,
s. 5
42U0408
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
l piłki świecące, latarki,
l pudełka akustyczne, kasety / płyty z nagraniami.
Różnorodność pomocy będzie pozytywnie wpływała na doskonalenie
odpowiednich sprawności. Dziecko nie będzie  trenowało , ale wykorzy-
stując różnorodny sprzęt, nabędzie umiejętności, które dadzą mu możli-
wość zastosowania zdobytych doświadczeń w nieznanym mu środowisku.
Sprzęt do terapii można nabyć w firmach, które posiadają upoważnienia do
dystrybucji sprzętu (i atesty) oraz w sklepach rehabilitacyjnych.
Ważne!
Korzystając z poszczególnych sprzętów, należy pamiętać o funkcji, jaką
każdy spełnia, o prawidłowym umieszczeniu dziecka na przyrządzie
oraz zabezpieczeniu podłoża.
Pamiętaj!
Dobierając ćwiczenia, trzeba mieć na uwadze wrażliwość przedsionko-
wą dziecka, by nie doprowadzić do przestymulowania, dlatego terapia
powinna być prowadzona przez osoby, które znają wpływ poszczegól-
nych ćwiczeń na układ nerwowy dziecka.
4. Prowadzenie terapii
Terapia integracji sensorycznej prowadzona jest przez wykwalifikowa-
nych terapeutów, którzy mają przygotowanie zarówno do diagnozowania
dzieci, jak i układania, i realizowania indywidualnych planów terapii. Ich
wiedza zarówno z zakresu neurologii, znajomość kolejnych etapów roz-
woju dziecka (motorycznego, emocjonalnego, społecznego) pozwala na
stwierdzenie dysfunkcji rozwojowych i ich rozległości. Stosowanie ćwi-
czeń odpowiednich dla wieku dziecka i problemu umożliwia dojrzewanie
pnia mózgu, co w efekcie pozwala na właściwą jego pracę. Każda sesja
terapeutyczna powinna trwać 40 60 minut.
Coraz więcej placówek publicznych i prywatnych prowadzi terapię inte-
gracji sensorycznej. Metoda ta wykorzystywana jest w powiązaniu z pra-
cą logopedów, psychologów, terapeutów pedagogicznych czy też innych
specjalistów. Wspomaga rozwój dzieci w placówkach przedszkolnych,
J jest elementem wczesnej interwencji w placówkach integracyjnych oraz
częścią zabiegów terapeutycznych dzieci z głębszymi niepełnosprawno-
3.8
ściami.
s. 6
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
W zależności od warunków lokalowych i środków, jakimi dysponuje pla-
cówka, gabinety wyglądają bardzo różnie. Nie zawsze są to pomieszczenia
spełniające wymogi powszechnie przyjęte (mające odpowiednią wielkość
i konstrukcję).
Ważne!
Każda sesja terapeutyczna powinna opierać się na indywidualnym pla-
nie terapii  nie powinien być to przypadkowy tok postępowania.
5. Prowadzenie terapii na terenie przedszkola
Placówki przedszkole mają dokładnie wyznaczone pomieszczenia, które
wykorzystywane są na sale dydaktyczne dla dzieci. W dodatkowych po-
mieszczeniach są organizowane pracownie tematyczne, szatnie, magazyny
i np. gabinety SI.
Zwiedzając przedszkola z oddziałami integracyjnymi, jak i placówki, które
takich oddziałów nie posiadają, zauważyłam (a prowadzą terapię), że nie
zawsze np. sala bez okien w pomieszczeniu piwnicznym jest złym rozwią-
zaniem. Jest to wspaniałe miejsce do stymulacji wzrokowej, a przy właści-
wie założonym oświetleniu praca nie jest uciążliwa. Może być to jednak
przeciwwskazanie do terapii dzieci, które mają nadwrażliwość na sztuczne
oświetlenie. Odizolowanie takiego pomieszczenia od reszty lokali użytko-
wych pozwala na ćwiczenia wymagające większego skupienia uwagi i daje
lepsze możliwości przy terapii dzieci nadwrażliwych słuchowo. Organiza-
cja gabinetu jako części sali gimnastycznej czy wydzielonej części koryta-
rza nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Próby skupienia uwagi dziecka
przy ciągle dobiegających głosach zza ściany nie dają dobrych rezultatów,
np. u dzieci nadpobudliwych (mających problemy z integracją bodz
ców
słuchowych). Dobrze byłoby wziąć pod uwagę wszystkie aspekty dobrze
zorganizowanego środowiska, by terapia przynosiła pożądane efekty.
Dodatkowym utrudnieniem w publicznych placówkach oświatowych są
ograniczone środki na zakup pomocy. Należy zanalizować koszty przy-
gotowania pomieszczenia, jego adaptacji do własnych potrzeb, instalację
zawieszeń i zakup niezbędnego sprzętu do terapii. Są to koszty niemałe
i dlatego warto zastanowić się nad pozyskiwaniem środków (np. od spon-
sorów). Nie warto szukać oszczędności, kupując sprzęt niewiadomego po-
chodzenia, często bez atestu.
J
3.8
s. 7
42U0408
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
Pamiętaj!
Za bezpieczeństwo dzieci w gabinecie podczas zajęć odpowiada tera-
peuta.
Ważnym elementem będzie organizacja pracy samego terapeuty, a przede
wszystkim  zastanowienie się, na jakiej podstawie należy wyłonić dzieci
potrzebujące wsparcia. W tak dużych placówkach jak przedszkola jest to
niełatwe. Za zgodą rodziców można przeprowadzić badania przesiewowe
(bo na pełne badania każdego dziecka nie ma czasu  etat terapeuty to
5 10 godz./tyg.) lub sugerować się spostrzeżeniami nauczycieli pracują-
cych w grupie. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku należy usta-
lić taką liczbę dzieci do terapii, by miały one możliwość ćwiczeń minimum
raz w tygodniu. Dla reszty dzieci, których dysfunkcje można skorygować
w trakcie innych zajęć lub w domu, należy ułożyć zestawy ćwiczeń i prze-
kazać je zarówno nauczycielom, jak i rodzicom.
Ważne!
Dziecko może być zbadane przez jakiegokolwiek specjalistę tylko na
podstawie zgody rodzica.
5.1. Prowadzenie terapii w gabinecie prywatnym
Gabinety prywatne są w dużo lepszej sytuacji, jeśli chodzi o organizację
sali, jak i środki przeznaczane na ich wyposażenie oraz planowanie terapii.
Zazwyczaj mają dość dużo środków finansowych, pomieszczenia spełnia-
ją wszystkie warunki potrzebne do ich rekomendacji przez PSTIS, a dopo-
sażenie gabinetów następuje sukcesywnie. Stałe wpływy z indywidualnie
prowadzonej terapii dają możliwość lepszego gospodarowania środkami.
Planowanie pracy również wygląda inaczej. Przyprowadzane są dzieci,
których rodzice oczekują konkretnej pomocy. Diagnozując dziecko, nie
ma problemu z dostarczeniem dodatkowych badań (np. laryngologicz-
nych, neurologicznych, EEG czy innych). Rodzice podchodzą z dużą tro-
skliwością i starają się robić wszystko, by pomóc dziecku. Chętnie uczest-
niczą w ćwiczeniach instruktażowych, dostosowują otoczenie dziecka do
jego możliwości rozwojowych.
5.2. Rola rodziców w terapii
J
Pierwszą i najważniejszą czynnością rodzica, który zauważy niepokojące
3.8
go objawy w zachowaniu dziecka, powinna być konsultacja u specjalisty.
Rodzice posiadają dużą intuicję i wiedzę na temat swojego dziecka. Po-
s. 8
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
trafią obserwować swoje pociechy w zabawie z rówieśnikami i wyciągać
wnioski. Szczegółowy wywiad z rodzicami daje terapeucie niezbędne in-
formacje na temat rozwoju dziecka w okresie prenatalnym oraz na temat
czynników okołoporodowych, mających istotny wpływ na rozwój integra-
cji sensorycznej. Ocena rozwoju integracji sensorycznej jest podstawą do
opracowania indywidualnego planu terapii. Ważne jest poinformowanie
rodziców o trudnościach rozwojowych, ich przyczynie oraz kierunku
postępowania. Wiedza na temat zaburzeń i związanych z tym trudnych
zachowań dziecka jest podstawą działań terapeutycznych, codziennych
i spontanicznych: zabawy, spożywania posiłków, zasypiania czy toalety.
Dostosowanie środowiska domowego do potrzeb dziecka jest niezbędnym
elementem terapii. Zrozumienie i właściwe reakcje ze strony najbliższego
otoczenia dają możliwość szybszej i bardziej skutecznej pomocy dziecku.
Jest to również forma terapii. Rodzice czerpią wiedzę od terapeutów na te-
mat metod postępowania z dzieckiem w sytuacjach trudnych, ale również
często korzystają z warsztatów i zajęć instruktażowych. W każdej porad-
ni psychologiczno-pedagogicznej zespół specjalistów opracowuje zajęcia
warsztatowe, których tematyka dobierana jest zgodnie z zainteresowaniem
rodziców. Zdobytą wiedzą rodzice dzielą się nie rzadko z nauczycielami,
którzy opiekują się bezpośrednio dzieckiem.
Rola rodziny jest więc najważniejsza. To rodzice dają dziecku poczucie
bezpieczeństwa, wspomagają, są lustrem, w którym odczytuje się samo
dziecko. Na kogo więc liczy dziecko, jeśli nie na najbliższych? Wskazów-
ki, jakie rodzice otrzymują od terapeuty, są częścią terapii i dlatego stoso-
wanie zgodnie z zaleceniami zestawów ćwiczeń pomoże w sprawniejszym
opanowaniu konkretnych umiejętności.
Pamiętaj!
Rodzice muszą być dokładnie informowani o diagnozie i przebiegu te-
rapii. Opracowany na podstawie badań, wywiadu i obserwacji dziecka
arkusz oceny przebiegu procesów sensorycznych powinien zawierać
szczegółowe wyjaśnienie zachodzących procesów neurologicznych
oraz ich wpływu na funkcjonowanie dziecka, jak również zalecenia do
terapii prowadzonej w domu.
Ważne!
Każde dziecko powinno mieć indywidualną kartę przebiegu terapii,
J
w której zawarte są zarówno ćwiczenia, jak i postęp w opanowywaniu
3.8
poszczególnych umiejętności.
s. 9
42U0408
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
6. Efekty działań terapeutycznych
Obszerne spektrum działania metody świadczy o jej efektywności. Pro-
wadzenie metodą terapii integracji sensorycznej nie ma limitu wiekowe-
go. Można pomóc zarówno noworodkom, jak i osobom w poważnym już
wieku, u których funkcje neurologiczne zostały w jakimś stopniu zakłó-
cone. Ta metoda wykorzystywana jest przy usprawnianiu motorycznym,
problemach w uczeniu się, zagadnieniach dotyczących rozwoju społecz-
nego i emocjonalnego, stymulacji słabo rozwijającej się mowy jak i wielu
innych. Z pomocy korzystają dzieci mające głębokie deficyty rozwojowe,
jak i dyskretne dysfunkcje.
Okres prowadzenia terapii jest bardzo indywidualny. Zależy on od dys-
funkcji, głębokości zaburzeń, częstotliwości ćwiczeń i zaangażowania
osób mających bezpośredni kontakt z dzieckiem (rodzice, nauczyciele
i inni specjaliści). Efekty działań są widoczne w momencie osiągania po-
szczególnych umiejętności, w zachowaniu dziecka czy też w ustąpieniu
zachowań uznawanych za aspołeczne. Każde usprawnienie funkcji jest dla
dziecka wielkim dokonaniem. Prowadząc diagnozy porównawcze (np. po
roku terapii), widoczny jest postęp w zakresie:
l rozwoju sensoryczno-motorycznego,
l większej umiejętności kontrolowanego reagowania na bodz
ce pocho-
dzące ze środowiska (słuchowe, wizualne, węchowe),
l rozwoju funkcji poznawczych,
l skupienia uwagi,
l rozwoju manualnego,
l rozwoju mowy,
l rozwoju społecznego i emocjonalnego.
Każda poprawa wyżej wymienionych funkcji przekłada się zarówno na
relacje dziecka w grupie rówieśniczej, jak i na funkcjonowanie w domu.
Nabywanie umiejętności daje poczucie wiary we własne siły, zwiększa-
jąc tym samym samoocenę oraz determinując dalsze dokonania dziecka.
W wielu przedszkolach, gdzie nie ma wykwalifikowanych specjalistów,
nauczyciele wykorzystują wiedzę zdobytą na kursach i elementy metody
włączają do swoich działań.
J
3.8
s. 10
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
Ważne!
Wczesne zauważenie problemu dziecka i umiejętne postępowanie da
większą szansę prawidłowego rozwoju. Brak pomocy może doprowa-
dzić do różnego rodzaju zaburzeń nerwicowych.
7. Wnioski
Pracując metodą integracji sensorycznej w przedszkolu, widzę zasadność
stosowania jej jako formy wspierania rozwoju dziecka. Dzieci bardzo lu-
bią zajęcia i chętnie z nich korzystają. Poznają możliwości swojego ciała,
porównują nowo nabyte umiejętności z umiejętnościami rówieśników,
poprawiają orientację w przestrzeni oraz doskonalą umiejętność celowego
korzystania z przedmiotów. Terapia integracji sensorycznej:
l daje radość i motywację,
l umożliwia doświadczanie świata (wrażenia dotykowe, przedsionkowe
i proprioceptywne),
l uczy kontroli nad ciałem,
l łagodzi/eliminuje strach,
l poprawia samoocenę.
8. Bibliografia
1. Mass Violet F., Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji
sensorycznej. WSiP, Warszawa 1998
2. Przyrowski Z., Grzybowska E., Materiały szkoleniowe z Kursu SI, Helenów,
2005
J
3.8
s. 11
42U0408
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
9. Załączniki
9.1. Sprzęt do prowadzenia terapii
suchy basen batut
J
parówka zawieszona na helikopterze drobny sprzęt do stymulacji dotykowej
3.8
s. 12
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
topek szczudła
J
przewlekanki ski disk
3.8
s. 13
42U0408
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
beczka podwieszana drabinka
J
3.8 huśtawka ze stabilizatorem deskorolka
s. 14
42U0408
INTEGRACJA
Dzieci o indywidualnym tempie rozwoju
labirynt piłki terapeutyczne
Przypisy
1
Układ przedsionkowy  reaguje na informacje pochodzące z ucha środkowe-
go (informuje o pozycji głowy, ruchu głowy i pośrednio ruchach całego ciała).
Dzięki niemu mamy orientację w przestrzeni.
2
Układ proprioceptywny  reaguje na informacje pochodzące z mięśni i ścię-
gien (reguluje pracę mięśni  skurcze i rozkurcz, pracę prostowników, ścięgien).
Pomaga to określić mózgowi, gdzie są i jak się poruszają poszczególne części
J
ciała.
3 3.8
Zarząd Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Integracji Sensorycznej Zasady
rekomendacji placówek prowadzących terapię integracji sensorycznej
s. 15
42U0408
42U0408