plik


1 SOCJOTERAPIA JAKO PROCES I METODA PRACY Z DZIEMI I MAODZIE{ ISTOTA SOCJOTERAPII. Socjoterapia od niedawna znalazBa miejsce w ofercie pomocy psychologicznej mBodzie|y. Do poj wchodzcych w zakres pomocy psychologicznej mo|na zaliczy psychoterapi, trening interpersonalny, psychoedukacj i socjoterapi. Socjoterapia to [wiadoma aktywno[ profesjonalna polegajca na operowaniu [rodkami psychologicznymi w celu udzielenia pomocy osobom cierpicym lub poszukujcym wBasnej drogi rozwoju spoBecznego, osobistego lub zawodowego. Zalicza si j do procesw korekcyjnych o charakterze leczniczym, adresowanych do dzieci i mBodzie|y z zaburzeniami zachowania, zaburzeniami emocjonalnymi lub innymi kBopotliwymi zachowaniami. Socjoterapia ma posta ustrukturalizowanych spotkaD grupowych, ktre sBu| realizacji celw terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych. yrdBami zmian s do[wiadczenia korekcyjne i odreagowanie emocjonalne. Istota socjoterapii polega gBwnie na realizacji celw terapeutycznych. Proces interwencji socjoterapeutycznej mo|e by spowodowany cierpieniem psychicznym dziecka, ktre ma kBopoty lub jego zachowanie powoduje wysokie straty jaki ponosi otoczenie spoBeczne. W terapii wychodzi si z zaBo|enia, |e trudne zachowania dzieci i mBodzie|y maj swoje tBo psychiczne. Towarzysz im przykre emocje takie jak lk, poczucie winy, niepokoju, gniew, zBo[, osamotnienie oraz okre[lone, najcz[ciej negatywne sdy poznawcze na temat wBasnej osoby. S one wynikiem doznawanych w przeszBo[ci lub aktualnie trudnych stanw emocjonalnych, stanw deprywacji, braku satysfakcjonuj cych kontaktw z najbli|szymi. Przykrym do[wiadczeniem jest rwnie| brak mo|liwo[ci wywizania si ze stawianych obowizkw i oczekiwaD wykraczajcych poza mo|liwo[ci dziecka. Dziecko mo|e do[wiadczy jednorazowego, ale bardzo intensywnego urazu, albo |y w spoBeczno[ci gdzie chronicznie wystpuj sytuacje trudne. Te do[wiadczenia dotycz z reguBy wa|nych dziedzin |ycia i zwykle zagra|aj poczuciu to|samo[ci dziecka, jego bezpieczeDstwa, |ycia lub zdrowia. Maj one istotny wpByw na ksztaBtowanie si poczucia wBasnej warto[ci, godno[ci i poczucia bezpieczeDstwa. Dziecko ma wwczas lki przed niepowodzeniem, izoluje si, nie ufa ludziom, broni si przed wBasnymi doznaniami emocjonalnymi i emocjami innych. Mo|e szuka samopotwierdzenia naruszajc prawa innych lub prezentujc wrogie zachowania wobec siebie i otoczenia. Prze|ywana sytuacja trudna powoduje uoglnienie tego do[wiadczenia w postaci sdw poznawczych o rzeczywisto[ci i powstanie okre[lonych typw zachowaD, czyli takich, ktre maj je chroni przed innymi przykrymi do[wiadczeniami. Zachowania te na ogB nie s zgodne 2 z oczekiwaniami dorosBych i czsto szkodliwe dla samego dziecka (picie, palenie, narkotyzowanie si, zachowanie agresywne). Zaburzenia te ujawniaj si jako zaburzenia w relacjach; dziecko - doro[li dziecko - rwie[nicy dziecko - zadanie dziecko do samego siebie. Za zachowaniami tymi kryje si my[lenie o [wiecie i ludziach a tak|e sobie samym, |e s zli. Terapeutyczny charakter socjoterapii polega na organizowaniu takich sytuacji spoBecznych podczas spotkaD grupowych ktre: dostarcz uczestnikom zaj do[wiadczeD korekcyjnych przeciwstawnych doznanym urazom oraz do[wiadczeD kompensujcych do[wiadczenia deprywacyjne, hamujce rozwj emocjonalny i spoBeczny sprzyja bd odreagowaniu napi emocjonalnych i posBu| uczeniu si nowych umiejtno[ci psychologicznych Odreagowanie napi emocjonalnych jest podstawowym zadaniem zaj socjoterapeutycznych. Proces terapeutyczny nie polega jednak na ponownym prze |yciu traumatycznych wydarzeD lecz na rozBadowaniu napi przez r|norodne formy aktywno[ci, ktre powoduj odblokowanie i ujawnienie emocji podczas zaj grupowych. Polega to na dzieleniu si swoimi prze|yciami w atmosferze akceptacji i zrozumienia oraz umo|liwieniu ekspresji uczu w formie [miechu, krzyku, pBaczu itp.. Wa|ne jest tak|e dostarczenie okazji do prze|ywania emocji pozytywnych. Terapeutyczna rola zaj socjoterapeutycznych polega tak|e na organizowaniu do[wiadczeD korekcyjnych. Gromadzenie nowych do[wiadczeD, odmiennych od poprzednich, a szczeglnie urazowych mo|e likwidowa ich wpByw na psychiczne i spoBeczne funkcjonowanie czBowieka. Ich istota polega na odmiennym zachowaniu si grupy, nie potwierdzajcym oczekiwaD i wyobra|eD dziecka, wokB ktrych bdzie mogBo ono przebudowa obraz samego siebie. Chodzi tu o sytuacje, w ktrych mBody czBowiek bdzie mgB lepiej pozna siebie, doceni swoje mocne strony, a nastpnie wykorzysta je w r|norodnych sytuacjach |yciowych. Zajcia socjoterapeutyczne stwarzaj tak|e okazje do wyprbowania i wywiczenia nowych sposobw zachowania oraz nabycia nowych umiejtno[ci, szczeglnie interpersonalnych takich jak; asertywno[, podejmowanie decyzji, szukanie wsparcia i pomocy. Prcz celw terapeutycznych socjoterapia realizuje cele edukacyjne oraz rozwojowe. Cele edukacyjne mog obejmowa poznawanie przez grup r|norodnych zagadnieD, ktre pozwol dzieciom sprawniej funkcjonowa spoBecznie. Celami takimi mog by; poznawanie mechanizmw uzale|nieD uczenie si rozpoznawania emocji 3 zapoznanie si z chorobami spoBecznymi uczenie si technik pracy umysBowej uczenie si peBnienia okre[lonych rl spoBecznych (dziecka w rodzinie, ucznia, kolegi) uczenie si rozwizywania konfliktw midzy ludzmi. Cele rozwojowe [ci[le wi| si z wiekiem uczestnikw zaj gdy| w ka|dej fazie |ycia dominuj okre[lone potrzeby, ktrych zaspokojenie odgrywa istotn rol w procesie rozwoju. I tak u dzieci w okresie wczesnoszkolnym dominuje potrzeba aktywno[ci ruchowej, zabawy, zdobywanie wiedzy o [wiecie, potrzeba twrczo[ci, potrzeba wsparcia ze strony dorosBych. U mBodzie|y dominuje za[ potrzeba wyra|ania si w r|nych formach zwBaszcza literackich, marzeniach, wyobra|eniach, potrzeba aprobaty spoBecznej, autonomii, intymno[ci, niezale|no[ci, przynale|no[ci do grupy oraz aktywno[ci spoBecznej. Jest to czas kryzysw emocjonalnych, motywacyjnych, moralnych, czas odkrywania [wiata i wBasnego ja. Programy socjoterapeutyczne mog by konstruowane w zale|no[ci od wieku i preferencji uczestnikw wokB tematw; rodzina przyjazD miBo[ czas wolny wBasne aspiracje ulubione zabawy itp. Rola prowadzonego polega na stworzeniu takich sytuacji, ktre pomagaj  uczestnikom spotkaD u[wiadomi sobie wBasne trudno[ci i ograniczenia oraz wBasny potencjaB i mo|liwo[ci zmiany. Struktura zaj sacjoterapeutycznych Zajcia socjoterapeutyczne maj charakter ustrukturalizowanych spotkaD grupowych na ktre skBadaj si odpowiednio dobrane gry, zabawy i wiczenia. Ka|de ze spotkaD ma cel szczegBowy, ktry jest podporzdkowany celowi gBwnemu oraz propozycje aktywno[ci pozwalajce osign zaBo|ony cel. Cykl spotkaD tworzy dynamiczn caBo[, na ktry skBadaj si okre[lone etapy pracy z grup. Etap pierwszy to etap powstawania grupy. Ma on na celu poznanie si uczestnikw spotkaD, wsplne okre[lenie celw, ustalenie norm grupowych, reguB i rytuaBw, budowanie atmosfery opartej na poczuciu bezpieczeDstwa i wzajemnego zaufania. Musz to by propozycje nie zagra|ajce i nie wymagajce gBbszego ujawniania siebie. Zadaniem tego etapu jest zadbanie o poczucie bezpieczeDstwa, zbudowanie empatii. SBu|y 4 temu sBuchanie grupy oraz wprowadzenie kilku podstawowych norm grupowych oraz zasad wsplnego pobytu co obni|a napicie. Wprowadzenie norm, czyli reguB porzdkujcych wydarzenia w grupie umo|liwia prowadzenie zaj i realizacj jej celw. Istnienie norm daje poczucie bezpieczeDstwa i zapobiega trudnym sytuacjom oraz umo|liwia ich rozwizywanie poprzez odwoBanie si do nich gdy wystpuj destruktywne zachowania. Do jasno okre[lonych sposobw zachowania nale|y przede wszystkim: dbaBo[ o bezpieczeDstwo fizyczne i psychiczne czBonkw grupy w formie normy  staramy si by dla siebie |yczliwi  nie wy[miewamy si i nie krytykujemy zapewnienie, |e  ka|da osoba ma prawo by wysBuchana  to co dzieje si tutaj, pozostaje po zostaje midzy nami  spotykamy si regularnie i przychodzimy na zajcia punktualnie  zwracamy si do siebie bezpo[rednio  zajmujemy si tym co dzieje si tu i teraz, a nie przedtem  mwimy o swoich odczuciach, nie opiniach Wypracowanie norm grupowych i ich przestrzeganie stanowi jasn informacj o tym, czego oczekuje si od uczestnikw i przyczynia si do zbudowania grupy, uksztaBtowania jej odrbno[ci i spjno[ci. Etap drugi to etap pracy zwany wBa[ciwym. Polega on na realizacji zaplanowanych celw terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych stanowicych istot programu sajoterapeutycznego opracowanego pod ktem danej grupy. Istot programu mog stanowi problemy uzale|nieD, nie[miaBo[ci, poczucia wBasnej warto[ci, zdobywania nowych umiejtno[ci. Jest to czas przeznaczony na  przepracowanie wcze[niej rozpoznanych urazw, ale pod warunkiem gdy grupa osignBa ju| odpowiedni poziom bezpieczeDstwa psychicznego i wzajemnego zaufania. Podstaw projektowania tej cz[ci zaj jest diagnoza zaburzeD zachowania i bdcych w ich tle tre[ci urazowych, potrzeby danej grupy i wa|ne dla niej zagadnienia. Ostatni etap pracy z grup zmierza do zakoDczenia jej funkcjonowania. Spotkania dla wielu uczestnikw mog by wa|nym wydarzeniem. Uczestnicy mog prze|ywa satysfakcj ze wsplnych spotkaD, ale tak|e |al z powodu ich zakoDczenia, poczucie zagubienia i straty. Zadaniem prowadzcego jest wypracowanie w grupie sposobw kontaktowania si ze sob, gdy bdzie taka potrzeba, oraz umiejtno[ci poszukiwania wsparcia. KoDczcy cykl zaj powinien da uczestnikom wzmocnienie pozytywnych uczu, podsumowanie nabytych umiejtno[ci i wskazanie mo|liwo[ci ich wykorzystania w |yciu. Grupa udziela sobie pozytywnych informacji zwrotnych najlepiej w formie pisemnej, aby je mo|na byBo zachowa dla siebie, obdarowuje si drobnymi prezentami wykonanymi lub wymy[lonymi przez siebie. 5 Struktura i forma spotkania grupy 1. Rytualne powitanie bdce informacj o rozpoczciu zaj i podzielenie si informacjami na temat wydarzeD majcych miejsce przed zajciami, bdz na temat stanu emocjonalnego uczestnikw. 2. Zastosowanie gier i zabaw wyciszajcych lub energetyzujcych w zale|no[ci od nastroju grupy. 3. Zastosowanie gier i wiczeD psychokorekcyjnych, edukacyjnych lub rozwojowych  istot tej cz[ci zaj jest zdobywanie do[wiadczeD emocjonalnych i poznawczych. Podsumowanie /ocena ka|dego wiczenia jest elementem niezbdnym. SkBania ona do nazwania i wyra|ania wBasnych odczu i spostrze|eD, dostrzegania zwizkw midzy wydarzeniami w grupie a |yciem codziennym. 4. Zajcia koDczone s rundk i rytualnymi po|egnaniami. Prowadzcy zajcia funkcjonuj w grupie na zasadzie uczestnictwa, nie za[ przywdcw i swoim zachowaniem modeluj zachowania dzieci i mBodzie|y. Prowadzenie zaj wymaga od terapeuty uwa|no[ci, cierpliwo[ci, ciepBa, akceptacji, |yczliwej konsekwencji ale tak|e autentyczno[ci. Pomaga dobry humor, szczeglnie sytuacyjny. Metody pracy z grup W programach socjoterapeutycznych wykorzystuje si r|ne metody pracy. Ich podstaw jest praca w krgu i rundki jako technika dzielenia si z innymi swoimi do[wiadczeniami. Siedzenie w krgu umo|liwia wszystkim uczestnikom kontakt wzrokowy i emocjonalny, wyrwnuje pozycj spoBeczne, zmniejsza dystans midzy dziemi i prowadzcymi. Krg jest staBym elementem zaj socjoterapeutycznych na ich pocztku i koDcu. Rundka to technika pomagajca uczestnikom zwerbalizowa swoje odczucia wykorzystywana na podsumowanie wiczenia. Mo|e polega na dokoDczeniu zdania  odkryBem |e...... .  lub na postawieniu przez prowadzcego pytania  co Ci si w tym wiczeniu podobaBo ? ;  co dobrego Ci si w tym tygodniu wydarzyBo? . Rundka oznacza prawo do wypowiedzenia si a nie obowizek. Prowadzcy wypowiada swoje odczucia na koDcu. Wypowiedzi nie podlegaj komentarzom.  Burza mzgw to kolejna technika aktywizujca grup i wyzwalajca jej twrczy potencjaB. Chodzi o wygenerowanie jak najwikszej liczby pomysBw w oznaczonym czasie. Propozycje mog by realne, nierealne a nawet absurdalne. Nastpnie grupa wybiera propozycje najtrafniejsze. Praca w maBych grupach (3-5 osobowych) jest 6 technik stosowan w realizacji niektrych wiczeD. Umo|liwia ona bliski kontakt oraz mo|liwo[ci wypowiedzenia si. Rysunki oraz inne formy plastyczne s wa|n form wypowiedzi dla osb majcych trudno[ci w werbalizacji. W wytworach plastycznych uczestnicy socjoterapii maj zapewnion swobod, mog wyrazi sobie i swoje emocje, rzutowa urazy i konfrontacje, uwolni si od napi. Prace plastyczne mog by abstrakcyjne. Inne techniki to: " psychodrama " pantomima " gry i zabawy ruchowe oraz psychologiczne " wiczenia i techniki wyobra|eniowe " dzielenie si wBasnym do[wiadczeniem " poszukiwanie wsplnych konstruktywnych rozwizaD poprzez stosowanie r|norodnych technik " muzyka i [piew Ciekawe propozycje gier, zabaw oraz scenariuszy pomocnych w konstruowaniu zaj grupowych mo|na znalez w nastpujcych publikacjach: 1. Socjoterapia. Praca zbiorowa pod redakcj Katarzyny Sawickiej. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno  Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, Warszawa 1998 r. 2. Ostrowska K.: W poszukiwaniu warto[ci. wiczenia z uczniami. GdaDskie Wydawnictwo Psychologiczne, GdaDsk 2000 r. 3. Grupa bawi si i pracuje. Zbir grupowych gier i wiczeD psychologicznych. opracowanych przez M. Jachimsk , Oficyna Wydawnicza UNUS, WaBbrzych 1994. 4. Grupa bawi si i pracuje. Zbir grupowych gier i wiczeD psychologicznych. Cz[ II opracowanych przez J. Rojewsk, Oficyna Wydawnicza UNUS, WaBbrzych 2000 r. 5. Jachimska M.: Scenariusze lekcji wychowawczych wg programu autorskiego  {y skuteczniej . Oficyna Wydawnicza UNUS, WrocBaw 1997 r. 6. Jak |y z ludzmi.: Wydawnictwo MEN, Warszawa. 7. Ga[ B.: Pomoc psychologiczna mBodzie|y. WSiP, Warszawa 1995 r. 8. KonopczyDski M.: Twrcza resocjalizacja. MEN, Editions Spotkania System, Warszawa 1996 r. 9. Vopel K.: Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i mBodzie|y. Wydawnictwo  Jedno[ , Kielce 1999 r. Cz[ 1.: Kontakty / Postrzeganie / To|samo[. Cz[ 2.: Uczucia / Rodzina i przyjaciele. Cz[ 3.: Komunikacja / CiaBo / Zaufanie. Cz[ 4.: SzkoBa / Feedback / WpBywy / WspBpraca. 10. Hamer H.: Klucz do efektywno[ci nauczania. Poradnik dla nauczycieli. Wydawnictwo Veda, MEN 1994 r. 7 Na podstawie pracy zbiorowej Socjoterapia pod redakcj Katarzyny Sawickiej opracowaBa Ewa Derlikiewicz.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Proces pielęgnowania jako metoda pracy
Socjoterapia jako metoda pomocy grupowej
EKO VI Promocja jako proces komunikacji
Różne metody pracy z dziećmi w przedszkolu
Metody pracy z dziećmi program
Metabolomika jako potencjalna metoda diagnostyczna w medycynie
bawie sie w teatr znaczenie dramy w pracy z dziecmi piecio i szescioletnimi 113 389f
ĆWICZENIA I ZABAWY KINEZJOLOGICZNE W PRACY Z DZIEĆMI Z ADHD
STEROWNIK PLC JAKO UKŁAD KONTROLI PRACY MASZYN ELEKTRYCZNYCH
integracja sensoryczna w pracy z dziecmi
Metody pracy z dziecmi dz
Integracja sensoryczna w pracy z dziecmi uposledzonymi umyslowo
Charkiewicz Wilczek Hipoterapia co to jest Opies metody Analiza przedatnoście w pracy z dziećmi
2007 03 Inspekcje kodu jako skuteczna metoda weryfikacji oprogramowania [Inzynieria Oprogramowania]

więcej podobnych podstron