Jak rodzic może wspomóc gotowość do nauki czytania i pisania?
1.Jak rodzic może wspomóc gotowość do nauki czytania i pisania?
Każde dziecko rozwija się inaczej. Również każdy maluch z tego samego rocznika ma inną
gotowość do nauki czytania i pisania.
Rzetelna ocena tej indywidualnej ów gotowości dziecka jest ogromnie ważna, bowiem pierwsze
doświadczenia dziecka z próbą czytania i pisania wpływają na to, w jaki sposób będzie wyglądała
jego kariera szkolna w obrębie przedmiotów humanistycznych, jak i ścisłych(np. Zadanie tekstowe
na matematyce) . Umiejętność czytania i pisania nie jest sama w sobie wystarczającym
wyzwaniem dla nas jako rodziców i nauczycieli. Na pierwszym miejscu należy zawsze
stawiać rozwijanie w dziecku pragnienia czytania i pisania.
Gotowość do nauki czytania i pisania to nic innego jak zrozumiały przez dziecko sens
kodowania słów za pomocą symboli (liter), rozróżnia litery, potrafi określić kierunek i
miejsce na kartce papieru, narysować szlaczek od lewej strony, interesuje się czytaniem i
pisaniem, dzieli wyrazy na głoski i sylaby,prawidłowo rozpoznaje głoski na początku i końcu
wyrazu, jest sprawne manualnie i posiada odpowiednią koordynację wzrokowo ruchową.
Jak pokazało doświadczenie w szkołach Montessori na całym świecie, u dzieci w
wieku trzech, czterech lat czytanie nie następuje dużo wcześniej niż pisanie. Najczęściej
umiejętność pisania pojawia się odrobinę wcześniej niż umiejętność czytania.
Aby pomóc dziecku w przygotowaniu się do umiejętności czytania i pisania potrzeba czasu,
by rozwinąć w nim zdolność komunikacji z innymi. Ważne, by dziecko obcowało z
pokaz
nym słownictwem, potrafiło wyrazić swoje myśli, miało kontakt z bogatym i
interesującym językiem.
Nie chodzi o to, by pospieszać dziecko w jego rozwoju, bo naszym celem jest rozwinięcie w
nim miłości do czytania i pisania, tak by samo teraz i w przyszłości wybierało czytanie oraz
prawidłowo pisało. Umiejętność i radość z czytania otwiera przed dzieckiem cały świat
wiedzy, która przestaje być ograniczona do wiadomości, jakie przekazują dorośli.
Umiejętność pisania pozwoli na wyrażanie swoich myśli i uczuć w sposób bardziej
namacalny i trwały.
Zanim dziecko nabędzie umiejętności samego czytania i pisania najpierw potrzebuje zacząć
przygotowywać żyzny grunt pod te umiejętności.
2. Przykłady zabaw stymulujących u dzieci gotowość nauki czytania i pisania
~Zabawy z misiem
-Zaprezentowanie dzieciom postaci misiów ze znanych bajek i dzielenie ich imion na
sylaby: Kubuś Puchatek, miś Uszatek, miś Koralgol
-Zabawa dla większej ilości dzieci. Na sygnał dzieci zatrzymują się, wymawiamy słowo
sylabami, np. Ku-buś, a dzieci składają wyraz w całość i wypowiadają go głośno. Inne
słowa to np: miód, miś, gawra, Kubuś, Uszatek, Koralgol, bajka, niedz
wiedz
, ważne aby
słowa zgadzały się z tematem przewodnim
~Układanie zdań na podstawie obrazków z podpisami.
-Wspólnie z dziećmi budujemy zdania pokazując kolejne obrazki lub symbole które ułatwią
budowanie zdań.
~Zabawa z piłką  Imiona  ćwiczenia analizy sylabowej(zabawa dla większej ilości
dzieci)
-Wszyscy stoją w kole. Rodzić rzuca piłkę do wybranych dzieci. Kto ma piłkę wymawia
sylabami swoje imię. Utrwalenie pojęcia sylaba.
~Kolejną propozycją zabaw z dziećmi bądz
z dzieckiem to zabawy z literkami.
-Po wcześniejszym przypomnieniu alfabetu, dajemy dziecku obrazki w kopercie które
rozkłada przed sobą. Unosimy do góry kartonik z literą, a dziecko wskazuje obrazek
rozpoczynający się na określoną głoskę. Wspólnie dzielimy nazwy obrazków na sylaby
~Jaki wyraz powiedziałam?
-Dziecko słucha uważnie przeliterowanego przez rodzica wyrazu i podnosi odpowiedni
kartonik z obrazkiem.
-Dziecko wyszukuje sylwetę konturową pierwszej litery swojego imienia i ozdabia ją
flamastrami i kredkami według własnego pomysłu.
-Często dzieci mają szczególne upodobanie do przyglądania się, w jaki sposób
zapisane jest ich własne imię. Można zapisać imię swojego dziecka w różnych
miejscach w domu na przykład na drzwiach jego sypialni, na metkach ubrań,
utworzyć to imię z magnetycznych liter na lodówce, wyciąć poszczególne litery z
różnych gazet i ułożyć po kolei.
Ważne jest również czytanie książek. Można spróbować pomóc dziecku, by stawało się
coraz bardziej świadome, czym jest pismo. Postarajmy się jednak unikać wchodzenia w
sytuacje, w których próbujesz nauczyć dziecko czegoś zatracając samą przyjemność
czytania. Przykładem może tutaj być przerwanie czytania w bardzo ekscytującym momencie
opowieści po to, by zwrócić uwagę dziecka na dużą literę na początku zdania, ale też
bardziej subtelne momenty, w których można wyczuć pojawianie się specyficznej nutki
atmosfery szkolnej nauki formalnej.
Należy wyczuć dziecko. Jeśli zdaje się zainteresowane tym, co próbujemy mu przekazać
spędz
my razem trochę czasu na ćwiczeniach. Jeśli zaś akurat dziś totalnie go to nie
interesuje, odłóżmy to na inny dzień.
-Pokażmy dziecku, że czytamy od lewej do prawej i od góry do dołu. Wystarczy do
tego palec, który wodzi za czytanym tekstem. Nie przesadzajmy i róbmy to tylko od
czasu do czasu, by nie zirytować dziecka.
-Zacznij czytać książkę od okładki. Pokażmy imię i nazwisko autora książki, czyli
osobę, która wymyśliła historię w tej książce i zapisała ją. Powiedzmy, kto jest
ilustratorem tej książki, i że jest to osoba, która wykonała wszystkie ilustracje, które
możemy w niej podziwiać. Jeśli książka zawiera dedykację, również ją przeczytaj i
opowiedz, co to jest dedykacja. Pokaż dziecku, gdzie może znalez
ć te informacje.
- Zainteresujmy dziecko stronami informacyjnymi takimi jak spis treści, strony
tytułowe rozdziałów, indeksy. Razem odszukajmy nazwę wydawnictwa, które wydało
książkę, rok i miejsce wydania. Pokażmy dziecku, w którym miejscu umieszcza się
numerację stron.
-Czasem można zwrócić uwagę dziecka na niektóre słowa w tekście. Kiedy czytamy
jakieś bardzo długie słowo, zróbmy pauzę na moment i zapytajmy dziecko, czy może
nam powiedzieć, które słowo to było.
-Podobnie można zainteresować się interpunkcją. Pokażmy kropkę i zadajmy
dziecku pytanie czy wie, po co autor postawił w tym miejscu kropkę, czy pytajnik na
końcu zdania sprawia, że czytamy inaczej? Co robimy, kiedy widzimy przecinek?
Duże litery używamy zaczynając nowe zdanie. Wykrzyknik na końcu zdania oznacza
jakiś rozkaz, podekscytowanie, krzyk.
-Kiedy wychodzisz z dzieckiem na spacer staraj się od czasu do czasu zwróć uwagę
dziecka na nazwy sklepów, znaków, etykietek na produktach w sklepie. W
supermarkecie możesz poprosić dziecko o znalezienie znanych mu już produktów
wskazując na etykietki, kiedy dziecko będzie je wyszukiwało.
-Przygotujmy zestaw do gry memo składający się ze znaków drogowych lub liter
imienia dziecka.
-Kiedy jesteście na poczcie lub w banku zabierzcie ze sobą parę czystych formularzy.
Dzieci zwykle lubią je wypełniać.
-Często razem grajcie w następującą grę, przyjmijmy nazwę  Detektyw Językowy (z
ang. spy): Kiedy jesteście gdzieś na spacerze, w podróży, wybierzmy pierwszą literę
imienia dziecka i razem spróbujcie znalez
ć jak najwięcej rzeczy, które zaczynają się
na tę literę. Kolejnym razem można wybrać inną literę.
-Rozpoznawanie odgłosów (np. głosy zwierząt, czynności).
-Dziecko ma powiedzieć, jaką głoskę słyszy na początku i na końcu wyrazu.
-Dzielenie wyrazów na głoski, sylaby oraz składanie wyrazów z usłyszanych głosek/sylab.
-Szukanie różnic/podobieństw w obrazkach.
-Układanie według wzoru.
-Rysowanie według wzoru.
-Nauka wierszyków, piosenek.
-Zabawy polegające na zapamiętywaniu układu przedmiotów, następnie odgadywanie, co się
zmieniło.
-Nauka kolejności dni tygodnia, pór roku itp.
-Zagadki, zawierające w treści dwie lub więcej wskazówek.
Dodam tylko, iż w dobie ciągłej bieganiny i stresu, takie ćwiczenia z dzieckiem mogą być
nie tylko przygotowaniem do nauki pisania i czytania, a świetną zabawą dla całej rodziny, lub
poświęceniem czasu tylko i wyłącznie jednemu dziecku, oczywiście na zmianę z rodzeństwem.
Dziecko mając choćby  na chwilę tylko dla siebie rodzica poczuje się docenione, a także
wyróżnione, nie odczuwając aspektu nauki. Ważne jest tylko, aby nie bagatelizować tak ważnej
umiejętności jak pisanie i czytanie u dzieci oraz aby nie zrzucać tego obowiązku na szkołę czy
przedszkole. Oszczędzi to dziecku masy niepotrzebnego stresu.
Koss Julita.