Zmiany w organizmie zachodzące pod wpływem treningu

Czynniki warunkujące wydolność fizyczną:

- Przemiany energetyczne (procesy tlenowe, beztlenowe i rezerwy energetyczne)

- Poziom koordynacji nerwowo-mięśniowej

- Termoregulacja i gospodarka wodno-elektrolitowa

- Właściwości budowy ciała

- Czynniki psychologiczne

Zmiany rejestrowane w spoczynku po treningu zwiększającym wydolność

• Zmniejszenie częstości skurczów serca (z około 70/min do około 60/min; bradykardia - zmniejszenie HR poniżej 60/min, często wskutek treningu wytrzymałościowego. Jeden ze wskaźników pozwalających odróżnić osoby trenujące od nietrenujących.)

• Zwiększenie objętości wyrzutowej serca (przy stałej pojemności minutowej; jedną z przyczyn jest powiększenie objętości komór oraz zwiększenie kurczliwości mięśnia sercowego)

• Zwiększenie objętości serca (bez zmian grubości ścian; aby doszło do tych zmian, trening musi być odpowiednio intensywny i długotrwały. Dochodzi też do poprawy przepływu krwi przez mięsień sercowy)

• Zwiększenie objętości krwi krążącej (w wyniku wzrostu ilości osocza o 10-20% - większy pobór tlenu)

• Zwiększenie liczby kapilar w mięśniach szkieletowych (umożliwia to lepszą wymianę gazową i metaboliczną)

• Hipertrofia mięśnia sercowego (powiększenie masy serca)

• Korzystne zmiany metaboliczne (wzrost aktywności tlenowych enzymów mitochondrialnych, wzrost ilości glikogenu, wzrost stężenia antyoksydantów i lipoprotein o dużej gęstości - HDL, a zmniejszenie stężenia lipoprotein o małej gęstości - LDL, wzrost zawartości mioglobiny - magazyn tlenu w mięśniach

Zmiany zachodzące podczas wykonywania submaksymalnych wysiłków po okresie treningu:

• Zmniejszenie częstości skurczów serca, np. ze 150/min do 130/min - wiąże się to z większą ekonomią pracy serca;

• Pojemność minutowa zmniejsza się nieznacznie lub pozostaje bez zmian;

• Zwiększenie objętości wyrzutowej serca - przyczyną jest powiększenie objętości i wzrost kurczliwości mięśnia sercowego;

• Zmniejszenie przepływu krwi przez pracujące mięśnie, a zwiększenie różnicy tętniczo-żylnej zawartości tlenu we krwi;

• Zmniejszenie pobierania tlenu przez serce - w wyniku obniżenia HR podczas wysiłku sybmaksymalnego, a utrzymania na stałym poziomie RR; dochodzi też do wydłużenia fazy rozkurczu;

• Zwiększenie objętości oddechowej przy zmniejszonej wentylacji minutowej płuc - zmniejsza się ekwiwalent wentylacyjny;

• Zmniejszenie zużycia glikogenu - organizm czerpie energie z przemian metabolicznych tłuszczów;

• Zmniejszenie stężenia kwasu mlekowego we krwi (podniesienie progu przemian beztlenowych) oraz katecholamin (zmniejszenie poboru tlenu przez serce) i insuliny;

• Wzrost liczby enzymów tlenowych, mitochondriów i zużywanie większej ilości wolnych kwasów tłuszczowych.

Zmiany podczas wysiłku maksymalnego

- Zwiększające się pobieranie tlenu jest wynikiem wzrostu pojemności minutowej serca i różnicy tętniczo-żylnej zawartości tlenu we krwi - wzrost VO_2max o 5-25%;

- Nie zmienia się maksymalna częstość skurczów serca;

- Wzrasta objętość wyrzutowa serca;

- Nie zmienia się przepływ krwi przez mięśnie w przeliczeniu na kg masy ciała;

- Zwiększa się wentylacja minutowa płuc.

Trening tlenowy wpływa na wiele czynności organizmu, zmieniając zachowanie się niektórych wskaźników fizjologicznych, niezależnie od tego czy osoba poddana tego typu ćwiczeniom pozostaje w spoczynku czy wykonuje wysiłek submaksymalny lub maksymalny.

Podsumowanie

- Zwiększenie VO_2max

- Częstość skurczów serca zmniejsza się podczas standardowego wysiłku submaksymalnego, a wysiłku maksymalnym pozostaje bez zmian

- Zwiększenie pojemności minutowej i objętości wyrzutowej serca oraz objętości krwi

- Wzrost maksymalnej wentylacji minutowej płuc

- Następuje adaptacja metaboliczna

- Podniesienie poziomu progu beztlenowego

- Krótszy okres restytucji powysiłkowej

Przyrost wydolności fizycznej stanowi podstawę adaptacji do treningu fizycznego.
Zbyt duże obciążenia treningowe mogą prowadzić do przetrenowania, a tym samym braku postępów treningu.

Czynniki decydujące o przyroście wydolności tlenowej w odpowiedzi na trening rehabilitacyjny

• Stopień początkowej wydolności fizycznej, intensywności i częstotliwości treningu oraz czasy trwania sesji ćwiczeń.

• VO_2max w czasie pracy kończynami górnymi stanowi 70-80% wartości uzyskanych podczas wysiłku kończynami dolnymi, jednak w wysiłku submaksymalnym, obciążenie układu krążenia i oddechowego jest większe podczas pracy kończynami górnymi.

• Intensywność ćwiczeń może być wyznaczana na podstawie częstości skurczów serca

• Przetrenowanie jest następstwem nieracjonalnie prowadzonego treningu - może wynikać ze zbyt krótkich okresów wypoczynku jak i z przesadnie wydłużonego czasu ćwiczeń. Objawy przetrenowania: zaburzenia snu, osłabienie, bóle głowy, stany lękowe, utrata apetytu, zmniejszenie masy ciała, nadmierna potliwość przy niewielkich wysiłkach.

1

---