SPECJALISTYCZNE

1 Scharakteryzować krzywą możliwości produkcyjnych oraz prawo malejących dochodów

Krzywa możliwości produkcyjnych (zwana również krzywą transformacji) to graficzne przedstawienie wszystkich możliwych do wyprodukowania kombinacji dobór, przy wykorzystaniu posiadanych aktualnie czynników wytwórczych.

Rysując krzywa możliwości produkcyjnych tworzymy teoretyczny model, odkładając na osi Y ilość dobra A, na osi X ilość dobra B. Krzywa obrazuje możliwości wykorzystania posiadanych zasobów- każdy punkt leżący na niej jest w efektywnej gospodarce możliwy do osiągnięcia.

Z kolei punkty leżące pod krzywa oznaczają nieefektywne wykorzystanie zasobów. Przy danych zasobach, osiągnięcie punktów leżących nad krzywa jest z kolei niemożliwe- chyba, ze nastąpi wzrost gospodarczy (powiększenie posiadanych zasobów).

Prawo malejących dochodów dotyczy zmniejszania się przyrostu produktu w miarę dodawania kolejno jednakowych jednostek nakładu zmiennego np. pracy do pewnego stałego nakładu np. ziemi.

2 Omówić wielocząstkową funkcję popytu i wielocząstkową funkcję podaży.

Funkcja popytu jest funkcja wielu zmiennych. W funkcji popytu wyróżnia się czynniki cenowe- należy do nich cena badanego dobra oraz czynniki pozacenowe tzw.determinanty popytu.

Gdzie:

P- cena badanego dobra- czynnik cenowy w funkcji popytu

Ps _1,2,…n - ceny dóbr substytucyjnych

Pk_1,2,…n - ceny dóbr komplementarnych

Y- dochód

G- gusty i preferencje konsumentów

O- oczekiwania co do przyszłych cen i dochodów

L- liczba i struktura konsumentów

W- poziom wykształcenia i zamożności społeczeństwa

S- sezonowość

E- czynnik losowy

Zmiana ceny danego dobra powoduje zmianę Zmiana czynników procentowych wywoła wzrost lub spadek popytu-

wielkości popytu i ruch krzywej D czyli przesunięcie całej krzywej D w górę lub w dół

Funkcje podaży to funkcje wielu zmiennych.

Gdzie:

P- cena badanego dobra- czynnik cenowy w funkcji podaży

P _1,2,..n' - ceny czynników wytwórczych

T- poziom techniczny produkcji

O- oczekiwania co do przyszłych cen

L- liczba przedsiębiorstw w gałezi

F- poziom obciążeń podatkowych przedsiębiorstwa

S- sezonowość

E- czynnik losowy

Zmiana ceny badanego dobra powodują zmiany wielkości podaży i ruch po krzywej S

Zmiana czynników pozacenowych wywołuje przesunięcie całej krzywej S w górę- wzrost S lub w dół - spadek S

3 Jak w systemie cen konkurencyjnych, gra podaży i popytu na rynku - służy rozwiązywaniu podstawowych problemów ekonomicznych - co?, jak? i dla kogo? (przedstawić schemat z opisem).

Wolny rynek jest jednym ze sposobów umożliwiających społeczeństwom rozwiązywanie podstawowego dylematu ekonomicznego: co, jak i dla kogo produkować.

Rynek decyduje, ile powinna wynosić produkcja jakiegoś dobra przez ustalenie ceny, przy której rozmiary zapotrzebowania są równe oferowanej ilości. Przy innych czynnikach nie zmienionych, w stanie równowagi produkuje się tym więcej dobra, im większe są rozmiary zapotrzebowania na nie przy każdej cenie (im bardziej krzywa popytu jest przesunięta w prawo) i im większa jest oferowana przy każdej cenie (im dalej na prawo jest położona krzywa podaży).

Rynek informuje nas, dla kogo są produkowane dobra. Każde dobro nabywają ci konsumenci, którzy są skłonni zapłacić za nie co najmniej cenę równowagi. Rynek określa też, którzy producenci zajmą się wytwarzaniem danego dobra- ci mianowicie, których zadowala cena równowagi.

Rynek decyduje także o tym, jakie dobra są produkowane. Przyroda dostarcza dóbr nieodpłatnie. Ludzie natomiast angażują się w kosztowny proces produkcji jedynie wtedy, kiedy otrzymają w zamian odpowiednią zapłatę. Krzywa podaży informuje, ile należy zapłacić, aby uzyskać określoną wielkość podaży. Rysunek wskazuje przykład dobra, którego produkcja nie zostanie podjęta. Najwyższa cena, jaką skłonni są zapłacić konsumenci za to dobro, równa P1, nie wystarcza, aby skłonić wytwórców, do produkcji.

CENA

ILOŚĆ

Przykład dobra, którego produkcja nie zostanie podjęta.

Nawet przy cenie P1, najwyższej, jaką konsumenci są skłonni zapłacić za dane dobro, producenci nie rozpoczną produkcji tego dobra. Cena P1 jest bowiem niższa od ceny P2, przy której produkcja staje się dla nich opłacalna.

Ustanowienie ceny maksymalnej jest skuteczne wówczas, gdy jest ona niższa od ceny równowagi rynkowej. Tak ustalona cena zmniejsza wielkość podaży i prowadzi do wystąpienia nadwyżki popytu, chyba że państwo dostarcza dodatkowych ilości żądanego dobra. Poziom ceny minimalnej musi być ustalony powyżej ceny równowagi rynkowej. Wtedy cena skutecznie ogranicza wielkość zapotrzebowania, chyba że państwo uzupełni swoim popytem popyt sektora prywatnego.

4 Przedstawić właściwości zbioru budżetowego

Zbiór budżetowy to wszystkie koszyki dóbr, na które konsument może sobie pozwolić przy danych cenach i dochodzie.

TEORIA WYBORU KONSUMENTA

Model opisujący zachowania nabywców,co mogą osiągnąć przy swoich dochodach i danych cenach składa się z czterech elementów:

1. Dochód konsumenta,

2. Ceny po których mogą nabywać poszczególne dobra,

3. Gusty pozwalające uszeregować koszyki dóbr,

4. Maksymalizacja zadowolenia.

Dochód konsumenta i ceny traktowane są łącznie i wyznaczają ograniczenia budżetowe danego konsumenta. Opisują różne koszyki dóbr dostępne dla konsumenta. Przy danym dochodzie i danych cenach ograniczenie budżetowe pokazuje, ile trzeba się wyrzec jednego dobra w zamian za dodatkową ilość drugiego dobra.

Oznaczając przez:

p₁- cenę dobra 1,

p₂- cenę dobra 2,

x₁- ilość dobra 1,

x₂- ilość dobra 2,

m- dochód konsumenta,

równanie linii budżetowej można zapisać:

p₁ x₁₊ p₂ x₂ = m

czyli

m p₁

x₂ = —— - —— x₁

p₂ p₂

Właściwości zbioru budżetowego:

Linia budżetowa jest zbiorem koszyków konsumpcyjnych, które kosztują dokładnie m i wyczerpują dochód konsumenta.

Koszyki znajdujące się poniżej linii budżetowej kosztują mniej niż m.

Punkt przecięcia się z osią pionową wynosi m/ p₂ , zaś z osią poziomą m/ p₁ . Zatem aby wyznaczyć linię budżetową należy wyznaczyć na osiach te punkty i połączyć je linią prostą.

Nachylenia linii budżetowej p_1/ p₂ mierzy stopę wg której rynek jest skłonny „podstawić” dobro 1 w miejsce dobra 2.

Zakładając, że konsument ma zamiar powiększyć dobra 1 o ၄ x₁ jak bardzo musi się zmienić konsumpcja dobra 2, aby spełnione zostało ograniczenie budżetowe, czyli ၄ x₂ . Ograniczenia budżetowe muszą być spełnione zarówno przed jak i po dokonaniu zmiany, co można zapisać:

p₁ x₁₊ p₂ x₂ = m

oraz

p₁ (x₁ + ၄ x₁ ) + p₂ (x₂ + ၄ x₂) = m.

Odjęcie równania pierwszego od drugiego daje:

p₁၄ x₁ + p₂၄ x₂ = 0.

Stąd:

၄ x₂ p₁

—— = - —— Jest to nachylenie linii budżetowej.

၄ x₁ p₂

Gdy zmienią się ceny i dochody zmieni się zestaw dóbr, na które może sobie pozwolić konsument:

1. wzrost dochodu m powoduje równoległe przesunięcie linii w prawo, spadek dochodu w lewo,

2. zmiana cen obu dóbr jednocześnie- przy wzroście cen przesuwa linię budżetową w lewo, spadek cen przesuwa linię budżetową w prawo,

3. zmiana cen jednego dobra x₁ powoduje zmianę nachylenia i położenia linii budżetowej.

Jeżeli pomnożymy ceny równania budżetowego przez t otrzymany:

t (p₁ x₁ + p₂ x₂)= m

czyli

m

p₁ x₁ + p₂ x₂ = ——

t

Wynika stąd, że jeżeli pomnożymy obie ceny przez t oraz pomnożymy dochód przez t, to linia budżetu nie ulegnie żadnym zmianom. Jeżeli równania linii budżetowej podzielimy obustronnie przez m otrzymamy nową postać równania:

p₁ p₂

— x₁ + — = 1

m m

5 Omówić koszty przedsiębiorstwa w krótkim i długim okresie

Długi okres- czas niezbędny do dostosowania do nowych warunków wszystkich rodzajów czynników produkcji w przedsiębiorstwie

W długim okresie mogą się zmienić rozmiary przedsiębiorstwa, może być wprowadzona inna metoda produkcji, przyjęci dodatkowi pracownicy lub wynegocjowane nowe umowy z dostawcami surowców.

Przedsiębiorstwo może niemal natychmiast wydłużyć lub skrócić czas trwania zmiany roboczej. Zatrudnienie pracowników lub ich zwolnienie zajmuje więcej czasu. Jeszcze dłużej (kilka lat) trwa zaprojektowanie, budowa i uruchomienie nowej fabryki.

Krzywa długookresowych kosztów całkowitych opisuje minimalne koszty wytwarzania różnych rozmiarów produkcji wówczas, gdy przedsiębiorstwo jest w stanie dostosować wszystkie czynniki wytwórcze.

Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo nie jest w stanie w pełni dostosować się do zmian warunków działania,jest w stanie tylko częściowo dostosować czynniki wytwórcze do nowych warunków. W tym okresie ilość niektórych czynników produkcji się nie zmienia.

Stały czynnik (koszty stałe) produkcji to taki czynnik, którego nakład nie może ulec zmianie. Długość trwania krótkiego okresu zależy od gałęzi. Do zbudowania nowej elektrowni potrzeba niekiedy 10 lat,ale otwarcie nowej restauracji może nastąpić po paru miesiącach, jeżeli uda się kupić gotowy lokal. Tyle bowiem czasu zajmie jego adaptacja i urządzenie wnętrza.

Stałość niektórych czynników produkcji w krótkim okresie ma dwojakiego rodzaju skutki. Po pierwsze, część jego kosztów produkcji w krótkim okresie się nie zmienia (jest stała).

Koszty stałe występują również wtedy, kiedy produkcja jest równa zeru. Po pierwsze, jeżeli przedsiębiorstwo nie potrafi szybko uzupełnić posiadanych czynników produkcji lub pozbyć się istniejącej fabryki, to nadal musi ponosić koszty amortyzacji budynku i płacić odsetki od pożyczek zaciągniętych wcześniej na zakup nowej fabryki.

Po drugie, ponieważ przedsiębiorstwo nie może w krótkim okresie w pełni dostosować się do nowych warunków, jego koszty produkcji w tym okresie muszą się różnić od kosztów długookresowych, a dokładnie mówiąc- muszą być wyższe. Stąd też podjęcie decyzji o rozpoczęciu procesów dostosowawczych zależy od tego, czy w ich wyniku nastąpi obniżenie kosztów produkcji.

Koszty zmienne to koszty, które się zmieniają wraz ze zmianami wolumenu produkcji, np. koszty związane z wynajęciem zmiennych czynników produkcji, np. pracy lub surowców.

Powszechnie stosowana może być praca w nadgodzinach lub niepełnym wymiarze godzin, wynajmowanie lub nie wynajmowanie pracowników sezonowych i niepełnoetatowych.

Podsumowując, w długim okresie przedsiębiorstwo może w pełni dostosować wszystkie swoje nakłady czynników wytwórczych do zmieniających się warunków. W okresie krótkim nie jest to możliwe. Czas trwania długiego okresu zależy od rodzaju gałęzi.

6 Omówić metody wyznaczania wielkości produkcji maksymalizującej zysk?

Za optymalną wielkość produkcji uznaje się taką wielkość produkcji, która generuje maksymalny zysk ekonomiczny

Do realizacji celu, możemy zastosować:

• Analizę progu rentowności (szkoła klasyczna) - analiza tradycyjna, polega na użyciu wielkości całkowitych, przychodów i kosztów w celu zoptymalizowania wielkości produkcji.

Wyznacza przedział produkcji rentownej.

TR - przychody całkowite

TC - koszty całkowite

Próg rentowności zaczyna się od punktu, w którym przychody ze sprzedanej produkcji są równe kosztom całkowitym. Poniżej tego punktu przedsiębiorstwo ponosi stratę, zaś powyżej tego punktu produkcja zaczyna się opłacać, gdyż przedsiębiorstwo osiąga zysk.

• Analiza marginalna (szkoła marginalna) - polega na wykorzystaniu wielkości marginalnych, przychodów i kosztów w celu optymalizacji produkcji.

Wyznacza konkretną wielkość produkcji maksymalizującej zysk

MR - przychody marginalne

MC - koszty marginalne

EKONOMICZNE OPTIMUM PRODUKCJI według szkoły marginalnej - poziom produkcji, dla którego koszt marginalny równy jest przychodom marginalnym (MC = MR), czyli tempo wzrostu kosztów z tytułu wzrostu produkcji jest równe tempu wzrostu przychodów, co w efekcie pozwala na wygenerowanie maksymalnego zysku ekonomicznego

7 Jaka jest różnica między krótkookresową a długookresową równowagą firmy w konkurencji monopolistycznej?

Firma konkurencji monopolistycznej osiąga równowagę, czyli maksymalizuje zysk przy zrównaniu kosztów krańcowych z przychodami krańcowymi MC=MR.

Rozmiar zysku ekonomicznego w krótkim okresie zależy od wielkości rynku i elastyczności cenowej popytu.

Im mniej byłoby rywali wytwarzających produkty zaspokajające te same potrzeby, tym większy zysk ekonomiczny może realizować firma monopolistyczna. Zysk ekonomiczny przyciąga nowych konkurentów, ponieważ tutaj bariery wejścia są stosunkowo łatwe do pokonania

W długim okresie zysk ekonomiczny zostaje wyeliminowany wskutek napływu do branży nowych konkurentów.

Napływ nowych firm powoduje:

przechwycenie części nabywców (spadek popytu na produkty firm już istniejących)

wzrost elastyczności cenowej popytu na wyroby firmy

wpływ na długookresowe koszty przeciętne

Jeśli wszystkie czynniki wytwórcze są zmienne, produkcja rynkowa zwiększa się, gdy działalność firm funkcjonujących już w gałęzi przynosi zysk (rośnie liczba firm na rynku lub ich wielkość). Zmniejsza się, kiedy działalność wywołuje straty (spada liczba firm na rynku lub maleje ich wielkość).

Równowaga długookresowa ma trzy charakterystyczne cechy:

firma nie produkuje przy minimalnych kosztach przeciętnych

cena równowagi przewyższa poziom kosztu krańcowego

firma nie osiąga zysków ekonomicznych

Rynek jako całość będzie w równowadze, gdy ani zyski ekonomiczne, ani straty nie będą bodźcem do wejścia na rynek lub do jego opuszczenia.

8 Omówić właściwości rynku oligopolistycznego

OLIGOPOL - struktura rynku, w której rynek jest opanowany przez kilka wielkich (w przypadku dwóch to duopol), niezależnych od siebie przedsiębiorstw, które "zagarniają" rynek i kontrolują cenę.

Oligopol jako forma rynku ma następujące właściwości:

1. Na rynku występuje niewielu uczestników po stronie podaży lub po stronie popytu. Określamy to jako oligopol podaży lub oligopol popytu (oligopson). Po drugiej stronie wymiany jest wielu uczestników, mających niewielkie udziały w rynku.

2. Firmy oligopolistyczne dostarczają na rynek ten sam produkt, nie mając preferencji, co do nabywców (oligopol homogeniczny), lub produkty zróżnicowane (oligopol heterogeniczny).

1. oligopol homogeniczny - tu elastyczność mieszana popytu jest wysoka (zmierzająca do nieskończoności)

2. oligopol heterogeniczny - tu elastyczność mieszana popytu jest niższa, ponieważ produkty mają bliskie substytuty.

3. Rynek nie jest doskonale przejrzysty. Poszczególni oligopoliści dążą do zdobycia informacji nie tylko o stanie rynku, popycie, ale także o sytuacji swoich konkurentów; strona popytowa rynku oligopolistycznego może nie w pełni się orientować w cenach.

4. Bariery wejścia mogą być duże (techniczne lub prawne); mogą wystąpić bariery wyjścia

5. Podstawowe determinanty kształtujące tą strukturę rynku:

1. stopień, w jakim przedsiębiorstwa mogą wykorzystać pojawiające się korzyści skali oraz zakres regulacji państwowych uniemożliwiających konkurencję

2. stopień, w jakim przedsiębiorstwa oligopolistyczne mogą wchodzić w zmowę, w celu podniesienia ceny i utrzymania produkcji na niewielkim poziomie.

Rodzaje oligopoli :

1. oligopol czysty - mała liczba przedsiębiorstw (kilka do kilkunastu), które całkowicie dominują w produkcji określonego wyrobu

2. oligopol zróżnicowany - kilka przedsiębiorstw produkujących częściowo zróżnicowany produkt

Porozumienia oligopolistyczne- oparte są na cichej lub legalnej zmowie.

1. kartel - zmowa przedsiębiorstw z jednej gałęzi w sprawie poziomu cen, wielkości produkcji i podziału rynków zbytu.

2. syndykat (konsorcjum)- wspólne przedsięwzięcie, porozumienie w sferze zbytu.

3. trust -jest przedsiębiorstwem powstałym w miejsce dotychczas istniejących i posiada osobowość prawną.

4. koncern- forma organizacji skupiającej przedsiębiorstwa o odrębnej osobowości prawnej, należące do jednego właściciela; powstaje w wyniku koncentracji kapitału.

5. holding- podmiot gosp. mający osobowość prawną i pakiety kontrolne w licznych spółkach handlowych.

Przykład rynków oligopolu: produkcja samochodów, lotnictwa cywilnego, browary

9 Przedstawić pojęcie rynku czynników wytwórczych z uwzględnieniem współczesnych problemów gospodarczych

Rynek-to instytucja ekonomiczna umożliwiająca wymianę produktów i czynników wytwórczych.Gospodarstwa domowe i przedsię-biorstwa spotykają się na dwóch rynkach:rynku dóbr i rynku czynników wytwórczych.Na rynek czynników wytwórczych składa się rynek pracy, rynek kapitału i ziemi.

Na rynku pracy dochodzi do uzgadniania warunków i zawarcia transakcji związanych z zakupem i sprzedażą siły roboczej. Siła robocza to kapitał ludzki, który jest w dyspozycji gospodarstw domowych. Kapitał ludzki to ogół predyspozycji psychofizycz-nych ludzi poparty fachową wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem, umożliwiający im uczestnictwo w procesie wytwórczym i uzyskanie dochodów. Ważnym elementem kapitału ludzkiego jest przedsiębiorczość, polegająca na wykorzystaniu potencjalnych możliwości maksymalizacji w drodze stosowania lepszych sposobów organizowania i łączenia posiadanych kapitałów.

Rynek kapitału to rynek, na którym kupuje się lub sprzedaje kapitał. Rynek kapitału obejmuje zarówno rynek kapitału fizycznego, a więc rynek dóbr kapitałowych w rodzaju budynków, maszyn, urządzeń, narzędzi i materiałów wykorzystywanych w działalności gospodarczej, jak i rynek kapitału finansowego, a więc rynek mających także znaczenie dla działalności gospodarczej różnego typu środków finansowych, w tym środków pieniężnych i papierów wartościowych.

Na rynku ziemi wymianie podlegają wszelkie rzeczy pochodzenia naturalnego, włącznie z powierzchnią ziemi, które mogą znaleźć użyteczne zastosowanie w gospodarce. Pojęcie "ziemia" w szerokim znaczeniu obejmuje wszystkie dary natury, takie jak: powietrze, gleby (ze wszystkim, co na nich rośnie), surowce mineralne oraz bogactwo jezior, rzek i mórz. Zasoby ziemi znajdują się w posiadaniu gospodarstw domowych, przedsiębiorstw lub rządu.

Rynek pracy-rynek,na którym dokonywane są transakcje kupna-sprzedaży siły roboczej.Pełni on w gospodarce2zasadnicze funk-cje:stwarza możliwość otrzymania dochodu przez ludność i jest źródłem podstawowego czynnika wytwórczego dla przedsiębiorcy.
Jeżeli podaż pracy na rynku pracy jest większa od popytu na nią to mamy do czynienia z rynkiem pracodawcy. Jeśli natomiast występuje sytuacja odwrotna między popytem i podażą pracy to mamy do czynienia z rynkiem pracobiorcy.

Stawka płac jest dochodem otrzymanym za przepracowaną jednostkę czasu. Płaca nominalna to ilość pieniędzy, jaką pracownik otrzymuje w konkretnych jednostkach pieniężnych. Natomiast płaca realna informuje nas o ilości produktów, które można nabyć w zamian za daną płacę nominalną. Na rynku pracy istotniejsze są płace realne gdyż informują pracodawców o koszcie zatrudnienia pracownika, a gospodarstwo domowe o ilości towarów, jakie będą wstanie kupić za otrzymane dochody.

Współczesne problemy gospodarcze:

1. Konkurencyjny rynek motywuje firmy do wprowadzania coraz to nowszych rozwiązań,bądź ulepszania już ist-niejących.Dzięki takiemu zachowaniu obniżają się koszty produkcji, wzrasta jakość, a korzyść zyskuje zarówno przedsiębiorca jaki i konsument.

2. Procesy globalizacyjne wpływają na redukcję zatrudnienia w przedsiębiorstwach gdzie stosuje się przestarzałą technologię.Moder-nizacja tego typu firm,zmusza właściciela do zmniejszenia liczby pracowników,bo wprowadzenie innowacyjnych procesów tech-nologicznych,wpływa korzystnie na zmniejszenie kosztów,zwiększenie wydajności,a tym samym rentowności przedsiębiorstwa. Spoglądając perspektywicznie na przeprowadzenie takich działań,można stwierdzić,że przyniosą one w przyszłości same korzyści, nowoczesne maszyny i technologia,pozwolą na otwarcie nowych linii produkcyjnych,tym samym na zatrudnienie nowych osób

3. Światowe problemy gospodarcze pojawiają się w momencie postępu cywilizacyjnego,wzrostu liczby ludności,rozwoju technologicz-nego oraz umiędzynarodowienia gospodarki poszczególnych państw. Postęp techniczny prowadzi między innymi do wystąpienia różnych problemów światowych,przyczyną tego stanu rzeczy jest najczęściej podział pracy,jak również handel międzynarodowy

4. Problemy światowe posiadają1wspólną cechę,która opisuje ich globalny charakter.To sytuacja polegająca na tym,że wraz z podję-ciem pewnych istotnych działań w jednym państwie,oddziałuje to w sposób bezpośredni na inne kraje.Mówimy więc o globalnym charakterze problemów gospodarczych,w momencie,kiedy dane zjawisko dotyczy większej ilości państw,bez względu na osiągnię-ty poziom wzrostu gospodarczego,czy sytuacji politycznej w danym kraju.Tego rodzaju problemy niosą ze sobą bardzo poważne konsekwencje,objawiające się nie podjęciu,w odpowiednio szybkim czasie istotnych decyzji, lub nie zastosowaniu jakiś środków zaradczych.Gdy problemy światowe zaczną się nawarstwiać,a żadne działania nie zostaną podjęte,może dojść do sytuacji, kiedy życie obywateli świata zostanie zagrożone,a w najgorszym wypadku globalna cywilizacja może ulec zniszczeniu.Taki nega-tywny obraz zdarzeń może zostać wywołany np.wojną atomową,deficytem niektórych surowców,zniszczenie środowiska ekolog.

5. Kolejne problemy,które powstają wiążą się ze sposobem ich rozwiązywania.Kiedy powstające przeszkody stają się bardzo trudne i skomplikowane,takie też muszą być skonstruowane rozwiązania,aby wszystko zostało dobrze wyjaśnione.Dobrym przykładem,jest kwestia wyżywienia świata.Ten skomplikowany proces polega na zwiększeniu produkcji rolnej w krajach wysoko rozwiniętych, które muszą produkować znacznie więcej płodów rolnych niż dotychczas.Aby te zadania były w pełni spełnione,należy wyposażyć produkujące państwa w odpowiednie maszyny i urządzenia,które podołają wzmożonej produkcji rolnej.Potrzebna jest również odpowiednio skonstruowana oraz przeprowadzona reforma rolna, która pomorze w odpowiedniej organizacji tego przedsięwzięcia.

Problemami światowymi należy uznać:

- niebezpieczeństwo wojny atomowej

- szybki niczym nie kontrolowany przyrost ludności

- wyczerpanie złóż surowców oraz energii

- problemy związane z nadmiernym zadłużeniem krajów

- nadmierne zachwianie równowagi ekologicznej

Problem, który jest poruszany najczęściej podczas spotkań przywódców krajów świata, to wciąż rosnące zagrożenie środowiska (dziura ozonowa, efekt cieplarniany, erozja gleby, brak wody, wycinanie lasów).

10 Omówić rynek pracy w ujęciu mikroekonomicznym (struktura ogólna).

Rynek pracy tworzony jest przez następujące podstawowe elementy:
● zasoby kapitału ludzkiego i jego wykorzystanie (z punktu widzenia grup wiekowych, wykształcenia, kategorii zdrowotnych),
● podział pracowników wg pracujących w poszczególnych sektorach gospodarki narodowej(wielk zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki narodowej),
● wielkość i struktura bezrobocia.
Rynek pracy jest bardzo ważny,bo pełni dwie zasadnicze funkcje w gospodarce.Dla ludzi występujących z podażą pracy stwarza on możliwość otrzymania dochodów,a dla firm zgłaszających popyt na pracę jest on źródłem tego podstawowego czynnika wytwórcze-go.Płace otrzymywane ze sprzedaży pracy stanowią źródło utrzymania dla ogromnej większości ludzi.Inne dochody,jak na przykład renty dla właścicieli ziemi czy odsetki dla właścicieli kapitału,odgrywają znacznie mniejszą rolę.Nie ma jednego rynku pracy,lecz jest ich tyle,ile zawodów czy rodzajów wykonywanych prac.

PODAŻ PRACY. Ludzie pracują zawodowo przede wszystkim dlatego,gdyż potrzebne im są środki do zaspokojenia potrzeb kons-umpcyjnych.Środki te uzyskują właśnie w postaci dochodów za pracę.Podaż pracy spowodowana jest popytem na dobra i usługi konsumpcyjne.Ale nie tylko konsumpcja sprawia przyjemność,czyli zwiększa użyteczność.Czas wolny,z przyjemnościami,jakie z sobą niesie,również przyczynia się do wzrostu użyteczności.Pojawia się tu pojęcie kosztów alternatywnych.Jeśli konsumpcja osią-gnięta dzięki godzinie pracy dostarcza nam mniejszej przyjemności niż godzina gry w tenisa lub godzina drzemki,to z pewnością wybierzemy czas wolny,a nie pracę.W każdej przecież sytuacji człowiek musi wybierać.Jeśli dłużej będziemy pracować,to jedno-cześnie mamy mniej wolnego czasu na konsumpcje,którą umożliwiają nam większe dochody.

POPYT NA PRACĘ zgłaszają firmy produkujące na rynek dobra i usługi. Celem ich działalności jest maksymalizacja zysku i dlatego wybierają one taką wielkość produkcji, która umożliwia osiągnięcie tego celu. Ale aby produkować, firmy muszą zatrudnić czynniki wytwórcze, a przede wszystkim pracę. Firma osiąga przychody całkowite ze sprzedaży swoich produktów. Przychody krańcowe pokazują o ile wzrastają przychody całkowite na skutek zwiększenia sprzedaży o jednostkę.
Związki zawodowe są organizacją pracowników mającą na celu zwiększenie ich siły rynkowej, zwłaszcza przy negocjacjach płaco-wych.Choć związki zawodowe mają wiele celów,to jednak przede wszystkim dążą do podniesienia standardu życia swoich członków
Istnienie związków zawodowych prowadzi w stronę monopolizacji rynku pracy,gdyż podaż pracy jest zgłaszana nie przez indywidu-alne gospodarstwa domowe,lecz przez zorganizowane związki zawodowe, stanowiące w tym wypadku strukturę zdecydowanie silniejszą, o większych możliwościach wpływu na pracodawców.

11 Scharakteryzować otoczenie zewnętrzne i wyjaśnij jego wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa

Otoczenie zewnętrzne składa się z:

- otoczenia ogólnego - obejmuje niezbyt precyzyjnie określone wymiary i siły wśród których funkcjonuje przedsiębiorstwo i które mogą wywierać wpływ na jego działalnośc

- otoczenie celowe - konkretne organizacje lub grupy, które mogą wpływać na jego działalność(konkurenci,klienci,dostawcy,związki zawodowe,właściciele i sojusznicy strategiczni)

Otoczenie zewnętrzne może być źródłem sukcesów jak i zagrożeń dla firmy. Istnieje ścisła wzajemna relacja pomiędzy przedsiębiorstwem i otoczeniem. Obydwa systemy wzajemnie na siebie wpływają. Analiza otoczenia ma ułatwić ocenę obecnej i przyszłej sytuacji przedsiębiorstwa i umożliwić określenie skutecznej strategii. Jest ona tym trudniejsza, że otoczenie to charakteryzuje się dużą złożonością, zmiennością a co za tym idzie - niepewnością. Jest to efekt silnego i szybkiego rozwoju gospodarczego, który wspomnianą zmienność przyspiesza. Dotyczy to przede wszystkim: popytu, konkurencji i technologii.
Składniki makrootoczenia
Otoczenie ekonomiczne Otoczenie demograficzne Otoczenie technologiczne Otoczenie społeczno-kulturowe

Otoczenie polityczne i prawne Otoczenie międzynarodowe Środowisko naturalne

12 Scharakteryzować pożądane umiejętności kierownika

Bez względu na usytuowanie w hierarchii organizacyjnej, kierownicy powinni posiadać 4 rodzaje umiejętności:

- techniczne - odpowiadają fachowości w posiadanej specjalności i wyrażają się praktycznymi zdolnościami zastosowania w swojej dziedzinie właściwych narzędzi i metod działania.

- społeczne - wyrażają się w zdolności kierownika do współpracy z ludźmi, umiejętnością ich pobudzania do wydajnej pracy oraz kształtowania stosunków międzyludzkich.

- koncepcyjne - to zdolność systemowego i sytuacyjnego podejścia do kierowania organizacją.

Wszystkie rodzaje umiejętności są niezbędne do skutecznego kierowania, lecz ich znaczenie dla danego kierownika zależy od jego pozycji w organizacji.

- polityczne - polegają na wzmacnianiu własnej pozycji i nawiązywaniu odpowiednich stosunków

13 Omówić elementy strategii oraz sposób jej tworzenia

Strategia - to program ogólny działalności przedsiębiorstwa ukierunkowany na wykorzystanie potencjału produkcyjnego i zasobów dla osiągnięcia zamierzonych celów. To długofalowa polityka działania firmy wytyczająca zasadnicze cele, optymalizująca alokację zasobów potrzebnych do osiągnięcia tych celów, zachowując przy tym równowagę względem otoczenia.

Każda strategia działania budowana w danym przedsiębiorstwie powinna składać się z kilku elementów:

* Misja określa zasady działalności gospodarczej. Misja powinna określać dlaczego klienci powinni kupować towary i korzystać z usług w tej, a nie w innej firmie. Powinna też określać podstawowe powołanie firmy i spełniać rolę motywującą oraz dynamizującą. * Wizja wskazuje sytuację, w jakiej przedsiębiorstwo ma się znaleźć po latach. Wizja jest opisem pożądanej przyszłości, opartej na wartościach wynikających z doświadczeń i oczekiwań.

* Cele i zadaniado osiągnięcia w ramach całego przedsiębstwa począwszy od produkcji przez administrację do marketingu i sprze-daży.Cele sformułowane są tak by były możliwe do osiągnięcia,a jednocześnie dawały możliwość odniesienia sukcesu rynkowego i osiągnięcia sytuacji określonej w wizji firmy.Strategiczna przewaga to jest to co odróżnia firmę od innych działających w sektorze. Buduje się ją na podstawie przyjętej strategii firmy.Natomiast kluczowe strategie i działania to drogi realizacji poszczególnych celów i zadań oparte na strategicznej przewadze przedsiębiorstwa i wykorzystujące potencjał firmy i szanse płynące z otoczenia.Tak zbudo-wana strategia działania firmy daje pewność że nic nie zostanie pominięte w procesie jej wdrażania i każdy pracownik przedsiębior-stwwa będzie świadomy jakiemu ogólnemu i długofalowemu działaniu jest podporządkowana jego praca w firmie.

Tworzenie strategii działania przedsiębiorstwa

1. Procedura-budowa strategii działania przedsiębiorstwa powinna przebiegać według ustalonego porządku. Można wymienić trzy koncepcje formułowania strategii:

• strategiczne dopasowanie,

• zorientowane na zasoby,

• zorientowane na otoczenie.

Koncepcja strategicznego dopasowania polega na identyfikacji zasobów firmy,które w jakiś sposób odróżniają firmę na tle konku-rencji,oraz na analizie możliwości rozwoju firmy. Dalej budowane są różne kombinacje wyróżniających firmę zasobów oraz wybie-rana jest jedna mająca najlepsze dopasowanie do firmy i jej otoczenia.W ramach tej koncepcji wyróżnia się analizę problemów kry-tycznych i analizę SWOT.

Koncepcja zorientowania na zasoby zakłada iż podstawą strategii firmy są jej umiejętności oraz zasoby. Punktem wyjścia jest okreś-lenie umiejętności i zasobów,którymi firma wyróżnia się wśród konkurencji,a następnie poszukuję się możliwości w otoczeniu firmy by maksymalnie wykorzystać istniejącą przewagę w postaci umiejętności i zasobów.

Koncepcja zorientowania na otoczenie kładzie nacisk na analizę otoczenia i zakłada, że zasoby i umiejętności firmy muszą się dopasować do zmian otoczenia.

Istotą procesu formułowania strategii jest dążenie do znalezienia odpowiedzi na cztery pytania:

1. Jaką pozycje zajmuje obecnie przedsiębiorstwo i jakie są jego możliwości rozwojowe?

2. Jaką pozycję chciałoby zająć w przyszłości i jakie cele chce osiągnąć w okresie strategicznym, tj. w okresie, na jaki jest opracowywana strategia?

3. Co mu utrudnia obecnie i co może utrudnić w przyszłości osiągnięcie pożądanej pozycji?

4. Co powinno i co musi uczynić, aby przesunąć się z pozycji obecnie zajmowanej na pozycję pożądaną i osiągnąć sukces?

Dając odpowiedź na te pytania firma ma gotową strategię działania.Proces szukania odpowiedzi jest złożony i wymaga wielu analiz i doskonałej znajomości przedsiębstwa i jego otoczenia.W pytaniu1i3 wykorzystywana jest analiza otoczenia i analiza potencjału fir-my.Opierając się na wnioskach wyciągniętych z analiz konkretyzuje się cele(pyt2)oraz określa obszary działania firmy i konieczne przedsięwzięcia(pyt4).Tworzy się treściwy opis(strategiczny plan rozwoju)wyjaśniający drogi przyjętej strategii,środki potrzebne do jej realizacji,zmiany organizacyjne,programy działania.

Formułowanie strategii działania:

1. analiza strategiczna-obejmuje zarówno przedsiębiorstwo jak i szeroko rozumiane otoczenie

2. na podstawie wyników analiz wybór wariantu strategicznego-wybiera się taką strategię, która umożliwi przedsiębiorstwu uzys-kanie przewagi nad konkurentami(czasem firma wybiera jednocześnie kilka strategii np.integracji pionowej i minimalizację kosztów) 3. budowa strategii działania,która zawiera misję,wizję oraz cele i drogi ich realizacji(właściwa strategia działania-tzn.plan działań oparty na jednym ze sposobów budowania przewagi firmy,który uwzględnia postawione cele i dąży do ich osiągnięcia)

Strategii działania firma może zbudować kilka,w procesie formułowania strategii uwzględnia się etap oceny i wyboru tej najlepszej

14 Scharakteryzować podstawowe elementy struktury organizacyjnej i czynniki strukturotwórcze

Struktura organizacyjna - jest to zespół stanowisk i składających się z nich komórek organizacyjnych wewnątrz organizacji

Wyróżniamy 3 grupy czynników strukturotwórczych:

a) otoczenie organizacji(wszystko to, co znajduje się na zewnątrz niej i co: wywiera na nią wpływ (obecnie), może wywierać na nią wpływ (teraz i/lub w przyszłości) oraz na co organizacja: oddziałuje (obecnie) i może oddziaływać (teraz i/lub w przyszłości). :

- ustrój państwa - poziom rozwoju gospodarczego i rynek kapitałowy - rynek dostawcy - rynek odbiorcy - technika i technologia

- potencjał ludzki

b) zasoby organizacji:

- zasoby ludzkie organizacji - zasoby materialne organizacji - zasoby finansowe

c) strategia organizacji

- ma decydujący wpływ na znaczenie struktury w danej organizacji.

Elementy struktury organizacyjnej- Składniki struktury organizacyjnej to elementy, z których składa się organizacja; wywierają one wpływ na jej kształt.

1. Rzeczowe składniki organizacji

1.1.Człowiekjest osobliwym składnikiem organizacji.Jest nie tylko bytem w rozumieniu fizykalnym,ale i podmiotem,tzn. oso-bą poznającą,myślącą,przeżywającą i działającą.Jako składnik organizacji jest nie tylko środkiem do realizacji jej celów,ale i celem samym w sobie.Człowiek będąc rzeczowym składnikiem organizacji czyni z niej obiekt wzajemnego oddziaływania

1.2. Narzędzia stanowią szczególne dobrodziejstwo człowieka,gdyż zastępują jego prace manualną,umysłową czy siłę fizyczną, czyniąc w ten sposób prace bardziej wydajną i lżejszą.

1.3. Tworzywo stanowi przedmiot działania,będący substancją dóbr konsumpcyjnych, produkcyjnych, energetycznych i innych. Stały wzrost potrzeb materialnych ludzi powoduje, że jest ono przedmiotem szczególnego zainteresowania.

2. Intencjonalne składniki organizacji

Składniki intencjonalne są zależne egzystencjonalnie od składników rzeczowych(aby istniały składniki intencjonalne muszą istnieć składniki rzeczowe). Do składników intencjonalnych zaliczamy:

2.1. Procesy-rozkładają się w czasie,zachodzą w interwałach,ich istnienie jest związane ze składnikami rzeczowymi organiza-cji.W organizacji procesy przybierają najczęściej postać działania,a więc świadomego,dowolnego i celowego zachowania się. Działania ze względu na cel, do którego zmierzają, mnożna podzielić na: pracę, walkę, zabawę i naukę.

• Praca - jest podstawowym rodzajem działania w organizacji. To głownie z jej przyczyny człowiek wstępuje do organizacji, bowiem dzięki niej ma możliwość zaspokojenia swoich potrzeb i pragnień.

• Walka - oznacza: „wszelkie działanie przynajmniej dwupodmiotowe (przy założeniu, że i zespół może być podmiotem), gdzie jeden przynajmniej z podmiotów przeszkadza drugiemu. Walka w organizacji zawsze rodzi konflikt. Jeśli zatem walka jest naturalnym składnikiem działań w organizacji, to konflikty, której są jej skutkiem, są trwałym elementem zachowań.

• Zabawa -Pewne jej elementy można odnieść do „pracy”, przyjmując założenie, że ta nie tylko stanowi środek do celu, ale jest również w pewnym zakresie i pewnych okolicznościach celem samym w sobie.

• Nauka -Polega ona najogólniej na zdobywaniu wiedzy i jej porządkowaniu w system sądów prawdziwych i przypuszczeń.

2.2. Zdarzenia-w przeciwieństwie do procesów,zdarzenia nie trwają,lecz dokonują się i przestają istnieć,są początkiem bądź końcem procesów.Zdarzeniowe składniki organizacji można podzielić na dwie grupy:

Cele - są rozumiane jako postulowane stany rzeczy, do których zmierza się w działaniu. W swej końcowej postaci są zawsze wypadkową potrzeb i pragnień ludzi będących bądź to składnikami organizacji bądź też elementami jej otoczenia.

Czynności i funkcje. Czynność jest skutkiem działania człowieka na stanowisku pracy i jest spełniana względem innych stanowisk, jednostek organizacyjnych bądź całej organizacji. Natomiast funkcje spełniane są przez członków komórki czy jednostki organizacyjne względem innych bądź całej organizacji.

2.3. Zbiory-zbiór to pewna całość utworzona z przedmiotów,które są jej częściami.Taką całością jest sama organizacja oraz wchodzące w jej skład jednostki organizacyjne. Jednostki te powstają na skutek organizowania działań. Zbiory jako składniki organizacji przyjmują w niej postać: stanowisk pracy; komórek organizacyjnych; jednostek organizacyjnych wyższego rzędu, rozumianych jako skupienie komórek pod wspólnym kierownictwem.

• Stanowisko pracy jest najmniejszą jednostką organizacji, zdolną do samodzielnego działania. Powstaje ona na skutek zespolenia człowieka, narzędzia, tworzywa i informacji wokół wspólnego celu.

• Komórkę organizacyjną zatem tworzy pewna liczba stanowisk wykonawczych, skupiona wokół wspólnego kierownika. Proces wzrostu powoduje, że komórki organizacyjne łączy się w jednostki organizacyjne wyższego rzędu.

2.4. Relacje-stanowią o jednolitości składników, ich wewnętrznej więzi, są czynnikiem konstruującym je.Relacje mogą przyb-rać postać stosunków i oddziaływań.W organizacji przedmiotem zainteresowania są głównie oddziaływania,zachodzące między realnymi podmiotami.Stanowią one swoiste spoiwo,scalające jednostki organizacyjne ze względu na wspólny cel.

Do relacji zaliczamy:

• Więź służbową,stanowiącą następstwo hierarchicznej budowy organizacji,zachodzi między kierownikiem a podwładnym lub między instytucjami wyższego a niższego szczebla.Wyraża stosunek nadrzędności i podporządkowania.Więź służbowa ma charakter jednostronny i zawsze przebiega z góry w dół hierarchii organizacyjnej.

• Więź funkcjonalnąwystępuje wówczas,gdy człon funkcjonalnie uzależniający udziela członowi funkcjonalnie uzależnionemu pomocy czy porad lub też wydaje opinie.

• Więź techniczną więź techniczna łączy stanowiska pracy,komórki i jednostki organizacyjne,będące współsprawcami następ-czymi lub jednoczesnymi jakiegoś przedmiotu lub zdarzenia.

• Więź informacyjną jej zadaniem jest jednostronne bądź wzajemne informowanie się o wszelkich stanach rzeczy bądź ich zmianach.Więź ta stanowi sposób wszelkiej komunikacji między wszystkimi składnikami organizacji.Jest również łącznikiem między organizacją a jej otoczeniem,stwarzając tym samym możliwości dostosowania się do warunków zewnętrznych.

W ramach więzi służbowej kierownik może wymusić określone zachowanie podwładnego,w ramach więzi technicznej nie może.

15 Wyjaśnić znaczenie zasobów dla funkcjonowania przedsiębiorstwa

Każda firma, niezależnie od swojej postaci prawnej (jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna, spółdzielnia) dysponuje trzema rodzajami zasobów: ludźmi,organizacją i majątkiem.

Rola tych czynników nie jest jednakowa we wszystkich przedsiębiorstwach.W zależności od charakteru prowadzonej działalności,ich waga może się istotnie różnić.Np.w firmach zatrudniających kilkadziesiąt i więcej osób,realizującej skomplikowane procesy,czynni-kiem krytycznym bywa organizacja.Przykładem może być bank,gdzie zła organizacja może narazić go na wiele rodzajów ryzyka.W firmie,której działalność opiera się na specjalistycznej wiedzy,najistotniejszym czynnikiem bywają ludzie.Tak jest w przedsiębiorst-wach zajmujących się wytwarzaniem unikalnych produktów,np.wysokich technologii.Zasoby majątkowe,niezbędne w każdym ro-dzaju działalności,szczególnie istotne będą tam,gdzie ich eksploatacja jest podstawą wytwarzanej wartości np.branża hotelarskiej.

Wartość zasobów ludzkich nie tkwi w liczebności pracowników lecz w ich wiedzy i umiejętnościach.Szczególna rola przypada tu kadrze firmy:jej właścicielom i kierownikom.Poza łatwymi do zweryfikowania cechami(formalne wykształcenie,najlepiej dostoso-wane do branży,w której prowadzona jest działalność,wiek uwiarygadniający posiadanie doświadczenia i jednocześnie otwartość na zmiany i umiejętność podejmowania ryzyka)pożądanymi cechami kierownictwa firmy są umiejętności kierownicze i wiedza o rynku

16 Scharakteryzować podstawowe formy struktur organizacyjnych

STRUKTURA FUNKCJONALNA członkowie organizacji są grupowani w wydziałach funkcjonalnych,takich jak wydział marke-tingu czy produkcji.Do sprawnego funkcjonowania organizacji niezbędny jest znaczny stopień koordynacji pomiędzy poszczególny-mi wydziałami.Integracja i koordynacja najczęściej są obowiązkiem dyrektora naczelnego.W organizacji o strukturze funkcjonalnej żaden z obszarów funkcjonalnych nie może istnieć bez powiązań z innymi.Struktura tego typu jest powszechnie wykorzystywana w organizacjach małych,gdzie jeden dyrektor naczelny bez specjalnej trudności może nadzorować i koordynować całą organizacją.

STRUKTURA LINIOWA-każdy przełożony służbowy jest jednocześnie organem funkcjonalnym.Dlatego w typie tym najlepiej jest realizowana zasada jednoosobowego kierownictwa i odpowiedzialności, zgodnie z którą kierownik niższego szczebla otrzymuje polecenia tylko od jednego zwierzchnika i tylko przed nim jest odpowiedzialny za ich realizację.

STRUKTURA SZTABOWO-LINIOWA-powstała z połączenia struktury liniowej z funkcjonalną.Charakterystyczną cechą struk-tury sztabowej jest istnienie,obok komórek liniowych,pomocniczych organów funkcjonalnych,których zadaniem jest dostarczanie informacji i porad zarówno tym organom którym służbowo podlegają,jak i odpowiednim,służbowo od nich niezależnym,organom funkcjonalnym na niższych szczeblach hierarchii.Powstaje w ten sposób z jednej strony ciąg komórek liniowych podporządkowa-nych kierownikowi naczelnemu i tworzących pionową linię kierowników,z drugiej-wyspecjalizowany aparat pomocniczy w postaci komórek lub stanowisk funkcjonalnych wspomagający na każdym szczeblu komórki liniowe.Komórki i stanowiska funkcjonalne,na których powinny być zatrudnieni wysoko wykwalifikowani specjaliści, nie maja uprawnień do podejmowania decyzji i wydawania poleceń wykonawczych niższym szczeblom. Ich zadaniem jest przygotowywanie materiałów, informacji, a nawet projektów decyzji oraz spełnianie funkcji fachowych doradców w stosunku do zwierzchnika danego szczebla, któremu bezpośrednio podlegają.

STRUKTURA MACIERZOWA-pracownicy mają w istocie dwóch szefów,tzn są podwójnie podporządkowani.Jedna z linii podpo-rządkowania ma charakter funkcjonalny lub zakładowy.Na wydziały funkcjonalne nakłada się zestaw grup wyodrębnionych według wyrobu albo wydziałów tymczasowych.Pracownicy są jednocześnie członkami wydziału funkcjonalnego i zespołu projektu.Na naj-wyższym szczeblu organizacji mamy jednostki funkcjonalne,na których stoją wicedyrektorzy ds.techniki, produkcji,finansów i mar-ketingu.Każdy z menedżerów ma kilku podwładnych.Z boku schematu organizacyjnego mamy szereg stanowisk określonych mia-nem kierownika projektu.Każdy z nich stoi na czele grupy projektu złożonej z przedstawicieli pracowników wydziałów funkcjonal-nych,każdy członek organizacji może podlegać zarówno przełożonemu funkcjonalnemu,jak i 1 lub kilku kierownikom projektu

STRUKTURA ZADANIOWA-to konkretne zespoły zadaniowe, zwane też problemowymi lub projektowymi, powoływane do realizacji określonych zadań wielowymiarowych. Zespoły zadaniowe mogą spełniać wiele funkcji(analityczno-diagnostyczne, projektowe, wdrożeniowe, organizatorskie, techniczne, ekonomiczne itp.)oraz mieć różny zasięg(całe przedsiębiorstwo, zakład, wydział, oddział itp.) W zależności od zakresu i specyfiki realizowanego przedsięwzięcia, zespół zadaniowy może mieć formę:

-luźnego zespołu kierowanego przez koordynatora zadania

-zespołu zadaniowego właściwego z pełnym oddelegowaniem i podporządkowaniem jego członków kierownikowi zespołu

-zespołu kierowanego przez grupę decyzyjno-koordynującą

W przypadku zadań mniej skomplikowanych, o mniejszym zakresie rzeczowym, powołuje się jedynie kierownka-koordynatora zadania, który organizuje i kieruje realizacją przedsięwzięcia oraz koordynuje pracę zespołu zadaniowego. Członkowie zespołu zadaniowego podlegają jednak nadal swoim dotychczasowym przełożonym, poświęcając pewną ilość czasu realizacji przedsięwzięcia, które zostało im dodatkowo powierzone przez kierownika-koordynatora zadania.

STRUKTURA DYWIZJONALNA-charakteryzuje się grupowaniem i integracją komórek organizacyjnych w miarę samodzielne jednostki homogeniczne odpowiedzialne za dany wyrób lub grupę produktów.Struktura charakteryzuje się więc wyodrębnieniem opartym na kryterium przedmiotowym lub terytorialnym niezależnych i samodzielnych jednostek,odpowiedzialnych za poszczególne wyroby,grupy wyrobów lub regiony odbioru.Tendencja ta wynika z jednej strony korzyści wypływających z przedmiotowej struktury produkcyjnej,z drugiej-z systematycznej,pionowej i poziomej rozbudowy struktur organizacyjnych oraz wynikających stąd,na szczeblu dyrekcji,coraz większych trudności w zakresie koordynacji działań i rozwiązywania stale rosnącej liczby problemów pojawiających się w miarę ekspansji przedsiębiorstwa.

17 Na czym polega funkcja kontrolna zarządzania

Jest to ocena wyników, korelacja zgodności celów z realizacją zadań. Jest jedną z funkcji w procesie kierowania i składa się z trzech podstawowych elementów:

• Określenia mierników efektywności,

• Pomiaru bieżącej efektywności i porównania jej z wyznaczonymi miernikami,

• Podjęcia działań korygujących, jeśli efektywność nie odpowiada miernikom.

Kierownik musi zapewnić,by działania członków organizacji rzeczywiście prowadziły do osiągnięcia ustalonych przez nią celów.Za pomocą tej funkcji kierownik może utrzymać organizacje na właściwym torze,nie pozwalając jej na nadmierne odchylenie od celów.

Zadaniem kierownika jest śledzenie przebiegu realizacji zadania,zapewnienie warunków jego realizacji oraz organizowanie okreso-wych spotkań członków zespołu w celu przedyskutowania i uzgodnienia problemów spornych oraz właściwego skoordynowania całości prac wielopodmiotowych.Po osiągnięciu złożonego celu zespół rozwiązuje się,a jego członkowie pracują nadal w swych macierzystych komórkach organizacyjnych.

18 Omówić bodźce motywacyjne pracowników

Motywacja to czynniki pobudzające i podtrzymujące człowieka w zachowaniach zmierzających do osiągnięcia określonych celów Motyw, to powód robienia czegoś. Motywacja zajmuje się czynnikami wpływającymi na ludzi, które powodują że zachowują się oni w określony sposób.Motywacja pracownika to chęć dokładania starań dla osiągnięcia zamierzonych celów,lub inaczej motywa-cja to siła,która wywołuje,kierunkuje i podtrzymuje zachowania ludzi.

Bodźce motywacyjne - są to sposoby oddziaływania na pracowika pobudzające go do działania dla osiągnięcia zamierzonego celu.

Wyróżniamy bodźce materialne i niematerialne

1. Bodźce materialne (ekonomiczne)- to wszystkie świadczenia otrzymywane przez pracownika w formie materialnej z tytułu świadczenia pracy, np. premie, nagrody, dodatki, wynagrodzenie pieniężne, dobra konsumpcyjne. Bodźce tego typu mobilizują do wysiłku, podnoszenia kwalifikacji, skłaniają do sumienności i staranności.

2. Bodźce niematerialne (pozaekonomiczne, moralne, społeczne)-to bodźce nie mające formy pieniężnej np. nagrody niematerialne, pochwały i nagany, opinie, awanse, wyróżnienia, zwiększenie atrakcyjności zajęć, stopnia swobody itp.

Można stwierdzić, że zachęty niematerialne wspomagają bodźce materialne. Same zachęty materialne nie wystarczą do pełnego zaspokojenia potrzeb i rozwoju pracownika. Również same zachęty niematerialne działają skutecznie po warunkiem zapewnienia prawidłowej motywacji ekonomicznej. Dopiero odpowiednie połączenie obu rodzaju zachęt może przynieść pozytywny efekt.

Motywacja przedstawia określony stan odczuć pracownika,natomiast motywowanie jest działaniem.Motywowanie jest jedną z głów-nych funkcji kierowniczych.Motywowanie do pracy jest obecnie rozumiane jako stosowanie bodźców ekonomicznych lub moral-nych, kształtowanie psychicznych mechanizmów zachowania się ludzi.

Proces motywacji można przedstawić w formie ilustracji.

19 Jakie podstawowe funkcje spełnia zatrudnienie pracowników w firmie?

Celem rekrutacji jest uzyskanie od kandydatów informacji, które pozwolą przewidzieć, jak mogą się sprawować na proponowanych stanowiskach i zatrudnienie kandydatów najlepiej obiecujących. Po podjęciu decyzji co do zatrudnienia - zawarcie na piśmie umowy o treści określonej przez przepisy prawa.

Zatrudnianie na stanowiskach kierowniczych- podobne procedury, większa uwaga zwrócona na zasadność zatrudniania.

Funkcje spełniane przez nabór:

• Informacyjna,

• Motywacyjna,

• Wstępnej selekcji.

20 Scharakteryzować proces doboru kadr

DOBÓR - świadome łączenie ludzi o określonych cechach z pracami określonego rodzaju.
Z jednej strony umożliwia wykorzystanie umiejętności i kwalifikacji pracownika a z drugiej - dobrą realizację zadań w firmie.

Proces doboru pracowników jest nierozłącznie związany z ryzykiem zatrudnienia nieodpowiedniej osoby. Dlatego też dobrze prowadzona firma musi planować zatrudnienie, tak jak się planuje produkcję. Zatrudnienie pracowników stanowi wstępny etap tworzenia zespołów ludzkich zdolnych do osiągania celów organizacji. Dobór kadr obejmuje:

• Określenie zapotrzebowania na pracowników( ilościowe i jakościowe),

• Ustalenie - na podstawie analizy pracy - wymagań (zadań, odpowiedzialności itd.) na stanowiskach przeznaczonych do obsady,

• Stworzenie profilu zawodowego i osobowościowego kandydata,

• Ustalenie kryteriów doboru kandydatów ( wymagania formalne, cechy krytyczne itd.),

• Wybór źródeł rekrutacji ( wewnętrzne i zewnętrzne),

• Wybór adekwatnych do źródła form rekrutacji ( ogłoszenia w gazecie, targi pracy itd.),

• Przygotowanie narzędzi rekrutacji (konstruowanie ogłoszeń, przygotowywanie materiałów informacyjnych o firmie, szkolenie osób rekrutujących itd.),

• Przeprowadzenie kampanii rekrutujących,

• Ustalenie procedury selekcyjnej ( m.in. ilość etapów) oraz wybór/opracowanie odpowiednich metod/narzędzi selekcji,

• Przeprowadzenie selekcji kandydatów,

• Podjęcie decyzji o zatrudnieniu

10

Składniki organizacji

Składniki rzeczowe

człowiek

narzędzie

tworzywo

Składniki intencjonalne

procesy	zdarzenia	zbiory	relacje	cechy
praca walka zabawa nauka	cele funkcje	stanowiska pracy komórki organizacyjne jednostki organizacyjne	służbowe funkcjonalne techniczne informacyjne	specjalizacja hierarchia centralizacja formalizacja

Potrzeba

Określenie celu

Osiągnięcie celu

Podjęcie działania

---