KOMPETENCJE UCZĄCEGO SIĘ/UŻYTKOWNIKA JĘZYKA

(według Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Rada Europy, Wyd. CODN, Warszawa, 2003, s. 94-114)

KOMPETENCJE OGÓLNE KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA

1. Wiedza deklaratywna (savoir) 1. Kompetencje lingwistyczne

• Wiedza o świecie • leksykalna

• Wiedza socjokulturowa • gramatyczna

• Wrażliwość interkulturowa • semantyczna

• fonologiczna

2. Wiedza proceduralna = • ortograficzna

umiejętności praktyczne • ortoepiczna

(savoir-faire, know-how)

• Umiejętności społeczne 2. Kompetencja socjolingwistyczna

• Umiejętności życiowe (zwroty grzecznościowe, konwencje,

• Umiejętności związane z czasem wolnym rejestr wypowiedzi, odmiany regionalne

i ze środowiskiem pracy itd.)

• Umiejętności kulturowe

3. Kompetencja pragmatyczna

3. Uwarunkowania osobowościowe • dyskursywna

(savoir-être) • funkcjonalna

• Postawy

• Poglądy

• Cechy osobowości

• Style poznawcze

• Motywacja

4. Umiejętności uczenia się

(savoir-apprendre)

• Wrażliwość językowa i komunikacyjna

• Sprawność i wrażliwość fonetyczna

• Techniki uczenia się

• Umiejętności heurystyczne

KOMPONENTY KOMPETENCJI OGÓLNYCH

1. WIEDZA DEKLARATYWNA (SAVOIR)

1.1. Wiedza o świecie

• Sposób percypowania świata oraz jego modyfikacja na skutek nauki i zdobywania nowych doświadczeń (np. postrzeganie świata przez pryzmat języka ojczystego i kultury rodzimej a zmiany w postrzeganiu świata w toku nauki języka i kultury obcej)

• Wzbogacanie wiedzy faktograficznej na temat świata (kultury docelowej i świata w ogóle) dzięki nauce języka obcego, np.: historia, polityka, geografia, ekonomia

• Wzbogacanie wiedzy niefaktograficznej na temat świata (kultury docelowej i świata w ogóle) dzięki nauce języka obcego, np.: zachowania, postawy, zasady savoir-vivre'u

1.2. Wiedza socjokulturowa (wiedza o społeczeństwie i kulturze społecznej)

Wiedza socjokulturowa stanowi element tzw. wiedzy ogólnej o świecie, jednak ze względu na swoje szczególne miejsce w procesie nauczania/uczenia się języka obcego została ona wyodrębniona.

• Życie codzienne (np. kuchnia, czas wolny i święta, system pracy, codzienna kultura i obyczajowość)

• Stosunki międzyludzkie (np. relacje międzypokoleniowe, stosunki rodzinne, hierarchia zawodowa, relacje między płciami, stosunki etniczne)

• Wartości, poglądy i postawy (np. historia, religia, sztuka, tożsamość narodowa, stosunek do innych krajów i nacji, subkultury, mniejszości etniczne, humor)

• Konwencje społeczne i zachowania rytualne (np. związane z posiłkami, ubiorem, świętami, wizytą o charakterze prywatnym, spotkaniem służbowym)

1.3. Wrażliwość interkulturowa

Świadomość i umiejętność dostrzeżenia oraz analizy różnic i podobieństw między światem języka rodzimego a światem języka docelowego lub innych społeczności (np. odmienność konteksty, funkcjonowanie stereotypów a rzeczywistość, interpretacja danych przez pryzmat kultury obcej)

2. WIEDZA PROCEDURALNA = UMIEJĘTNOŚCI PRAKTYCZNE (SAVOIR-FAIRE, KNOW-HOW)

Pod nazwą tą kryje się szereg kompetencji pragmatycznych, takich jak np.:

• Umiejętności społeczne: zdolność do działania i współdziałania zgodnie z wiedzą zasygnalizowaną w punkcie 1.2. Wiedza socjokulturowa

• Umiejętności życiowe: zdolność do wykonywania czynności życia codziennego (np. kupowanie, załatwianie formalności, zwiedzanie, naprawa samochodu)

• Umiejętności związane z czasem wolnym i ze środowiskiem pracy (np. zdolność do działalności związanej z hobby lub do działań zawodowych)

• Umiejętności kulturowe: zdolność do odkrywania i analizy związków między kulturą rodzimą a obcą, wrażliwość kulturowa, umiejętność przezwyciężania stereotypów oraz pośredniczenia między kulturą własną a obcą (np. w przypadku nieporozumień międzykulturowych)

3. UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCIOWE (SAVOIR-ÊTRE)

Pod nazwą tą kryją się czynniki indywidualne związane z osobowością, które wpływają na działania komunikacyjne oraz umiejętność efektywnego uczenia się.

Należą do nich m. in.:

• postawy (np. otwartość na odmienne poglądy, umiejętność relatywizowania własnego kulturowego punktu widzenia);

• poglądy (np. ideologiczne, filozoficzne, religijne);

• cechy osobowości (np. wstydliwość/otwartość, dokładność/bałaganiarstwo, pracowitość/lenistwo, otwartość umysłu/jej brak);

• style poznawcze, czyli techniki i strategie uczenia się;

• motywacja;

4. UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ (SAVOIR-APPRENDRE)

Pod nazwą tą kryje się umiejętność obserwacji, dedukcji, korzystania z nowej wiedzy, modyfikacji posiadanej. Zdolności te w znaczący sposób pozwalają osobie uczącej się efektywnie i samodzielnie radzić sobie z wyzwaniami, jakie stawia nauka języka obcego.

Na umiejętność uczenia się składają się:

• Wrażliwość językowa i komunikacyjna: rozumienie zasad rządzących językiem, umiejętność włączania nowej wiedzy, zdolność do indukcji i dedukcji.

• Sprawność i wrażliwość fonetyczna: umiejętność rozróżniania i produkowania dźwięków, zdolność do dzielenia tekstu ciągłego na poszczególne elementy fonologiczne, umiejętność produkcji dźwięków w nowopoznanych słowach.

Uwaga! Sprawności tej nie należy mylić ze zdolnością do poprawnej wymowy w języku obcym (tzw. ładna wymowa).

• Techniki uczenia się: rozumienie celu/celów zadania, skuteczne współdziałanie w grupach/w parach, umiejętność selekcji, organizacji oraz wykorzystywania dostępnych informacji do samodzielnej nauki, zdolność do efektywnego wykorzystywania nowych doświadczeń językowych i kulturowych, świadomość własnych mocnych i słabych stron, umiejętność określania własnych potrzeb, celów oraz zainteresowań, prawidłowy rozwój własnych strategii uczenia się, kompatybilnych z cechami indywidualnymi

• Umiejętności heurystyczne: umiejętność odkrywania nowych faktów oraz znajdywania związków między nimi, zdolność do radzenia sobie z nowymi doświadczeniami (nowi ludzie, nowe sytuacje itd.), umiejętność wykorzystywania posiadanych kompetencji w nowych sytuacjach, umiejętność korzystania z nowych technologii.

5

---