formy wychowania według Pana Górniewicza :)
Występuje wiele klasyfikacji form wychowania. Przyjmuje się jednak dwa kryteria ich wyodrębniania. Kryterium pierwsze stanowi przedmiot aktywności, dziedzina życia społecznego, w której uczestniczy wychowanek. kryterium drugim są relacje, w jakie wchodzi wychowanek z innymi osobami. Ważne jest tutaj emocjonalny znak tych relacji(pozytywny, negatywny, obojętny), jak też treść społeczna - typ więzi społecznej występujący między uczestnikami sytuacji wychowawczej.Przyjmując jako podstawę klasyfikacji pierwsze kryterium mówi się o formach wychowania przez działalność wytwórczą(pracę), przez zabawę, sztukę, naukę, działalność usługową i społeczną. Kryterium drugie wskazuje na takie formy wychowania jak: działalność indywidualna, zespołowa czy zbiorowa, a w działalności zbiorowej na współdziałanie, konkurencyjność lub rywalizację oraz zwalczanie.
Forma wychowania przez wytwórczość następuje wówczas, gdy wychowawca szeroko pojęty ( nauczyciel, rodzic, członek instytucji edukacyjnej lub kulturalnej, a nawet sam wychowanek w procesie autokreacji własnej osobowości) inicjuje proces produkcyjny prowadząc do wytworzenia nowego przedmiotu przez wychowanka. Od początku do końca tego procesu wychowawca kontroluje poziom wykonawstwa postawionego zadania i służy pomocą podczas trudności jeśli się pojawią. Zadania te pojawiają się w różnych okresach życia wychowanka( w szkole na przedmiotach technicznych, w domu rodzinnym podczas wykonywania postawionych przez rodziców zadań). Coraz częściej występuje taka sytuacja że uczeń podejmuje pracę zarobkową. (czasami przez złą sytuację finansową w rodzinie) w pracy tej kształtują się takie cechy osobowości jak: wytrwałość, cierpliwość, współdziałanie, rzetelność, poszanowanie pracy własnej i innych ludzi.
Formy wychowania przez zabawę. Występuje gdy wychowawca realizuje postanowione przez siebie cele dydaktyczne i kształtujące w toku inspirowanej przez siebie zabawy. Zabawa jest szczególnym rodzajem spełnienia się wyobraźni dziecka. Kieruje uwagę i zainteresowanie dziecka, by rozwinęły się określone cechy osobowości. Dotyczy szczególnie dyspozycji , które są nieodzowne w społecznych kontaktach jednostki. Dziecko uczy się w czasie zabawy współdziałania, dzielenia się zabawkami, rozwijają się postawy przywódcze lub podporządkowania, wyzwalają się pokłady energii spożytkowane w różnego rodzaju aktywności fizycznej w toku zabawy. Zabawa ograniczona jest tylko wyobraźnią dziecka, jego możliwościami fizycznymi, składem społecznym uczestników, oraz infrastrukturą zabaw.
forma wychowania przez działalność artystyczną. Dokonuje się w klasie szkolnej, na zajęciach pozalekcyjnych czy w pozaszkolnych ośrodkach kulturalnych i społecznych. Dziecko może aktywizować różne dyspozycje osobowościowe i zdolności manualne związane z działalnością artystyczną. Uczy się współdziałania społecznego, zwłaszcza przy realizacji takich sztuk które wymagają pracy w zespołach> wykonanie każdego detalu wymaga cierpliwości, skupienia, określonych zdolności manualnych, wzmożonego wysiłku. Działania w zakresie tworzenia dzieł sztuki rozwijają przede wszystkim zdolności artystyczne i ekspresję twórczą człowieka
forma wychowania przez działalność naukową. Związana jest z ich kształceniem szkolnym. Nie wytwarzają oni nowej wiedzy w sensie obiektywnym, lecz zdobyta wiedza, wyniki prowadzonych eksperymentów dostarczają im wiedzy w sensie subiektywnym. Ta nowa wiedza jest tylko dla nich. Wysiłek w zdobywaniu wiedzy jest ważnym czynnikiem osobowo-twórczym. Dziecko dąży wytrwale do pozyskania wiedzy, rozwija przy tym takie cechy osobowości jak: cierpliwość, konsekwencja w podejmowaniu kolejnych wysiłków związanych z uczeniem się, planowanie kolejnych działań i ich rangowanie w zakresie znaczenia dla przedmiotu, rozwijanie zdolności organizatorskich. Poszukiwanie nowej wiedzy to też rozwijanie zdolności związanych z przekonywaniem innych osób do słuszności obranej drogi postępowania. Wychowanie przez naukę to również rozwijanie umiejętności przekazywania tej wiedzy innym osobom.
forma wychowania przez działalność usługową. Rozwija wiele dyspozycji osobowościowych i cech psychicznych wychowanka. Uczy się on staranności w wykonywaniu tych działań, przyjmuje pozytywny stosunek do przedmiotu usługi. Ta zaś nabiera określonej dla niego wartości. W wychowaniu większe znaczenie przypisuje się jednak samoobsłudze dziecka, w nabywaniu przez niego umiejętności związanych z radzeniem sobie samemu w różnych sytuacjach społecznych związanych z higieną ciała, ubieraniem się ,a zwłaszcza dobieraniem różnych elementów garderoby, zachowaniem się przy stole podczas wspólnych posiłków. Czynności usługowe w stosunku do innych ludzi, a zwłaszcza młodszych dzieci są ważnym czynnikiem w wychowaniu opiekuńczym. Opieka bowiem jest zaspokajaniem potrzeby innego człowieka, ale tylko takich potrzeb których on sam nie jest w stanie zaspokoić.
Wychowanie przez działalność społeczną, działalność w różnorodnych organizacjach formalnych i nieformalnych była szczególnie zalecaną formą wychowania. Podkreśla się tu szczególną rolę wychowawczą różnych organizacji dziecięcych i młodzieżowych np harcerstwo, zespoły sportowe, koła zainteresowań. Członkowie tych grup byli poddawani różnym wpływom społecznym, pełnili różne funkcje i wykonywali różne zadania. Pełnienie ról społecznych wymusza podejmowanie określonych form zachowania. Dziecko dostosowuje się do wymagań otoczenia, grupy społecznej, akceptuje funkcjonujące w niej normy i wartości społeczne. Internalizuje je, nabywając nowych kompetencji do uczestnictwa w życiu danej zbiorowości społecznej. Jednym ze skutków częstego przebywania w grupach społecznych jest uspołecznianie jednostki, wzrost jej wrażliwości społecznej przejawiającej się w gotowości do niesienia pomocy ludziom potrzebującym takiej właśnie pomocy, czy też umiejętności kierowania zespołami ludzkimi zdobyta właśnie w toku działalności społecznej.