KAREN HORNEY
ur. w Hamburgu, 1885 - 1925
skończyła studia medyczne
została poddana psychoanalizie przez Karla Abrahama i Hansa Sachsa
przeniosła się do Stanów została wicedyrektorem Chicagowskiego Instytutu Psychoanalitycznego
W 1934 roku przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie praktykowała psychoanalizę i wykładała w Nowojorskim Instytucie Psychoanalitycznym.
rozczarowała się ortodoksyjną psychoanalizą założyła Towarzystwo Rozwoju Psychoanalizy oraz Amerykański Instytut Psychoanalizy (była dziekanem tego instytutu aż do śmierci)
była przekonana, że jej idee mieszczą się w ramach psychologii freudowskiej i nie stanowią całkowicie nowego podejścia do zrozumienia osobowości. Dążyła do wyeliminowania błędów zawartych w koncepcjach Freuda (które - jej zdaniem - miały swe źródło w jego mechanistycznej, biologicznej orientacji) po to, aby psychoanaliza mogła zrealizować w pełni swe możliwości jako nauka o ludziach.
przeciwstawia się zdecydowanie koncepcji Freuda, zgodnie z którą "zazdrość o członek" jest czynnikiem wpływającym w decydujący sposób na psychikę kobiet sądziła, że podstawowe cechy psychiki kobiecej to brak pewności siebie i przywiązywanie nadmiernej wagi do miłości, co ma bardzo niewiele wspólnego z anatomią żeńskich narządów płciowych
Horney a Freud kompleks Edypa Horney sądzi, że nie jest to konflikt o charakterze seksualno-agresywnym między dzieckiem a jego rodzicami, lecz lęk spowodowany istotnymi zaburzeniami stosunków dziecka z jego matką i ojcem, na przykład odrzuceniem, nadmierną opiekuńczością lub karaniem. Agresja nie jest wrodzona, jak twierdzi Freud, lecz jest środkiem, za którego pomocą ludzie usiłują chronić swe poczucie bezpieczeństwa. Narcyzm nie jest w rzeczywistości miłością do samego siebie, lecz wywyższaniem i przecenianiem siebie wynikającym z braku poczucia bezpieczeństwa. Horney atakuje także pojęcia wprowadzone przez Freuda, jak przymus powtarzania, id, ego i superego, lęk oraz masochizm. Jeśli chodzi o stronę pozytywną, to Horney stwierdza, że fundamentalnymi teoretycznymi osiągnięciami Freuda są jego następujące doktryny: determinizmu psychicznego, motywacji nieświadomej oraz emocjonalnych, nieracjonalnych motywów.
Najważniejszym pojęciem w koncepcji Horney jest pojęcie lęku podstawowego uczucie doznawane przez dziecko, iż jest ono osamotnione i bezradne w potencjalnie wrogim świecie
czynniki może powodujące u dziecka brak poczucia bezpieczeństwa:
bezpośrednia lub pośrednia dominacja, obojętność, niekonsekwentne postępowanie, brak poszanowania jego indywidualnych potrzeb, brak rzeczywistego pokierowania nim, poniżające je postawy, okazywanie mu zbyt wiele podziwu lub jego brak, brak wiarygodnej serdeczności, zmuszanie go do stawania po czyjejś stronie w sporach między rodzicami, zbyt wiele lub za mało obowiązków, nadmierna opiekuńczość, izolowanie od innych dzieci, niesprawiedliwość, dyskryminacja, niedotrzymywanie przyrzeczeń, wroga atmosfera itd., itd.
wszystko to, co zakłóca poczucie bezpieczeństwa dziecka w stosunku do rodziców, wywołuje lęk podstawowy
Dziecko, pozbawione poczucia bezpieczeństwa i pełne lęku, walczy ze swymi uczuciami izolacji i bezradności, poprzez różne STRATEGIE
może stać się wrogie i starać się zemścić na tych, którzy je odtrącili lub źle traktują
może też stać się zbyt uległe, aby odzyskać miłość, którą - jak czuje - utraciło
może wytworzyć sobie nierealistyczny, wyidealizowany obraz samego siebie, aby skompensować swe poczucie niższości
dziecko może próbować kupić czyjąś miłość lub za pomocą gróźb zmusić innych, by je lubili. Może się pogrążać w roztkliwianiu się nad samym sobą, aby wzbudzić ludzkie współczucie. Jeśli dziecko nie potrafi zapewnić sobie miłości, może starać się uzyskać władzę nad innymi. W ten sposób kompensuje swoje poczucie bezradności, znajduje ujście dla wrogości. Może być skłonne do wykorzystywania innych albo do rywalizacji, w której zwycięstwo jest znacznie ważniejsze niż rzeczywiste osiągnięcia. Może też skierować swą agresję do wewnątrz i pomniejszać własną wartość.
Każda z tych strategii może stać się mniej lub bardziej trwałym składnikiem osobowości dana strategia może przybrać charakter popędu czy potrzeby w dynamice osobowości
Horney przedstawia listę 10 potrzeb których się nabywa w wyniku prób znalezienia rozwiązania problemu zaburzonych stosunków z ludźmi Horney nazywa je "neurotycznymi", ponieważ są to irracjonalne rozwiązania tego problemu.
1. Neurotyczna potrzeba uczucia i uznania. Potrzebę tę charakteryzuje niewybiórcze pragnienie podobania się innym i spełniania ich oczekiwań. Jednostka zabiega o dobrą opinię innych i jest niezwykle wrażliwa na wszelkie oznaki odtrącania czy nieprzychylności.
2. Neurotyczna potrzeba "partnera", który weźmie w swe ręce życie danej osoby. Osoba mająca taką potrzebę jest pasożytem. Przypisuje nadmierną wartość miłości obawia się bardzo, że zostanie porzucona i osamotniona.
3. Neurotyczna potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach. Człowiek odczuwający taką potrzebę jest niewymagający, zadowala się małym, woli pozostać na uboczu i nade wszystko ceni skromność.
4. Neurotyczna potrzeba władzy. Potrzeba ta wyraża się w pożądaniu władzy dla niej samej, w zasadniczym braku szacunku dla innych oraz w bezkrytycznej gloryfikacji siły i pogardzie dla słabości. Jednostka, która obawia się sprawować władzę otwarcie, może starać się kierować innymi, wykorzystując ich dzięki swej wyższości intelektualnej. Inną odmianą tego popędu władzy jest potrzeba wiary we wszechmoc woli, przekonanie, że można dokonać wszystkiego po prostu przez posłużenie się siłą woli.
5. Neurotyczna potrzeba wykorzystywania innych.
6. Neurotyczna potrzeba prestiżu. O samoocenie osoby z taką potrzebą decyduje to, jak duże uznanie okazują jej inni.
7. Neurotyczna potrzeba podziwu własnej osoby. Jednostka odczuwająca taką potrzebę ma wyolbrzymiony obraz własnej osoby i pragnie być podziwiana za to, sobie przypisuje, a nie za to, czym naprawdę jest.
8. Neurotyczna ambicja dotycząca osobistych osiągnięć. Człowiek mający taką ambicję chce być rzeczywiście najlepszy i dąży do coraz większych osiągnięć w wyniku podstawowego braku poczucia bezpieczeństwa.
9. Neurotyczna potrzeba samowystarczalności i niezależności. Rozczarowawszy się w swych próbach nawiązania ciepłych, satysfakcjonujących stosunków z ludźmi jednostka odsuwa się od innych i nie chce wiązać się z nikim ani z niczym. Staje się "samotnikiem" .
10. Neurotyczna potrzeba perfekcji i nienaruszalności. Obawiając się popełnienia błędów i spotkania się z krytyką, osoba odczuwająca taką potrzebę stara się być niedostępna i nieomylna. Nieustannie poszukuje w sobie skaz, aby można je było zamaskować, zanim staną się widoczne dla innych.
stanowią źródła wewnętrznych konfliktów np. neurotyczna potrzeba miłości jest nienasycona: im więcej neurotyk otrzymuje, tym więcej chce nigdy nie jest zadowolony; neurotyczna potrzeba niezależności nigdy nie może być zaspokojona w pełni, ponieważ inna część osobowości neurotyka pragnie, by był on kochany i podziwiany
Dążenie do perfekcji jest od początku przegraną sprawą. Wszystkie te potrzeby są nierealistyczne.
klasyfikacja tych 10 potrzeb
dążenie ku ludziom, np. potrzeba miłości,
odsuwanie się od ludzi, np. potrzeba niezależności,
występowanie przeciw ludziom, np. potrzeba władzy
Istnienie tych odmiennych orientacji stanowi, według Horney, podłoże wewnętrznego konfliktu
różnica między konfliktem normalnym a neurotycznym jest różnicą o charakterze ilościowym każdy ma konflikty, lecz u niektórych ludzi występują one w ostrzejszej postaci
osoba normalna może rozwiązywać te konflikty przez zintegrowanie tych trzech orientacji, ponieważ nie wykluczają się one wzajemnie
osoba neurotyczna ze względu na cechujący ją silniejszy lęk podstawowy musi stosować rozwiązania irracjonalne i sztuczne świadomie uznaje ona tylko jedną z tych tendencji, a neguje czy wypiera pozostałe; może też tworzyć wyidealizowany obraz siebie samej, w którym te przeciwstawne tendencje znikają, aczkolwiek w rzeczywistości bynajmniej nie przestają istnieć
niekorzystne następstwa ukształtowania nierealistycznej koncepcji samego siebie i prób dorównania w życiu temu wyidealizowanemu obrazowi min. poszukiwanie sławy, uczucia pogardy do samego siebie, chorobliwa zależność od innych ludzi oraz samoponiżanie się; eksternalizacja (osoba taka zdaje się mówić: "Nie chcę wykorzystywać innych ludzi, to oni chcą wykorzystywać mnie" rozwiązanie to stwarza konflikty między daną osobą a światem zewnętrznym)
wszystkie te konflikty są do uniknięcia lub można je łatwiej rozwiązać, jeśli dziecko wychowuje się w domu, w którym znajduje poczucie bezpieczeństwa, zaufanie, miłość, szacunek, tolerancję i serdeczność
Horney - w przeciwieństwie do Freuda i Junga - nie sądzi, iż konflikt jest wbudowany w naturę ludzką i z tego powodu nieunikniony. Konflikt wynika z warunków społecznych
1