Karen Horney
Dążyła do wyeliminowania błędów zawartych w koncepcjach Freuda po to, aby psychoanaliza mogła zrealizować w pełni swe możliwości jako nauka o ludziach
Freudowski kompleks Edypa i Elektry
Przeciwstawiała się zdecydowanie koncepcji Freuda, zgodnie z którą „zazdrość o członek” jest czynnikiem wpływającym w decydujący sposób na psychikę kobiet. Sądziła, że podstawowe cechy psychiki kobiecej to brak pewności siebie i przywiązywanie nadmiernej wagi do miłości, co ma bardzo niewiele wspólnego z anatomią żeńskich narządów płciowych
Co do kompleksu Edypa, sądziła, że nie jest to konflikt o charakterze seksualno-agresywnym między dzieckiem a jego rodzicami, lecz lęk spowodowany istotnymi zaburzeniami stosunków dziecka z jego matką i ojcem, np. odrzuceniem, nadmierną opiekuńczością lub karaniem. Agresja jest środkiem, za pomocą którego ludzie usiłują chronić swe poczucie bezpieczeństwa. Narcyzm jest wywyższaniem i przecenianiem siebie wynikającym z braku poczucia bezpieczeństwa
Lęk podstawowy - uczucie doznawane przez dziecko, iż jest ono osamotnione i bezradne w potencjalnie wrogim świecie. Szeroki zakres niekorzystnych czynników może spowodować u dziecka brak poczucia bezpieczeństwa: bezpośrednia lub pośrednia dominacja, obojętność, niekonsekwentne postępowanie, brak poszanowania jego indywidualnych potrzeb, brak rzeczywistego pokierowania nim, poniżające je postawy, okazywanie mu zbyt wiele podziwu lub jego brak itd.
Dziecko pozbawione poczucia bezpieczeństwa rozwija różne strategie, za których pomocą walczy ze swymi uczuciami izolacji i bezradności:
Może stać się wrogie i starać się zemścić na tych, którzy je odtrącili lub źle traktują.
Może stać się uległe, aby zyskać miłość, którą - jak czuje - utraciło.
Może stworzyć nierealistyczny, wyidealizowany obraz samego siebie, aby skompensować swe poczucie niższości.
Może próbować kupić czyjąś miłość lub za pomocą różnych gróźb zmusić innych, by je polubili.
Może pogrążać się w roztkliwianiu się nad samym sobą, aby wzbudzić ludzkie współczucie.
Może też starać się uzyskać władzę nad innymi.
Może być skłonne do rywalizacji, wykorzystywania innych.
Może też skierować swą agresję do wewnątrz i pomniejszać swoja wartość.
Lista potrzeb, których nabywa się w wyniku prób znalezienia rozwiązania problemu zaburzonych stosunków z ludźmi. Nazywa je „neurotycznymi”, ponieważ są to irracjonalne rozwiązania problemu:
Potrzeba uczucia i uznania - niewybiórcze pragnienie podobania się innym i spełniania ich oczekiwań, zabieganie o dobrą opinię, wrażliwość na odtrącenia, nieprzychylności
Potrzeba „partnera”, który weźmie w swe ręce życie danej osoby - przypisywanie nadmiernej wartości miłości i obawa odrzucenia, samotności
Potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach - człowiek niewymagający, zadowala się małym, pozostaje na uboczu, jest skromny
Potrzeba władzy - pożądanie władzy dla jej samej, w zasadniczym braku szacunku dla innych, bezkrytyczna gloryfikacja siły i pogardzanie słabościami, kierowanie innymi, wykorzystywanie ich / potrzeba wiary we wszechmoc woli, przekonanie, że można dokonać wszystkiego po prostu przez posłużenie się siłą woli
Potrzeba wykorzystywania innych
Potrzeba prestiżu
Potrzeba podziwu własnej osoby - wyolbrzymiony obraz własnej osoby, pragnienie bycia podziwianym za to, co sobie przypisuje, a nie za to, czym naprawdę jest
Ambicja dotycząca osobistych osiągnięć - człowiek chce być najlepszy, dąży do coraz większych osiągnięć w wyniku podstawowego braku poczucia bezpieczeństwa
Potrzeba samowystarczalności i niezależności - jednostka odsuwa się od innych i nie chce wiązać się z nikim i niczym, staje się samotnikiem
Potrzeba perfekcji i nienaruszalności - osoba stara się być nieomylna i niedostępna, poszukuje w sobie skaz, aby można je było zamaskować, zanim staną się widoczne dla innych
Wszystkie potrzeby są nierealistyczne. Osoby chcą coraz to więcej i więcej.
W 1945 podzieliła Horney te 10 potrzeb na trzy kategorie:
1. dążenie ku ludziom
2. odsuwanie się od ludzi
3. występowanie przeciw ludziom
Każdy ma konflikty, lecz u niektórych osób, głównie z powodu ich wczesnego doświadczenia odrzucenia, zaniedbywania, nadmiernej opiekuńczości itd., występują one w ostrzejszej postaci
Osoba neurotyczna ze względu na cechujący ją silniejszy lęk podstawowy musi stosować rozwiązania irracjonalne i sztuczne. Może też stworzyć wyidealizowany obraz samej siebie, w którym te przeciwstawne tendencje zanikają, aczkolwiek w rzeczywistości bynajmniej nie przestają istnieć. Może też eksternalizować (jest to proces uzewnętrzniania przez jednostkę społeczną wcześniej zinternalizowanych (czyli przyswojonych, uznanych za własne) wartości i norm)
Horney mówi, że konflikt wynika z warunków społecznych.
„Neurotykiem prawdopodobnie stanie się ten, kto przeżywał zdeterminowane kulturowo trudności w intensywnej postaci, przeważnie w formie doświadczeń okresu dzieciństwa”