KAREN HORNEY - (16 września 1885, zm. 4 grudnia 1952) - niemiecka psychoanalityczka i psychiatra najbardziej popularna przedstawicielka koncepcji psychodynamicznych, współtwórczyni neopsychoanalizy. Od 1932 pracownik Instytutu Psychoanalitycznego w Berlinie. Później wyemigrowała do USA. Współzałożycielka Amerykańskiego Instytutu Psychoanalitycznego. W swoich pracach podkreślała społeczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju osobowości i zaburzeń, dystansując się wobec biologizmu koncepcji Freuda. Jej najsłynniejsze dzieło to Neurotyczna osobowość naszych czasów (1937).

W swojej pracy Karen Horney inaczej interpretuje siły przyczyniające się do powstania nerwicy. Podobnie jak Freud stwierdziła, że przyczyną nerwicy są nierozwiązane wewnętrzne konflikty. Siłą napędową tych konfliktów są popędy, które zupełnie inaczej niż w koncepcji Freuda, są siłą specyficzną dla neurotyków. Rodzą się one z poczucia wyizolowania, bezradności, strachu, wrogości. Ich celem jest zdobycie poczucia bezpieczeństwa. Cechą charakterystyczną i przyczyną nerwicy jest neurotyczna struktura charakteru, nerwica charakteru. W tym ujęciu charakter składa się z sprzecznych (a więc konfliktowych, wzajemnie się wykluczających) tendencji, które neurotyk próbuje pogodzić, choć jest to całkowicie niemożliwe.

Przyczyną kształtowania się nerwicy charakteru jest wg Karen Horney frustracja potrzeby bezpieczeństwa, która jest skutkiem niesprzyjających warunków w środowisku domowym np.:

• niekonsekwencja rodziców

• faworyzowanie któregoś z rodzeństwa

• brak prawdziwych uczuć, szczerych i otwartych

• nadopiekuńczość rodziców

• zbyt mała opiekuńczość

Skutkiem tej frustracji jest pojawienie się lęku i wrogości. Wrogość jest naturalną reakcją na frustrację potrzeb. W tym jednak wypadku musi zostać wyparta, gdyż ujawnienie jej godziłoby w bezpieczeństwo dziecka. Są cztery przyczyny wyparcia wrogości:

• bezradność - dziecko musi wypierać wrogość gdyż potrzebuje rodziców

• strach - musi wypierać wrogość, gdyż boi się kary za okazywanie wrogości

• miłość - dziecko wypiera wrogość, gdyż chce trzymać się złudnych namiastek miłości dawanej przez rodziców

• poczucie winy - dziecko wypiera wrogość, gdyż gdyby ją okazywało - byłoby złym, niekochanym dzieckiem

Wyparta wrogość i lęk wynikły ze frustracji potrzeby bezpieczeństwa przyczyniają się do rozwijania lęku podstawowego, który jest osią nerwicy i głównym motorem napędowym. Dziecko musi łagodzić ten lęk. Są cztery główne sposoby obrony przed lękiem podstawowym:

• uległość - dlatego aby nie dać powodu do wyrządzenia krzywdy

• miłość - bo gdy dziecko zdobędzie miłość to nie będzie krzywdzone

• władza - aby można było się samemu bronić przed spodziewaną krzywdą

• izolacja - minimalizacja potrzeb i maksymalizacja samodzielności

Z czasem te sposoby obrony przed lękiem krystalizują się w sztywne i trwałe postawy, dla których charakterystyczna jest pewna struktura potrzeb:

Postawa:	typowe potrzeby:
DO:	miłości akceptacji zależności uległości
OD:	niezależności, izolacji, samowystarczalności, doskonałości.
PRZECIW:	władzy, dominacji, uznania, rywalizacji.

Struktura tych potrzeb jest neurotyczna gdyż są:

• kompulsywne - zaspokajanie ich jest przymusem

• nienasycone - niemożliwe jest ich zaspokojenie, gdyż u ich podstaw leży niezaspokojona potrzeba bezpieczeństwa

• sztywne - reakcja która zaspokaja tą potrzebę jest taka sama

• wewnętrznie sprzeczne - istnieje konflikt między potrzebami dominującmi, a tymi wypartymi

• zaburzona jest ich hierarchia - z uwagi na to, że wyparte popędy są niezaspokajane - nasilają się

Z uwagi na taką ich strukturę występuje konflikt pomiędzy postawami, który trzeba jakoś rozwiązać. Jest na to kilka sposobów:

1. Potrzeby sprzeczne z dominującą - utrwaloną zwiększają lęk, istnieje zatem konieczność ich wyparcia

2. Istnieją sprzeczne przekonania, uczucia, które występują w takiej izolacji, że nie stanowią sprzeczności

3. Uczucia są kontrolowane - nie można uświadomić sobie uczuć sprzecznych z własną postawą

4. Wszystko co nie pasuje do idealnego obrazu JA ulega projekcji

5. Postawa, która jest dominująca ulega gloryfikacji - a to z uwagi na:

1. konieczność uzyskania spójności

2. silny napór wypartych postaw przeciwnych

Zaczyna zatem działać mechanizm idealizacji własnej postawy, własnego JA. Pojawia się tutaj egocentryzm i JA - idealne. Tutaj nastąpić musi rozłam z rzeczywistością. Im bardziej wyidealizowany jest obraz tym mniejszy ma związek z rzeczywistością.

Takie wyidealizowany obraz JA jest mało stabilny, z jednej strony osoba widzi siebie jako wielką, lepszą od innych, a z drugiej strony brak jej pewności siebie. Antycypuje zatem dwie rzeczy:

1. antycypacja odrzucenia przez ludzi

2. antycypacja zawalenia się obrazu własnego JA

Te dwa elementy zasilają lęk wtórny. Lęk ten jest powodem objawów wegetatywnych i z tym lękiem pacjenci trafiają do lekarza. Bardzo istotne jest, że w koncepcji Karen Horney mamy do czynienia z dwoma rodzajami lęku:

1. Lęk pierwotny

2. Lęk wtórny

Melanie Klein (z domu Reizes) urodziła się w Wiedniu (30 marca) 1882 r. jako najmłodsza z czworga rodzeństwa. W 1903 r. wyszła za mąż za Artura Kleina, z którym miała czworo dzieci. W latach 1910 - 1919 rodzina mieszkała w Budapeszcie. Własną analizę rozpoczęła u Sandora Ferencziego. W 1921 roku rozstała się z mężem i wraz z dziećmi zamieszkała w Berlinie. Separacja zakończyła się rozwodem w 1923 r. Następnie rozpoczęła analizę u Karla Abrahama. W 1926 r. na zaproszenie Ernesta Jones'a przeniosła się do Londynu, gdzie kontynuowała pracę teoretyczną i praktyczną aż do śmierci (22 września) 1960. Znacznie rozwinęła technikę terapii dzieci, wprowadziła pojęcia: pozycja depresyjna, pozycja schizo-paranoidalna oraz pierwotna nieświadoma fantazja.

---