AFRYKAŃSKA KARTA
PRAW CZŁOWIEKA I LUDÓW
(Nairobi, 26 VI 1981)
Źródło: B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik; "Prawa Człowieka. Dokumenty Międzynarodowe; Wydawnictwo COMER, Toruń 1993
PREAMBUŁA
Państwa afrykańskie, członkowie Organizacji Jedności Afrykańskiej, Strony niniejszej Konwencji zatytułowanej "Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów",
przypominając decyzję 115 (XVI) Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów na jego Szesnastej Zwykłej Sesji obradującej w Monrovii, w Liberii, od 17 do 20 czerwca 1979 r., dotyczącą przygotowania "wstępnego projektu Afrykańskiej Karty Praw Człowieka i Ludów, zapewniającego m.in. utworzenie organów powołanych do popierania i ochrony praw człowieka i ludów";
zważywszy na Kartę Organizacji Jedności Afrykańskiej, która zastrzega, że "wolność, równość, sprawiedliwość i godność są zasadniczymi celami słusznych aspiracji ludów afrykańskich";
potwierdzając uroczystą obietnicę złożoną w artykule 2 wspomnianej Karty, wyeliminowania wszelkich form kolonializmu z Afryki, koordynowania i intensyfikowania współpracy i wysiłków na rzecz osiągnięcia lepszych warunków życia dla ludów Afryki, oraz popierania międzynarodowej współpracy zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych i Powszechną Deklaracją Praw Człowieka;
biorąc pod uwagę cechy tradycji historycznej i wartości cywilizacji afrykańskiej, które powinny inspirować i kształtować koncepcję praw człowieka i ludów;
uznając z jednej strony, że funda mentalne prawa człowieka wywodzą się z właściwości istot ludzkich, które uzasadniają ich międzynarodową ochronę, a z drugiej strony, iż rzeczywistość i poszanowanie praw ludów powinny koniecznie gwarantować prawa człowieka ;
zważywszy, że korzystanie z praw i wolności implikuje również wykonywanie przez każdego obowiązków;
przekonane, że od tego momentu podstawowe znaczenie ma zwrócenie szczególnej uwagi na prawo do rozwoju, i że prawa obywatelskie i polityczne nie mogą być oddzielone od praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych, zarówno w ich koncepcji, jak i uniwersalności oraz że zapewnienie praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych jest gwarancją korzystania z praw obywatelskich i politycznych;
świadome swojego obowiązku osiągania całkowitego wyzwolenia Afryki, której ludy ciągle walczą o swoją godność i prawdziwą niepodległość oraz zobowiązując się wyeliminować agresywne zagraniczne bazy wojskowe i kolonializm, neokolonializm, apartheid, syjonizm oraz wszelkie formy dyskryminacji, w szczególności tej ze względu na rasę, przynależność do grupy etnicznej, kolor skóry, płeć, język, przekonania religijne lub polityczne;
potwierdzając swoje przywiązanie do zasad praw i wolności człowieka i ludów zawartych w deklaracjach, konwencjach i innych dokumentach przyjętych przez Organizację Narodów Zjednoczonych;
zdecydowanie przekonane co do swojego obowiązku popierania i ochrony praw i wolności człowieka i ludów, z uwzględnieniem wagi, jaką tradycyjnie przywiązuje się do tych praw i wolności w Afryce;
uzgodniły, co następuje:
CZĘŚĆ I: PRAWA I OBOWIĄZKI
Rozdział I: Prawa człowieka i ludów
Artykuł 1
Państwa członkowskie Organizacji Jedności Afrykańskiej, Strony niniejszej Karty, uznają prawa, obowiązki i wolności zamieszczone w tej Karcie oraz podejmą lub przyjmą środki ustawodawcze lub inne w celu urzeczywistnienia tych praw, obowiązków i wolności.
Artykuł 2
Każda osoba będzie uprawniona do korzystania z praw i wolności uznanych i zagwarantowanych w niniejszej Karcie bez jakiejkolwiek różnicy ze względu na rasę, przynależność do grupy etnicznej, kolor skóry, płeć, język, przekonania religijne, polityczne lub jakiekolwiek inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, urodzenie albo inny status.
Artykuł 3
Wszystkie osoby korzystają z całkowitej równości wobec prawa.
Wszystkie osoby będą uprawnione do równej ochrony prawnej.
Artykuł 4
Osoby ludzkie są nienaruszalne. Każda osoba będzie miała prawo do poszanowania jej życia oraz jej integralności fizycznej i moralnej. Nikt nie może być samowolnie (arbitrarily - ang.) pozbawiony tego prawa.
Artykuł 5
Każda osoba będzie miała prawo do poszanowania godności przyrodzonej istocie ludzkiej oraz do uznawania jej statusu prawnego. Wszelkie formy eksploatacji i poniżenia człowieka, a zwłaszcza niewolnictwo, handel niewolnikami, tortury, okrutne, nieludzkie lub poniżające karanie lub traktowanie, będą zakazane.
Artykuł 6
Każda osoba będzie miała prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony tej wolności, z wyjątkiem przyczyn i warunków uprzednio określonych prawem. W szczególności nikt nie może być samowolnie zatrzymany lub aresztowany.
Artykuł 7
Każda osoba będzie miała prawo do rozpatrzenia jej sprawy. Obejmuje to:
prawo odwoływania się do właściwych organów krajowych w związku z czynami naruszającymi jej podstawowe prawa, tak jak jest to uznane i zagwarantowane w konwencjach, ustawach, zarządzeniach i obowiązujących zwyczajach;
prawo do uznawania za osobę niewinną, aż do czasu udowodnienia winy przez właściwy sąd lub trybunał;
prawo do obrony, włączając w to prawo do obrony przez obrońcę pochodzącego z własnego wyboru;
prawo do rozprawy w rozsądnym czasie przed bezstronnym sądem lub trybunałem.
Nikt nie może być skazany za działanie ]lub zaniechanie, które nie stanowiło przestępstwa prawnie karanego w momencie popełnienia. Nie może być orzeczona kara za przestępstwo, dla którego nie było przepisu prawnego w momencie popełnienia. Kara jest osobista i może być nałożona tylko na przestępcę.
Artykuł 8
Gwarantuje się wolność sumienia, wyznania oraz wolnego praktykowania religii. Nikt nie może, z zastrzeżeniem prawa i porządku publicznego, być poddany środkom ograniczającym korzystanie z tych wolności.
Artykuł 9
Każda osoba będzie miała prawo do informacji.
Każda osoba będzie miała prawo do wyrażania i rozpowszechniania własnych poglądów, w granicach przewidzianych prawem (law - ang.).
Artykuł 10
Każda osoba będzie miała prawo do swobodnego zrzeszania się, z zastrzeżeniem, że postępuje zgodnie z prawem. .
Z zastrzeżeniem obowiązku solidarności przewidzianego w artykule 29, nikt nie może być zmuszony do przystąpienia do zrzeszenia.
Artykuł 11
Każda osoba będzie miała prawo do swobodnego zgromadzenia się z innymi osobami. Korzystanie z tego prawa będzie poddane tylko koniecznym ograniczeniom przewidzianym przez prawo, w szczególności tym, wprowadzonym w interesie bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa, zdrowia, moralności, praw i wolności innych osób.
Artykuł 12
Każda osoba będzie miała prawo do swobody poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach Państwa, pod warunkiem, że postępuje zgodnie z prawem.
Każda osoba będzie miała prawo opuścić każdy kraj, włącznie ze swym własnym, i powrócić do swego kraju. Prawo to może być poddane tylko ograniczeniom przewidzianym przez prawo dla ochrony bezpieczeństwa narodowego, prawa i porządku publicznego, zdrowia lub moralności publicznej.
Każda osoba będzie miała prawo, w sytuacji, gdy jest prześladowana, zwracać się o azyl oraz uzyskiwać azyl w innych krajach, zgodnie z prawami tych krajów i konwencjami międzynarodowymi.
Cudzoziemiec legalnie przebywający na terytorium Państwa-Strony niniejszej Karty może być z niego wydalony tylko na mocy decyzji podjętej zgodnie z prawem.
Zbiorowe wydalanie cudzoziemców jest zakazane. Zbiorowym wydalaniem będzie takie wydalenie, które jest skierowane ogólnie wobec grup narodowych, rasowych, etnicznych lub religijnych.
Artykuł 13
Każdy obywatel będzie miał prawo do swobodnego udziału w rządzeniu własnym krajem, bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli wybranych swobodnie, zgodnie z postanowieniami prawa.
Każdy obywatel będzie miał prawo równego dostępu do służby publicznej własnego kraju.
Każda osoba będzie miała prawo dostępu do własności publicznej oraz służb, na zasadzie ścisłej równości wszystkich osób wobec prawa.
Artykuł 14
Gwarantuje się prawo do posiadania własności. Może być ono naruszone tylko w interesie publicznej konieczności lub w ogólnym interesie społeczności i zgodnie z postanowieniami właściwych ustaw.
Artykuł 15
Każda osoba będzie miała prawo do pracy na równych i zadowalających warunkach oraz będzie otrzymywać równą płacę za równą pracę.
Artykuł 16
Każda osoba będzie miała prawo do korzystania z najlepszego osiągalnego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego.
Państwa-Strony niniejszej Karty podejmą niezbędne środki celem ochrony zdrowia swoich ludzi i zapewnią, że w wypadku choroby, otrzymają oni opiekę medyczną.
Artykuł 17
Każda osoba będzie miała prawo do nauki.
Każda osoba może swobodnie uczestniczyć w życiu kulturalnym własnego społeczeństwa.
Popieranie i ochrona moralności oraz tradycyjnych wartości uznanych przez społeczeństwo będzie obowiązkiem Państwa.
Artykuł 18
Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa. Będzie ona chroniona przez Państwo, które będzie troszczyło się o jej fizyczne i moralne zdrowie.
Państwo będzie miało obowiązek wspomagania rodziny, która jest strażnikiem moralności i tradycyjnych wartości uznanych przez społeczeństwo.
Państwo zapewni eliminację wszelkiej dyskryminacji kobiet oraz zapewni również ochronę praw kobiet i dzieci, tak jak jest to przewidziane w międzynarodowych deklaracjach i konwencjach.
Osoby w podeszłym wieku oraz niepełnosprawne będą miały takie same prawo do szczególnych środków ochrony, stosownie do swoich fizycznych i moralnych potrzeb.
Artykuł 19
Wszystkie ludy będą równe; będą one korzystały z tego san1ego szacunku oraz miały te same prawa. Nic nie usprawiedliwia dominacji jednego ludu nad drugim.
Artykuł 20
Wszystkie ludy będą miały prawo do istnienia (existence - ang.). Będą one miały niekwestionowane i niezbywalne prawo do samostanowienia. Będą one swobodnie określały swój status polityczny oraz będą dążyć do swojego rozwoju gospodarczego i społecznego, zgodnie ze swobodnie wybraną przez siebie polityką.
Ludy kolonialne lub uciśnione będą miały prawo wyzwolić się z więzów dominacji poprzez użycie wszelkich środków uznanych przez społeczność międzynarodową.
Wszystkie ludy będą miały prawo do wsparcia ze strony Państw-Stron niniejszej Karty w swojej walce wyzwoleńczej przeciwko obcej dominacji, tak politycznej, gospodarczej, jak i kulturalnej.
Artykuł 21
Wszystkie ludy będą swobodnie dysponować swoim majątkiem oraz zasobami naturalnymi. Prawo to będzie realizowane w wyłącznym interesie ludu. Lud w żadnym przypadku nie będzie pozbawiony tego prawa.
W przypadku ograbienia lud pozbawiony swej własności będzie miał prawo do prawnego jej odzyskania, jak również prawo do odpowiedniego odszkodowania.
Swobodne dysponowanie majątkiem i zasobami naturalnymi będzie realizowane bez uszczerbku dla obowiązku popierania międzynarodowej współpracy gospodarczej opartej o wzajemny szacunek, sprawiedliwą wymianę oraz zasady prawa międzynarodowego.
Państwa-Strony niniejszej Karty będą indywidualnie i zbiorowo korzystały z prawa do swobodnego dysponowania swoim majątkiem i zasobami naturalnymi, mając na względzie umacnianie afrykańskiej jedności i solidarności.
Państwa-Strony niniejszej Karty podejmą się eliminacji wszelkich form zagranicznej eksploatacji gospodarczej, zwłaszcza tej praktykowanej przez monopole międzynarodowe, tak aby umożliwić własnym ludom czerpanie pełnego pożytku z korzyści płynących z ich narodowych zasobów.
Artykuł 22
Wszystkie ludy będą miały prawo do swojego gospodarczego, społecznego i kulturalnego rozwoju z poszanowaniem własnej wolności i tożsamości oraz w równym korzystaniu ze wspólnego dziedzictwa ludzkości.
Państwa będą miały obowiązek zapewnić, indywidualnie lub zbiorowo, korzystanie z prawa do rozwoju.
Artykuł 23
Wszystkie ludy będą miały prawo do narodowego i międzynarodowego pokoju oraz bezpieczeństwa. Zasady solidarności i przyjaznych stosunków potwierdzone bez zastrzeżeń przez Kartę Narodów Zjednoczonych oraz raz jeszcze potwierdzone przez Organizację Jedności Afrykańskiej, będą rządziły stosunkami pomiędzy państwami.
W celu umocnienia pokoju, solidarności i przyjaznych stosunków, Państwa-Strony niniejszej Karty zapewnią, że:
żadna osoba korzystająca z prawa azylu na mocy artykułu 12 niniejszej karty nie będzie angażowała się w działalność wywrotową przeciwko krajowi swego pochodzenia lub jakiemukolwiek innemu Państwu-Stronie niniejszej Karty;
ich terytoria nie będą wykorzystywane jako bazy dla wywrotowej terrorystycznej działalności przeciwko ludowi jakiegokolwiek innego Państwa-Strony niniejszej Karty.
Artykuł 24
Wszystkie ludy będą miały prawo do ogólnie zadawalającego środowiska naturalnego, korzystnego dla ich rozwoju.
Artykuł 25
Państwa-Strony niniejszej Karty będą miały obowiązek popierania i zapewnienia, poprzez nauczanie, wychowanie i publikacje, poszanowania praw i wolności zawartych w niniejszej Karcie oraz podejmą środki w celu czuwania, by te wolności i prawa, jak również odpowiadające im zobowiązania i obowiązki, były zrozumiałe.
Artykuł 26
Państwa-Strony niniejszej Karty będą miały obowiązek zagwarantowania niezawisłości (independence - ang.) sądownictwa oraz zezwolą na tworzenie i doskonalenie właściwych instytucji krajowych przeznaczonych do popierania i ochrony praw i wolności gwarantowanych niniejszą Kartą.
Rozdział II: Obowiązki
Artykuł 27
Każda osoba będzie miała obowiązki wobec swojej rodziny i społeczeństwa, Państwa i innych prawnie uznanych społeczności oraz wobec społeczności międzynarodowej.
Prawa i wolności każdej osoby będą urzeczywistniane z poszanowaniem praw innych osób, bezpieczeństwa zbiorowego, moralności oraz wspólnego interesu.
Artykuł 28
Każda osoba będzie miała obowiązek poszanowania i liczenia się ze swymi bliźnimi (fellow beings - ang.) bez dyskryminacji oraz utrzymywania stosunków mających na celu popieranie, zabezpieczenie i umacnianie wzajemnego szacunku i tolerancji.
Artykuł 29
Jednostka będzie miała także obowiązek:
ochrony harmonijnego rozwoju rodziny oraz pracy na rzecz spójności i poszanowania rodziny; poszanowania swoich rodziców w każdym czasie, żywienia ich i pomocy im w razie potrzeby;
służyć swojej społeczności narodowej poprzez oddanie dla tej służby własnych zdolności fizycznych i intelektualnych;
nie narażania bezpieczeństwa Państwa, którego jest obywatelem lub w którym zamieszkuje;
utrzymywania i umacniania społecznej i narodowej solidarności, zwłaszcza gdy jest ona zagrożona;
utrzymywania i umacniania niepodległości narodowej i integralności terytorialnej kraju oraz przyczyniania się do jego obrony zgodnie z prawem;
pracy na miarę swoich możliwości i zdolności oraz płacenia podatków nałożonych przez prawo w interesie społecznym;
utrzymywania i umacniania pozytywnych afrykańskich wartości kulturalnych w swoich stosunkach z innymi członkami społeczeństwa, w duchu tolerancji, dialogu i konsultacji oraz ogólnie przyczyniania się do popierania moralnego dobrobytu społeczeństwa;
przyczyniać się na najlepszą miarę swoich możliwości, w każdym czasie i na każdym szczeblu, do popierania i osiągania jedności afrykańskiej.
CZĘŚĆ II: ŚRODKI UBEZPIECZAJĄCE
Rozdział l: Powołanie i organizacja Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów
Artykuł 30
Afrykańska Komisja Praw Człowieka i Ludów, zwana dalej "Komisją", będzie powołana w ramach Organizacji Jedności Afrykańskiej w celu popierania praw człowieka i ludów oraz zapewnienia ich ochrony w Afryce.
Artykuł 31
Komisja składa się z jedenastu członków wybranych spośród Afrykańczyków o najwyższej reputacji, znanych ze swojej wysokiej moralności, prawości, bezstronności oraz kompetencji w dziedzinie praw człowieka i ludów; szczególną uwagę zwróci się na osoby posiadające doświadczenie prawnicze
Członkowie Komisji pełnią swoje funkcje we własnym imieniu.
Artykuł 32
W skład Komisji nie będzie wchodził więcej niż jeden obywatel tego samego Państwa.
Artykuł 33
Członkowie Komisji są wybierani w głosowaniu tajnym przez Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów z listy osób zgłoszonych przez Państwa-Strony niniejszej Karty.
Artykuł 34
Każde Państwo-Strona niniejszej Karty nie może zgłosić więcej niż dwóch kandydatów. Kandydaci muszą posiadać obywatelstwo jednego z Państw-Stron niniejszej Karty. Jeżeli dwóch kandydatów jest zgłoszonych przez Państwo, to jeden z nich może nie być obywatelem tego Państwa.
Artykuł 35
Sekretarz Generalny Organizacji Jedności Afrykańskiej zaprosi Państwa-Strony niniejszej Karty do zgłoszenia kandydatów, przynajmniej cztery miesiące przed wyborami.
Sekretarz Generalny Organizacji Jedności Afrykańskiej sporządzi alfabetyczną listę osób zgłoszonych w taki sposób i poda ją do wiadomości Szefów Państw i Rządów przynajmniej na miesiąc przed wyborami.
Artykuł 36
Członkowie Komisji są wybierani na okres sześciu lat i nie mogą być wybrani ponownie. Jednakże mandat czterech spośród członków wybranych w pierwszych wyborach wygasa po upływie dwóch lat, a mandat trzech innych po upływie czterech lat.
Artykuł 37
Niezwłocznie po pierwszych wyborach, Przewodniczący Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów Organizacji Jedności Afrykańskiej zarządzi losowanie decydujące o nazwiskach osób, o których mowa w artykule 36.
Artykuł 38
Po wyborach członkowie Komisji składają uroczyste oświadczenie dotyczące wypełniania ich obowiązków w sposób bezstronny i sumienny.
Artykuł 39
W przypadku śmierci lub rezygnacji członka Komisji, Przewodniczący Komisji poinformuje o tym niezwłocznie Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej, który ogłasza wakat miejsca od daty śmierci lub od daty, od której rezygnacja jest skuteczna.
Jeżeli zgodnie z jednomyślną opinią pozostałych członków Komisji, członek przestał wypełniać swoje obowiązki z jakiejkolwiek innej przyczyny, niż czasowa nieobecność, Przewodniczący Komisji poinformuje o tym Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej, który następnie ogłosi wakat miejsca.
W każdym z wyżej wskazanych przypadków Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów zastąpi członka, którego miejsce jest wakujące, na pozostały okres, chyba że jest to okres krótszy niż sześć miesięcy.
Artykuł 40
Każdy członek Komisji pełni swój urząd do czasu przejęcia urzędu przez jego następcę.
Artykuł 41
Sekretarz Generalny Organizacji Jedności Afrykańskiej wyznaczy Sekretarza Komisji. Zapewni on także personel i obsługę niezbędną dla skutecznego wykonywania obowiązków Komisji. Organizacja Jedności Afrykańskiej poniesie koszty utrzymania tego personelu i obsługi.
Artykuł 42
Komisja wybiera swojego Przewodniczącego i jego zastępcę na okres dwóch lat. Mogą być om wybrani ponownie.
Komisja ustala swój regulamin.
Quorum stanowi siedmiu członków.
W przypadku równego rozłożenia głosów, Przewodniczący ma głos decydujący.
Sekretarz Generalny może być obecny na posiedzeniach Komisji. Nie może on brać udziału ani w obradach, ani nie jest uprawniony do głosowania. Jednakże Przewodniczący Komisji może mu udzielić głosu.
Artykuł 43
Członkowie Komisji, w wykonywaniu swoich obowiązków, korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych, o których mowa w Ogólnej Konwencji w sprawie Przywilejów i Immunitetów Organizacji Jedności Afrykańskiej.
Artykuł 44
Postanowienia dotyczące wynagrodzeń i dodatków dla członków Komisji będą zamieszczone w regularnym budżecie Organizacji Jedności Afrykańskiej.
Rozdział II: Mandat Komisji
Artykuł 45
Funkcjami Komisji będzie:
Popieranie Praw Człowieka i Ludów, a w szczególności:
gromadzenie dokumentów, podejmowanie studiów i badań nad problemami afrykańskimi w dziedzinie praw człowieka i ludów, organizowanie seminariów, sympozjów i konferencji, rozpowszechnianie informacji, wspieranie narodowych i lokalnych instytucji zajmujących się prawami człowieka i ludów, a w przypadku zaistnienia problemu, dostarczanie Rządom własnych poglądów i rekomendacji;
formułowanie i ustanawianie zasad i reguł, których celem jest rozwiązywanie prawnych problemów dotyczących praw człowieka i ludów oraz podstawowych wolności, na których Rządy mogą opierać swoje ustawodawstwo;
współpraca z innymi afrykańskimi i międzynarodowymi instytucjami zajmującymi się popieraniem i ochroną praw człowieka i ludów.
Zapewnianie ochrony praw człowieka i ludów na warunkach ustanowionych w niniejszej Karcie.
Interpretacja wszystkich postanowień niniejszej Karty na prośbę Państwa-Strony, instytucji Organizacji Jedności Afrykańskiej lub afrykańskiej instytucji uznanej przez Organizację Jedności Afrykańskiej.
Wypełnianie jakichkolwiek innych zadań, które mogą być jej powierzone przez Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów.
Rozdział III: Procedowanie Komisji
Artykuł 46
Komisja może sięgnąć po każdą właściwą metodę dochodzenia (investigation); może ona wysłuchać Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej lub każdą inną osobę, która ma możliwość naświetlenia sprawy.
ZAWIADOMIENIA POCHODZĄCE OD PAŃSTW
Artykuł 47
Jeżeli Państwo-Strona niniejszej Karty ma uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że inne Państwo-Strona niniejszej Karty pogwałciło postanowienia Karty, to może ono, w drodze pisemnego zawiadomienia, zwrócić uwagę tego Państwa na ten problem. Takie zawiadomienie będzie również skierowane do Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej i do Przewodniczącego Komisji. W ciągu trzech miesięcy od momentu otrzymania zawiadomienia Państwo, do którego zawiadomienie jest adresowane, dostarczy Państwu dociekającemu pisemne wyjaśnienie lub oświadczenie naświetlające sprawę. Powinno ono zawierać maksymalnie dużo istotnych informacji dotyczących ustaw i reguł procesowych zastosowanych i możliwych do zastosowania oraz już wykorzystanych środków odwoławczych, bądź w toku, bądź jeszcze dostępnych.
Artykuł 48
Jeżeli w ciągu trzech miesięcy od daty otrzymania początkowego zawiadomienia przez Państwo, do którego jest ono adresowane, sprawa nie zostanie załatwiona w drodze dwustronnych negocjacji lub jakiegokolwiek innego pokojowego postępowania w sposób zadawalający dla obu zaangażowanych Państw, to każde Państwo będzie miało prawo przesłać sprawę Komisji za pośrednictwem Przewodniczącego oraz zawiadomi o tym drugie zaangażowane Państwo.
Artykuł 49
Niezależnie od postanowień artykułu 47, jeżeli Państwo-Strona niniejszej Karty uważa, że inne Państwo-Strona pogwałciło postanowienia Karty, to może skierować sprawę bezpośrednio do Komisji, kierując zawiadomienie do Przewodniczącego, do Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej oraz do Państwa zainteresowanego.
Artykuł 50
Komisja może zająć się sprawą jej przekazaną dopiero po upewnieniu się, że wszystkie środki krajowe, jeżeli takie istnieją, zostały wyczerpane, chyba że jest oczywiste dla Komisji, iż procedura wyczerpywania tych środków była by w sposób nieuzasadniony przedłużona.
Artykuł 51
Komisja może zwrócić się do zainteresowanego Państwa o dostarczenie jej wszelkich stosownych informacji.
W czasie, gdy Komisja rozpatruje sprawę, Państwa zainteresowane mogą być przed nią reprezentowane oraz składać pisemne lub ustne oświadczenia.
Artykuł 52
Po otrzymaniu od zainteresowanych Państw oraz z innych źródeł informacji uznanych przez Komisję za konieczne i po wyczerpaniu wszelkich właściwych środków do osiągnięcia rozwiązania polubownego opartego na poszanowaniu praw człowieka i ludów, Komisja przygotuje, w rozsądnym terminie od momentu notyfikacji, o której mowa w artykule 48, sprawozdanie ustalające fakty i wnioski z nich płynące. Sprawozdanie to będzie przesłane do zainteresowanych Państw oraz podane do wiadomości Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów.
Artykuł 53
Przesyłając swoje sprawozdanie do Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów, Komisja może czynić takie zalecenia, które uważa za użyteczne.
Artykuł 54
Komisja przekaże sprawozdanie dotyczące jej działalności na każdą Zwykłą Sesję Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów.
INNE ZAWIADOMIENIA
Artykuł 55
Przed każdą Sesją, Sekretarz Komisji sporządzi listę zawiadomień innych niż te od Państw-Stron niniejszej Karty i przekaże ją Członkom Komisji, którzy wyznaczą te zawiadomienia, które powinny być rozważone przez Komisję.
Zawiadomienie będzie rozpatrzone przez Komisję, jeżeli zwykła większość jej członków tak zadecyduje.
Artykuł 56
Zawiadomienia dotyczące praw człowieka i ludów, o których mowa w artykule 55, otrzymane przez Komisję będą rozpatrzone, jeżeli:
wskazują ich autorów, nawet jeżeli ci ostatni proszą o anonimowość,
są zgodne z Kartą Organizacji Jedności Afrykańskiej lub niniejszą Kartą,
nie są napisane w ubliżającym lub znieważającym języku skierowanym przeciwko danemu Państwu i jego instytucjom lub Organizacji Jedności Afrykańskiej,
nie opierają się wyłącznie na wiadomościach rozpowszechnianych przez środki masowego przekazu,
są przesłane po wyczerpaniu lokalnych środków zaradczych, jeżeli takie istnieją, chyba że jest oczywiste, iż taka procedura jest nadmiernie przedłużona,
są wniesione w rozsądnym terminie od momentu wyczerpania lokalnych środków zaradczych lub od daty zarejestrowania sprawy przez Komisję, i
nie dotyczą spraw, które zostały załatwione przez zainteresowane Państwa zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych lub Karty Organizacji Jedności Afrykańskiej albo postanowieniami niniejszej Karty.
Artykuł 57
Przed jakimkolwiek merytorycznym rozstrzygnięciem wszystkie zawiadomienia będą podawane przez Przewodniczącego Komisji do wiadomości zainteresowanych Państw.
Artykuł 58
W sytuacji, gdy po obradach Komisji okazuje się, że jedno lub więcej zawiadomień dotyczy szczególnych spraw, które ujawniają istnienie serii poważnych lub masowych naruszeń praw człowieka i ludów, Komisja zwróci uwagę Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów na te szczególne sprawy.
Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów może następnie zwrócić się do Komisji o przeprowadzenie pogłębionego studium tych spraw i przedłożenia rzeczywistego sprawozdania, łącznie z ustaleniami i rekomendacjami Komisji.
Sprawa nagła, w porę dostrzeżona przez Komisję, będzie przez nią przesłana Przewodniczącemu Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów, który może poprosić o pogłębione studium.
Artykuł 59
Wszystkie środki podjęte w ramach postanowień niniejszej Karty pozostaną tajne, aż do momentu, gdy Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów nie zadecyduje inaczej.
Jednakże sprawozdanie będzie opublikowane przez Przewodniczącego Komisji na mocy decyzji Zgromadzenia Szefów Państw i Rządu.
Sprawozdanie dotyczące działalności Komisji będzie opublikowane przez jej Przewodniczącego po rozważeniu przez Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów.
Rozdział IV: Stosowane zasady
Artykuł 60
Komisja będzie korzystać z międzynarodowego prawa praw człowieka i ludów, w szczególności z postanowień różnych afrykańskich dokumentów dotyczących praw człowieka i ludów, z Karty Narodów Zjednoczonych, Karty Organizacji Jedności Afrykańskiej, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, innych dokumentów przyjętych przez Organizację Narodów Zjednoczonych i kraje afrykańskie w sferze praw człowieka i ludów, jak również z postanowień różnych dokumentów przyjętych w ramach wyspecjalizowanych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych, których członkami są Strony niniejszej Karty.
Artykuł 61
Komisja weźmie także pod uwagę, jako pomocnicze środki określania zasad prawa, inne ogólne lub specjalne konwencje międzynarodowe ustalające reguły wyraźnie uznane przez Państwa Członkowskie Organizacji Jedności Afrykańskiej, afrykańską praktykę zgodną z międzynarodowymi normami praw człowieka i ludów, zwyczaje przyjęte powszechnie jako prawo, ogólne zasady prawa uznane przez państwa afrykańskie, jak również prawne procedury i doktrynę.
Artykuł 62
Każde Państwo-Strona zobowiązuje się przesyłać co dwa lata od daty wejścia w życie niniejszej Karty, sprawozdanie dotyczące ustawodawczych i innych środków podjętych w celu urzeczywistniania praw i wolności uznanych i gwarantowanych niniejszą Kartą.
Artykuł 63
Niniejsza Karta będzie otwarta do podpisu, ratyfikacji lub przystąpienia dla Państw członkowskich Organizacji Jedności Afrykańskiej.
Dokumenty ratyfikacji lub przystąpienia do niniejszej Karty będą złożone u Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej.
Niniejsza Karta wejdzie w życie trzy miesiące po otrzymaniu przez Sekretarza Generalnego dokumentów ratyfikacji lub przystąpienia zwykłej większości Państw Członków Organizacji Jedności Afrykańskiej.
CZĘŚĆ III: POSTANOWIENIA OGÓLNE
Artykuł 64
Po wejściu w życie niniejszej Karty, członkowie Komisji zostaną wybrani zgodnie z odpowiednimi artykułami niniejszej Karty.
Sekretarz Generalny Organizacji Jedności Afrykańskiej zwoła pierwsze spotkanie Komisji w Biurze Głównym Organizacji w ciągu trzech miesięcy od ukonstytuowania się Komisji. Następnie Komisja będzie zwoływana przez jej Przewodniczącego w zależności od potrzeby, jednak przynajmniej jeden raz w roku.
Artykuł 65
Dla każdego z Państw, które ratyfikowały lub przystąpiły do niniejszej Karty po jej wejściu w życie, Karta nabierze mocy trzy miesiące po dacie złożenia przez takie Państwo jego dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia.
Artykuł 66
Szczegółowe protokoły lub porozumienia, jeżeli to konieczne, mogą uzupełniać postanowienia niniejszej Karty.
Artykuł 67
Sekretarz Generalny Organizacji Jedności Afrykańskiej poinformuje Państwa Członkowskie Organizacji o złożeniu każdego dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia.
Artykuł 68
Niniejsza Karta może być poprawiona na pisemną prośbę Państwa-Strony skierowaną do Sekretarza Generalnego Organizacji Jedności Afrykańskiej. Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów może rozważyć projekt poprawki tylko po tym, gdy wszystkie Państwa-Strony zostaną o tym prawidłowo poinformowane, a Komisja złoży swoją opinię w tym przedmiocie na prośbę Państwa występującego o poprawkę. Poprawka będzie przyjęta zwykłą większością Państw-Stron. Wejdzie ona w życie dla każdego Państwa, które je przyjęło zgodnie ze swoją procedurą konstytucyjną, trzy miesiące po otrzymaniu przez Sekretarza Generalnego wiadomości o jej przyjęciu.