HIPOTERAPIA INTEGRACJA SENSORYCZNA Rozdział X i XII

Integracja sensoryczna to zdolność do sprawnego gromadzenia, organizowania, przetwarzania i wykorzystywania informacji pochodzących ze świata zewnętrznego.

Układ nerwowy, kształtowany już w trakcie rozwoju płodowego, dla sprawnego przetwarzania bodźców zewnętrznych musi rozwinąć się u dziecka w sposób harmonijny i nie zaburzony. Niestety, nie zawsze integracja sensoryczna kształtuje się w sposób prawidłowy. W efekcie dochodzić może do rozmaitych trudności, które objawiają się na poziomie zaburzeń zachowania, kontaktów społecznych, zdolności uczenia się.

Integracja sensoryczna kształtuje się w czterech głównych etapach.

1. Pierwszy rozpoczyna się jeszcze w okresie płodowym. Wtedy dochodzi do organizacji procesów czucia.

2. Drugi etap to niemowlęctwo i przetwarzanie bodźców informujących o równowadze, napięciu mięśniowym i koordynatach własnego ciała.

3. W okresie przedszkolnym, dziecko integruje bodźce wzrokowe, słuchowe, smakowe i czuciowe. Integracja sensoryczna na tym poziomie musi obejmować zarówno percepcję pojedynczych bodźców, jak i coraz bardziej złożonych układów, które pozwalają dziecku czerpać prawidłową wiedzę o otaczającym go świecie.

4. W okresie szkolnym, doskonaleniu ulegają wszystkie układy sensoryczne i dziecko jest w stanie gromadzić przetwarzać coraz większe ilości informacji.

Na każdym z tych etapów może dojść do zaburzeń integracji sensorycznej, a brak rozpoznania problemu i jego terapii może doprowadzić do osłabienia umiejętności komunikowania się dziecka z otaczającym go światem.

Terapia integracji sensorycznej u dzieci polega na wprowadzeniu dziecka, w kontrolowanych warunkach, w świat bodźców zewnętrznych i pracę nad koordynacją jego procesów sensorycznych. Dla samego dziecka, terapia jest z reguły przyjemną zabawą edukacyjną, wykorzystującą głównie ćwiczenia ruchowe.

Dla rozpoznania trudności w zaburzeniach integracji sensorycznej, niezmiernie ważna jest wiedza rodziców i ich umiejętność obserwacji dziecka i interpretacji jego zachowań. W procesie diagnozy przydatni są również nauczyciele i inne bliskie dziecku osoby, które mogą zaobserwować różnorodne trudności małego pacjenta. Dodatkowo, aby upewnić się w diagnozie, stosuje się różnorodne testy i ćwiczenia diagnozujące obszar i szerokość dysfunkcji.

Wielką zasługą J. Ayres było odkrycie ogromnej roli, jaką odgrywają najwcześniejsze ontogenetycznie, rozwijające się już w życiu płodowym układy: dotykowy, proprioceptywny i przedsionkowy. Dobra percepcja wzrokowa i słuchowa, do której tak wielką wagę przywiązuje się w procesie edukacyjnym, a także inne funkcje korowe mogą rozwinąć się dopiero na bazie zintegrowanej informacji z tych podstawowych układów. Od nich zależy kształtowanie się właściwego czucia ciała - schematu ciała, koordynacji ruchowej dwóch stron ciała, planowania ruchów, uwagi oraz równowagi emocjonalnej.

Wśród umiejętności będących końcowymi produktami integracji sensorycznej można wymienić: zdolność do koncentracji, do organizacji wrażeń, samoakceptację i samokontrolę, zdolność abstrakcyjnego rozumowania, zdolność do nauki. Są one niezbędne, aby dziecko mogło prawidłowo funkcjonować w codziennym życiu, w szkole, w rodzinie, a z czasem w życiu dorosłym.

Podstawowe założenia teorii SI ( Ayres 1972):

• trudności w przetwarzaniu i integracji informacji sensorycznej wpływają na zachowanie i uczenie się dzieci

• przebieg rozwoju zmysłowo-ruchowego jest istotnym elementem w procesach rozwoju wyższych czynności nerwowych (mowa czynna i rozumienie, pamięć, uwaga, percepcja wzrokowa, słuchowa, lateralizacja, zdolność do czytania, liczenia, kontrola emocji i zachowania)

• interakcja dziecka ze środowiskiem kształtuje rozwój mózgu

• układ nerwowy posiada plastyczność

• aktywność sensoryczno- motoryczna jest silnym mediatorem plastyczności

W swej teorii Ayres podkreśla, że kiedy wszystkie systemy sensoryczne współpracują ze sobą i kiedy wrażenia są sprawnie organizowane na odpowiednich poziomach systemu nerwowego wówczas adaptacja, uczenie się i emocjonalna równowaga przychodzą dziecku w sposób naturalny. Jeśli nie - to mówimy o zakłóceniach procesu uczenia się spowodowanych nieodpowiednim funkcjonowaniem procesów integracji sensorycznej.

Terapia w metodzie SI wygląda jak zabawa, ale jest to zabawa naukowa, poprzez którą układ nerwowy i mózg uczą się i integrują wrażenia zmysłowe, nabywają doświadczenia w ich celowym wykorzystaniu. To system ćwiczeń mających nauczyć mózg właściwego reagowania na bodźce zewnętrzne.

Zaburzenia SI - problemy zauważane przez rodziców lub nauczycieli:

• hiperaktywność

• hipoaktywność

• problemy z koncentrację uwagi

• nadpobudliwość emocjonalna

• obniżony poziom koordynacji ruchowej ( niezdarność ruchowa) lub wzrokowo - ruchowej

• zaburzenia mowy

• słaba organizacja zachowania

• problemy z funkcjonowaniem w grupie

• problemy z nauką rysowania, czytania i pisania

• problemy z rozwojem samodzielności w zakresie samoobsługi

• niska samoocena

Zaburzenia SI - objawy widoczne w badaniu klinicznym:

• Obniżone napięcie mięśni

• Obecność tonicznych odruchów we wzorcach postawy

• Brak poczucia środkowej linii ciała i trudności z jej przekraczaniem

• Trudności w utrzymaniu równowagi

• Zaburzenia koordynacji ruchowej i wzrokowo - ruchowej

• Zaburzenia praksji

• Zaburzenia somatognozji

• Zaburzenia lateralizacji

• Zaburzenia percepcji dotykowej

• Zaburzenia percepcji bodźców przedsionkowych i propriceptywnych

Problemy dziecka podczas kontaktu z koniem i podczas jazdy konnej

• Dzieci z nadwrażliwością na dotyk mogą początkowo odmawiać nawet przywitania z koniem;

• Dzieci nadwrażliwe węchem mogą nie zaakceptować zapachu konia;

• Dzieci z dystrakcją mogą mieć duże trudności czyszczeniem, siodłaniem, wsiadaniem na konia i kierowaniem nim;

• Dzieci z niepewnością grawitacją zmuszone do jazdy bez trzymania będą się czuły źle;

• Dzieci mające problemy poleceniami prawo- lewo;

• Dzieci z nadwrażliwym systemem przecinkowym bardzo łatwo przystymulować
  i mogą one bardzo źle się poczuć; (mdłości zawroty głowy);

• Dzieci z podwrażliwym systemem przecinkowym mają z kolei tak duże zapotrzebowanie na stymulację ;

• Dzieci nadaktywne, nadpobudliwe psychoruchowo i z deficytami wymagają

dużej uwagi terapeuty;

terapeutyczne zajęcia na koniu dostarczają wielozmysłowej stymulacji i stwarzają szansę zdobywania nowych doświadczeń życiowych;

• ruch - stymulacja zmysłu równowagi i wzroku;

• skóra pokryta sierścią - stymulacja czucia i odczuwania temperatury;

• zapach - stymulacja węchu

• głos i wydawane przez konia odgłosy- stymulacja słuchu;

Wskazówki dla hipoterapeuty

• Przed rozpoczęciem zajęć zapoznaj się z dokumentacją, i terapeutyczną i zaleceniami terapeuty si prowadzącego dziecko;

• Podczas zajęć z dziećmi zaburzeniami si trzeba pamiętać o możliwości stworzeniu nowych ćwiczeń oraz o pozytywnym wzmocnieniu w czasie ćwiczeń pochwała słowna;

• Zwrócić uwagę na prawidłowy sposób przekazywania poleceń- polecenia słowne żeby były jasne i zrozumiałe;

• Staraj się poznać umiejętność dziecka dajemy mu czas na wykonanie ćwiczenia;

Zasady prowadzenia ćwiczeń

Przed ćwiczeniami należy dziecko oswoić z koniem, tak by kontakt z nim sprawiał

dziecku przyjemność, nie wywoływał strachu. Podczas pierwszych jazd wykorzystuje

się terapeutyczne działanie samego ruchu konia, bez wprowadzania konkretnych

ćwiczeń lub zadań ruchowych. Do terapeutycznych działań wywoływanych ruchem

konia należą;

• normalizacja napięcia mięśni wywołana łagodnym, rytmicznym kołysaniem

podczas chodu konia oraz ciepłem jego ciała,

• hamowanie odruchów patologicznych przez odpowiednie ułożenie lub posadzenie

dziecka na koniu,

• kształtowanie reakcji równoważnych — konieczność utrzymania się na ruchomym

podłożu,

• wyzwalanie reakcji podparcia — opieranie rąk na grzbiecie konia,

• przygotowanie do chodzenia dzięki charakterystycznym, trójpłaszczyznowym

ruchom konia przenoszonym na tułów dziecka,

• działanie na kilka zmysłów jednocześnie: dotyk, słuch, wzrok.

1. W zależności od stanu dziecka terapeuta zapewnia odpowiednią asekurację. Do

prowadzenia konia wymagana jest trzecia osoba.

2. Zajęcia powinny rozpoczynać się od uzyskania przez dziecko prawidłowego

dosiadu.

3. Podczas zajęć na ujeżdżalni lub ringu należy kilkakrotnie zmieniać kierunek

jazdy.

4. Czas i rodzaj prowadzonych ćwiczeń zależny jest od stanu funkcjonalnego oraz

możliwości ruchowych i psychicznych dziecka.

5. Korzystnie jest, jeśli ćwiczenia wykonywane podczas jazdy konnej są kontynuacją

ćwiczeń stosowanych na sali lub w domu (i na odwrót).

6. Ponieważ terapia z koniem nie jest osobno istniejącą formą terapii, lecz włącza

się w kompleksową rehabilitację, wskazane jest korzystanie podczas zajęć z

ćwiczeń zaczerpniętych z metod usprawniania. Z metody NDT wykorzystujemy

więc wzory odruchowego hamowania (terapia ułożeniowa na koniu), z metody

Domana stosujemy bodźcowanie wielozmysłowe oraz wprowadzanie elementów

edukacyjnych do zajęć na koniu, natomiast z metody Pęto wykorzystujemy

ćwiczenia czynności życia codziennego oraz metodę werbalizacji.

7. Podczas ćwiczeń dziecko nie powinno odczuwać żadnego bólu, dlatego nie

stosujemy redresji oprócz naturalnej redresji przywodzicieli uda spowodowanej

pozycją siedzącą na koniu.

8. Zajęcia nie powinny trwać dłużej niż 30 min, gdyż, wbrew pozorom, utrzymanie

się na końskim grzbiecie dla dziecka niepełnosprawnego stanowi niełatwą pracę.

Nie powinny też odbywać się rzadziej niż dwa razy tygodniowo. Taka częstotliwość

zapewnia podstawowy efekt terapeutyczny.

9. Pomoc terapeuty lub osoby asekurującej powinna być adekwatna do możliwości

dziecka.

10. Przynajmniej część ćwiczeń podczas zajęć powinno się przeprowadzić w formie

zabawy.

Metodyka zajęć

1. Organizacja zajęć

Zajęcia prowadzone są przez co najmniej dwie osoby: terapeutę (rehabilitanta z

dodatkowym przeszkoleniem zdobytym na kursie hipoterapii) oraz osobę prowadzącą

konia. Osoba ta powinna znać konia, umieć go prawidłowo prowadzić, trzymać podczas

wsiadania jeźdźca, podprowadzać do rampy i czuwać nad jego zachowaniem podczas

ćwiczeń dziecka.

Zajęcia składają się z trzech części:

• część wstępna

- przygotowanie dojazdy, powitanie,

- wsiadanie,

- oswojenie z ruchem konia, skorygowanie dosiadu;

• część główna

- ćwiczenia indywidualne realizujące cel zajęć;

• część końcowa

- ćwiczenia uspokajające (mogą to być rozluźniające pozycje ułożeniowe),

- zsiadanie,

- pomoc przy czyszczeniu koni.

2. Sprzęt specjalny

podczas zajęć hipoterapeutycznych dla dzieci z m.p.dz. wykorzystuje się przede wszystkim pasy woltyżerskie oraz wodze ze znacznikami, ewentualnie wodze drabinkowe. jazdy odbywają się zazwyczaj na oklep i bez strzemion, jeżeli jednak terapeuta uzna za stosowne, może skorzystać z siodła lub derki z popręgiem, a także ze specjalnych strzemion, które utrzymują stopę w prawidłowym ustawieniu. Również rampy i schodki pomocne przy wsiadaniu należą do sprzętu specjalnego.

3. Pierwsze zajęcia

Na ogół nie rozpoczynają się one od jazdy. Aby oswoić dziecko z koniem zajęcia

zaczyna się od oglądania go i głaskania oraz zwiedzania ujeżdżalni, stajni i siodłami.

Jeśli dziecko okazuje zainteresowanie i nie boi się może spróbować „pomóc" terapeucie

wyczyścić konia, a następnie wsiąść na niego i przejechać kilka okrążeń wokół

ujeżdżalni. W późniejszym okresie niektóre czynności dotyczące pielęgnacji i karmienia konia mogą stać się stałą częścią zajęć. Dają one dziecku zadowolenie i pozwalają czuć się

potrzebnym i odpowiedzialnym.

4. Kolejne zajęcia

Po dokonaniu oceny możliwości ruchowych dziecka terapeuta określa sposób

wykonania wszystkich czynności związanych z zajęciami. Każda z nich, w zależności

od stopnia trudności, może być wykonana na kilka sposobów.

a) sposoby wsiadania:

- dosadzanie, dziecko nie mające żadnej możliwości samodzielnego wsiadania jest

wsadzane na konia przez rodzica lub osobę asekurującą,

- wsiadanie z rampy, z pomocą lub samodzielne,

- wsiadanie metodą klasyczną, z pomocą lub samodzielnie.

b) sposoby asekuracji:

- terapeuta siedzi na koniu za dzieckiem, tzw. asekuracja z góry; stosując ten rodzaj

asekuracji, szczególnie dzieci starszych, wskazane jest by w zajęciach uczestniczyła

trzecia osoba zabezpieczająca dziecko i terapeutę z dołu,

- terapeuta idzie obok konia i przytrzymuje dziecko z boku, tzw. asekuracja z dołu.

c) rodzaje ćwiczeń:

- ćwiczenia indywidualne, dostosowane do potrzeb i możliwości dziecka,

- zabawy i gry, indywidualne i grupowe,

- wycieczki w teren, mogą być tematyczne, połączone z wykonaniem jakiegoś zadania.

d) sposoby zsiadania:

- z przeniesieniem nogi nad szyją konia,

- z przeniesieniem nogi nad zadem konia; oba sposoby dziecko może wykonać z pomocą

lub samodzielnie,

Przykładowe ćwiczenia wykorzystywane w hipoterapii

Ćwiczenia równoważne

l. Dziecko siedzi okrocznie, przodem do kierunku jazdy.

a) opiera ręce na swoich kolanach,

b) unosi ręce w bok, a następnie w górę, klaszcze nad głową,

c) umieszcza ręce pod pośladkami,

d) chwyta jedną ręką za ogon, drugą za grzywę konia, ćwiczenie wykonuje w obie

strony.

2. Dziecko siedzi bokiem do kierunku jazdy.

a) opiera ręce na swoich kolanach,

b) próbuje wrzucić piłkę do kosza przejeżdżając obok niego,

c) rzuca piłkę do terapeuty i chwyta ją podczas jazdy.

3. Dziecko siedzi okrocznie, tyłem do kierunku jazdy (przodem do zadu konia).

a) próbuje osiągnąć wszystkie pozycje z ćw.l,

b) chwyta znajdujący się za nim pas woltyżerski.

4. Jazda w siadzie klęcznym podpartym.

5. Jazda w siadzie klęcznym bez podporu,

6. Jazda w klęku podpartym,

7. Jazda w klęku prostym.

ROLA ZABAWY HIPOTERAPII

Zabawa to jedna z form oddziaływania wychowawczego i kształcącego. Odpowiednie
i umiejętne jej stosowanie zaspokaja potrzebę ruchu i aktywności dzieci i młodzieży. Zabawa pełni także rolę terapeutyczną i stymulującą, jest formą kulturowej terapii społecznej. Zabawa, obok nauki i pracy, jest jedną z podstawowych form działalności człowieka. Człowiek podejmuje się zabawy dla niej samej, dla przyjemności jakiej ona dostarcza. Zabawa to okazja do przeżywania najrozmaitszych uczuć pozytywnych i negatywnych;

Znaczenie udziału konia w zabawie

Odpowiednio ukierunkowane relacje między dzieckiem a koniem , że będą one miały szanse przełamania swoich obaw i doświadczenia sukcesu , co z kolei wzmocni poczucie wartości na ogół obniżone.

Dzięki przezwyciężeniu strachu prze koniem , a także doskonaleniu się w jeździe konnej dziecko przyswaja sobie model postępowania w sytuacji trudnej; które opanowanie przynosi mu wiele korzyści.

Inną możliwością , którą zawdzięczamy koniowi i możemy wykorzystać w zabawach z dziećmi zabawa z koniem może zarówno uspokoić , jak i pobudzić. Kontakt z koniem wpływa pozytywnie na koncentracje uwagi oraz uczy przyjmowania odpowiedzialności nie tylko za siebie ale za zwierzę, jeździec powinien być jednocześnie przyjacielem.

Cechy osoby prowadzącej zabawę

Celem instruktora jest pomaganie dziecku w udoskonaleniu jego umiejętności jeździeckich . powinien on dzięki swojemu autorytetowi przyjąć rolę przewodnika i specjalisty. Wytworzy to w dziecku poczucie bezpieczeństwa, ułatwi to pokonanie trudności w zdobywaniu nowych doświadczeń. Bardzo ważne jest również , aby osoby prowadzące zajęcia tworzyły odpowiednią atmosferę zabawy. Były miłe, kulturalne. Udział dzieci w zabawie otwiera przed nimi wachlarz możliwych oddziaływań, co sprawia , ze może być ona pomocna w usprawnieniu wielu innych zaburzeń.

Bezpieczeństwo w czasie zabaw jeździeckich

Podczas jazd i przebywania z końmi zwracamy dużą uwagę na bezpieczeństwo.
Spełniamy wszystkie wymogi prawne obowiązujące organizatorów zajęć rekreacyjnych w Polsce (ustawa o kulturze fizycznej):

1. Posiadamy obowiązkowy regulamin.

2. Posiadamy niezbędne ubezpieczenia a dzieci z koloni i obozów mają dodatkowe NW obejmujące wszystkie zajęcia podczas trwania turnusu.

3. Wszystkich jeźdźców obowiązują toczki lub kaski jeździeckie podczas jazdy na ujeżdżalni i w terenie. (Każdy, kto nie posiada własnego, dostaje od nas dobrany toczek na czas zajęć).

4. W czasie jazdy zapewniamy bezpieczeństwo dzięki prowadzeniu zajęć tylko przez uprawnionych instruktorów - zarówno na ujeżdżalni jak i w terenie. Podczas zajęć poza ujeżdżalnią (czyszczenie, siodłanie, karmienie, itp.) dzieci i dorośli zostają pod opieką instruktora lub pracowników stajni.

5. Na zajęcia koń dobierany jest przez instruktora do poziomu umiejętności jeźdźca - mamy małe i duże konie.

6. Nasza ujeżdżalnia jest piaszczysta, miękka z drewnianym ogrodzeniem. Podczas ćwiczeń na ujeżdżalni posługujemy się tylko bezpiecznym sprzętem, np: przeszkody i cavaletti ruchome - to pomaga przy ewentualnym potknięciu się konia. Drąg spada nie utrudniając zwierzęciu złapania równowagi.

7. Podczas trenowania skoków dzieci i młodzież obowiązują kamizelki ochronne.

Przykłady indywidualnych i grupowych zabaw na koniu

1. Zestawy stymulujące percepcję wzrokową i dotykową - percepcja , spostrzeganie , to uświadamiana reakcja narządu zmysłu na bodziec zewnętrzny.

1. Małe i duże kółko - porównywanie wielkości przedmiotów i zastosowanie właściwych określeń;

2. Małe czy duże - wprowadzenie lub utrwalenie pojęć duży mały;

3. Mała i duża piłka - porównywanie wielkości przedmiotów i zastosowanie właściwych określeń;

4. Duży większy, największy - utrwalenie pojęć duży mały;

5. Duży koń duże jabłko - utrwalenie znajomości kolorów;

6. Piłka do kółka - porównywanie długości i zastosowanie właściwych określeń;

7. Ogon, grzywa sierść - jakiej są długości? - porównywanie długości i zastosowanie właściwych określeń;

8. Co jest duże ogon czy grzywa?- porównywanie długości i stopniowanie przymiotników. Ćwiczenie orientacji w stronach ciała;

9. Czy wyczyścisz konia? - rozumienie przeznaczenia przedmiotów, współdziałanie z dorosłym;

10. Wyczyść konia jak ja - trening naśladownictwa, stymulacja motoryki dużej ,manipulowanie przedmiotami;

11. Twarde kopyta miękki pysk konia - ćwiczenia rozumienia pojęć „twardy- miękki”, doświadczenia wrażeń czuciowych;

12. Szukające ręce - stymulacja rozwoju percepcji dotykowej, rozpoznanie i zapamiętywanie wrażeń dotykowych.

2. Zabawy stymulujące orientację przestrzenną i równowagę - utrzymanie równowagi na koniu stanowi najważniejszy element jazdy konnej. Jeździec powinien utrzymywać równowagę dzięki prawidłowemu balansowaniu ciałem, a nie przez kurczowe trzymanie się rękami za siodło lub pas, albo zaciskanie nóg na bokach konia.

Zestaw zabaw:

1. Szybko - wolno - ćwiczenie rozumienia pojęć szybko wolno trening równoważny;

2. Szybko - wolno II - nauka samodzielnego oddziaływania na konia, tak aby zmienił prędkość z jaka się porusza;

3. Blisko daleko - ocena różnic odległości;

4. Blisko daleko II - ocena różnic odległości, orientacja w przestrzeni;

5. Jazda bez trzymanki - stymulowanie reakcji równoważnych. Wstęp do nauki kierowanie koniem, podczas której jeździec powinien utrzymać równowagę bez podpierania się rękami;

6. Jabłko na talerzu - odnalezienie równowagi na koniu, pożądanie za ruchem konia z rękami ustabilizowanymi w jednym miejscu.

3. Gry i zabawy usprawniające uwagi i pamięci - poważnym problemem dzieci o obniżonej sprawności umysłowej są kłopoty z koncentracja uwagi i zapamiętywaniem.

Zestaw zabaw:

1. Gdzie jest kółko? - zwiększenie koncentracji uwagi , doskonalenie spostrzegania wzrokowego, spostrzeganie zasad gry, doskonalenie motoryki dużej i koordynacji wzrokowej;

2. Szukanie zaginionego przedmiotu - zwiększenie koncentracji uwagi i umiejętności rozróżnienia przedmiotów;

3. Światła - poprawa koncentracji uwagi , utrwalenie znajomości kolorów;

4. Spadające zabawki - poprawa koordynacji wzrokowo ruchowej, stymulacja motoryki dużej, koncentracja uwagi i zapamiętanie sekwencji czynności;

5. Spanie pobudka - poprawa koncentracji uwagi, trening pobudzenia - hamowania , ćwiczenie odpowiednio szybkiej reakcji na bodziec;

6. Szukaj swojego miejsca - Oprócz dobrej zabawy , naszym celem jest sprawianie aby każdy uczestnik zabawy był świadomy i skoncentrowany na swoim zadaniu.

7. Każdy koń jest inny - zabawa ta jest treningiem pamięci i spostrzegawczości.

4. Zabawy rozwijające wyobraźnię - ogólnym celem tych zabaw jest pobudzenie twórczej aktywności oraz kształcenie umiejętności przewidywania.

Zestaw zabaw:

1. Indianie podchodzą kowbojów - podchody sprawiają dzieciom dużo radości, oprócz swojej funkcji usprawniania uwagi i stymulacji twórczego myślenia jest to dobra zabawa integracyjna;

2. Trudna przeprawa - zazwyczaj zabawa ta sprawia dzieciom dużo radości , dzięki niej stymulujemy wyobraźnie dziecka;

3. Rysujący koń - zabawa ta pobudza wyobraźnię dziecka , a jednocześnie koncentruję uwagę co się dzieje tu i teraz.

4. Gry i zabawy utrwalające wiedzę o koniu

Zestaw zabaw:

1. O jakim koniu mówię? - trening uważnego słuchania opisu słownego i powiązanie go z tym, co widzi dziecko;

2. Koń liczydło - trening spostrzegawczości utrwalenie wiadomości na temat wyglądu konia;

3. Końska wyliczanka - utrwalenie wiadomości na temat wyglądu konia, liczenie zakresie 4;

4. Co lubi koń? Utrwalenie i nabywanie wiadomości na temat koni.

6.Gry i zabawy jeździeckie - wymarzonym miejscem przeprowadzenia takich zabaw jest duży klub jeździecki . W przyjaznej dzieciom stajni mogą one w pełni rozwijać swoje hobby, opiekować i dbać o zwierzęta, udział w różnych zawodach, festynach.

Zestaw zabaw:

1. Pasowanie na jeźdźca - osoba dopuszczona do pasowania musi wykazać się szczególnymi umiejętnościami;

• Czyszczenie konia;

• Rozpoznanie najważniejszych części sprzętu jeździeckiego;

• Kiełznanie i siodłanie konia;

Pasowany musi mieć wiedzę na temat :

• Podstawowych zasad bezpieczeństwa dotyczących zachowania się w obecności konia;

• Wyglądu konia;

• Tego co koń jada

2. Bieg św. Huberta - odbywa się 3 listopada stanowi najważniejsze święto wszystkich jeźdźców i myśliwych, punktem kulminacyjnym jest pogoń za lisem. Jeśli chodzi o dzieci schowanie kity lisa na terenie ośrodka.

3. Urodziny konia - spotkanie dzieci, żeby miło spędziły czas - przygotowanie poczęstunku dla konia.

4. Parcours - przejeżdżanie przez przeszkody.

---