ANALIZA EKONOMICZNA

dr Konrad Szydłowski

WYKŁAD 1 Istota, cele i obszary analizy ekonomicznej w działaniach przedsiębiorstw.

Analiza ekonomiczna- polega na podziale zjawisk oraz obiektów na elementy proste, badaniu powiązań między nimi, a także porównaniu stanu rzeczywistego z postulatowymi wielkościami i wykryciu przyczyn ustalonych odchyleń.

Cele analizy ekonomicznej:

1. Sporządzenie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa oraz pozwalającej na ocenę otrzymanych wyników.

2. Ustalenie czynników mających wpływ na realizację podjętych przedsięwzięć gospodarczych.

3. Określenie przewidywanych wyników na podstawie informacji o stanie czynników wytwórczych jakimi dysponuje przedsiębiorstwo.

4. Podjęcie decyzji zarządczych służących podnoszeniu efektywności działania przedsiębiorstwa i jego rozwoju.

Analiza ekonomiczna:

a) techniczno-ekonomiczna

*gospodarki środkami trwałymi

*zatrudnienia

*gospodarki materiałowej

*procesów wytwórczych

b) finansowa

*sytuacji majątkowej

*sytuacji finansowej

*wyniku finansowego

*przychodów

*kosztów

*przepływów pieniężnych

Rodzaje analizy ekonomicznej:

Kryterium 1-przeznaczenie

1. analiza wewnętrzna-jest przygotowywana na potrzeby własne przedsiębiorstwa i służy do rozwiązywania pojawiających się problemów decyzyjnych kierownictwa, oceny efektywności gospodarowania w różnych przekrojach, jest punktem wyjścia procesów restrukturyzacyjnych. A. w. najczęściej dotyczą wybranych obszarów działalności przedsiębiorstwa, są szczegółowe, wykonywane w sposób systematyczny i ciągły.

2. analiza zewnętrzna-opracowywane są dla osób i instytucji spoza przedsiębiorstwa. Mogą być one przeznaczone dla banku w związku z ubieganiem się o kredyt, dla udziałowców i akcjonariuszy (sprawozdanie roczne). Są one na ogół kompleksowe, obejmujące całokształt działalności firmy, bardziej ogólne zwykle sporządzane w układzie rocznym

Kryterium2- horyzont czasowy

1. analiza retrospektywna (ex post) jest ocena racjonalności minionych działań gospodarczych, weryfikacja słuszności podjętych wcześniej decyzji. Analiza przeszłości służy konstruowaniu lepszej przyszłości).

2. analiza bieżąca

3. analiza prospektywna (ex ante) podstawowym narzędziem tej analizy rachunek ekonomiczny (skierowana jest do przeszłości, inaczej ex ante. Podstawowym narzędziem jest tej analizy jest rachunek ekonomiczny, traktowany jako sposób wyboru najlepszych rozwiązań ze zbioru możliwych działań w tym zakresie. Dlatego często jest utożsamiana z rachunkiem ekonomicznym.)

WYKŁAD 2 Analiza gospodarowania środkami trwałymi

Środki trwałe- rzeczowe składniki majątku trwałego, których okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż jeden rok, a ponadto muszą być kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Środki trwałe stanowią podstawowy składnik majątku trwałego przedsiębiorstwa i w sposób decydujący wpływający na rozmiary i jakość produkcji kształtują warunki pracy i jej efekty.

Cechą charakterystyczną środków trwałych jest rzeczowe i wartościowe uczestnictwo w cyklach produkcyjnych bez zmiany swej pierwotnej postaci oraz przenoszenie swej wartości na nowo wytworzone wyroby.

Cele i etapy analizy środków trwałych:

Głównym celem analizy środków trwałych jest ocena efektywności gospodarowania tym składnikiem majątkowym i jego wpływu na czynniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Analiza obejmuje:

1. Ogólny stan i produktywność środków trwałych.

2. Struktura środków trwałych, ilościowe i jakościowe zmiany jego składników.

3. Postęp techniczny w tej dziedzinie.

4. Wykorzystanie środków trwałych.

5. Wpływ wykorzystania środków trwałych na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Klasyfikacje środków trwałych:

Kryterium 1-podmiotowe

Kryterium 2-własności

1.własne

2.obce

Kryterium3-funkcje spełniane w procesie produkcyjnym

1.produkcyjne

2.nieprodukcyjne

3.służące do przemieszczanie czynników produkcji

Kryterium4-sposób uczestnictwa w procesie produkcyjnym

1.bezpośrednio produkcyjne

2.pośrednio produkcyjne

Kryterium5-stopień gotowości produkcyjnej

1.zainstalowane

2.niezainstalowane

Kryterium6-stopień wykorzystania

1.czynne

2.czasowo nieczynne

3.trwale nieczynne

Analiza produktywności środków trwałych:

Produktywność wyraża efekt produkcyjny uzyskany z każdej jednostki środka trwałego.

Cd. wykładu 2

Analiza struktury środków trwałych

Analiza ta polega na określeniu udziału poszczególnych grup środków trwałych w ich ogólnej wielkości.

W tym celu środki trwałe grupuje się wg różnorodnych kryteriów (np. wiek, stopień zużycia, uczestnictwo w procesie wytwórczym itp.)

Analiza zmian środków trwałych

zużycie fizyczne-(techniczne) jest wywołane zachodzącym w toku użytkowania środków trwałych zużywaniem się tworzywa, z którego zbudowane są ich elementy, jak również działaniem warunków atmosferycznych i czynników środowiska pracy.

zużycie ekonomiczne- wiąże się bezpośrednio z postępem technicznym, który czyni nieopłacalną dalszą eksploatację środków trwałych. Przejawami zużycia ekonomicznego mogą być takie cechy jak relatywnie niższa wydajność, gorsza jakość wyrobów, większe zużycie energii, czy wyższe koszty eksploatacji.

_{Analiza postępu technicznego:}

_{postęp techniczny-proces zmian rozwojowych związany z wdrażaniem} do produkcji udoskonalonych maszyn, urządzeń, technologii, oraz wykorzystaniu w sposób doskonalszy istniejących zasobów.

Wykorzystanie środków trwałych pod względem ekstensywnym i intensywnym:

Ekstensywne wykorzystanie środków trwałych-polega na wydłużeniu czasu ich uczestnictwa w procesie wytwórczym. Pełniejsze ekstensywne wykorzystanie środków trwałych polega na skracaniu przerw produkcyjnych (uzasadnionych), a przede wszystkim likwidowaniu przestojów nieprodukcyjnych (niepożądanych), strat czasu pracy.

Intensywne wykorzystanie środków trwałych-pole na zwiększeniu produkcji w jednostce czasu pracy, czyli wzroście wydajności.

Analiza wpływu gospodarowania środkami trwałymi na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Określenie rezerw wzrostu produkcji i wyniku finansowego poprzez lepsze wykorzystanie ŚT.

Wykład 3 24.03.2014r.

Analiza gospodarki materiałowej przedsiębiorstwa

Istota i obszary gospodarki materiałowej
Gospodarka materiałowa obejmuje:
1. Pozyskiwanie materiałów
2. Przechowywanie materiałów
3. Przemieszczanie fizyczne materiałów w procesie magazynowania i produkcji
4. Kontrola dopływu i użytecznego wykorzystania materiałów
5. Zagospodarowanie surowców wtórnych i zapasów nieprawidłowych

Cel i etapy analizy gospodarki materiałowej:
Celem analizy jest ocena stanu i wyników gospodarowania materiałami, wykrycie przyczyn i ustalenie
skutków występujących zakłóceń, oraz określenie sposobu ich usunięcia.
Etapy analizy:
1. Analiza materiałochłonności produkcji i zużycia materiałowego.
2. Analiza zaopatrzenia materiałowego.
3. Ogólna ocena efektywności gospodarowania materiałami i jej wpływ na wyniki ekonomiczne danego przedmiotu.
Zasoby rzeczowe będące przedmiotem gospodarki materiałowej
1. Materiały podstawowe (np. drewno, stal, płody rolne…)
2. Materiały pomocnicze (bezpośrednie i pośrednie)
3. Paliwa
4. Części zamienne
5. Przedmioty nietrwałe, wykorzystywane w procesach wytwórczych (np. ubrania robocze)
6. Opakowania (np. kontenery)
Analiza materiałochłonności i zużycia materiałów
Materiałochłonność produkcji-wielkość nakładów materiałowych poniesionych na wytworzenie jednostki wyrobu.

Etap 1-określenie poziomu i dynamiki materiałochłonności

Etap 2- ocena efektywności wykorzystania materiałów

Norma zużycia oznacza ilość materiału, którą dopuszcza się zużyć na jednostkę wyrobu, przy określonym procesie technologicznym. Do norm zużycia nie powinno się zaliczać tych ilości materiałów, których utrata nie jest uwarunkowana technologią, np. skutek nieprawidłowego działania urządzeń, błędów pracowników, czy ubytków naturalnych powstałych poza procesem produkcji.

Etap3- ustalenie przyczyn i wpływu czynników na zużycie materiałów

-Zmiany w ilości i strukturze produkcji
-Zmiany w jednostkowym zużyciu materiałów
-Zmiany w konstrukcji o technologii wyrobów
-Zmiany cen materiałów
-Możliwości ponownego wykorzystania materiałów
Analiza zaopatrzenia materiałowego. Głównym jego celem jest pozyskanie określonych ilości materiałów, które zaspokoją ilościowe i jakościowe potrzeby materiałowe w danym okresie.

Obszar2 analiza dostaw
rytmiczność dostaw- zgodność z terminem określonym w zamówieniu
wskaźnik rytmiczności

kompletność dostaw- zgodność ilości i struktury asortymentowej materiałów otrzymanych z zamówionymi

Obszar 3 Ustalenie przyczyn zakłóceń i ich wpływu na proces zaopatrzenia materiałowego

Przyczyny zakłóceń w zaopatrzeniu:
1. Wewnętrzne (np. zbyt późne składanie zamówienia)
2. Zewnętrzne (np. opóźnianie dostaw przez dostawców)
Ekonomiczne skutki zakłóceń w przebiegu dostaw materiałowych
-koszty przestojów produkcyjnych,
-kary umówione za nieterminowe wykonanie planu dostaw,
-wzrost godzin nadliczbowych przez nadrabianie zaległości,
-pogorszenie jakości produkowanych wyrobów,
-koszty finansowe z tytułu odsetek zaciągniętych na sfinansowanie zapasów nieprawidłowych
Model ekonomicznej partii dostawy Baumola- EOQ (Economic Order Quality)
EOQ jest modelem określającym ekonomicznie uzasadnioną wielkości dostawy, która zapewnia minimalizację całkowitych kosztów związanych z gospodarką zapasami.
Koszty gospodarowania zapasami:
1. Koszty tworzenia zapasów
2. Koszty utrzymania zapasów (magazynowania, ubytków, finansowania)
3. Koszty wyczerpania zapasów

Analiza zapasów materiałowych. Celem analizy jest ocena stanu rzeczywistego zapasów materiałowych- ich wielkości, struktury, kosztów utrzymania, pod względem ich zgodności z uzasadnioną normą, wielkością produkcji, poziomem kosztów.
Obszar1- analiza poziomu zapasów niemateriałowych
Podstawą analizy jest określenie stanu zapasów na początek i koniec badanego okresu, ustalenie różnic pomiędzy rzeczywistą wielkością zapasów, a planem.

WYKŁAD 4 21.04.2015

Analiza działalności wytwórczej przedsiębiorstwa

Produkcja-użytkowanie różnego rodzaju surowców, materiałów, wyposażenia technicznego oraz usług dla wytworzenia produktów zaspokajających potrzeby i wymagania

Nabywców.

Rodzaje	Charakterystyka
Naturalne	Miary długości, masy, powierzchni, objętości i energii
Wartościowe	Wyrażone w cenach bieżących i stałych
Pracochłonności	Bezpośrednie, technologiczne, całkowite
Umowne	Przeliczenie produkcji różnorodnej asortymentowo na określony produkt umowny

Kategorie produkcji

Produkcja towarowa:

Produkcja globalna:

Produkcja czysta:

Analiza rytmiczności produkcji

Rytmiczność produkcji należy rozumieć jako jej równomierną realizację, co oznacza, że w równych odstępach czasu uzyskuje się tą samą wielkość produkcji

Analiza rytmiczności obejmuje:

1.Ustalenie stopnia rytmiczności produkcji.

2.Rozpoznanie czynników zakłócających rytmiczność.

3.Określenie ujemnych skutków braku rytmiczności produkcji.

Czynniki wpływające na rytmiczność produkcji

1.Sprawne planowanie i organizacja produkcji.

2.Sprawne działanie komórek pomocniczych zapewniających bezawaryjną pracę środków trwałych.

3.Wysoka jakość dokumentacji technicznej.

4.Zaangażowanie całej załogi w realizację zadań przedsiębiorstwa.

5.Terminowe i kompletne dostawy materiałów.

Ujemne skutki braku rytmiczności produkcji

1.Niepełne wykorzystanie maszyn i urządzeń w jednych okresach, nadmierne przeciążenie w innych.

2.Wzrost liczby godzin nadliczbowych.

3.Kary umowne za nieterminowe dostawy produktów.

4.Pogorszenie warunków pracy oraz BHP

5.Pogorszenie jakości produkcji.

6.Nierównomierne powstawanie wyniku finansowego.

7.Zakłócenia w działalności innych przedsiębiorstw.

Analiza struktury asortymentowej produkcji

Struktura asortymentowa produkcji jest determinowana takimi czynnikami, jak: możliwości techniczne, materiałowe, osobowe przedsiębiorstwa oraz zapotrzebowania odbiorców.

Obejmuje ona:

1.Analizę wykonania produkcji pod względem asortymentowym.

2.Ustalenie czynników powodujących niewykonanie planu produkcji pod względem asortymentowym.

Analiza wykonania planu produkcji pod względem asortymentowym

Czynniki powodujące niewykonanie planu asortymentowego produkcji

Zewnętrzne:

1.Zmiana zapotrzebowania na poszczególne wyroby

2.Nieterminowa realizacja remontów środków trwałych lub przedsięwzięć inwestycyjnych

3.Brak możliwości zakupu odpowiednich surowców i materiałów

Wewnętrzne:

1.Zmiany w zakresie wielkości i struktury środków trwałych.

2.Zmiany w strukturze i kwalifikacjach załogi

3.Zróżnicowana rentowność poszczególnych wyrobów

Analiza jakości produkcji:

Jakość wyrobów oznacza zdolność do spełnienia wyznaczonych funkcji poprzez zespół cech technicznych, użytkowych, estetycznych i ekonomicznych.

Do głównych zadań analizy jakości należą:

1.Określenie poziomu jakości produkcji w danym okresie.

2.Rozpoznanie czynników wpływających na jakość produkcji.

3.Określenie skutków ekonomicznych wywołanych zmianami jakości.

Analiza poziomu jakości produkcji

WYKŁAD 5
Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa-analiza aktywów i pasywów.

Kondycja finansowa przedsiębiorstwa charakteryzuje jego stan finansowy będący rezultatem wszystkich działań gospodarczych. Dobra kondycja finansowa jest podstawowym warunkiem stałego i efektywnego funkcjonowania oraz rozwoju każdego przedsiębiorstwa.

Podstawowym celem analizy kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest ustalenie jego wypłacalności oraz bezpieczeństwa finansowego.

Analiza stanu finansowego firmy z wykorzystaniem wstępnej analizy sprawozdań finansowych

Analiza wstępna przejawia się w umiejętności czytania sprawozdań finansowych, interpretowania treści w nich zawartych, a także w badaniu zmian, proporcji poszczególnych pozycji, oraz trafnym ustaleniu ich znaczenia dla gospodarki finansowej firmy.

Wstępna analiza bilansu:

1.Analiza pionowa (struktury)

2.Analiza pozioma

3.Badanie struktury kapitałowo-majątkowej (pionowo-pozioma)

Analiza pozioma bilansu (horyzontalna)

Polega na ustaleniu zmian w ujęciu wartościowym i procentowym poszczególnych składników bilansu w ciągu określonego czasu.

Analiza struktury kapitałowo-majątkowej

Złota reguła bilansowa-majątek trwały powinien być finansowany kapitałem własnym

Srebrna reguła bilansowa- kapitał stały powinien finansować majątek stały

Złota reguła bankowa-kapitał stały powinien finansować majątek trwały oraz niepłynną część majątku obrotowego

Analiza bilansu z wykorzystaniem analizy wskaźnikowej

Analiza wskaźnikowa polega na obliczeniu logicznie ze sobą powiązanych wskaźników, które następnie podlegają porównaniu w okresie z wielkościami normatywnymi, a także na tle branży, w której działa przedsiębiorstwo.

Analiza płynności finansowej

Płynność finansowa oznacza zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań

Analiza cyklu gotówkowego i cyklu konwersji gotówkowej

Cykl operacyjny= cykl zapasów + cykl należności

Cykl konwersji gotówkowej= cykl operacyjny- cykl zobowiązań

Rentowność-zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysku

Analiza efektywności inwestycji rzeczowych w przedsiębiorstwie 19.05.2015

Inwestycje - definicja

Inwestycje to długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości.

Rodzaje inwestycji w przedsiębiorstwie

KRYTERIUM	RODZAJE INWESTYCJI
Przedmiot inwestycji	Rzeczowe (produkcyjne, lokacyjne), Finansowe, Niematerialne
Sposób finansowania	Własne, Obce, Mieszane.

Rachunek opłacalności projektów inwestycyjnych

Kryteria rachunku opłacalności:

1. zysk - wybór najbardziej efektywnego projektu inwestycyjnego opiera się na maksymalizacji zysku z zainwestowanego kapitału,

2. ryzyko - wynika z tego, że poszczególne warianty inwestycyjnego, cechują się różnym prawdopodobieństwem jego osiągnięcia,

3. czas - związany jest z rozłożeniem w kolejnych okresach nakładów ponoszonych na realizację określonych przedsięwzięć oraz osiąganych dzięki nim efektów.

Ocena efektywności/opłacalności inwestycji:

1. Metody statyczne (=proste):

• Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych - PP

• Prosta i księgowa stopa zwrotu,

• Progi rentowności -BEP,

• Rachunek porównawczy kosztów -to metoda najczęściej wykorzystywana do podejmowania decyzji inwestycyjnych o charakterze odtworzeniowo-modernizacyjnym. Zazwyczaj służy do wyboru najlepszego wariantu spośród wariantów realnych, takich samych pod względem korzyści, lecz rożnych pod względem ponoszonych kosztów, których minimalizacja stanowi kryterium racjonalizacji decyzji.

• Rachunek porównawczy zysków. Jest to narzędzie pomocnicze w procesie podejmowania decyzji, które wykorzystuje kryterium maksymalizacji zysku. Ograniczenie się w praktyce do rachunku kosztów może wywołać błędne decyzje. W rachunku porównawczym zysku mianem zysku (G) określa się różnice pomiędzy przychodem (E), a kosztami działalności

Wartość obecna jest niższa od przyszłej, bo lokując daną kwotę na dany procent kwota rośnie.

2. Metody dynamiczne (=dyskontowe):

• Zdyskontowany okres zwrotu - DPP,

• Wartość zaktualizowana netto - NPV,

• Wewnętrzna stopa zwrotu - IRR,

• Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu - MIRR,

• Wskaźnik rentowności - PI. kryterium oceny inwestycji, wyrażające się ilorazem sumy zdyskontowanych dodatnich przepływów pieniężnych do sumy zdyskontowanych ujemnych przepływów pieniężnych.

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych - PP

PP - payback period - szacuje długość okresu jaki jest potrzebny do pełnego pokrycia nakładów inwestycyjnych, korzyściami netto generowanymi przez tą inwestycję.

Prosta stopa zwrotu (ROI i ROE)

Prosta stopa zwrotu wyraża relację korzyści netto generowanych przez ocenianą inwestycję do nakładu jaki musi zostać poniesiony na jej realizację.

KSIĘGOWA STOPA ZWROTU (Accounting Rate of Return - ARR) to prosta metoda oceny inwestycji, opierająca się o stosunek pomiędzy nakładami a efektami. To relacja korzyści netto realizowanych przez dane przedsięwzięcie inwestycyjne do nakładów, jakie zostały poniesione. Podstawowym założeniem jest to, iż zarówno wartości korzyści netto jak i nakładów są wyrażone jako kategorie księgowe.

Progi rentowności - BEP

BEP - break even point - obrazuje sytuację, w której przychody ze sprzedaży pokrywają koszty stałe i koszty zmienne przedsiębiorstwa

Wartość zaktualizowana netto - NPV

NPV - net present value - oznacza sumę zdyskontowanych wpływów (przychodów) i wydatków (nakładów) z inwestycji.

Procedura wyznaczania NPV:

1. Oszacowanie wartości przepływów pieniężnych netto w całym okresie ekonomicznym cyklu życia inwestycji.

2. Określenie stopy dyskontowej.

3. Oszacowanie wartości zdyskontowanej oddzielnie dla każdego przepływu pieniężnego netto.

4. Zsumowanie zdyskontowanych przepływów pieniężnych netto.

NPV > 0	NPV = 0	NPV < 0
Projekt należy przyjąć		Projekt należy odrzucić
Stopa procentowa rentowności jest wówczas:
Wyższa od stopy granicznej	Równa stopie granicznej	Niższa od stopy granicznej
Nadwyżka dochodów z inwestycji nad nakładami spowoduje wzrost wartości przedsiębiorstwa	Charakter neutralny, nie powoduje ani zwiększenia ani zmniejszenia wartości przedsiębiorstwa. Oznacza zrównoważenie przyszłych dochodów z nakładem.	Projekt spowoduje zmniejszenie wartości przedsiębiorstwa w wyniku braku efektywności inwestycji.

Wewnętrzna stopa zwrotu - IRR

IRR - internal rate of return - miara efektywności obrazująca rzeczywistą stopę zwrotu z przedsięwzięcia.

Procedura ustalania wewnętrznej stopy zwrotu

1. Ustalanie wartości przepływów pieniężnych w kolejnych latach.

2. Wybór dwóch wielkości stopy procentowej (r₁ oraz r₂) przy których:

• NPV obliczona na podstawie r₁ jest zbliżona do zera, ale dodatnia - NPV1

• NPV obliczona na podstawie r₂ jest zbliżona do zera, ale ujemna - NPV2

3. Kalkulacja wewnętrznej stopy zwrotu.

---