Stanisław Staszic

W 1797 Staszic rozpoczyna okres wędrówek badawczych po ziemiach polskich i krajach ościennych. Zwiedził w ciągu miesiąca całe Tatry: Zachodnie, Wysokie i Bielskie, gdzie wszedł na najwyższe szczyty, jako pierwszy wszedł na Łomnicę (uważaną wówczas za najwyższy szczyt Tatr). Wiele razy był w Kieleckiem, Krakowskiem, na Lubelszczyźnie, we Lwowie, zwiedzał Karpaty, Przedgórze, był na Węgrzech. Podejmował niezależnie od naukowych cenne inicjatywy gospodarcze w zakresie budowy hut i kopalń. Dokonał opisania kopalni srebra w Olkuszu, przeprowadził zakrojone na szeroką skalę badania geologiczne w okolicach Kielc, w Tatrach i na Podhalu oraz zgromadził materiały do swego pionierskiego dzieła. Napisane w 1815, a wydrukowane w 1825 r. dzieło „O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin polskich”. Dzieło zawierało opis struktury Tatr, skał osadowych, obserwacje o budowie tektonicznej gór i szereg ciekawych spostrzeżeń stratygraficznych. Oprócz badań geologicznych Staszic przedstawił tu też swoje obserwacje na temat flory i fauny oraz etnografii badanego terenu (obyczaje, stroje góralskie). W 1874 r. Towarzystwo Tatrzańskie zbudowało pierwsze schronisko im. Stanisława Staszica nad Morskim Okiem.