HELLENIZM
Wielkie ośrodki kultury i nauki hellenistycznej.
Nowy model wychowania i szkolnictwa
-Ateny, Aleksandria, Antiochia, Pergamon i Rodos
-pierwotnie najbardziej rozwinięte Ateny, następnie Aleksandria
-przetrwał model wychowania Isokratesa
-pomniejszenie znaczenia kalokagatii
-koniec podziału sofistycznego podziału nauczania (elementarne, średnie, wyższe-efebia)
-nauka w Gimnazjonie
RZYM
Grecja, a Rzym
-Rzym podbił Grecję militarnie, a Grecja Rzym kulturalnie
-w Grecji rozwijała się sztuka, w Rzymie polityka
Wychowanie rodzinne i wpływy greckie
-najdawniejsze wychowanie rzymskie miało charakter wieśniaczy; liczyła się w nim rodzina
-ważna rola ojca → pater familias
-ważna rola matki → nie niewolnica, a matka wychowuje dziecko
Katon Starszy
-sam wychowuje swojego syna, odrzuca wpływy greckie i nauczanie niewolnika
-Rady dla syna, rodzaj encyklopedii z zakresu tego, w czym syn winien się orientować
-wychowanie powinno bazować na przywiązaniu do tradycji rzymskiej, przygotowaniu do służby wojskowej i działalności politycznej
Organizacja szkół
-szkoła łacińska uczyła chłopców i dziewczęta pisania, czytania i podstaw arytmetyki
-nauczanie średnie z początku polegało na studiowaniu dzieł greckich, następnie na studiowaniu rodzimych poetów; stało się szkołą gramatyki
-nauczanie wyższe obejmowało tradycyjną retorykę grecką
-prywatne szkoły dla niewolników arystokracji
-do cesarza Hadriana szkolnictwo prywatne, od jego czasów szkolnictwo publiczne opłacane przez państwo
Rzymska myśl pedagogiczna okresu republiki i cesarstw
Cycero
-teoretyk wymowy, mistrz retoryki, stylista, polityk, filozof
-pedagogika arystokratyczna, patriotyczna i obywatelska
-podstawą kształcenie powinno być 7 sztuk wyzwolonych poszerzonych o prawo, wojskowość, ekonomię, geografię i filozofię z psychologią
Seneka Młodszy
-nauczyciel Nerona
-zwolennik stoicyzmu
-zalecał równoczesne wychowanie fizyczne, intelektualne i moralne
-poprzez wychowania powinno się dążyć do osiągnięcia spokoju wewnętrznego, który daje szczęście człowiekowi
-uczeń powinien stać się wychowawcą samego siebie, bo nauczyciel ma rolę przejściową
-przeciwnik kształcenia encyklopedycznego, zwolennik kształcenia specjalistycznego
-indywidualne metody wychowania w zależności od cech wychowanków
Kwintylian
-nauczyciel powinien być dobrym mówcą o wszechstronnym wykształceniu, cnotliwym i jak prawdziwy ojciec dla swojego ucznia
-wychowanie moralne zależne od dokładnego poznawania uczniów, szczególnie podczas zabawy
-zaleca łagodne postępowanie z uczniami, przeciwnik kar fizycznych
-przeciwnik kształcenia domowego na poziomie szkoły średniej
-pedagogika miała pozostawać w służbie cesarstwa
Plutarch z Cheronei
-Żywoty sławnych mężów → 50 życiorysów słynnych postaci greckich i rzymskich
-3 czynniki składają się na wychowanie i cnotę:
-charakter
-wykształcenie
-wychowanie fizyczne
Charakter bez wykształcenia jest ślepy, wykształcenie bez charakteru wadliwe, a wychowanie fizyczne bez charakteru i wykształcenia bezskuteczne
-najważniejszym przedmiotem filozofia, lekarstwo duszy
-przeciwnik wychowania państwowego na poziomie elementarnym i średnim
CHRZEŚCIJAŃSTWO
-podstawą teorii i praktyki wychowania była biblia, zwłaszcza Nowy Testament
-Jezus Chrystus centralnym punktem odniesienia, człowiek ma się stać drugim Chrystusem
-wszyscy równi wobec Boga
-wychowanie teocentryczne, a nie antropocentryczne
-miłość ponad prawem
-Paweł z Tarsu → wyraziciel chrześcijańskiego ideału wychowawczego
-Klemens Aleksandryjski → usilnie pracował nad połączeniem elementów hellenistycznych z chrześcijańskimi; przedstawiał Chrystusa jako wychowawcę
-Bazyli Wielki → dowodził, że czytanie pogańskich pisarzy może być pożyteczne
-Orygenes → pierwsza szkołą chrześcijańska podzielona na dwie części:
-szkołę katechetyczną (niższy poziom)
-Szkołę Wysokiej Nauki Religijnej, w której prócz 7 sztuk wyzwolonych studiowano filozofię oraz Pismo Święte
Augustyn
-określił program kształcenia duchowieństwa na następne 1000lat, ale przy tym kształcenia w ogóle
-chrześcijanie powinni czerpać od starożytnych jak Żydzi od Egipcjan
-wiedza antyczna nie jest celem samym w sobie, tylko środkiem do poznania nauki chrześcijańskiej
-pojawia się wychowanie monastyczne, klasztorne
-najpierw 'ojcowie pustyni' wychowujący przyszłych mnichów i czasem świeckich
-na wschodzie nacisk na życie kontemplacyjne, na zachodzie łączone stan zakonny z piśmiennictwem