Rozdział I Helleńskie(religijne i filozoficzne) źródła chrześcijańskiej koncepcji ciała - od orfizmu do gnozy.
→ źródeł antropologii chrześcijańskiej można doszukiwać się poza Biblią w orfizmie (helleńskiej religii i filozofii)
→ orfizm (od króla Tracji - Orfeusza; początek VII-VI w p.n.e., a koniec V-IV w p.n.e.) zmienił orgiastyczny i erotyczny kult Dionizosa na głębszą religię opartą na przeżyciu (sacrum), czystości sumienia, praktyce ascetycznej
→ antropogeneza człowieka (powstanie człowieka):
Człowiek powstał z popiołów ciał Tytanów, posiadła naturę dobrą-duchową pochodzącą od Dionizosa i naturę złą-cielesną wywodzącą się z popiołów tytanów
Ciało jest więzieniem dla pierwiastka boskiego czyli duszy
Kategorie duszy:
dusze cierpiące ze względu na pochodzenie i przewinienia religijne w poprzednich wcieleniach życiu doczesnym
dusze, które dzięki czystemu życiu są godne istnienia wiecznego i szczęśliwego
dusze, które popełniły zbrodnie, których nie można odpokutować, które zasłużyły na mękę
→ ORFIZM - zakładał dualizm duszy i ciała, dusza posiadała wyższość nad napiętnowanie grzechem; dusza pierwiastek boski, który dąży do Boga, zbawienia, grzechem obarczona jest i dusza, i ciało; dusza zabiega o oczyszczenie z grzechu (oczyszczenie dusz za pomocą kar w kolejnych wcieleniach).
→ ORFIZM ODDZIAŁYWAŁ NA POGLĄDY:
PITAGOREJCZYKÓW
dusza istnieje niezależnie od ciała
dusza trwa po śmierci ciała
dusza doskonalsza od ciała
dusza musi odpokutować za grzechy na ziemi
ciało jest więzieniem dla duszy
misteria (praktyki religijne) mają zapobiegać niszczeniu
PLATONA
dusza jest czynnikiem życia, bez którego ciało jest martwe
dusza tylko chwilowo łączy się z ciałem
misteria orfickie
dusza: 1) ujęcie szersze: składa się z części rozumnej, impulsywnej, zmysłowej; 2) ujęcie węższe: to tylko część rozumna niczym nie związana z ciałem
→ UJĘCIE SUBSTANCJONALNE
KARTEZJUSZ
Ciało nie może bezpośrednio wpłynąć na to by cokolwiek zmieniło się w duszy, ani dusza na jakiekolwiek zmiany w ciele, to jednak owe substancje mogą wpłynąć na zmianę kierunku tego, co dzieje się w drugiej substancji. Substancje duszy i ciała są tak od siebie różne, że nie mogą na siebie oddziaływać i tego nie czynią i nie muszą czynić, gdyż wyręcza je w tym Bóg
SPINOZA
dusza i ciało to dwie zalety tej samej substancji - Boga. Dualizm duszy i ciała jest pozorny, ponieważ wprowadza dwie nazwy dotyczące tej samej substancji, a mianowicie Boga.
→ W ANTYKU HELLEŃSKIM WYODRĘBNIŁY SIĘ DWA PODSTAWOWE NURTY ANTROPOLOGICZNE
NURT DIONIZYJSKI
- deklarował sens życia, wartości doczesne, cielesne i zmysłowe. Wprowadzał do kultu religijnego potrzebę rozwoju sprawności fizycznej, artystycznej i intelektualnej. Rywalizacja olimpijska była przejawem wiary, stanowiła formy praktyki sakralnej. Wszechstronne wychowanie zalecające równomierny rozwój ciała i intelektu. Kładziono nacisk na edukację cielesną.
NURT APOLLIŃSKI
POGLĄDY PLATONA
ORIENTACJA DIONIZYJSKA
akceptował Zeusa, Dionizosa, Erosa
równomierne doskonalenie ciała
cześć oddawana Zeusowi w igrzyskach
Dionizosowi pisząc dramaty
Erosowi pisząc o cielesności i preferencjach seksualnych
pochwała cielesności na gruncie „Paidei”, „Kalokagatii”
akceptuje miłość erotyczną, kult Erosa
ORIENTACJA APOLLIŃSKA (ORFICKO-PITAGOREJSKA)
marność, podrzędność przemijającej materii ciała ludzkiego, w stosunku do idei trwałych i wietrznych
ciało - źródło doczesnego zła i nieszczęść
NEOPITAGOREIZM
człowiek to mikrokosmos
dusza ludzka jest spokrewniona z Bogiem, pozamaterialna i niezależna
koncentracja na własnościach duszy
duszę należy udoskonalać za pomocą cnót moralnych
GNOSTYCY CHRZEŚCIJAŃSCY
ciało jest złe i należy je potępiać
środkiem wyzwolenia z ciała jest doznanie objawienia Boga
utożsamiali duszę z człowiekiem