Zygmunt Krasiński żył w latach 1812-1859 ;jeden z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu; tzw. Trzeci wieszcz ( u boku Mickiewicza i Słowackiego). Na życie poety ogromny wpływ wywarł ojciec, hrabia Wincenty Krasiński, były generał napoleoński, który kazał synowi traktować obowiązki rodowe na równi z narodowymi. Krasiński otrzymał solidne wykształcenie, głównie domowe. Wydział prawa Uniwersytetu Warszawskiego opuścił w 1829 roku z powodu postawy kolegów, którzy go bojkotowali, ponieważ nie uczestniczył w manifestacjach patriotycznych. Nie wiedząc , co wybrać- powinność patriotyczną, czy posłuszeństwo wobec ojca, zakazującego narażania się władzom- wyjechał do Genewy (od tego momentu rozpoczyna się okres bezustannych podróży). Przebywając w Rzymie zastał wybuch powstania listopadowego, w którym nie wziął udziału, powstrzymany przez ojca.
Wewnętrzną walkę między miłością synowską i posłuszeństwem a miłością do ojczyzny i służbą dla niej wyraził w wielu utworach i listach do przyjaciół i znajomych. Wątki autobiograficzne są między innymi w „Nie-boskiej komedii” i „Irydionie”.
W 1832 roku Wincenty Krasiński każe wracać synowi do Polski i zabiera go do Petersburga, by tam służył carowi, to przedsięwzięcie się nie udaje, zamiast tego poeta zapada na oczy i rozstrój nerwowy (Zygmunt Krasiński będzie wielokrotnie używał motywu choroby, by uciec od tyranii ojcowskiej).
Większość życia poeta spędził we Włoszech i Francji. Wiele razy przebywał w ośrodkach kuracyjnych. Zdrowie miał wątłe, a złe samopoczucie pogłębiały częste interwencje ojca w jego życie osobiste. Dla podtrzymania rodu Zygmunt zmuszony został do poślubienia Elizy Branickiej (w tym momencie był w trwałym romansie z Delfiną Potocką ;nadał miłości do Delfiny wyrazu metafizyczności, jest ona nawet bohaterką jednego z utworów „Przedświt”). Mimo ślubu z Elizą, nie przerwał on głośnego romansu z Potocką.
„Zygmunt Krasiński najpełniej chyba w naszym romantyzmie wciela dandysowkie reguły życia i estetyczne sposoby autokreacji. Dandyzm pojmujemy tu w sensie Camusowskim, jako zaczątkową postac buntu zmierzającego do wyodrębnienia dandysa spośród ogółu innych, głównie srodkami estetycznymi: stylem zachowania, hipertrofią cech osobowościowych, traktowaniem życia jako gry a siebie jako aktora.”
Krasiński pisał mnóstwo listów, nawet w czasie choroby, pisał na stacjach pocztowych, w oberżach, wszędzie. Można je potraktować „jako system luster”, do których gra się siebie.
W listach do Delfiny Potockiej- kreuje postać romantycznego kochanka i poety; w listach do Augusta Cieszkowskiego utrwala portret intelektualny, w korespondencji z Henrykiem Reeve odsłania egzaltację przyjaźni. Krasiński pisał również listy do swego ojca, Jerzego Lubomirskiego, itd.
W publistyce i korespondencji przedstawił swe poglądy filozoficzne, społeczne i nowe, katastroficzne idee. Zaniepokojony sytuacją rewolucyjną, wydał w 1845 r. Psalmy przyszłości. W poemacie Przedświt zawarł koncepcję mesjanizmu narodowego, połączona z konserwatywną teorią społeczną, co doprowadziło go w końcu do potępienia zbrojnej wali niepodległościowej.
Okres warszawskiej, a częściowo genewskiej twórczości poety wypełniają utwory, głównie powieści, trochę w duchu Waltera Scotta pisane, więcej jeszcze w manierze angielskiego romansu grozy. Są to m.in. Grób rodziny Reichstalów. Powieść oryginalna z dziejów wojny trzydziestoletniej(1828), itd.
W powiastce „Mściwy karzeł”, gdzie występna dama dla wybielenia nazbyt śniadej cery kapie się we krwi dziewic, a zwłoki ofiar gromadzi w tajemnej sali pełnej trupów podejmuje swego rodzaju „gotycyzację”. Trupy bowiem i krew są faworytami tej estetyki, akcję oraz sytuację komponuje autor ze względu na możliwość sięgnięcia po ulubiony efekt (to wszystko można nazwać poetyka okropności).
„Irydion” i „Nie-boska komedia” to dwa dramaty powstałe blisko siebie czasowo, bywają nazywane dramatami metafizycznymi- nazwa ta wskazuję na obecność w nich nie tylko problematyki historycznej ale i dotyczącą świata ludzkiego. Bóg okazuje się bowiem jedynym gospodarzem dostępnego ludziom świata historycznego. Jednakże mimo generalnego podobieństwa, każdy z dramatów podejmuje inne zagadnienia ze złożonej problematyki chrześcijańskiego prowidencjalizmu.
W „Nie- boskiej komedii” metafizyczność ( dotycząca losu i przeznaczenia człowieka, dobra i zła zmagającego się w człowieku) łączy 4 części. Jak wiemy centralna postać to hrabia Henryk i to ona łączy metafizykę i historię, jak i wszystkie części. Pierwotny tytuł to „Mąż”, z którego Krasiński zrezygnował. „Nie..” to utwór bez pozytywnego bohatera. Jest ona aluzja do dzieła Dantego „Boska komedia” Krasiński wprowadza słowo NIE , co ma oznaczać komedię ludzka rozgrywaną na świecie, który nie chce znać Boga, świecie jakby wyłącznie historycznym .
OCZYWIŚCIE TREŚC UTWORU ZNAMY
„Irydion” pozwala wniknąć w tak istotną dla poety zasadę czynu. Bieg dziejów kierowany myślą bożą, ma swój optymistyczny sens, ale wyprzedzające czas działanie człowieka może mieć wprawdzie wzniosłe piękno gestu pełnego poświęcenia, niemniej jest jałowe i skazane na klęskę.
Irydion- postać, w której poeta skupił potępienie czynu syconego nienawiścią i nadzieje odkupienia dla czynu prawdziwie chrześcijańskiego.
Utwór ten jest krytyką wymierzoną w politykę powstania listopadowego, również jest dramatem o polskim powstaniu roku 1830 , o jego pięknie, heroizmie, jego bezsensie i niepotrzebności.
Po śmierci ciało poety złożono w rodzinnej Opinogórze koło Ciechanowa, gdzie obecnie znajduje się Muzeum Romantyzmu.