Zygmunt Krasi˝ski Nie Boska Komedia (BN)


Nie - Boska Komedia

GENEZA:

Krasiński interesował się filozofią historii. Rewolucję uznawał za konieczność, jednakże taką, która nie może być stanem permanentnym.

O rewolucji mówi właśnie Nie - Boska Komedia, napisana przez tylko 21 letniego poetę.

Powstawała od wiosny (w Wiedniu) do jesieni (w Wenecji) 1833 roku.

W liście do Gaszyńskiego, przyjaciela, poeta pisał: „Mam dramat dotyczący się rzeczy wieku naszego, walką w nich dwóch pryncypiów; arystokracji demokracji”.

Trzy źródła genezy:

  1. Konkretne - biografia i twórczość Krasińskiego sprzed Nie - Boskiej Komedii:

Fascynacja i wpływ ojca - generała Wincentego Krasińskiego na Zygmunta Krasińskiego.

Ojciec po powstaniu listopadowym (co do którego miał stosunek przeciwny, za co został uznany za zdrajcę i ucieka do :Petersburga) przeszedł na służbę caratowi. Zygmunt w powstaniu nie walczył, bo nie chciał przeciwstawić się woli ojca, którego sanował. Ojciec stare rozumienie patriotyzmu wpajał w syna, krytykował nowożytny patriotyzm, arystokrację, której byli częścią, przeciwstawiał krytykowanej demokracji.

Ojciec posłużył poecie do kreacji Hr. Henryka.

Za pierwowzór Pankracego posłużył poecie dawny przyjaciel, potem zacięty wróg - Leon Łubieński, mający odmiennie politycznie poglądy. Długie polemiki w Genewie raz na zawsze rozdzieliły losy niegdysiejszych przyjaciół, Łubieński określił go „człowiekiem przyszłości” w negatywnym rozumieniu tego słowa; nie zdolnym patrzeć na narodową przeszłość, inaczej czującym, zdolnym, ale niemoralnym przez cechy swojego charakteru.

  1. Kontekst kulturowy epoki - Historiozofia francuska:

Filozoficzne podłoże dramatu:

- G. B. Vico - koncepcja opatrzności - przekonanie o boskiej opiece nad światem. Los narodów zależny od woli Boga.

- J. G. Herder - historia to wyrok boskich wyroków, ale jest w niej miejsce dla działalności człowieka. Sekularyzacja historii. Opatrzność to wcielenie procesu historycznego. Idea nieprzerwanego rozwoju ludzkości, zniesienie idei stałej ingerencji Boga w dzieje świata, „prawo postępu”.

Dla Krasińskiego świat historyczny to domena działalności człowieka, rewolucja miała być jego dziełem. Jednak prawa historii nie gwarantują postępu, a rewolucja jest w ręku Boga.

Krasiński nie miał pewności do Apokalipsy (gdzie Bóg tam kara i oczyszczenie przez krew).

Nie wierzył w człowieka.

  1. Kontekst kulturowy epoki - Niemieckie teorie tragizmu.

REWOLUCJA:

Lata 30 XIX wieku to okres walki klas; proletariatu i burżuazji. Wiek ten według Krasińskiego to czas przemiany, zagłady, destrukcji, rozkładu i dekompozycji.

J. de Maistre w rewolucji doszukiwał się kary za grzech pierworodny, ona sama ma prowadzić do odnowy ludzkiego świata.

Rewolucja jest centralnym problemem dramatu:

Nowoczesne rozumienie rewolucji przez Krasińskiego jako buntu przeciw „Bogu, królom i panom”. Rewolucja to proces społeczny obalający cały stary porządek, jest zaprzecznienie wszystkich starych wartości, stwarza nawet swoją religię.

Nie - Boska Komedia pokazuję walkę klas. rodzi się dychotomia; arystokracja - lud, bogaci - biedni.

BUDOWA:

Świat prywatny - I, II część dramatu. Mąż to ojciec rodziny

Świat historyczny - III, IV część dramatu. Bohater, kiedyś mąż, teraz Hrabia Henryk, to „mąż narodu”.

Bohater łączy dwie części dramatu.

Forma otwarta (forma atektoniczna za Wőlffinem) prezentująca „całość w wycinkach”.

W Nie - Boskiej Komedii akcja jest rozproszona, wielowątkowa, luźna, wiele scen jest samoistnych, a związki przyczynowo - skutkowe często są nieistotne i nie wyznaczają akcji dramatu. Każda scena buduje świat, nastrój, sytuację od nowa. Wieloosiowość (epizacja dramatu).

Wszystko to decyduje o dramaturgi niearystotelesowskiej

Język - proza konwersacyjna (kondensacja i lakonizm), brak zasady indywidualizacji wypowiedzi bohaterów, aczkolwiek postaci kreowane są wyraziście i konkretnie. Chłopi - zwroty i metafory czerpane z pieśni ludowych, romantycznych ballad,

Dramat romantyczny był dramatem wyboru, bohater nie był skazany na los, on go szukał.

PROBLEMATYKA:

  1. Poeta a życie społeczne, rodzinne, ideał męża i ojca. Przejawia się tu romantyczny kult poezji Krasińskiego. Klaruje się koncepcja poety „fałszywego” - „przez ciebie płynie strumień piękności, a ty nie jesteś pięknością”. Hrabia Henryk jest więc poetą fałszywym. Poeta „prawdziwy” - którym w zamyśle Krasińskiego jest Orcio - moralny, o randze bożego wysłannika i przewodnika ludzi.

  2. Pokusy wystawiane Mężowi - „majaki zbuntowanego romantyzmu” to wartości antyspołeczne, prowadzące do indywidualizmu (rewizja głównych mitów romantycznych, krytyka bohatera bajronicznego):

- Dziewica - demaskacja ideału romantycznej kochanki. Ważna jest moralność w rodzinnym kręgu

- sława - motor działań męża. Rycerska sława, uroki rodowej dumy, pańskie gesty.

- Eden - „natura” w rozumieniu romantyków. „Spróchniały obraz Edenu” - stan naturalnej szczęśliwości, raj utracony przez człowieka, prosty żywot.

  1. Dwa rozumienia słowa Nie-Boska:

- historia dziełem ludzi (nie - Boga)

- Komedia, rozgrywana wbrew i mimo woli Boga

Odpowiedź zależna jest od dwojakiej możliwości zrozumienia sensu zakończenia (Galiaee vicisti!):

- Bóg zwycięża, co oznacza kres ludzkości

- ingerencja Boja jako podstawa do budowy nowego świata, nowego porządku

Mickiewicz zachwycony był rozwiązaniem dramatu - finał oznaczał według niego to, że prawda jest ponad dwoma wrogimi sobie obozami. Koncepcja boskiego planu świata uwzględniająca czynnik ingerencji zewnętrznej, nadprzyrodzonej.

Chrystus z finału to obraz z Sądu Ostatecznego, Jezus jest groźny, przerażający, nie jest Chrystusem miłości i pojednania. Jest sprawiedliwy, zwycięski, celem jest kara lub pomsta.

  1. Antysemityzm

Krasiński przypisuje Żydom w rewolucji rolę złowrogą, niszczycielską. Stosunek poety do żydów wynika z oglądów ojca poety oraz nauczyciela domowego - Chiariniego, krytykującego hiszpańskich marranów, Żydów - przechrztów. Co nie - kontuszowe klasyfikowane jest jako żydowskie. Przechrzta mówi: „(...) osadzim potęgę Izraela”. Wpływ saintsimonizmu - „satanistyczna demonologia”

BOHATEROWIE:

Hr. Henryk

anty - przyszłość

a - rewolucja

zabija go rewolucja

okopy Świętej Trójcy

Stare zbrodnie świata

polska arystokracja związana z narodem

Pankracy

anty - przeszłość

a - reakcja

zabija go Chrystus

obóz rewolucjonistów

nowe zbrodnie wykluczające odrodzenie

rewolucjoniści - Żydzi, buntownicy

Bohaterów cechuje „równość ducha”, są dwoma biegunami buntu, obydwaj samotni, ale jednocześnie od siebie zależni. Reprezentują dwie przeciwstawne racje, cząstkowe i niepełne. „Ludzkość, wzięta jako całość, jest boska, lecz w częściach swych jest piekielną” - pisze Krasiński do przyjaciela Reeve'a.

Pankracy mówi: „Zgrzybiali, robaczywi, pełni napoju i jadła, ustąpcie młodym, zgłodniałym i silnym”

ORCIO - kara dla Hr. Henryka za sprzeniewierzenie się. Jest romantycznym typem poety „prawdziwego”, pośrednikiem między światem ziemskim a duchowym. Śmierć Orcia staje się momentem katastroficznym, zagładą wszelkich wartości.

OBÓZ REWOLUCJONISTÓW - tworzą przechrzty (Żydzi, którzy przyjęli chrześcijaństwo i dążą do panowania nad światem, nie jednoczą się z tłumem a po zdobyciu władzy planują rozprawić się z motłochem), rzeźnicy, lokaje, którzy odeszli z pańskich domów, rzemieślnicy, artyści a także chłopi i kobiety z warstw arystokracji, szlachty.

Nie są zwarci i jednolici, gubi ich rozłam, wewnętrzne skłócenie wynikające z konfliktu interesów.

OBÓZ ARYSTOKRATÓW - ich twierdzą jest zamek świętej Trójcy, tchórzliwi, od samego początku gotowi pójść na kompromis, ludzie bez honoru i ambicji, bronią porządku budowanego przez swych przodków, ale sami są od nich gorsi, w zamian za chleb i zbytki gotowi są zapomnieć o wszelkich ideałach.

GATUNEK:



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zygmunt Krasi˝ski Nie Boska Komedia (plan akcji)
lektury ver. word 2003, Zygmunt Krasiński - Nie-boska komedia, Nie-Boska komedia
Omówienie lektur, Zygmunt Krasiński Nie boska komedia, Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasinski Nie boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie Boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasinski Nie boska komedia (opracowanie)
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie Boska komedia opracowanie
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
lektura Zygmunt Krasiński Nie Boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie Boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie Boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie boska komedia
Zygmunt Krasiński Nie boska Komedia

więcej podobnych podstron