STERYLIZACJA ... RAZ JESZCZE
Przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 17 lutego 2004 (Dz.U. Nr 31 poz. 273) mówią jednoznacznie, iż narzędzia, których stosowanie powoduje naruszenie ciągłości tkanek po każdorazowym użyciu należy zdezynfekować, umyć i poddać sterylizacji. Jednocześnie dopuszcza stosowanie zamiast sterylizacji w powszechnym rozumieniu tego procesu - dezynfekcję w preparacie o działaniu sporobójczym (tak należy rozumieć zamysł § 11 ust. 3 oraz § 12). Jednocześnie podkreślić należy, że nie są to alternatywne metody wyboru. Dezynfekcja preparatem sporobójczym dopuszczalna jest jedynie w przypadku narzędzi, których nie można poddać "klasycznej" sterylizacji (z uwagi na wrażliwość materiału, z którego są wykonane).
Przypomnijmy raz jeszcze - dezynfekcja to "celowe niszczenie lub inaktywacja pewnych niepożądanych drobnoustrojów w zdefiniowanych ilościach na powierzchniach, w płynach lub gazach poprzez nieodwracalne ingerencje w ich strukturę lub przemianę materii (niezależnie od ich stanu funkcjonalnego) mające na celu zapobieżenie ich dalszemu rozprzestrzenianiu się."
Przez sterylizację rozumie się "celowe niszczenie lub inaktywację wszystkich drobnoustrojów (włącznie z przetrwalnikami najbardziej odpornymi na daną metodę) w zdefiniowanych ilościach na powierzchniach, w płynach lub gazach poprzez nieodwracalne ingerencje w ich strukturę lub przemianę materii (niezależnie od ich stanu funkcjonalnego) mające na celu zapobieżenie ich dalszemu rozprzestrzenianiu się."
Taki proces sterylizacji zasadniczo nie powinien różnić się od metod jakie są stosowane w praktyce szpitalnej. Tam najczęściej wykorzystuje się sterylizację parową - gorąca para wodna przekazując ciepło na chłodniejszą powierzchnię narzędzi powoduje inaktywację wszelkich form mikroorganizmów. Zresztą metoda sterylizacji parowej bardzo często wykorzystywana jest w naszych gospodarstwach domowych - to przecież "pasteryzacja" przetworów na zimę!
W sterylizacji gazowej wykorzystuje się np. bójcze działanie tlenku etylenu, czy par formaldehydu. Pozwala ona osiągnąć wymagany efekt bez konieczności stosowania wysokich temperatur. Jednak taki sposób sterylizacji nie ma praktycznego zastosowania w salonie fryzjerskim.
Kolejną metodą jest sterylizacja termiczna - generalnie wykorzystująca suche gorące powietrze. Wymaga ona jednak stosowania dłuższych czasów sterylizacji oraz stosowania dużo wyższych temperatur, niż w przypadku sterylizacji parowej.
W przemyśle wykorzystywana jest także sterylizacja radiacyjna - wykorzystująca promieniowanie gamma.
Odwołując się dalej do praktyki szpitalnej zastanówmy się nad wykorzystaniem promieniowania UV i tzw. lamp bakteriobójczych. Służą one do utrzymania czystości mikrobiologicznej powietrza nie doprowadzając do zanieczyszczenia środowiska, które "naświetlają". Nie można zatem twierdzić, że urządzenie wykorzystujące promieniowanie UV jest sterylizatorem! W żadnej z pozycji literaturowych traktujących o sterylizacji nie ma mowy o "sterylizacji UV".
Pojęcie sterylny, w myśl różnych definicji może oznaczać :
- przedmiot "pozbawiony zarazków zdolnych do rozmnażania"
- "pozbawiony wszelkich form życia i pozostający w tym stanie"(.)
- "wolny od form żywych" na skutek procesu wyjaławiania, z prawdopodobieństwem przeżycia drobnoustrojów jak 1 do 1 000 000 [1] Promieniowanie ultrafioletowe nie gwarantuje uzyskania takich standardów.
Praktycznym wydaje się natomiast wykorzystanie urządzeń z promieniowaniem UV do przechowywania czystych narzędzi.
Praktyka działań w salonie fryzjerskim czy kosmetycznym często przybliża nas do rozwiązań stosowanych w służbie zdrowia. Zagrożenia są bardzo podobne, ryzyko zakażeń również - co już niejednokrotnie rozważaliśmy. Zatem rozwiązania systemów higieny także powinny zmierzać w tym kierunku. I z jednej strony możemy rozpatrywać problem sterylizacji w gabinecie z punktu widzenia przepisów (a nikt nie chce oficjalnie powiedzieć czy skuteczną sterylizację zapewnia np. powszechnie stosowany sterylizator kulkowy), z drugiej natomiast - po co to robimy i co chcemy osiągnąć.
Pozostaje nam mieć nadzieję, że już zapowiadana nowelizacja przepisów jednoznacznie wyjaśni ten problem i wskaże właściwe rozwiązania. Niezaprzeczalnym pozostaje konieczność prowadzenia skutecznej sterylizacji!