61b. Peryfraza, eufemizm, deminutivum, augmentativum. Podmiot dramatyczny.
Marta Dziedzicka
Peryfraza, eufemizm, deminutivum, augmentativum.Podmiot dramatyczny.
Peryfraza - zastąpienie danego wyrazu przez szereg innych (albo jego synonim), które mają takie same znaczenie.
Przykład : „Lub pije z chińskich ziół ciągnione treści.” (A. Mickiewicz Zima miejska) - Nastąpiła peryfraza słowa „herbata”.
Eufemizm-szczególna odmiana peryfrazy. Celem użycia eufemizmu jest złagodzenie znaczenia pewnych wyrazów.
Przykład : „wieczny sen” zamiast „śmierć”
Deminutivum - zdrobniałe formy wyrazów. Najczęściej stosowane do wyrażenia przez autora stosunku emocjonalnego do danego przedmiotu (osoby, zwierzęcia etc.).
Przykład : „kot” nie ma żadnego zabarwienia emocjonalnego, zdrobnienie „kotek” jest zdrobnieniem.
Augmentativum - zgrubiała forma wyrazu. Tak jak deminutivum służy do wyrażenia stosunku emocjonalnego.
Przykład: „kot” forma neutralna, zgrubiale „kocisko”
Podmiot dramatyczny - Z początku uznawano, że podmiot dramatyczny nie istnieje (albo, że nie istnieje na takich samych prawach jak podmioty w innych przypadkach, nigdy jednak nie omawiano go). Aby o nim mówić potrzeba nadać mu funkcje strukturalne. Jako podmiot literacki dzieli on z podmiotem lirycznym i narratoremzasadniczo te same funkcje, a wyróżnia się spośród nich odmiennym stosunkiem do świata przedstawionego. Formy językowo-stylistyczne służące do przedstawienia stosunku podmiotu dramatycznego do świata przedstawionego w dramacie pełnią specyficzną dla tego gatunku funkcję. W dramacie podmiot jest najbardziej obiektywny (na tle podmiotu lirycznego i „epickiego”). Tekst podmiotu dramatycznego to przede wszystkim didaskalia. Podmiot dramatyczny w didaskaliach wyjawia dwa typy informacji, o miejscu zdarzenia i bohaterach w nim uczestniczących. Inną ważną funkcją podmiotu dramatycznego jest tworzenie dialogów, poprzez wspominanie imion bohaterów (np. Ola mówi, Ewa odpowiada), co w ogóle tworzy formę dramatu. Rozbudowanie didaskaliów nastąpiło około epoki romantyzmu. Podmiot dramatyczny zyskał większą rolę. Samodzielność i autonomia świata przedstawionego w utworze dramatycznym są tym mniejsze, im bardziej widoczny jest podmiot.Stosunek podmiotu dramatycznego do świata przedstawionego jest dla nas miernikiem czystości rodzajowej dramatu.
Źródła: M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1972. A. Kulawik, Poetyka, Kraków 1999. (niektóre zdania są wręcz cytatami z Kulawika, nie było sensu ich parafrazować)