12. Okres względnego pluralizmu prasy: 1945 - 1947

Prasa w tym okresie rozwija się szybko. Spontaniczny rozwój prasy wynika z potrzeby czytania.

Ogromny wzrost ilości tytułów.

Kształtują się systemy prasowe partii politycznych: prasa prawicowa i lewicowa

Łagodna cenzura, władza państwowa sprzyja inicjatywom wydawniczym

Najistotniejszym procesem tego okresu było zróżnicowanie ideowe i polityczne gazet i czasopism

Zgodnie z zasadami przyjętymi przez władze polskie, legalnie działające ugrupowania miały prawo do nieskrępowanej działalności wydawniczej i propagandowej. Jej przejawy widać po utworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej(28. VI. 1945 r.) → wyzwolony ruch wydawniczy

Obok istniejącej już prasy tzw. bloku demokratycznego(PPR, PPS, SL I SD), pojawiają się wydawnictwa:

• Mikołajczykowskiego PSL („Chłopski Sztandar”, „Gazeta Ludowa”, „Piast”)

• Stronnictwa Pracy(„Zryw”, „Ilustrowany Kurier Polski”, „Odnowa”)

W kwietniu1945 pod patronatem metropolity krakowskiego, księcia Adama Sapiehy i kierownictwem ideowym księdza Jana Piwowarczyka ukazał się w Krakowie „Tygodnik Powszechny”:

• reprezentował środowiska inteligencji związane przed wojna z Instytutem Akcji Katolickiej

• podejmował polemikę z marksistowską wizją człowieka i społeczeństwa prezentowaną w lewicowych tygodnikach

Bardziej jednoznaczny politycznie był „Tygodnik Warszawski”:

• związany z Karolem Popielem

• w piśmie publikowali zwolennicy PSL

Prasa mogła korzystać z różnych źródeł informacji. Poza oficjalną - Polską Agencją Prasową, działały agencje partyjne:

• socjalistyczna agencja prasowa (PPS)

• robotnicza agencja prasowa (PPR)

• agencja prasowo - informacyjna

• agencje specjalistyczne

Można mówić w tym okresie o nasyceniu tego „rynku prasowego”. We wszystkich ośrodkach miejskich wychodziły po 2 tytuły. Swoje wydania wydają terenowe urzędy propagandy.

Pozycję największego wydawcy utrwala „Czytelnik”. W 1945 „Czytelnik” wydaje w większych miastach Polski(Kraków, Katowice, Łódź, Warszawa, Gdańsk) własne dzienniki nazywane czytelnikowskimi. Są to gazety towarzyszące codzienności, trafiają do nich najlepsi dziennikarze. Ów wydawnictwo ma najlepszą kadrę dziennikarską.

Dynamicznie rozwijająca się Spółdzielnia Wydawniczo - Oświatowa „Czytelnik” proponowała odbiorcom różne tytuły. Poza prasa informacyjną wydawaną w większych miastach w 1945 r. wprowadza(rozrasta się oferta tygodników społeczno - kulturalnych i literackich):

• „ Przekrój” w Krakowie

• „Odra” w Katowicach

• „Kuźnica” w Łodzi

Krystalizują się systemy partyjne - Polska Partia Robotnicza „ Głos Ludu”

System prasy stabilizuje się na tyle, że w końcu 1946 roku było 618 tytułów, w tym 53 dzienniki i 565 periodyków. Największym ośrodkiem wydawniczym była Warszawa.

Władza podjęła decyzję o racjonalizowaniu rynku.

1 września 1946 roku wydano decyzję o nie rejestrowaniu nowych tytułów; zlikwidowano 60 tytułów.

Wprowadzono na rynek prasę sensacyjną - pisano o niej źle, ze przed wojną operowała sensacją.

W 1946 roku reaktywowano dzienniki popołudniowe nawiązujące do formuły przedwojennej prasy czerwonej:

„ Express Wieczorny” - 26.06. 1946 (10 dni przed referendum)

• red. Rafał Praga; ściągał przedwojennych dziennikarzy „Expressu Porannego”

• nakład powyżej 200 tys egz. , sprzedaje się bez zwrotów - był to jedyny dziennik za którym stały kolejki

„Express Poznański”

„Express Ilustrowany”

na I Ogólnopolskim Zjeździe uznano wolność prasy za fundamentalna zasadę ustrojową

zdominowane przez działaczy PPR Ministerstwo Informacji i Propagandy określało limity na przydział papieru gazetowego i tym samym decydowało o wysokości nakładów.

Aparat cenzury podlegał przez pewien czas Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie Głównemu Urzędowi Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk - początek struktur cenzury, aż do 1991 roku.

To wszystko jest względne, bo reżyserowane przez władzę, która chce stworzyć swój korzystny wizerunek.

Okres ten kończy się 21 stycznia 1947 roku.

.

---